Miasto ogród

(Przekierowano z Miasto-ogród)

Miasto ogród – koncepcja miasta satelickiego lub oddalonego od centrum miasta osiedla charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych (ogrodów, skwerów, parków) w ogólnej powierzchni miasta.

Fragment osiedla ogrodu Giszowiec w Katowicach

Koncepcja pojawiła się w proteście przeciwko zabudowie kapitalistycznego miasta przemysłowego[1].

Koncepcja

edytuj

Przeznaczone było dla 32 tysięcy mieszkańców. Jednostka została oparta na planie koła podzielonego głównymi ulicami na sześć jednakowych części. Poszczególne strefy miały przypisane funkcje, na przykład usługowe, mieszkaniowe, rekreacyjne. Całość była skupiona wokół centralnego parku o średnicy około 900 m, w którym znajdowały się budynki publiczne i otoczona wieńcem terenów rolniczych. Według założeń na jednego mieszkańca przypadało 35 m² zieleni publicznej, a na jeden dom 200 m². Na wąskim pasku terenu, który otaczał dzielnice mieszkaniowe, usytuowane miały być zakłady przemysłowe i magazyny. Odzwierciedlało to sprzeciw wobec sypialnianego charakteru przedmieść.

Ponieważ miasto miało być założone na terenach rolniczych, koszt utrzymania i ceny mieszkań były niskie. Zgodnie z ideą powstanie modelowego zespołu miast miało powodować samoczynne powstawanie nowych. Gdyby zostały połączone szybką komunikacją, skupione byłyby wokół większego miasta centralnego.

Historia

edytuj

Koncepcja miasta ogrodu pojawiła się w 1898 roku w Anglii. Jej autorem był Ebenezer Howard, który opublikował ją w książce pt. Garden Cities of Tomorrow[2].

Pierwszy plan miasta ogrodu autorstwa B. Parkera i R. Unwina zaczęto realizować w 1904 roku. Jedna z trzech wiosek – Letchworth – dała nazwę nowemu osiedlu projektowanemu na 35 tysięcy mieszkańców. Miasto zostało podzielone na cztery części przez biegnącą z zachodu na wschód linię kolejową oraz prostopadłą do niej dolinę. Każda część posiadała własny ośrodek ogólnomiejski. Jest to największa jednostka. Nadano jej układ koncentryczny, jednak bez centralnego parku.

Realizacje niezupełnie zgodne z koncepcją nie wywołały samorzutnego powstawania nowych miast, jednak w 1920 roku przyczyniły się do powstania schematu osad satelickich dookoła Londynu. Oprócz Letchworth miało powstać 29 satelitów, zrealizowano tylko 8.

Przykłady

edytuj
 
Centrum Podkowy Leśnej

Idea miasta ogrodu była realizowana w Polsce w najszerszym zakresie na obrzeżach Warszawy oraz jej osiedlach i miastach satelitarnych. Do tych realizacji należą:

W Ząbkach rozpoczęto w 1912 roku tworzenie projektu miasta ogrodu, lecz idea ta została zrealizowana tylko częściowo.

Innymi przykładami praktycznej realizacji są:

W Polsce:

Na świecie:

Tytułu „miasto ogród” używają oficjalnie Podkowa Leśna i Milanówek.

Przypisy

edytuj
  1. miasto ogród, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-11].
  2. Garden Cities of Tomorrow (1902) in American Libraries – archive.org.
  3. Antropolog o odkrywaniu tożsamości Sadyby – www.miasto-ogrod.sadyba.waw.pl. [dostęp 2013-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-11)].
  4. Włodzimierz Kupisz, Osiedle, o którym jest głośno [online], lodz.naszemiasto.pl [on-line], 5 maja 2007 [dostęp 2013-10-11].
  5. Wojciech Pardała, Adolf Goldberg – (pod)łódzki (nie)znany architekt i (nie)znany urbanista, „Łódź U Like”, 7/8, Wydawnictwo Politechnika Łódzka, 2017, ISBN 978-83-7283-869-8 [dostęp 2023-04-06] (pol.).
  6. Tomasz Hałady: Grabówka dzielnicą elitarną. czestochowa.wyborcza.pl, 15 stycznia 2007. [dostęp 2020-02-14].
  7. Strona internetowa Żarki-Letnisko.
  8. Kobierzyn: miasto-ogód. [w:] Radio Kraków [on-line]. 28 kwietnia 2017. [dostęp 2021-04-09].