Oksykodon
Oksykodon (łac. oxycodonum) – organiczny związek chemiczny, pochodna kodeiny, silny opioidowy lek przeciwbólowy zsyntetyzowany po raz pierwszy w 1916 roku w Niemczech z tebainy. W medycynie stosuje się go głównie w postaci chlorowodorku.
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C18H21NO4 | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
315,36 g/mol | ||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||
Legalność w Polsce | |||||||||||||||||||
Stosowanie w ciąży |
kategoria B/D | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
Strukturalnie podobny jest do kodeiny, od której różni się obecnością grupy hydroksylowej w pozycji 14, zastąpieniem grupy hydroksylowej w pozycji 6 przez grupę karbonylową (ketonową) oraz zredukowaniem wiązania podwójnego między węglami 7,8 do pojedynczego. Rdzeń nazwy substancji pochodzi od kodeiny, przedrostek „oksy-” oznacza formę utlenioną, a końcówka „-on” zaznacza obecność grupy ketonowej w cząsteczce.
Przyswajalność
edytujOksykodon stosuje się doustnie, doodbytniczo oraz w postaci zastrzyków; dożylnie, domięśniowo lub podskórnie. Przyswajalność przy podaniu doustnym wynosi 60–87%. Przy podaniu doodbytniczym przyswajalność jest podobna jak w przypadku podania doustnego. Zastosowanie oksykodonu w formie zastrzyku prowadzi do szybszego oraz mocniejszego działania substancji.
Działania niepożądane
edytujEuforia, senność, nudności, zaparcia, trudności z oddawaniem moczu, wysypka, zaczerwienienie skóry, zawrót głowy i wahania emocjonalne to najczęściej spotykane skutki uboczne. Inne efekty uboczne to nieznaczne zmniejszenie poziomu testosteronu u mężczyzn, czasowa impotencja, jak również znaczne powiększenie prostaty u mężczyzn (przy długotrwałym używaniu leku).
Ma działanie uzależniające, co zatajał jego producent, firma Purdue Pharma , będąca własnością Mortimera Sacklera i jego brata Raymonda. Firma ta prowadziła wieloletnią kampanię marketingową z udziałem lekarzy, która umniejszała ryzyko uzależnienia i promowała jego korzyści[4][5].
Użycie pozamedyczne
edytujOksykodon, jak prawie każdy lek opioidowy, stosowany jest jako narkotyk, głównie w USA, Kanadzie i Australii. Jego działanie podobne jest do działania morfiny i heroiny. Działanie narkotyczne wykazuje już w dawkach medycznych. Odnotowanych jest wiele przypadków śmiertelnych po jego zażyciu, często po podaniu równocześnie leków uspokajających, takich jak benzodiazepiny lub po spożyciu alkoholu.
Preparaty
edytujW Polsce jest dostępny jako preparat prosty w postaci tabletek (Accordeon, Oxycodone Vitabalans, Oxycontin, Oxydolor i Reltebon) i roztworu do zastrzyków (Oxycodone Molteni i Oxynorm) oraz w połączeniu z naloksonem (tabletki Oxyduo, Oxynador i Targin). Wszystkie ww. preparaty wymagają recept Rpw[6].
Przypisy
edytuj- ↑ oksykodon, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-03-26] .
- ↑ Oxycodone, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 5284603 (ang.).
- ↑ Oxycodone, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00497 (ang.).
- ↑ Marek Druś: Zbankrutował producent opioidowego leku. Puls Biznesu. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ Jan Smoleński: Farmaceutyczny gigant oskarżony o wywołanie fali śmiertelnych przedawkowań. Krytyka Polityczna. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ Preparaty zawierające: oksykodon (chlorowodorek oksykodonu). [w:] Indeks leków [on-line]. Medycyna Praktyczna. [dostęp 2018-12-18].