Słoweńska Partia Demokratyczna

słoweńska partia polityczna

Słoweńska Partia Demokratyczna (słoweń. Slovenska demokratska stranka, SDS) – słoweńska centroprawicowa, konserwatywno-liberalna i chadecka partia polityczna, działająca od 1989. Do 2003 występowała pod nazwą Socjaldemokratyczna Partia Słowenii (słoweń. Socialdemokratska stranka Slovenije, SDSS).

Słoweńska Partia Demokratyczna
Ilustracja
Państwo

 Słowenia

Lider

Janez Janša

Data założenia

1989

Ideologia polityczna

konserwatywny liberalizm, chrześcijańska demokracja

Członkostwo
międzynarodowe

Europejska Partia Ludowa

Barwy

niebieska, żółta

Strona internetowa

Historia

edytuj

Początki SDS związane są z połączeniem się utworzonych w 1989 Socjaldemokratycznego Związku Słowenii i Słoweńskiego Związku Demokratycznego, głównych ugrupowań antykomunistycznej i niepodległościowej koalicji DEMOS. W 1992 związek podzielił się na trzy frakcje, w tym Socjaldemokratyczną Partię Słowenii, która mimo słabego wyniku wyborczego weszła w skład koalicji rządzącej.

W 1993 z kierowania ugrupowaniem zrezygnował Jože Pučnik, który do swojej śmierci (w 2003) pełnił funkcję honorowego przewodniczącego demokratów. Na czele partii stanął Janez Janša, minister obrony z okresu wojny o niepodległość. W 1994 socjaldemokraci odeszli z rządu, pozostawali w opozycji przez blisko 10 lat z wyjątkiem krótkiego epizodu z 2000, gdy współtworzyli gabinet Andreja Bajuka.

W 2003, w związku z ubieganiem się o członkostwo w Europejskiej Partii Ludowej, przyjęto nazwę Słoweńska Partia Demokratyczna[1]. Przyjęty w tym samym roku nowy program SDS definiował ją jako partię centrową, z liberalnym programem gospodarczym i chadeckim programem społecznym. Ugrupowanie wspierało integrację Słowenii z Unią Europejską.

Po zwycięstwie w wyborach krajowych w 2004, SDS współtworzyła (wraz z Nową Słowenią, Słoweńską Partią Ludową i partią emerytów) centroprawicową koalicję rządową z Janezem Janšą na czele. W 2007 demokraci poparli kandydaturę Lojzego Peterle w wyborach prezydenckich. W wyborach w 2008 nieznacznie przegrali z Socjaldemokratami, przechodząc do opozycji. Pod koniec tego samego roku SDS powołała radę ekspertów, stanowiącą nieformalny gabinet cieni[2]. W 2011 partia ponownie zajęła drugie miejsce, tym razem przegrywając z Pozytywną Słowenią. SDS zdołała jednak zawiązać koalicję rządową (z trzema poprzednimi koalicjantami i partią Gregora Viranta), a jej wieloletni lider po raz drugi został premierem. W 2013 po rozpadzie koalicji i zmianie rządu znalazła się w opozycji. Pozostała w niej również po wyborach z 2014 (zajęła wówczas drugie miejsce) i wyborach z 2018, w których zajęła pierwsze miejsce. W 2020 w trakcie kadencji partia powróciła do władzy, zawiązując centroprawicową koalicji z Nową Słowenią, partią emerytów oraz Partią Nowoczesnego Centrum[3], co umożliwiło jej przywódcy objęcie po raz trzeci stanowiska premiera. Po wyborach w 2022, w których przegrała z Ruchem Wolności, SDS powróciła do opozycji.

Wyniki wyborcze

edytuj

Wybory do Zgromadzenia Narodowego[4]:

  • 1990: 7,4% głosów, 6 mandatów
  • 1992: 3,3% głosów, 4 mandatów
  • 1996: 16,1% głosów, 16 mandatów
  • 2000: 15,9% głosów, 14 mandatów
  • 2004: 29,1% głosów, 29 mandatów
  • 2008: 29,3% głosów, 28 mandatów
  • 2011: 26,2% głosów, 26 mandatów
  • 2014: 20,7% głosów, 21 mandatów
  • 2018: 24,9% głosów, 25 mandatów
  • 2022: 23,5% głosów, 27 mandatów[5]

W wyborach do Parlamentu Europejskiego SDS w 2004 i 2009 uzyskiwała po dwa mandaty europosłów. W trakcie VII kadencji PE przypadł jej dodatkowo jeden mandat. W 2014 demokraci utrzymali trzyosobową reprezentację. W 2019 wprowadzili dwóch posłów z wspólnej listy z SLS, która łącznie uzyskała trzy miejsca w PE[6]. W wyborach w 2024 uzyskali czteroosobową reprezentację w PE[7].

Przewodniczący

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Słoweńska Partia Demokratyczna na stronie Europejskiej Partii Ludowej. [dostęp 2024-06-13]. (ang.).
  2. Stranka SDS je ustanovila strokovni svet, v katerem bo sedel tudi Dimitrij Rupel. dnevnik.si, 23 grudnia 2008. [dostęp 2024-06-13]. (słoweń.).
  3. SDS, SMC, NSi & DeSUS Agree to Coalition with Janša as PM. total-slovenia-news.com, 25 lutego 2020. [dostęp 2024-06-13]. (ang.).
  4. Parties and Elections in Europe: Slovenia. parties-and-elections.eu. [dostęp 2024-06-13]. (ang.).
  5. Slovenija odločila: v vseh volilnih enotah zmagalo Gibanje Svoboda. 24ur.com, 25 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-25]. (słoweń.).
  6. SDS, SD in LMŠ z dvema poslancema, SLS in NSi z enim. mladina.si, 26 maja 2019. [dostęp 2024-06-13]. (słoweń.).
  7. Deveterica izbrancev, ki bo v Bruslju zastopala Slovenijo. rtvslo.si, 10 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-13]. (słoweń.).
  8. Leaders of Slovenia. zarate.eu. [dostęp 2024-06-13]. (ang.).