Spółgłoska drżąca języczkowa dźwięczna

rodzaj dźwięku spółgłoskowego

Spółgłoska drżąca języczkowa – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ʀ].

Spółgłoska drżąca języczkowa
Numer IPA 123
ʀ
Jednostka znakowa

ʀ

Unikod

U+0280

UTF-8 (hex)

ca 80

Inne systemy
X-SAMPA R\
Kirshenbaum r"
IPA Braille ⠔⠗
Przykład
informacjepomoc
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Artykulacja

edytuj

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

Warianty

edytuj

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

  • wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ʀʲ]
  • przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ʀˤ]
  • zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ʀʷ]

Przykłady

edytuj
  • w języku francuskim: france [fʀɑ̃s], "Francja" (w niektórych dialektach; najczęstsza jest wymowa [ʁ])
  • w języku niemieckim: rot [ʀoːt] "czerwony" (w niektórych dialektach; w innych w tym wyrazie występuje [r] lub [ʁ])
  • w języku portugalskim: carro [ˈkaʀu] "samochód" (w wariancie europejskim)

Spółgłoska drżąca języczkowa podniesiona

edytuj

W dialektach miast Maastricht i Weert języka limburskiego występuje jako fonem (choć nie kontrastujący z [ʀ]) głoska drżąca języczkowa, która w odróżnieniu od [ʀ] cechuje się podniesieniem miejsca artykulacji [ʀ̝] i zwężeniem przestrzeni między językiem a języczkiem przez co przyjmuje charakter głoski szczelinowej. Głoska jest dźwięczna, ale częściowo traci swoją dźwięczność na końcu sylaby[1][2].

Przypisy

edytuj
  1. Carlos Gussenhoven, Flor Aarts. The dialect of Maastricht. „Journal of the International Phonetic Association”. 29, s. 156, 1999. DOI: 10.1017/S0025100300006526. (ang.). 
  2. Linda Heijmans, Carlos Gussenhoven. The Dutch dialect of Weert. „Journal of the International Phonetic Association”. 28, s. 108, 1998. DOI: 10.1017/S0025100300006307. (ang.).