Tadeusz Brzeziński (dyplomata)

polski dyplomata, działacz polonijny

Tadeusz Brzeziński (ur. 21 lutego 1896 w Złoczowie, zm. 7 stycznia 1990 w Montrealu) – polski dyplomata i urzędnik konsularny.

Tadeusz Brzeziński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1896
Złoczów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

7 stycznia 1990
Montreal, Kanada

Kierownik Konsulatu RP w Lille
Okres

od 1928
do 1931

Poprzednik

Wacław Gawroński

Następca

Roman Mazurkiewicz

Kierownik Konsulatu RP w Lipsku
Okres

od 1931
do 1935

Poprzednik

Jerzy Adamkiewicz

Następca

Michał Czudowski

Kierownik Konsulatu RP w Charkowie
Okres

od 1936
do 1937

Poprzednik

Stanisław Sośnicki

Następca

konsulat zlikwidowany

Konsul generalny RP w Montrealu
Okres

od 1938
do 1945

Poprzednik

Władysław Kicki[1]

Odznaczenia
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Komandor Orderu Leopolda II (Belgia) Order Zasługi Cywilnej (Bułgaria) Krzyż Komandorski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Życiorys

edytuj

Syn Kazimierza (1866-1924, sędzia z Przemyśla) i Zofii z domu Woronieckiej (1866-1941). 1 września 1902 rozpoczął naukę w czteroletniej szkole ludowej w Radymnie. W związku z przeniesieniem ojca do pracy w Przemyślu tamże ukończył czwartą klasę w Szkole Ludowej im. Jana Kantego przy ul. Grunwaldzkiej. We wrześniu 1906 rozpoczął naukę w c.k. gimnazjum z polskim językiem wykładowym na przemyskim Zasaniu. W 1914 zdał maturę z wyróżnieniem, za co otrzymał – jako prymus – dyplom uznania. W latach 1914–1918 studiował na uniwersytetach w Wiedniu i Lwowie. 12 grudnia 1918 ukończył studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego.

Jako ochotnik 2 pułku Strzelców Lwowskich walczył w wojnie polsko-ukraińskiej (1918–1919), brał udział w Bitwie Warszawskiej w 1920. Na początku 1921 został zdemobilizowany.

Bezpośrednio po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę w Prokuraturze Generalnej RP w Warszawie, a pod koniec 1921 został zatrudniony w polskiej służbie zagranicznej. Służył na placówkach w Essen (1921–1922), Lille (1928–1931), Lipsku (1931–1935), Charkowie (1936–1937). Pracując w Lipsku, zaangażował się w pomoc Żydom uwięzionym przez nazistów, pomagając im w emigracji. Za te działania został wpisany do „Złotej Księgi” Keren Keyemeth w Izraelu, a w 1978 premier Izraela Menachem Begin podziękował mu w oficjalnym liście[2][3].

W 1934 razem z muzykologiem, prof. Leopoldem Binentalem odkrył w archiwum wydawnictwa Breitkopf und Härtel zbiory rękopisów Fryderyka Chopina i jego portrety wykonane w postaci dagerotypów. Staraniem Brzezińskiego rząd Rzeczypospolitej w 1937 roku wykupił zbiory za cenę 100 tys. marek niemieckich (równowartość 200 tys. złotych polskich)[4].

W 1938 został skierowany na placówkę konsularną do Kanady jako konsul generalny Polski w Montrealu. Po II wojnie światowej został w Kanadzie (obywatelstwo przyjął w 1951). Działał w Kongresie Polonii Kanadyjskiej, którego prezydentem był w latach 1952–1962. W 1956 zwołał zebranie Naczelnej Rady Kongresu, podczas którego uchwalono przeprowadzenie kampanii pod hasłem „Chleb dla Polski”. W ciągu kilku miesięcy zebrano 200 tys. dolarów i za pośrednictwem kardynała Stefana Wyszyńskiego przekazano głównie na lekarstwa i wsparcie szpitalnictwa. Dzięki zabiegom Brzezińskiego podjęto działania na rzecz rewindykacji wymagających konserwacji skarbów wawelskich, wywiezionych w pierwszych dniach wojny z Polski, które poprzez Rumunię, Francję, i Anglię dotarły do Kanady. Wśród nich był m.in. miecz koronacyjny królów Polski Szczerbiec. Działał również w Polskim Instytucie Naukowym w Kanadzie, organizując m.in. zjazd artystów, pisarzy i dziennikarzy, który odbył się w 1975 w Montrealu. Do emerytury pracował w Ministerstwie Kultury prowincji Quebec, pomagając w organizowaniu francuskojęzycznych ośrodków kultury w małych miastach.

Był żonaty z Leonią z domu Roman. Miał synów Zbigniewa (politolog, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy’ego Cartera), Lecha (inżynier), Adama (zmarły przedwcześnie) oraz pasierba Jerzego Żylińskiego.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Konsul honorowy.
  2. W. Saxon: Tadeusz Brzezinski, Ex-Polish Diplomat, Dies at 93 in Canada. nytimes.com, 1990-01-09. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).
  3. Tadeusz Brzezinski; Former Polish Consul General. latimes.com, 1990-01-13. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).
  4. Włodzimierz Kalicki, Monika Kuhnke: Ten portret zniszczył legendę o subtelnej urodzie Chopina. Gdzie jest bezcenny dagerotyp. wyborcza.pl, 2021-11-24. [dostęp 2021-11-24]. (pol.).
  5. a b c d e Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 czerwca 1939 Warszawa: Stowarzyszenie „Samopomoc Urzędników Polskiej Służby Zagranicznej”, 1939, s. 180. [dostęp 2022-11-17].
  6. Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 144, 1932.
  7. Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 232, 1936. 
  8. Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 3, s. 65, 1937.

Bibliografia

edytuj