Wiktor Gomulicki

polski poeta, powieściopisarz, eseista, badacz historii Warszawy,kolekcjoner

Wiktor Teofil Gomulicki, pseudonim „Fantazy” (ur. 17 października 1848 w Ostrołęce, zm. 14 lutego 1919 w Warszawie) – polski poeta, powieściopisarz, eseista, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Jeden z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu.

Wiktor Gomulicki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 października 1848
Ostrołęka

Data i miejsce śmierci

14 lutego 1919
Warszawa

Życiorys

edytuj
 
Tablica upamiętniająca miejsce urodzenia Gomulickiego
 
Tablica na murach miejskich w Warszawie
 
Nekrologi z prasy warszawskiej, po śmierci Wiktora Gomulickiego w 1919 roku
 
Grób Wiktora Gomulickiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Dzieciństwo, upamiętnione później w powieści dla młodzieży Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906), spędził w Pułtusku. Uczęszczał tam do gimnazjum przy klasztorze oo. benedyktynów. Od 1864 roku mieszkał w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum i w roku 1866 rozpoczął studia prawnicze w Szkole Głównej. W trakcie ich trwania zadebiutował jako poeta na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. Gdy w roku 1869 uczelnia została przekształcona w uniwersytet rosyjski, Gomulicki porzucił naukę.

W latach 1873–1874 i 1887-1889 pracował w redakcji „Kuriera Warszawskiego”, 1875-1888 „Kuriera Codziennego”, w 1874 roku redagował „Muchę”, w 1881 roku „Kolce”, w latach 1889-1890 „Tygodnik Powszechny”, współpracował z „Prawdą”, „Świtem”, „Krajem”. W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy. W 1911 skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza (kary nie odbył dzięki amnestii dla przestępców politycznych). W 1912 r. w 30-lecie pracy pisarskiej uczczony wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt. Pokłosie. W 1918 r. otrzymał nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej. Zasłynął także jako kolekcjoner. W jego zbiorach znalazł się dorobek związanych z Warszawą grafików, Fryderyka Krzysztofa i Adolfa Fryderyka Dietrichów, zespoły odbitek dokumentujących rozwój litografii w Warszawie oraz graficzne varsaviana i teatralia.

Zmarł w wieku 70 lat, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 202-5-2/3)[1].

Życie prywatne

edytuj

Z Marią z domu Humięcką miał syna Romana, ucznia Szkoły Sztuk Pięknych, który w 1906 utonął w Wiśle w Warszawie[2]. Jego inny syn, Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był historykiem literatury i eseistą, natomiast prawnuk Maurycy Gomulicki jest grafikiem i fotografem.

Twórczość

edytuj

W jego twórczości największe znaczenie mają utwory poetyckie, odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, o urozmaiconej strofice i budowie wersyfikacyjnej (Poezje 1882, Poezje 1886, Nowe pieśni 1896, Wiersze. Zbiór Nowy 1901, Biały sztandar 1907, Światła 1919, Pod znakiem Syreny 1944). Tworzył także utwory o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. W swojej twórczości poruszał tradycje, życie codzienne i piękno Warszawy (W kamienicy „Pod Okrętem”, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Szereg wierszy poświęcił Ostrołęce, miastu w którym się urodził (Nad błękitną moją Narwią). Pozostawił po sobie kilka powieści historycznych, mnóstwo felietonów, był również płodnym nowelistą. Będąc też tłumaczem poezji pierwszy w Polsce przekładał Ch. Baudelaire’a (Kwiaty zła). Jako jeden z nielicznych autorów z tamtego okresu głosił wielkość twórczości Norwida zamierzając opracować jego monografię.

Dzieła

edytuj

Utwory swoje drukował od roku 1870, pierwsze zbiory poezji w latach 1873 i 1882, z następnych najważniejsze:

  • „Poezje” (1887),
  • „Nowe pieśni”[3] (1896), „Pieśń o Gdańsku”[4] (1900),
  • „Wybór wierszy” (1900), „Biały sztandar”[5] (1906,
  • poezje pacyfistyczne), „Światła” (1919).

Zbiory nowel

edytuj
  • Chałat[6], Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filemon i Baucis[7] i in.) do dziś bardzo popularne, jubileuszowy wybór nowel pt. „Pokłosie” (1913).

Powieści

edytuj

W „Opowiadaniach o starej Warszawie” (3 t., 1900—1909, wyd. II. 2 t. 1913[15][16]) stał się piewcą stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał w dwóch tomach szkiców literackich: „Kłosy z polskiej niwy”[17] (1912) i „Sylwety i miniatury literackie” (1916). Zbiorowego wydania pism Gomulickiego i obszerniejszej oceny jego twórczości brak.

Był także encyklopedystą. Na prośbę Zygmunta Glogera napisał do jego Encyklopedii staropolskiej hasło Litografie polskie najdawniejsze. Jego nazwisko jako współtwórcę tej encyklopedii wymienia autor w posłowiu tomu IV[18].

Przypisy

edytuj
  1. Cmentarz Stare Powązki: WIKTOR GOMULICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-05].
  2. Tragiczny zgon. „Kurier Warszawski”. Nr 154, s. 17, 19, 6 czerwca 1906. 
  3. Wiktor Gomulicki, Nowe pieśni, wyd. 1896 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  4. Wiktor Gomulicki, Pieśń o Gdańsku : [poezje], wyd. 1900 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  5. Wiktor Gomulicki, Biały sztandar ; Pieśni miłościwe, wyd. 1907 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  6. Wiktor Gomulicki, Chałat, wyd. 1905 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  7. Wiktor Gomulicki, Oracz ; Nieprzespany sen pani Maciejowej ; Filemon i Baucis, wyd. 1908 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  8. Wiktor Gomulicki, Cudna mieszczka : obrazek warszawski z wieku XVII, wyd. 1897 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  9. Wiktor Gomulicki, Miecz i łokieć : powieść z wieku XVII. T. 1, wyd. 1903 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20].
  10. Wiktor Gomulicki, Miecz i łokieć : powieść z wieku XVII. T. 2, wyd. 1903 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  11. Wiktor Gomulicki, Ciury : powieść. Cz. 1-3, wyd. 1907 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  12. Wiktor Gomulicki, Car widmo : powieść z czasów zasiadania a przecie nie siedzenia Władysława, syna Zygmuntowego, na tronie Rurykowym, wyd. 1911 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  13. Wiktor Gomulicki, Bój olbrzymów : powieść historyczna, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  14. Wiktor Gomulicki, Niedziele Romcia, wyd. 1896 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  15. Wiktor Gomulicki, Opowiadania o starej Warszawie. T. 1, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  16. Wiktor Gomulicki, Opowiadania o starej Warszawie. T. 2, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  17. Wiktor Gomulicki, Kłosy z polskiej niwy, wyd. 1912 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21].
  18. Gloger 1903 ↓, t. IV.

Bibliografia

edytuj
  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
  • Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. IV. Warszawa: Druk P. Laskauera i W.Babickiego, 1903.
  • Kamilla Pijanowska, Wiktor Gomulicki (1848–1919), w: Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, katalog wystawy, 6 lipca – 3 września 2006, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, s. 76–85.

Linki zewnętrzne

edytuj