Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczukościół znajdujący się przy Starym Rynku, nazywany „Mazowieckim Wawelem”, miejsce pochówku 12 arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski, którzy od 1136 często rezydowali w będącym ich własnością Łowiczu. Ponieważ prymasi Polski byli z tytułu pełnionych przez siebie urzędów kościelnych jednocześnie interreksami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1572 w czasach bezkrólewia, kościół pełnił tymczasową funkcję najważniejszej świątyni Rzeczypospolitej. 13 listopada 2012 obiekt został wpisany na listę Pomników historii[2].

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu
110-VI-19 z dnia 18.03.1961
oraz 123 z 18.08.1967[1]
bazylika mniejsza, katedra
Ilustracja
Bazylika Katedralna w Łowiczu
(widok od strony ul. Podrzecznej na bramę)
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łowicz

Adres

pl. Stary Rynek 27
99-400 Łowicz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łowiczu

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP, św. Mikołaja

Położenie na mapie Łowicza
Mapa konturowa Łowicza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Położenie na mapie powiatu łowickiego
Mapa konturowa powiatu łowickiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Ziemia52°06′28,58″N 19°56′37,43″E/52,107940 19,943730
Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Nawa główna, ołtarz
 
Sklepienie nad jedną z kaplic nawy północnej
 
Organy
 
Bazylika katedralna w Łowiczu – widok od strony północno-wschodniej

Pierwotnie w tym miejscu stał kościół drewniany ufundowany w 1100 prawdopodobnie przez księcia Władysława Hermana. Nową świątynię zbudowano w stylu gotyckim. 25 kwietnia 1433 podniesiona do godności kolegiaty przez abpa Wojciecha Jastrzębca. Wówczas powstała też kapituła kolegiacka, a u jej boku powołano pierwszą w kraju kolonię Akademii Krakowskiej. W 1625 prymas Henryk Firlej rozpoczął przebudowę kolegiaty w stylu barokowym. Umieszczono wówczas w świątyni relikwie św. Wiktorii, ofiarowane przez papieża Urbana VIII. Głowa świętej przechowywana jest w złotym relikwiarzu autorstwa Jana Szeflera. Dzieło Firleja kontynuował prymas Maciej Łubieński. Nowa świątynia została rekonsekrowana i rededykowana 14 października 1668 przez prymasa Mikołaja Prażmowskiego. Autorami koncepcji architektonicznej byli Tomasz i Andrzej Poncino. Od 1719 czczony jest tutaj obraz Matki Boskiej Łowickiej, przedstawionej w typie Matki Boskiej Śnieżnej (Salus Populi Romani), autorstwa poznańskiego malarza Adama Swacha, ukoronowany 5 października 2002 przez abp Józefa Kowalczyka w asyście biskupa łowickiego Alojzego Orszulika[3]. Świątynia uległa poważnym zniszczeniom w czasie bitwy nad Bzurą w 1939. Po wojnie restaurowana. 25 marca 1992 papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus erygował diecezję łowicką, podnosząc kolegiatę łowicką do godności katedry. W czasie swej VII. Podróży Apostolskiej do Polski papież odwiedził Łowicz i 14 czerwca 1999 nadał katedrze łowickiej tytuł bazyliki mniejszej.

Wnętrze

edytuj

Orientowana świątynia trzynawowa o zbliżonym do kwadratu korpusie z dwuwieżową fasadą z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, ujętym w przybudówki – zakrystie.

Prezbiterium jest dwuprzęsłowe, zamknięte wielobocznie, za nim dobudowana od wschodu Kaplica Ogrójcowa z drugiej połowy XVIII wieku. Nawa główna pięcioprzęsłowa, natomiast nawy boczne czteroprzęsłowe. Na przedłużeniu naw bocznych przy prezbiterium na północy Kaplica Komorowskiego, za nią zakrystia wikariuszy, nad nią kapitularz. Po przeciwnej stronie kaplica Uchańskiego, za nią zakrystia kanonicka a nad nią skarbiec. W zachodnim przęśle nawy głównej pomiędzy wieżami znajduje się chór muzyczny wsparty na wielkiej arkadzie półeliptycznej. Nawy boczne oddzielone od głównej filarami arkadowymi. Ściany w prezbiterium i filary nawy głównej ozdobione pilastrami, dźwigającymi belkowanie z dekoracją stiukową.

Korpus katedry oplata pięć kaplic grobowych prymasów Polski:

W kościele spoczywa łącznie 12 prymasów Polski[4]. W kryptach bazyliki spoczywają: Henryk Firlej w cynowym sarkofagu, Andrzej Leszczyński, Wacław Leszczyński i prawdopodobnie Jan Przerębski – nienaruszone krypty otwarto około 2024 roku[4].

Fasada

edytuj

Fasada jest trzyosiowa, podzielona na dwie kondygnacje rozdzielone belkowaniem, ozdobione pilastrami, ujętymi w wielkim porządku. Wieńczy ją szczyt z frontonem ze spływami wolutowymi. Nad wejściowym portalem barokowym znajduje się tablica erekcyjna kolegiaty z 1652 z herbem Pomian prymasa Macieja Łubieńskiego.

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-05-19].
  2. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Łowicz - Bazylika Katedralna (dawna Kolegiata Prymasowska) pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny" Dz.U. z 2012 r. poz. 1239.
  3. Ks. Paweł Staniszewski, Koronacja obrazu Matki Bożej Łowickiej, Niedziela, 3 listopada 2002 r., nr 44
  4. a b Telewizja Polska S.A, Archeolodzy odkryli nieotwierane od setek lat krypty prymasów Polski [ZDJĘCIA] [online], lodz.tvp.pl [dostęp 2024-06-24] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj