Bielany (Toruń)

Bielany (niem. Weißhof) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na prawobrzeżu.

Bielany

Część urzędowa Torunia
Fragment zabudowy wielorodzinnej przy ul. Gagarina
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Toruń
Data założenia	XVII w.
Populacja (2016) • liczba ludności	5 793
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Kod pocztowy	87-100
Położenie na mapie Torunia

Fragment zabudowy wielorodzinnej przy ulicy św. Józefa

Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera

Kościół parafialny pw. św. Józefa

Bielany zlokalizowane są w zachodniej części miasta, od zachodu i północy graniczą z Barbarką, od wschodu z Wrzosami i Chełmińskim Przedmieściem, zaś od południa z Bydgoskim Przedmieściem.

=Nazwa

Nazwa osiedla pochodzi prawdopodobnie od charakteru okolicznych gleb – piasków, Bielany położone są pośród lasów sosnowych porastających wydmy. Istnieje również hipoteza, że nazwa Bielany wywodzi się od istniejących tu niegdyś bielników – blichów, w których bielono wosk i płótno.

Historia

Od średniowiecza na Bielanach znajdowało się miejsce straceń przestępców (tzw. Wiesiołki, Szubienicza Góra). Po 1688 roku Bielany należały do przybyłego z Gdańska D. K. Janitzena, wówczas do Bielan przyłączone zostało Podborowno – folwark należący do Pawła Stranskiego (jego płyta nagrobna, przeniesiona ze zlikwidowanej części cmentarza św. Jerzego znajduje się w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w dzielnicy Mokre).

Już od końca średniowiecza Bielany były miejscem, z którego wodę pitną czerpał Toruń, w latach 1893-1894 powstała tu nowoczesna stacja wodociągów „Stare Bielany”.

W latach 20. XX wieku na Bielanach zostali osadzeni redemptoryści, powstała kaplica, następnie zaś około 1960 roku kościół św. Józefa, wchodzący w skład Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W latach 60. XX wieku został oddany do użytku Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydygiera.

Demografia

Liczba ludności Bielan na przestrzeni lat:

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Osiedla

Historycznie dzielnica podzielona jest na dwie części: część północna (do ulicy Polnej włącznie) to Stare Bielany (Weißhof), część południowa (do ulicy Fałata) to Nowe Bielany (Neu Weißhof). Osiedla na Bielanach to:

• Osiedle św. Józefa – teren pomiędzy ulicami św. Józefa, Osiedlową, Orzechową i Jesienną. Przylega do obszaru zajmowanego przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu. Zabudowę osiedla stanowią domy jednorodzinne. Na osiedlu nie ma szkoły, jest jedno prywatne przedszkole, z placówek handlowych jedynie niewielkie sklepy
• Osiedle św. Klemensa – teren graniczący z zespołem budynków kościoła i klasztoru św. Józefa pomiędzy ulicami Grunwaldzką, Źródlaną, Św. Klemensa i Śniadeckiego. Jego zabudowę stanowią domy jednorodzinne. Samo osiedle nie ma przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum
• Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – oficjalnie otwarty 2 października 1973 roku. Jego powierzchnia wynosi 82 ha.
• Osiedle Fałata
• Osiedle Łukasiewicza
• Osiedle Przy Lesie – zgrupowanie czteropiętrowych bloków wielorodzinnych w pobliżu skrzyżowania ulicy Polnej z Szosą Chełmińską
• Brzezina – teren obejmujący zachodnią część Bielan, graniczący z lotniskiem. Od pozostałych osiedli oddzielony jest terenami leśnymi. Zabudowa osiedla składa się z domków jednorodzinnych oraz z zabudowy szeregowej. Samo osiedle nie ma przedszkola czy szkoły, jedynie niewielkie sklepy

Infrastruktura

Instytucje

• Parafia pw. św. Józefa, ul. św. Józefa 23/35
• Studio Telewizji Trwam
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika (rektorat z aulą, Biblioteka Główna, Wydziały: Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych, Chemii, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Nauk Historycznych, Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Prawa i Administracji, Teologiczny)
• Klub Studencki Od Nowa, ul. Gagarina 37a
• Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej, ul. św. Józefa 23/35
• Przedszkole Miejskie nr 9 im. Doroty Gellner, ul. Gagarina 130
• Przedszkole Miejskie nr 17 im. Fryderyka Chopina, ul. Gagarina 210
• Oddział Przedszkolny w SP nr 11, ul. Gagarina 36
• Szkoła Podstawowa nr 11 im. Pabla Nerudy, ul. Gagarina 36
• Zespół Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych, ul. św. Józefa 26
• Zespół Szkół nr 26 im. ks. prof. Józefa Tischnera, ul. Fałata 88/90
• Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydygiera, ul. św. Józefa 53/59
• Hospicjum im. Jana Pawła II, ul. Grunwaldzka 64
• Toruńskie Wodociągi, św. Józefa 37-49
• Samodzielny Oddział Geograficzny im. płk dypl. inż. Tadeusza Zieleniewskiego
• Placówka Żandarmerii Wojskowej

Zabytki i atrakcje turystyczne

Na terenie dzielnicy znajduje się kilkanaście zabytków:

• Zespół klasztorny oo. redemptorystów wraz z kościołem pw. św. Józefa wybudowany w latach 20. XX wieku, w którym znajduje się również Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy zwanej również Matką Boską Bielańską, nieopodal posługują również siostry Józefitki
• Bielański Dwór (Biały Dwór, Prezydentówka)
  • rezydencja Janitzena, w okr. międzywojennym siedziba prezydenta Torunia
  • kamień upamiętniający założyciela folwarku
• Stacje wodociągów Stare i Nowe Bielany – pierwsza z 1894 roku, druga z 1913 roku
  • w Starych Bielanach 32-metrowa wieża ciśnień w której znajduje się ekspozycja Muzeum Inżynierii Komunalnej Torunia, poświęconą technikom inżynierii komunalnej Torunia od średniowiecza do czasów współczesnych
  • Cmentarz rodziny Elsnerów
• Obiekty fortowej Twierdzy Toruń, m.in.: Fort VII (1879-83), podczas II wojny światowej obóz ludności polskiej i Fort VIII Twierdzy Toruń
• dawna Willa Płockiego z 1931 roku

Zobacz też

• Podział administracyjny Torunia

Bibliografia

• Anna Tomczak: Środowisko geograficzne Torunia i okolic. W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia. T. 1. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 1999. ISBN 83-87639-25-7.