Bilbao

miasto w Hiszpanii

Bilbao (bask. Bilbo) – miasto w północnej Hiszpanii, w regionie Kraj Basków, u ujścia rzeki Nervión do Zatoki Biskajskiej Oceanu Atlantyckiego, siedziba administracyjna prowincji Bizkaia. W 2019 liczyło ok. 346 405 mieszkańców[1]. Wraz z przyległymi miejscowościami tworzy obszar metropolitalny Gran Bilbao.

Bilbao
Bilbo
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Hiszpania

Wspólnota autonomiczna

 Kraj Basków

Prowincja

Bizkaia

Burmistrz

Juan María Aburto Rike

Powierzchnia

41,5 km²

Wysokość

90 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość


345 122
8316 os./km²

Nr kierunkowy

34 94

Kod pocztowy

480xx

Tablice rejestracyjne

BI

Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, u góry znajduje się punkt z opisem „Bilbao”
Położenie na mapie Kraju Basków
Mapa konturowa Kraju Basków, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bilbao”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bilbao”
Ziemia43°16′N 2°56′W/43,266667 -2,933333
Strona internetowa

Klimat

edytuj

Bilbao znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[2] typu oceanicznego[3], z łagodnymi zimami i umiarkowanie ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 19 °C w dzień i 10 °C w nocy[4]. Według Europejskiej Agencji Środowiska, Bilbao leży w obrębie atlantyckiego regionu biogeograficznego[5].

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego – wynosi około 14 °C w dzień i 5 °C w nocy. Średnia dobowa temperatura morza w zimie wynosi 13 °C[6]. Opady śniegu są rzadkie, średnio 2 dni rocznie. Nocne przymrozki występują przez 9 dni rocznie, średnio po 2–3 dni w grudniu, styczniu i lutym[4]. Okres z letnimi temperaturami zaczyna się w maju i kończy w październiku. W najcieplejszym miesiącu roku – sierpniu – średnia temperatura wynosi wokół 26 °C w ciągu dnia, 15 °C w nocy, a średnia dobowa temperatura morza – 21 °C[6]. Generalnie, zimy w Bilbao, jak i w pozostałej części Costa Verde, pod względem temperatur przypominają zimy z basenu Morza Śródziemnego, np. z Monako, natomiast lato jest umiarkowanie ciepłe i przypomina lato z północnej połowy Europy, np. Paryża.

Bilbao ma aż 1100–1200 mm deszczu rocznie oraz ponad 120 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥1mm, 170 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0,1mm. Opady wahają się średnio od 7–11 dni w lipcu do 13–16 dni deszczowych w styczniu. Klimat Bilbao charakteryzuje się dużą ilością deszczu, jak i dużą liczbą dni deszczowych w skali europejskiej. Średnia roczna wilgotność wynosi 70%, od 68% w marcu do 73% w listopadzie. Miasto ma około 1600 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 78 h (2,5 godziny dziennie, około dwa razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 186 h (średnio 6 godzin czystego słońca na dobę, około 25% mniej niż w Polsce) w lipcu[4]. Jest to jedno z najniższych wartości słonecznych w Europie Południowej.

Średnia temperatura i opady dla Bilbao (port lotniczy Bilbao)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 13,4 14,3 16,5 17,6 20,8 23,4 25,4 26,0 24,6 21,6 16,6 13,9 19,5
Średnie dobowe temperatury [°C] 9,3 9,7 11,5 12,6 15,7 18,4 20,4 20,9 19,2 16,4 12,4 9,9 14,7
Średnie temperatury w nocy [°C] 5,1 5,1 6,4 7,6 10,6 13,4 15,4 15,7 13,8 11,4 8,1 5,9 9,9
Opady [mm] 120 86 90 107 78 60 50 76 73 111 147 122 1134
Średnia liczba dni z opadami 12,6 10,6 10,5 12,5 10,5 7,2 7,0 7,9 8,3 10,8 12,7 12,3 124
Wilgotność [%] 72 69 68 69 69 70 71 72 71 71 73 72 70
Średnie usłonecznienie [h] 85 97 132 138 169 180 186 179 160 126 88 78 1610
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 42 m n.p.m., 13 km od morza, 1981–2010)
Średnia dobowa temperatura morza (°C) na przedmieściach[6]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
12,9 12,6 12,7 13,9 16,0 18,7 20,2 21,2 20,6 18,8 16,5 14,3 16,5

Historia

edytuj

Bilbao prawa miejskie nadane zostały w 1300 roku. Przez wieki był to port eksportujący żelazo i wełnę.

Od XIX wieku miasto stało się jednym z głównych ośrodków przemysłowych Hiszpanii oraz centrum baskijskiego ruchu narodowego. W latach 1936–1937 stolica autonomicznej Republiki Baskijskiej, krwawo spacyfikowanej przez wojska gen. Francisco Franco.

Osobny artykuł: Efekt Bilbao.

Obecnie główny ośrodek gospodarczy i najważniejsze miasto regionu. Różnorodny przemysł: wydobycie i przetwórstwo rud żelaza i metali nieżelaznych, zakłady przemysłu maszynowego, chemicznego, przetwórstwa spożywczego, stocznia.

Zabytki i warte zobaczenia

edytuj

Demografia

edytuj

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Bilbao (hiszp. Grande Área Urbana) ma 910 578 mieszkańców na powierzchni 504 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 14 809 osób, co stanowi wzrost o 1,65%[7].

Rozwój demograficzny centrum administracyjnego Bilbao (1920–2010)

edytuj

Populacja mieszkańców w 2019 r.

edytuj

W 2019 r. populacja mieszkańców wyniosła: 346 843. W tym 163 563 mężczyzn oraz 183 280 kobiet. Gęstość zaludnienia wyniosła 8396,1 mieszkańca/km²[8].

Transport

edytuj

W mieście sprawną komunikację zapewnia szybki tramwaj EuskoTren, nowoczesne metro oraz autobusy. Bilbao jest ważnym węzłem komunikacyjnym w północnej Hiszpanii, główną stacją kolejową jest Bilbao Abando, inne to Bilbao-Atxuri. Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Bilbao i międzynarodowy port morski.

Kultura

edytuj

Miasto jest centrum kulturalnym Kraju Basków. Działają w nim 2 uniwersytety. Bilbao stara się przyciągnąć turystów, budując muzea (z których najgłośniejsze jest, otwarte w październiku 1997, słynne Muzeum Guggenheima, zaprojektowane przez Franka Gehry’ego[9]) sale wystawowe i koncertowe (Palacio Euskalduna), zagospodarowując dawne tereny przemysłowe i ściągając sławnych architektów (Frank Gehry, Norman Foster, Santiago Calatrava). Największym wieżowcem w mieście jest Torre Iberdrola.

W tym mieście znajduje się też teatr operowy, wystawiający opery światowego repertuaru – Teatro Arriaga. Z tą instytucją współpracują artyści światowej klasy, jak np. Ildebrando D’Arcangelo.

W Bilbao odbywa się coroczny festiwal górski.

Miasto jest tematem piosenki Bilbao song pochodzącej z musicalu autorsko-kompozytorskiego trio HauptmannBrechtWeil zatytułowanego Happy End. Hołd dla miejscowej publiczności jest też utwór Song for Bilbao amerykańskiej grupy muzycznej Pat Metheny Group. Miasto pojawia się też na początku filmu z Jamesem Bondem z 1999 roku Świat to za mało.

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Podobnie, jak w innych miastach o tej wielkości i znaczeniu, ważną pozycję w życiu miasta zajmuje sport. Najbardziej znaną drużyną jest klub piłkarski Athletic Bilbao, grające w hiszpańskiej La Liga. Klub piłkarski swoje mecze rozgrywa na stadionie San Mamés[10].

Galeria

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Bizkaia: Población por municipios y sexo.. www.ine.es. [dostęp 2022-06-12].
  2. Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
  3. World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
  4. a b c d Standard climate values. Bilbao Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
  5. Europe’s environment: the third assessment. Environmental assessment report No 10. European Environment Agency, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, p. 231 (mapa).
  6. a b c Algorta Water Temperature – seatemperature.org.
  7. Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol. Ministerstwo Rozwoju).
  8. Bilbao en la region de País Vasco – Municipio y ayuntamiento de España [online], www.ayuntamiento-espana.es [dostęp 2023-04-07].
  9. History of the Guggenheim Museum Bilbao. [dostęp 2021-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-25)].
  10. Estadio San Mames (Hiszpania, Bilbao) – pojemność, mecze, informacje [online], Goal.pl [dostęp 2023-04-07] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Nowa encyklopedia powszechna, PWN, Warszawa 1995-1996

Linki zewnętrzne

edytuj