Brygada Nordycko-Polska

Brygada Nordycko-Polska (ang. Nordic-Polish BrigadeNORDPOLBDE) – międzynarodowa brygada sił pokojowych NATO, stacjonująca na terytorium Bośni i Hercegowiny, wykonująca zadania w ramach IFOR w latach 1995–1996 i SFOR w latach 1996–2000.

Brygada Nordycko-Polska
IFOR (1995-1996)
SFOR (1996-2000)
Ilustracja
Znak Brygady Nordycko-Polskiej
Historia
Państwa wystawiające

 Dania
 Estonia
 Finlandia
 Litwa
 Łotwa
 Norwegia
 Polska
 Stany Zjednoczone
 Szwecja

Państwa mandatowe

 Bośnia i Hercegowina

Rozpoczęcie misji

20 grudnia 1995

Zakończenie misji

5 stycznia 2000

Liczba zmian

8

Dowódcy
Pierwszej zmiany

gen. bryg. Finn Særmark-Thomsen

Ostatniej zmiany

gen. bryg. Kjell Grandhagen

Konflikt zbrojny
Wojna w Bośni i Hercegowinie
Organizacja
Typ

operacyjny

Podporządkowanie

Wielonarodowa Dywizja Północ

Skład

5 batalionów, 3 kompanie

Liczebność

ok. 3000-4500 żołnierzy

Dyslokacja

Doboj (dowództwo)

Historia

edytuj

14 grudnia 1995 strony wojny domowej w Bośni i Hercegowinie zawarły układ w Dayton – porozumienie pokojowe kończące konflikt. Na jego mocy wojska serbskie i bośniacko-chorwackie wstrzymały działania bojowe i rozpoczęły demilitaryzację. Nad wprowadzeniem w życie zapisów układu miały czuwać działające na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ Siły ImplementacyjneIFOR, dowodzone przez NATO. Przejęły one odpowiedzialność od nieskutecznych Sił Ochronnych ONZUNPROFOR.

Jednymi z oddziałów które przeszły z jurysdykcji UNPROFOR do IFOR były bataliony państw nordyckich: NORDBATT 2 (batalion nordycki z przewagą pododdziałów szwedzkich) i NORLOGBAT (norweski batalion logistyczny) w Tuzli oraz DANBATT (duński batalion operacyjny) w trakcie relokacji z Chorwacji do północno-wschodniej Bośni. Zgrupowanie to było zbyt małe wobec wymogów NATO: brygady piechoty zmotoryzowanej z zapleczem logistycznym i inżynieryjnym. Zwrócono się o wsparcie ze strony Polski, Finlandii i państw bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii)[1].

 
Strefa odpowiedzialności (AOR) NORDBOLBDE (kwiecień 1997)

W październiku rozpoczęto formowanie Brygady Nordyckiej, a pierwsze szkolenie sztabu nowej jednostki 15 grudnia 1995. Pięć dni później dowódca brygady (duński gen. bryg. Kjell Grandhagen) i pierwsza grupa dowództwa i sztabu zostali przetransportowani do Bośni, reszta kontyngentu dołączyła między 10 stycznia a 8 lutego 1996. W jego skład początkowo wchodziły: dowództwo i sztab brygady w Doboju, bataliony operacyjny z Danii, Polski i Szwecji, logistyczny z Norwegii i budowlany z Finlandii. W Peczu na Węgrzech stacjonowała Nordycko-Polska Grupa Zaopatrzenia. Sama brygada podlegała Wielonarodowej Dywizji Północ pod dowództwem amerykańskim (1 Dywizja Pancerna/Task Force Eagle)[2].

10 lutego 1996 Brygadę Nordycką przemianowano na Brygadę Nordycko-Polską. Wielonarodowość brygady początkowo stwarzała problemy językowe i organizacyjne: znajomość języka angielskiego w dowództwie brygady i pododdziałach nie była powszechna, a część kontyngentów nie działała jeszcze strukturach jednostek Paktu Północnoatlantyckiego.

Do głównych zadań NORDPOLBDE należało:

  • zapewnienie bezpieczeństwa cywilom i siłom międzynarodowym,
  • demilitaryzacja podporządkowanego rejonu (początkowo 4896 km², zwiększono do 5880 km²),
  • likwidacja pól minowych (ok. 4 tys. zidentyfikowanych),
  • wsparcie relokacji uchodźców,
  • wsparcie pomocy humanitarnej,

Brygada wykonywała je w ramach Operacji Joint Guard (Wspólna straż), po której rozpoczęciu stan osobowy NORDPOLBDE został zmniejszony o 10% w celu uzyskania większej mobilności oddziałów[3].

Po wygaśnięciu mandatu IFOR ich miejsce zajęły Siły StabilizacyjneSFOR, zredukowano o połowę w stosunku do poprzednich sił (32 tys. wobec 60 tys.). Zmiany objęły także Brygadę Nordycko-Polską:

  • kontyngent poszczególnych państw redukowano,
  • w grudniu 1996 Norwegia zastąpiła batalion logistyczny batalionem piechoty zmotoryzowanej,
  • w czerwcu 1998 Finlandia zastąpiła batalion budowlany batalionem piechoty zmotoryzowanej, Stany Zjednoczone wycofały baterię artylerii M109 SPH,
  • we wrześniu 1998 plutony z państw bałtyckich utworzyły oddzielną kompanię (BALTCON) w batalionie duńskim,
  • w październiku 1998 norweską kompanię medyczną zastąpiono szwedzką,
  • zwiększono strefę odpowiedzialności NORDPOLBDE[4].

Postępująca normalizacja sytuacji na terenie Bośni i Hercegowiny i utworzenie sił wielonarodowych KFOR w Kosowie skutkowały zmniejszeniem liczebności SFOR oraz zmianami w strukturze organizacyjnej. 5 stycznia 2000 Brygadę Nordycko-Polską oficjalnie zredukowano do formy Nordycko-Polskiej Grupy Bojowej (NORDPOLBG), stanowiącej odpowiednik batalionu[5].

Struktura organizacyjna

edytuj
 
Patrol z kontyngentu fińskiego

Struktura organizacyjna Brygady Nordycko-Polskiej w lutym 1996[6][7]:

  •   Dowództwo i sztab NORDPOLBDE
    •      batalion piechoty zmotoryzowanej (DANBAT, DANBN)
    •   batalion piechoty zmotoryzowanej (SWEBAT, SWEBN)
    •   batalion powietrznodesantowy (POLBAT, POLBN)
    •   batalion budowlany
    •   batalion logistyczny (NORLOGBAT)
    •   bateria moździerzy (MortBat)
    •   kompania dowodzenia (HQ Coy)
    •   kompania medyczna (Med Coy)
    •   kompania żandarmerii wojskowej (MP Coy)
    •   Nordycko-Polska Grupa Zaopatrzenia (NSG)

łącznie ok. 4500 żołnierzy

Struktura organizacyjna Brygady Nordycko-Polskiej w grudniu 1998[8][9]:

  •   Dowództwo i sztab NORDPOLBDE
    •      batalion piechoty zmotoryzowanej (DANBAT, DANBN)
    •   batalion piechoty zmotoryzowanej (FINBAT, FINBN)
    •   batalion piechoty zmotoryzowanej (NORBAT, NORBN)
    •   batalion piechoty zmotoryzowanej (SWEBAT, SWEBN)
    •   batalion powietrznodesantowy (POLBAT, POLBN)
    •   kompania dowodzenia (HQ Coy)
    •   kompania medyczna (Med Coy)
    •   kompania żandarmerii wojskowej (MP Coy)
    •   Nordycko-Polska Grupa Zaopatrzenia (NSG)

łącznie ok. 3000 żołnierzy.

Dowódcy

edytuj
Zmiana Początek Koniec Państwo Dowódca
1-2 12.1995 01.1997   Dania gen. bryg. Finn Særmark-Thomsen
3 01.1997 07.1997   Dania gen. bryg. Karsten Jakob Møller
6 07.1998 01.1999   Polska gen. bryg. Mieczysław Bieniek
7 01.1999 07.1999   Szwecja gen. bryg. Hakan Espmark
8 07.1999 01.2000   Norwegia gen. bryg. Kjell Grandhagen

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Artur Bliski: War and peacekeeping mission of the Nordic-Polish Brigade in Bosnia-Herzegovina. Monterey: Calhoun: The NPS Institutional Archive, 2001, s. 28-30.
  2. Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 30-31.
  3. Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2004, s. 69-71.
  4. Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 32-33.
  5. One missiom, one team. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  6. Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 30-31, 34.
  7. Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. s. 70.
  8. Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 32-34.
  9. Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. s. 71.

Bibliografia

edytuj
  • Artur Bliski: War and peacekeeping mission of the Nordic-Polish Brigade in Bosnia-Herzegovina. Monterey: Calhoun: The NPS Institutional Archive, 2001.
  • Grzegorz Ciechanowski: Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych 1990-1999. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-531-3.
  • Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2004.