Briańsk

miasto w Rosji

Briańsk (ros. Брянск) – miasto obwodowe w zachodniej części Rosji, nad Desną, w pobliżu granicy z Białorusią i Ukrainą. Leży na obszarze historycznej Siewierszczyzny.

Briańsk
Брянск
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Rosja

Obwód

 briański

Burmistrz

Marina Walentinowna Dbar[1]

Powierzchnia

186,73 km²

Wysokość

190 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


402 675[2]
2156,46 os./km²

Nr kierunkowy

(+7) 4832

Kod pocztowy

241000

Podział miasta

4 rejony: bieżycki, fokinski, sowietski, wołodarski

Położenie na mapie obwodu briańskiego
Mapa konturowa obwodu briańskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Briańsk”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Briańsk”
Ziemia53°15′N 34°24′E/53,250000 34,400000
Strona internetowa

Ważny węzeł kolejowy, ośrodek przemysłowy, naukowy (4 szkoły wyższe) i kulturalny (2 muzea)[3]. Według spisu powszechnego z 2010 roku miasto liczyło 415 721, a okręg miejski 435 245 mieszkańców. W 2015 roku było to odpowiednio 407 256 i 426 255 mieszkańców.

Części miasta

edytuj
Lp. nazwa dzielnicy (ros. rejonu) nazwa rosyjska mieszkańców:
2010[4]
1 bieżycka Бежицкий район 155 330
2 wołodarska Володарский район 73 791
3 sowiecka Советский район 113 328
4 fokińska Фокинский район 73 272
Miasto razem 415 721
Lp. nazwa osiedla typu miejskiego nazwa rosyjska mieszkańców:
2010[4]
1 Radica-Kryłowka Радица-Крыловка 3526
2 Bolszoje Połpino Большое Полпино 6356
3 Biełyje Bieriega Белые Берега 9642
Okręg miejski razem 435 245

Miasto jest podzielone na 4 rejony (odpowiednik polskich dzielnic). Administracji miejskiej Briańska podlegają również 3 osiedla typu miejskiego: Radica-Kryłowka (ros: Радица-Крыловка) podlegające administracji rejonu bieżyckiego (3 526 mieszkańców w 2010 roku), Bolszoje Połpino (ros: Большое Полпино) podlegające administracji rejonu wołodarskiego (6 356 mieszkańców w 2010 roku) i Biełyje Bieriega (ros: Белые Берега) podlegające administracji rejonu fokińskiego (9 642 mieszkańców w 2010 roku). Łącznie z podlegającymi miastu osiedlami miejskiego okręg miejski Briańsk liczył w 2010 roku 435 245 mieszkańców[4].

Historia

edytuj
 
Briańsk na początku XX w.

Pierwsza wzmianka o mieście notowana w roku 1146, ale jako gród Briańsk istniał już od końca X wieku. W 1310 r. zostało najechane przez Mongołów. Od roku 1356 do końca XV wieku w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W czasie konfliktu z Witoldem w 1408 r. miasto spalił Świdrygiełło.

Na początku XVI w. Briańsk został przyłączony do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, od 1547 r. leżał w granicach Rosji. W czasie wojny polsko-rosyjskiej zdobyty w 1610 przez Rzeczpospolitą. Od 1709 r. przynależał administracyjnie do guberni kijowskiej, w 1778 r. przesunięty do namiestnictwa orłowskiego (od 1796 guberni). W 1919 r. miasto zdobyli bolszewicy.

Miasto okupowane było przez wojska niemieckie podczas II wojny światowej od 6 października 1941 do 17 września 1943.

Klimat

edytuj

Według uaktualnionej klasyfikacji Köppena-Geigera Briańsk leży w strefie Dfb – klimatu kontynentalnego wilgotnego[5].

Średnia temperatura i opady dla Briańska
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 7.6 9.9 18.8 28.3 32.3 34.9 37.7 38.4 30.7 24.8 17.1 9.9 38,4
Średnie temperatury w dzień [°C] -3.5 -3.0 2.8 12.0 19.0 22.1 23.9 22.7 16.5 9.7 1.6 -2.7 10,1
Średnie temperatury w nocy [°C] -8.6 -9.1 -4.2 3.0 8.6 12.3 14.2 12.9 7.9 3.0 -2.8 -7.3 2,5
Rekordy minimalnej temperatury [°C] -41.8 -34.9 -29.6 -21.8 -4.2 -1.3 2.2 0.1 -5.2 -13.0 -23.6 -38.6 −41,8
Opady [mm] 46 41 38 43 57 80 87 69 63 56 53 50 683
Średnia liczba dni deszczowych 7 6 8 14 16 18 17 14 16 16 14 10 156
Średnia liczba dni śnieżnych 23 21 14 4 0.4 0 0 0 0.4 4 14 22 103
Wilgotność [%] 85 82 76 68 65 69 71 72 77 81 87 87 77
Źródło: [6] [dostęp 2014-01-08]

Przemysł

edytuj

Miasto ma długie tradycje jako centrum produkcji środków transportu – produkuje się tu lokomotywy (w tym używane w Polsce SM48), wagony, traktory, samochody ciężarowe; odlewnia staliwa, elektrownia cieplna.

Transport

edytuj
 
Dworzec kolejowy Briańsk Orłowski

Głównym dworcem kolejowym miasta jest Briańsk Orłowski. Miejską komunikację publiczną obsługują autobusy i trolejbusy.

W pobliżu miasta znajduje się port lotniczy Briańsk.

Miasta partnerskie

edytuj

Briańsk, na mocy aktu o przyjaźni i umowy o partnerstwie z roku 1999, rozpoczął współpracę z polskim miastem Skwierzyna. Dnia 1 marca 2022, w związku z napaścią Rosji na Ukrainę, została zerwana umowa współpracy[7].

Od roku 1995 Briańsk miał podpisaną umowę o partnerstwie z miastem Konin. Dnia 4 marca 2022, w związku z napaścią Rosji na Ukrainę, Konin wypowiedział umowy o partnerstwie i współpracy z rosyjskim Briańskiem i białoruską Rzeczycą[8][9].

Polacy w Briańsku

edytuj

Według carskich danych w 1897 Polacy stanowili 3,4% mieszkańców miasta i byli trzecią najliczniejszą grupą ludności po Rosjanach i Żydach[10]. Przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości w briańskich szkołach uczyli się podpułkownik saperów Wojska Polskiego Stanisław Magnuszewski oraz twórca Instytutu Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk Henryk Niewodniczański. Polski lekarz Piotr Ambrożewicz wydawał tu w latach 1890–1913 czasopismo medyczne Akuszerka. W Briańsku urodzili się:

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Руководство Брянского городского Совета народных депутатов. www.bryansk032.ru. [dostęp 2019-11-09]. (ros.).
  2. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-03-30].
  3. Briańsk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-01].
  4. a b c Federalna Służba Statystyczna: Всероссийской переписи населения 2010 года (Narodowy spis powszechny 2010). gks.ru, 2012-13. [dostęp 2013-12-22]. (ros.).
  5. M.C. Peel, B.L. Finlayson, T.A. McMahon, Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification, t. 11, Hydrol. Earth Syst. Sci., 2007, s. 1633–1644, ISSN 1027-5606.
  6. Погода и климат. ПОГОДА в Брянске. [dostęp 2014-01-08]. (ros.).
  7. SAMORZĄD SKWIERZYNY ZERWAŁ WSPÓŁPRACĘ Z BRIAŃSKIEM. | Skwierzyna [online], www.skwierzyna.pl [dostęp 2022-03-06].
  8. Anna Pilarska, Nigdy więcej wojny! Konin zerwał kontakty z Briańskiem i Rzeczycą [online], LM.pl – pierwszy portal w regionie, 4 marca 2022 [dostęp 2022-03-08] (pol.).
  9. Konin zerwał współpracę z Briańskiem i Rzeczycą – Konin. Tu płynie energia [online], www.konin.pl [dostęp 2022-03-08].
  10. Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference [online], www.demoscope.ru [dostęp 2018-04-09].

Linki zewnętrzne

edytuj

Brańsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 353.