Diapsydy (Diapsida, z gr. di – dwa + apsis – łuk) – grupa owodniowców z gromady zauropsydów (Sauropsida), w których czaszce rozwinęły się dwie pary otworów skroniowych (po dwa – górny i dolny – za każdym okiem), przez które przewleczone są silne mięśnie szczęk. Dzięki temu czaszka stała się lżejsza a szczęki bardziej ruchliwe. Choć część diapsydów wtórnie straciła jedną lub obie pary otworów skroniowych (m.in. węże), są nadal zaliczane do tej grupy, gdyż ich przodkowie mieli diapsydalną budowę czaszki.

Diapsydy
Diapsida
Osborn, 1903
Ilustracja
Czaszka diapsydalna
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Diapsydy to najbardziej zróżnicowana i najliczniej reprezentowana grupa „gadów”. Pierwsi jej przedstawiciele (z grupy Araeoscelidia, m.in. rodzaj Petrolacosaurus) pojawili się pod koniec karbonu a największy rozkwit osiągnęła ona w erze mezozoicznej.

Jeśli diapsydy mają być grupą monofiletyczną, należy do nich zaliczyć także ptaki, będące wyspecjalizowaną grupą teropodów. Choć żółwie przez większość naukowców zaliczane są do anapsydów, niektórzy uważają, że i one są diapsydami, które wtórnie straciły otwory skroniowe[1][2][3].

Systematyka

edytuj

Podgromada Diapsida

Przypisy

edytuj
  1. O. Rieppel, M. deBraga, Turtles as diapsid reptiles, „Nature”, 384 (6608), 1996, s. 453–455, DOI10.1038/384453a0 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
  2. Rafael Zardoya, Axel Meyer, Complete mitochondrial genome suggests diapsid affinities of turtles, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 95 (24), 1998, s. 14226–14231, DOI10.1073/pnas.95.24.14226, PMID9826682, PMCIDPMC24355 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
  3. Rieppel, O. (2000). "Turtles as diapsid reptiles." Zoologica Scripta Volume 29, Number 3, pp. 199-212.

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj