Glikogenpolisacharyd (wielocukier), którego cząsteczki zbudowane są z połączonych ok. 100 000 reszt D-glukozy. W organizmach zwierzęcych jest gromadzony w wątrobie, w około 7 razy mniejszym stężeniu występuje też w tkance mięśni poprzecznie prążkowanych (szkieletowych). Jednakże ze względu na dużą masę mięśni w całym organizmie, całkowita zawartość glikogenu w mięśniach stanowi około trzech czwartych jego zawartości w organizmie człowieka.

Glikogen
Ogólne informacje
Monomery

D-glukoza (C6H12O6)

Identyfikacja
Numer CAS

9005-79-2

PubChem

439177

Jest głównym wielocukrem, który stanowi materiał zapasowy w komórkach zwierzęcych. U roślin spotykany jest bardzo rzadko, np. w ciałkach odżywczych wytwarzanych na ogonkach liściowych cekropek Cecropia[2].

Ma strukturę podobną do amylopektyny, tylko że jego cząsteczki są bardziej rozgałęzione, a łańcuchy boczne krótsze. Cząsteczki glukozy w prostym łańcuchu połączone są wiązaniami α-1,4-glikozydowymi. Rozgałęzienie tworzone jest co 8–12 monomerów przez wiązanie α-1,6-glikozydowe. Glikogen w miarę potrzeby może być szybko rozkładany do glukozy (jednakże nie w mięśniach, ze względu na brak glukozo-6-fosfatazy) i w przeciwieństwie do tłuszczów uwalniana glukoza może być źródłem energii w przemianach beztlenowych. Do najbogatszych w ten materiał zapasowy narządów należą wątroba (5% jej masy) i mięśnie (ok. 0.7% ich masy). Glikogen występuje w postaci ziaren o średnicy 10–40 nm zawieszonych w cytoplazmie.

Glikogen mięśni w procesie glikolizy ulega transaminacji do alaniny, która jest eksportowana z mięśni i zużywana do glukoneogenezy w wątrobie. Pomimo nietworzenia wolnej glukozy, uwalniany jest glukozo-1-fosforan niezbędny do aktywności mięśnia (przekształcany w glukozo-6-fosforan włączany do procesu glikolizy, w którym uzyskiwane jest ATP).

Rozkład glikogenu (glikogenoliza) przebiega dwoma torami: fosforolitycznym i hydrolitycznym. Rozkład ten jest indukowany działaniem glukagonu (hormon produkowany przez komórki α trzustki), a skutkiem tego procesu jest podniesienie poziomu cukru we krwi. Rozkład glikogenu w wątrobie spowodowany jest zapotrzebowaniem organizmu na cukier. Odwrotny proces zachodzi w momencie oddziaływania insuliny (antagonistycznego hormonu glukagonu), kiedy to zachodzi wiązanie glukozy z krwi w glikogen w wątrobie (→glikogenogeneza).

Przypisy

edytuj
  1. Glikogen. [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-01]. (ang.).[niewiarygodne źródło?]
  2. Michael Fogden, Patricia Fogden: The Natural History of Flowers. Texas A&M University Press, 2018, s. 143-144. ISBN 978-1-62349-644-9.

Bibliografia

edytuj
  • J. M. Berg, J. L. Tymoczko, L. Stryer: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2005. (pol.).
  • R. K. Murray, D. K. Granner, V. W. Rodwell, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. VI, s195-203.