Hadżi Girej Melek (Anioł) (krymskotat. Hacı Geray, Melek Hacı Geray) (ur. 1397, zm. 1466) – potomek Czyngis-chana w 9 pokoleniu. Pierwszy chan krymski w latach 1441–1466 i założyciel dynastii Girejów[1].

Hadżi Girej
Chan krymski
Okres

od 1441
do 1456

Poprzednik

brak

Następca

Hayder Giray

Chan krymski
Okres

od 1456
do 1466

Poprzednik

Hayder Giray

Następca

Nur Devlet

Dane biograficzne
Dynastia

Girejów

Data urodzenia

1397

Data śmierci

1466

Dzieci

Nur Dewlet
Hayder
Mengli I Girej

Życiorys

edytuj

W roku 1420 został emirem Krymu wchodzącego w skład Złotej Ordy. W 1427 Złota Orda rozpadła się na chanaty. W latach 1428–1430 oderwał od Złotej Ordy część Krymu, a następnie obwołał się samodzielnym władcą[1]. W roku 1449 ogłosił się niezależnym władcą Chanatu Krymskiego ze stolicą w Bakczysaraju.

Był sojusznikiem króla polskiego. Zagrożony przez Złotą Ordę oraz Imperium Osmańskie zawarł sojusz z Polską i Litwą zobowiązując się do udzielania pomocy[1]. Działał z poparciem Witolda i w latach 1434–1443 mieszkał za zezwoleniem Witolda w Lidzie. Złota Orda chciała zmusić go do uznania jej zwierzchności, ale Hadżi mając oparcie w sojuszu z Polską, Litwą i Księstwem Moskiewskim oparł się tym naciskom rozszerzając swoje władanie na tereny między Dnieprem i Donem. Jego władzy podlegała Kaffa, kolonia genueńska na Krymie.

Pokonał chana Wielkiej Ordy Sid Achmeta (1437–1465)[2]. Powstanie Chanatu Krymskiego nie zagroziło prawosławiu. Hadzi Girej modlił się przed świętą ikoną w Monastyrze Uspieńskim niedaleko Bakczysaraju[potrzebny przypis].

 
Półwysep Krymski w połowie XV w.

Z racji urody zwany był przez poddanych Melek – Anioł.

Przypisy

edytuj
  1. a b c Encyklopedia PWN ↓, Hadżi Girej.
  2. M. Plewczyński, Wojny Jagiellonów ze wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Siedlce 2002, s. 19.

Bibliografia

edytuj