Wikipedia

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze – klasztor, dawniej ze szkołą i internatem dla dziewcząt, założony w 1901 roku przez Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa (Sacré Coeur) w Zbylitowskiej Górze, obecnie znajdujący się w granicach Tarnowa w województwie małopolskim.

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze
Ilustracja
Kaplica w klasztorze Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Serca Jezusa S.C. Pocztówka z początku XX w.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Tarnów wcześniej Zbylitowska Góra

Kościół

Kościół katolicki

Właściciel

Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa (Sacré Coeur)

Typ zakonu

żeński

Materiał budowlany

cegła

Data budowy

1901–1903 klasztor
1908–1910 kościół

Położenie na mapie Tarnowa
Mapa konturowa Tarnowa, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Ziemia49°59′18″N 20°55′25″E/49,988353 20,923636
Multimedia w Wikimedia Commons

Lokalizacja

edytuj

Zabudowania klasztorne Sióstr Sacré Coeur zlokalizowane są w południowo-zachodniej części Tarnowa w województwie małopolskim, przy ul. Pszennej na terenie osiedla Zbylitowska Góra, którego obszar był częścią miejscowości Zbylitowska Góra do 1960 roku. Znajdują się w administracyjnych granicach osiedla nr 8 Mościce, jednostki pomocniczej Gminy Miasta Tarnowa.

Historia

edytuj

Siostry Sacré Coeur przybyły do Zbylitowskiej Góry ze skasowanego klasztoru w Lyonie, na zaproszenie biskupa tarnowskiego Leona Wałęgi[1]. W 1901 na terenie zakupionym od Stanisława Żaby, właściciela wsi, rozpoczęły budowę klasztoru Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Serca Jezusa Sacré Coeur[2]. W 1903 przy klasztorze powstało Liceum Humanistyczne, a klasztorna kaplica boczna została otwarta dla wiernych. W tym samym roku zostały sprowadzone neoromańskie ołtarze z klasztoru w Lyonie[3]. Tzw. „zakład wychowawczy” rozwijał się i jak donosił tygodnik „Świat” z 15 sierpnia 1908:

„Jednocześnie osobny budynek zwany szkołą garnie w swe mury do 180 dzieci włościańskich, które prócz bezpłatnej nauki i umiejętności robót ręcznych otrzymują zapomogi i ubrania.(...) Panienki pragnące wprawiać się w gospodarstwo domowe, mają sposobność ku temu: na skraju lasu zbudowano bowiem specyalny budynek dla sztuczej i zwykłej hodowli drobiu, jaką prowadzi specyalista z Saksonii, a rasowe krowy i trzoda zaopatrują zakład w doskonałe mleczywo i wędliny przez cały rok."

W rozległym ogrodzie grywano w tenisa, krykieta a nawet piłkę nożną. Dostępne były urządzenia kąpielowe i sala gimnastyczna. Kilka razy w tygodniu do zakładu dojeżdżali profesorowie krakowscy[4]. Wśród uczennic były przedstawicielki wielu rodów szlacheckich m.in. Czartoryskich, Chłapowskich, Czetwertyńskich, Dzieduszyckich, Stadnickich[5][6][7]. Siostry posiadały ogrody, sad, szklarnie, w których nie tylko uczyły swoje podopieczne spraw gospodarskich, ale prowadziły faktyczną działalność gospodarczą sprzedając warzywa, owoce, sadzonki[8].

W latach 1908–1910 dobudowano do istniejącego klasztoru kościół[3] wg projektu Janusza Rypuszyńskiego[9]. W 1915 podczas ostrzału artyleryjskiego kościół i klasztor, gdzie stacjonowali oficerowie armii rosyjskiej mocno ucierpiały[3]. Wielu żołnierzy zginęło, pochowani zostali na cmentarzu wojennym numer 199[10]. W 1927 przez dwa miesiące w klasztorze przebywał Stefan Wyszyński[11]. W czasie II wojny światowej w klasztorze zorganizowano tajne komplety w zakresie gimnazjum i liceum. Naukę pobierało tu 30 uczniów, a egzamin dojrzałości złożyło 8 osób[12]. Po wojnie większość zabudowań klasztornych władze przejęły na potrzeby Technikum Mechanizacji Rolnictwa[2]. W 1950 na terenie Liceum Rolniczego w Zbylitowskiej Górze wśród uczniów zawiązała się konspiracyjna organizacja „Związek Wolności”[13].

W 1960 teren klasztoru i szkoły włączono w granice miasta Tarnowa[14]. W 1980 wydzielono nową parafię św. Stanisława Kostki w Tarnowie-Zbylitowskiej Górze[15].

Siostry z miejscowego klasztoru Sacré Coeur

edytuj
  • siostra Antonina Jaworska RSCJ - w czasie okupacji pomagała Żydom, wynosząc żywność pod fartuchem i przekazując je Judenkommando[16][17].
  • siostra Czesława Lorek RSCJ (1938-2003) - urodziła się w Biczycach Górnych. 11 lutego 1960 wstąpiła do klasztoru sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze. W 1984 wyjechała jako misjonarka do Afryki. Pracowała w Demokratycznej Republice Konga. Zmarła 21 maja 2003 na skutek pobicia w kościele parafialnym w Kinszasie[18][19].
  • siostra Jadwiga Skudro RSCJ (1914-2009) - współzałożycielka Ruchu Światło-Życie[20][21]
 
Świadectwo szkolne ze szkoły Sacré Coeur
 
Obecnie parafialny kościół św. Stanisława Kostki, zbudowany w latach 1908–1910, do 1980 świątynia klasztorna.

Absolwentki szkoły przy klasztorze Sacré Coeur

edytuj
  • Elżbieta Borkowska (1888-1982) ps. „Bieta”, pielęgniarka, działaczka społeczna odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim oraz odznaką „Za wzorową pracę w Służbie Zdrowia”[22].
  • Jadwiga Czartoryska z d. Stadnicka (1913-2009) ps. „Tuja”, porucznik Armii Krajowej[23][7].
  • siostra Józefa Ledóchowska (1907-1983) w 1926 zdała maturę w Gimnazjum Sióstr Sacré-Coeur w Zbylitowskiej Górze, urszulanka, w czasie okupacji pracowała w zorganizowanym tajnym nauczaniu, przełożona centrum włoskiego i domu generalnego przy via di Villa Ricotti w Rzymie[24].
  • Maria Bisping z d. Światopełk-Czetwertyńska (1891-1980), ps. "Ola" porucznik Armii Krajowej, powstaniec warszawski[25].
  • Zofia Tarnowska-Moss (1917-2009)[26]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Z Lyonu do Zbylitowskiej Góry, czyli trochę Francji pod Tarnowem [online], archiwum2008-2014.tarnowskikurierkulturalny.pl [dostęp 2018-01-24].
  2. ↑ a b Tarnowskie Centrum Informacji: Park w Zbylitowskiej Górze. Urząd Miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-24].
  3. ↑ a b c Tarnowskie Centrum Informacji: Tarnowskie kościoły. Gmina Miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-24].
  4. ↑ Stefan Krzywoszewski: Tygodnik „Świat” z 15 sierpnia 1908. Wydaw. Towarzystwa Aukcyjnego S.Orgelbranda i Synów, 1906-1939.. [dostęp 2015-12-24].
  5. ↑ Związek Rodowy Dzieduszyckich. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-11)].
  6. ↑ Stefan Bielawski, Klasztor Sióstr Sacre Coeur w Zbylitowskiej Górze. [online], 2014.
  7. ↑ a b Kalendarium z życia Adama i Jadwigi ze Stadnickich Czartoryskich. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  8. ↑ Agata Żak: Z Lyonu do Zbylitowskiej Góry, czyli trochę Francji pod Tarnowem. Gazeta Krakowska. [dostęp 2015-12-25].
  9. ↑ Tarnowskie Centrum Informacji: Janusz Rypuszyński. [dostęp 2015-12-26].
  10. ↑ Robert Kozłowski: Okręg VIII - Brzesko. [dostęp 2015-12-25].
  11. ↑ Parafia Św. Stanisława Kostki – Tarnów [online], swstkostka.pl [dostęp 2018-01-24] (pol.).
  12. ↑ Plan Odnowy miejscowości Zbylitowska Góra na lata 2010 - 2015, Urząd Gminy Tarnów, Rada Sołecka Zbylitowskiej Góry.
  13. ↑ Tarnowscy „Żołnierze Wyklęci” Kartki z kalendarza dr Marii Żychowskiej.. [w:] Na podstawie: książki Marii Żychowskiej, „Konspiracyjne organizacje młodzieżowe w Tarnowskiem 1945-1956” [on-line]. [dostęp 2015-12-25].
  14. ↑ Urząd Miasta Tarnowa: Kalendarium miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-20].
  15. ↑ Ks. Stanisław Midura: Rys historyczny Parafii św. Stanisława Kostki w Tarnowie. Oficjalna strona Parafii św. Stanisława Kostki w Tarnowie-Zbylitowskiej Górze. [dostęp 2015-12-24].
  16. ↑ KAI: Zakonnice uratowały co najmniej 700 Żydów. deon.pl, 2013.04.16. [dostęp 2022-11-25].
  17. ↑ W czasie II wojny światowej zakonnice uratowały co najmniej 700 Żydów. pastoralis.pl. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  18. ↑ Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci przy parafii bł. Karoliny Kózki w Tarnowie: Tarnowscy Misjonarze Męczennicy. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  19. ↑ Misja s. Czesławy Lorek a współczesny altruizm, Województwo Małopolskie, 2009.
  20. ↑ Ruch Światło-Życie: Kalendarium życia siostry Jadwigi Skudro. [dostęp 2015-12-26].
  21. ↑ Ruch Światło-Życie Poznań: Założyciele Ruchu Światło-Życie. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-27)].
  22. ↑ Wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa Polskiego. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-27)].
  23. ↑ Gazeta Wyborcza: Jadwiga Czartoryska z d. Stadnicka - nekrolog. [dostęp 2015-12-25].
  24. ↑ LEDÓCHOWSKA Józefa Maria-Immaculata Ernestyna Zofia, s. M. Józefa od Chrystusa Króla,. [dostęp 2015-12-25].
  25. ↑ Bisping Maria (biogram) w Ziemianie polscy w XX wieku, t. 1, Warszawa 1992, s. 14;
  26. ↑ Jarosław Molenda, Krystyna Skarbek – królowa podziemia czy zdrajczyni, Warszawa: Bellona, 2013-2014, str. 72-74.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klasztor_Sióstr_Sacré_Coeur_w_Zbylitowskiej_Górze&oldid=74372627”