Konwent Polonia

najstarsza polska korporacja akademicka, powstała na Uniwersytecie Dorpackim

Konwent Polonia – najstarsza polska korporacja akademicka, powstała w 1828 roku na Uniwersytecie Dorpackim (obecnie Uniwersytet w Tartu). Kontynuował tradycje Filomatów i Filaretów po zamknięciu przez władze rosyjskie Uniwersytetu Wileńskiego. Nawiązuje do idei landsmannschaftów, czyli istniejących od średniowiecza związków studentów pochodzących z jednego kraju. Konwent Polonia zrzeszał studentów przybyłych z terenów dawnej Rzeczypospolitej bez względu na wyznanie, pochodzenie społeczne i kwestie etniczne. Organizacja męska. Od 1998 r. zrzesza studentów uczelni wyższych Trójmiasta oraz absolwentów studiów wyższych.

Insygnia

edytuj

Barwy Konwentu to amarant, błękit i biel symbolizujące trzy główne części przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Herb Konwentu jest czteropolowy. W polu pierwszym, tzw. sercowym, widnieje cyrkiel korporacji, czyli monogram z zakodowaną nazwą organizacji oraz wykrzyknikiem. W polach drugim, trzecim i czwartym widnieją, odpowiednio: Orzeł, Pogoń i Archanioł Michał. Godła w tarczy, podobnie jak barwy, symbolizują Koronę (Królestwo Polskie), Litwę (Wielkie Księstwo Litewskie) i Ruś. Nad tarczą hełm w koronie i z medalionem, nad nim trzy pióra strusie w kolorach korporacji. Pod tarczą dwie szarfy z dewizami Konwentu: „Jeden za wszystkich wszyscy za jednego” i „1>2” (Jedność większa od dwóch). Członkowie Konwentu noszą trójbarwną „bandę”, czyli stylizowany pas do broni, z lewego ramienia na prawe, na pamiątkę przyznania w 1851. członkom Konwentu prawa do używania w pojedynkach pistoletów. Elementem pełnego stroju korporanta jest również dekiel, czyli czapka studencka w barwach korporacji z charakterystycznym wzorem (gwiazdą) na denku. Fuksy (kandydaci) Konwentu Polonia nie mając prawa do używania barw, noszą tradycyjnie dekle i bandy granatowe. Dekiel fuksa Konwentu Polonia posiada gwiazdę (od 1919 r.) oraz pięć wypustek dookoła otoku, symbolizujących pięciu członków Konwentu poległych w pojedynkach z niemieckimi korporantami w XIX wieku. Reguły protokolarne Konwentu przewidują, że pełnoprawny członek Konwentu ma prawo do noszenia munduru korporacyjnego składającego się z kurtki w kolorze amarantowym (tzw. litewka) oraz białych spodni. W sytuacjach codziennych członkowie Konwentu noszą oznaki wpinane w klapę marynarki: fuksi srebrny cyrkiel, barwiarze i komilitoni tarczkę w barwach korporacji, a filistrzy tarczkę ze złotą dewizą 1>2[1].

Hierarchia

edytuj

Hierarchia stopni w Konwencie przewiduje, że fuks, który spełnia wymogi członkostwa otrzymuje prawo do noszenia barw i staje się barwiarzem (colorarius). Pełne prawa członkowskie posiada „komiliton” (commiliton). Po zakończeniu studiów pełnoprawny członek korporacji zostaje „filistrem”. Członkostwo w korporacji jest dożywotnie. Można go pozbawić za sprzeniewierzenie się idei korporacyjnej, w tym naruszenie zasad honorowych oraz skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo[2]. Filistrzy poza przynależnością do Konwentu Polonia tworzą odrębną organizację pod nazwą Związek Filistrów Konwentu Polonia, założonego w 2012 r., który kontynuuje tradycje dwóch organizacji: Koła Filistrów Konwentu Polonia (zał. 1922) i Stowarzyszenie Filistrów Konwentu Polonia w Warszawie (zał. 1893 r.)[3]

Konwent w przeszłości i współcześnie

edytuj
 
Marszałek Edward Rydz-Śmigły na kwaterze Konwentu Polonia w Wilnie w 1937 roku

W latach 1828–1919 siedzibą Konwentu Polonia był Dorpat, gdzie prowadził on działalność społeczno-kulturalną i samopomocową. Członkowie Konwentu brali udział we wszystkich powstaniach narodowych. Działalność Polonii była utrudniona z powodu utrudnień i represji ze strony władz carskich. Po I wojnie światowej, kiedy powstało niepodległe państwo polskie, podjęto decyzję o przeniesieniu siedziby korporacji do Wilna. Konwent był jedną z korporacji założycielskich Związku Polskich Korporacji Akademickich, z którego wystąpił w 1933 roku. Konwent Polonia zawarł kartele z Arkonią (1909), Welecją (1923) i Jagiellonią (14 października 1928), a także 10-letni z estońską Fraternitas Estica (1933). W 1939 roku wszyscy członkowie korporacji otrzymali prawa filisterskie i otrzymali nakaz włączenia się w pracę konspiracyjną. Wielu poległo na wojnie, z bronią w ręku, w Katyniu, w komunistycznych i hitlerowskich więzieniach. W okresie PRL korporacja nie mogła prowadzić normalnej działalności na uczelniach. Odbywały się tajne spotkania filistrów. Część filistrów przeniosła się do Londynu[4]. Pamiątki korporacyjne zdeponowano w Instytucie i Muzeum im. Władysława Sikorskiego w Londynie oraz w Archiwum Archidiecezji Warszawskiej. Organizacja reaktywowała pełną działalność 3 maja 1998 w Gdańsku. Od tej pory znowu przyjmuje fuksów i prowadzi działalność mającą na celu wychowanie studentów w duchu patriotyzmu, honoru, prawości i rzetelności. W listopadzie 2005 r. Konwent przeniósł się do pierwszej powojennej kwatery korporacyjnej w Sopocie. W 2008 r. hucznie obchodził 180-lecie istnienia. W tym samym roku odnowiono 10-letni kartel z estońską korporacją "Fraternitas Estica" oraz zorganizowano pierwszy od 1938 r. tradycyjny bal korporacyjny zwany „Czarną Kawą”. W 2015 r. Konwent Polonia podpisał 5-letni kartel z łotewską korporacją Talavija (zał. w 1900 r.)[5]. W tym samym roku Konwent był organizatorem i gospodarzem 52. edycji Komerszu Narodów Bałtyckich, zjazdu męskich i żeńskich korporacji akademickich z krajów bałtyckich organizowanych co roku na przemian w Polsce, Niemczech, Łotwie i Estonii[6].

Konwentowicze

edytuj
Zobacz też kategorię: Członkowie Konwentu Polonia.

Wśród blisko 1600 członków Konwentu od roku 1828 do dzisiaj znaleźli się:

oraz wielu innych naukowców, lekarzy, prawników, artystów, ziemian i mężów stanu.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Konwent Polonia  » Słownik [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  2. Konwent Polonia  » O strukturze Konwentu ważniejszych słów kilka [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2018-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-14] (pol.).
  3. Konwent Polonia  » Związek Filistrów Konwentu Polonia (ZFK!P) [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  4. Konwent Polonia  » Dzieje Konwentu Polonia [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  5. Konwent Polonia  » Archiwum  » Zawarcie kartelu z łotewską korporacją Talavija [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  6. Komersz Narodów Bałtyckich w Gdańsku, „dzieje.pl” [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  7. Ewa Cherner, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych: Jednota Litewska i Jednota Wileńska 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2017, s. 227, ISBN 978-83-7507-233-4.

Linki zewnętrzne

edytuj