21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej: Różnice pomiędzy wersjami

21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej
21. Landwehr-Infanterietruppendivision
	Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	1900
Rozformowanie	1917
	Tradycje
Rodowód	Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze
Kontynuacja	21 Dywizja Strzelców
	Dowódcy
Pierwszy	FML Anton Gartner von Romansbrück
Ostatni	FML Anton Klein
	Działania zbrojne
	I wojna światowa
	Organizacja
Dyslokacja	Praga
Rodzaj sił zbrojnych	c. i k. Obrona Krajowa
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Komenda Obrony Krajowej w Pradze

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 23:55, 5 cze 2023

21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej (21. LITD.) – dywizja piechoty cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej.

Historia dywizji

1 maja 1889 roku na terytorium 8 Korpusu z połączenia jedenastu samodzielnych batalionów Obrony Krajowej zostały sformowane trzy pułki:

Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 6 w Chebie,
Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 7 w Pilźnie,
Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 8 w Pradze^[1].

Równocześnie w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze, będącej częścią Komendy 8 Korpusu, nazwa stanowiska generała przydzielonego dla spraw Obrony Krajowej została zmieniona na „brygadier Obrony Krajowej” (niem. Landwehr-Brigadier). Obowiązki generała przydzielonego, a następnie brygadiera pełnił GM Alois von Hauptmann^[2]. 1 maja 1891 roku generał Hauptmann został przeniesiony w stan spoczynku, a stanowisko brygadiera objął GM Joseph Netuschill^[3]. Po trzech latach został przeniesiony na stanowisko komendanta 54 Brygady Piechoty w Lewoczy.

W 1894 roku została utworzona Komenda Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze (niem. Landwehr-Infanterie-Brigade-Commando in Prag), a w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze stanowisko dywizjoniera Obrony Krajowej (niem. Landwehr-Divisionär), na które wyznaczony został FML Franz Lehmann, dotychczasowy komendant 69 Brygady Piechoty w Carlsburgu. Komendantowi brygady podlegały:

1 października 1899 roku na terytorium 8 Korpusu zostały utworzone kolejne dwa pułki (nr 28 i 29) oraz nowa komenda brygady Obrony Krajowej z siedzibą w Pilźnie.

Komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano:

natomiast komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie:

W 1900 roku została utworzona Komenda Dywizji Obrony Krajowej w Pradze (niem. Landwehr-Truppen-Divisions-Commando zu Prag). Komenda dywizji była podporządkowana Komendzie Obrony Krajowej w Pradze. Komendantowi dywizji podlegały obie brygady piechoty w dotychczasowym składzie^[6].

W 1901 roku przemianowano:

dywizję na 21 Dywizję Obrony Krajowej,
brygadę Pilźnie na 41 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej,
brygadę w Pradze na 42 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej^[7].

W 1905 roku dywizja została przemianowana na 21 Dywizję Piechoty Obrony Krajowej^[8]^[9].

W styczniu 1907 roku w Pradze została zorganizowana Bateria Armat Nr 1/8 (niem. Kanonenbatterie Nr. 1/8) pod komendą kpt. Adalberta Knötgena. Numer pododdziału wskazywał, że była to pierwsza bateria na terytorium 8 Korpusu. Bateria nie była formacją ewidencyjną. Bateria została podporządkowana komendantowi dywizji^[10].

W tym samym roku zmieniono podporządkowanie pułków w obu brygadach. Komendantowi 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie podporządkowano pułki nr 6 i 7, natomiast komendantowi 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano pułki nr 8, 28 i 29^[11].

W styczniu 1908 roku została zorganizowana Bateria Armat Nr 2/8. 1 stycznia 1909 roku w Pradze na bazie obu baterii został utworzony Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 (niem. Landwehr-Feldhaubitzdivision Nr. 21) pod komendą mjr. Franza Spura^[12] (podpułkownik ze starszeństwem od 1 listopada 1911 roku). Jesienią 1913 roku obowiązki komendanta dywizjonu powierzono kpt. Karlowi Jurke^[13].

1 października 1913 roku w Pradze został sformowany Dywizjon Armat Polowych Nr 21 pod komendą ppłk. Franza Spura^[14].

Organizacja pokojowa dywizji w 1914 roku

Komenda 21 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej w Pradze,
41 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilzno Nr 7,
42 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze
Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 w Pradze,
Dywizjon Armat Polowych Nr 21 w Pradze^[15].

Organizacja wojenna i obsada personalna 1 maja 1915 roku

41 Brygada Piechoty OK (41. LIBrig.) – GM Keki
42 Brygada Piechoty OK (42. LIBrig.) – płk Hansmann
21 Brygada Artylerii Polowej (21. FABrig.) – płk Vollgruber

W 1917 roku została przemianowana na 21 Dywizję Strzelców (21. SchD.), a wchodzące w jej skład pułki piechoty OK na pułki strzelców.

Obsada personalna

Komendanci dywizji

FML Franz Lehmann (1894 – 1 V 1897 → stan spoczynku)
FML Anton Johann Gartner von Romansbrück (1897 – 1901 → komendant 19 Dywizji Piechoty)
FML Ambros von Mras (1901 – †6 VI 1902)
FML Friedrich Petrini von Monteferri (1902 – 1 V 1904 → stan spoczynku)
FML Heinrich von Radanovich (Radanowicz-Harttmann) (1904 – 1909 → stan spoczynku z dniem 1 III 1910 w stopniu tytularnego generała piechoty)
FML Oskar August Zednik von Zeldegg (1909 – 1 VII 1913 → stan spoczynku)
FML Artur Friedrich Wolfgang von Przyborski (1913 – 1 I 1915 → stan spoczynku)
GM Alois Podhajsky (I 1915 – VII 1917)
GM Karl Haas (VIII – IX 1917)
GM Alois Podhajsky (X 1917 – V 1918)
FML Anton Klein (VI – XI 1918)

Szefowie sztabu

mjr SG Robert Chlebowsky (1900^[16] – 1901 → komendant 1. batalionu Pułku Strzelców Krajowych Innsbruk Nr I)
ppłk SG Emil Reinold (1901 – 1902 → komendant 1. batalionu Pułku Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28)
kpt. / mjr SG Wilhelm Bańkowski (1902 – 1905 → wykładowca na Kursie oficerów sztabowych Obrony Krajowej w Wiedniu)
kpt. / mjr SG Paul Loefen (1905 – 1907 → szef Oddziału Wojskowego w Grupie Obrony Krajowej Komendy 9 Korpusu)
mjr SG Amadeo Johann Bernhard Spitzmüller von Tonalwehr (1907 – 1909 → wykładowca na Kursie informacyjnym dla kapitanów [rotmistrzów] broni w Wiedniu)
ppłk SG Paul Loefen (1909 – 1910 → komendant 1. batalionu Czeskiego Pułku Piechoty Nr 35)
mjr / ppłk SG Josef von Hilti (1910 – 1914)

Komendanci 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Pilzno

GM Franz Schmitzhausen von Bruckherr und Donau (1899 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
płk Joseph von Schildenfeld (1902 – 1 IX 1904 → stan spoczynku)
GM Otto Meixner von Zweienstamm (1904 – 1907 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
płk SG / GM Artur Winkler (1907 – 1911 → komendant 22 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
GM Othmar Karl Panesch von Hohenstegen (1911 – IX 1914 → komendant Grupy Etapowej Srem [Syrmia])

Komendanci 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Praga

GM Theodor Haas von Kattenburg (1894 – 1 XII 1896 → stan spoczynku)
płk / GM Ambros von Mras (1896 – 1901 → komendant dywizji)
GM Emil Versbach von Hadamar (1901 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
płk Franciszek Michniowski (IV 1902 – 1 II 1903 → stan spoczynku w stopniu tytularnego GM)
GM Friedrich Robert von Georgi (1903 – 1906 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
GM Simeon Addobatti (1906 – 1 XI 1909 → stan spoczynku)
GM Albert Georg Schmidt von Georgenegg (1909 – 1912 → komendant 43 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
GM Eduard Baar von Baarenfels (1912 – 1 VII 1914 → stan spoczynku)

Przypisy

↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 114.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 17.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1892 ↓, s. 19.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1895 ↓, s. 29–30.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1900 ↓.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48–49.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1902 ↓, s. 45.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1906 ↓, s. 57.
↑ Rydel 2001 ↓, s. 47.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55, 402.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1909 ↓, s. 57, 429.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 377.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 369.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 53.
↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48.

Bibliografia

Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1890. Wiedeń: luty 1890.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1892. Wiedeń: luty 1892.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1895. Wiedeń: luty 1895.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1900. Wiedeń: styczeń 1900.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1901. Wiedeń: styczeń 1901.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1906. Wiedeń: styczeń 1906.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1908. Wiedeń: styczeń 1908.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1909. Wiedeń: styczeń 1909.
Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrat Vertretenen Königreiche une Länder für 1914. Wiedeń: styczeń 1914.
Tomasz Nowakowski „Armia Austro-Węgierska 1908-1918”, Warszawa: „Feniks” 1992, ISBN 83-900217-4-9.
Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868–1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii1890114-1] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 114.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii189017-2] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 17.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii189219-3] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1892 ↓, s. 19.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii189529–30-4] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1895 ↓, s. 29–30.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii1900-5] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1900 ↓.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190148–49-6] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48–49.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190245-7] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1902 ↓, s. 45.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190657-8] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1906 ↓, s. 57.

[CITEREFRydel200147-9] Rydel 2001 ↓, s. 47.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190855,_402-10] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55, 402.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190855-11] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190957,_429-12] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1909 ↓, s. 57, 429.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii1914377-13] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 377.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii1914369-14] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 369.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii191453-15] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 53.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._k._Obrony_Krajowej_i_Żandarmerii190148-16] Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{disambigR|21 Dywizji Strzelców Austro-Węgier|[[21 Dywizja Piechoty]] – inne dywizje piechoty z numerem 21}}
+{{Inne znaczenia|austro-węgierskiej 21 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej|[[21 Dywizja Piechoty|inne dywizje piechoty noszące numer „21”]]}}
+{{Jednostka wojskowa infobox
-'''21 Dywizja Strzelców''' (''21. SchD.'') – jedna z dywizji piechoty w strukturze organizacyjnej [[Armia Austro-Węgier|armii austro-węgierskiej]].
+ |nazwa                = 21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej
+ |nazwa oryginalna     = 21. Landwehr-Infanterietruppendivision
+ |znak                 =
+ |kategoria wojska     = lądowe
+ |motto                =
+ |grafika              =
+ |opis grafiki         =
+ |państwo              = Austro-Węgry
+ |sformowanie          = 1900
+ |rozformowanie        = 1917
+ |nazwa wyróżniająca   =
+ |patron               =
+ |święto               =
+ |nadanie sztandaru    =
+ |rodowód              = Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze
+ |kontynuacja          = 21 Dywizja Strzelców
+ |dowódca pierwszy     = FML Anton Gartner von Romansbrück
+ |dowódca obecny       =
+ |dowódca ostatni      = FML Anton Klein
+ |działania zbrojne    = [[I wojna światowa]]
+ |numer                =
+ |dyslokacja           = [[Praga]]
+ |rodzaj sił zbrojnych = [[Cesarsko-królewska Obrona Krajowa|c. i k. Obrona Krajowa]]
+ |formacja             =
+ |rodzaj wojsk         = [[piechota]]
+ |podległość           = [[8 Korpus (austro-węgierski)|Komenda Obrony Krajowej w Pradze]]
+ |skład                =
+ |odznaczenia          =
+ |commons              =
+ |www                  =
+}}
+'''21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej''' (21. LITD.) – [[dywizja]] [[Piechota|piechoty]] [[Cesarsko-królewska Obrona Krajowa|cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej]].
+== Historia dywizji ==
-W [[1915]] jej dowódcą był GM Podhaysky. Wchodziła w skład [[X Korpus Austro-Węgier|X Korpusu Austro-Węgier]].
+maja 1889 roku na terytorium [[8 Korpus (austro-węgierski)|8 Korpusu]] z połączenia jedenastu samodzielnych batalionów Obrony Krajowej zostały sformowane trzy pułki:
+* [[6 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 6]] w Chebie,
+* [[7 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 7]] w Pilźnie,
+* [[8 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 8]] w Pradze{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1890|s=114}}.
+Równocześnie w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze, będącej częścią Komendy 8 Korpusu, nazwa stanowiska generała przydzielonego dla spraw Obrony Krajowej została zmieniona na „brygadier Obrony Krajowej” ({{niem.|Landwehr-Brigadier}}). Obowiązki generała przydzielonego, a następnie brygadiera pełnił [[Generał major|GM]] Alois von Hauptmann{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1890|s=17}}. 1 maja 1891 roku generał Hauptmann został przeniesiony w stan spoczynku, a stanowisko brygadiera objął GM Joseph Netuschill{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1892|s=19}}. Po trzech latach został przeniesiony na stanowisko komendanta 54 Brygady Piechoty w Lewoczy.
+W 1894 roku została utworzona Komenda Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze ({{niem.|Landwehr-Infanterie-Brigade-Commando in Prag}}), a w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze stanowisko dywizjoniera Obrony Krajowej ({{niem.|Landwehr-Divisionär}}), na które wyznaczony został [[Feldmarschalleutnant|FML]] Franz Lehmann, dotychczasowy komendant 69 Brygady Piechoty w [[Alba Iulia|Carlsburgu]]. Komendantowi brygady podlegały:
-=== Skład i obsada personalna 1 maja 1915 ===
+* [[6 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6]],
-* 41 Brygada Strzelców (''41. SchBrig.''): GM Keki
+* [[7 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilzno Nr 7]],
-* 41 Brygada Strzelców (''42. SchBrig.''): Obst. Hansmann
+* [[8 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Praga Nr 8]]{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1895|s=29–30}}.
-* 21 Brygada Artylerii Polowej (''21. FABrig.''): Obst. Vollgruber
+października 1899 roku na terytorium 8 Korpusu zostały utworzone kolejne dwa pułki (nr 28 i 29) oraz nowa komenda brygady Obrony Krajowej z siedzibą w Pilźnie.
-=== Bibliografia ===
-* Tomasz Nowakowski "''Armia Austro-Węgierska 1908-1918''", Warszawa: "Feniks" 1992, ISBN 83-900217-4-9.
+Komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano:
-{{Siły Zbrojne Monarchii Austro-Węgierskiej}}
+* [[6 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6]],
+* [[8 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Praga Nr 8]],
+* [[28 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28]],
+natomiast komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie:
+* [[7 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilzno Nr 7]],
+* [[29 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Budziejowice Nr 29]]{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1900|s=}}.
+W 1900 roku została utworzona Komenda Dywizji Obrony Krajowej w Pradze ({{niem.|Landwehr-Truppen-Divisions-Commando zu Prag}}). Komenda dywizji była podporządkowana Komendzie Obrony Krajowej w Pradze. Komendantowi dywizji podlegały obie brygady piechoty w dotychczasowym składzie{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1901|s=48–49}}.
+W 1901 roku przemianowano:
+* dywizję na 21 Dywizję Obrony Krajowej,
+* brygadę Pilźnie na 41 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej,
+* brygadę w Pradze na 42 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1902|s=45}}.
+W 1905 roku dywizja została przemianowana na 21 Dywizję Piechoty Obrony Krajowej{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1906|s=57}}{{odn|Rydel|2001|s=47}}.
+W styczniu 1907 roku w Pradze została zorganizowana Bateria Armat Nr 1/8 ({{niem.|Kanonenbatterie Nr. 1/8}}) pod komendą kpt. Adalberta Knötgena. Numer pododdziału wskazywał, że była to pierwsza bateria na terytorium 8 Korpusu. Bateria nie była formacją ewidencyjną. Bateria została podporządkowana komendantowi dywizji{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1908|s=55, 402}}.
+W tym samym roku zmieniono podporządkowanie pułków w obu brygadach. Komendantowi 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie podporządkowano pułki nr [[6 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|6]] i [[7 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|7]], natomiast komendantowi 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano pułki nr [[8 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|8]], [[28 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|28]] i [[29 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|29]]{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1908|s=55}}.
+W styczniu 1908 roku została zorganizowana Bateria Armat Nr 2/8. 1 stycznia 1909 roku w Pradze na bazie obu baterii został utworzony Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 ({{niem.|Landwehr-Feldhaubitzdivision Nr. 21}}) pod komendą mjr. Franza Spura{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1909|s=57, 429}} (podpułkownik ze starszeństwem od 1 listopada 1911 roku). Jesienią 1913 roku obowiązki komendanta dywizjonu powierzono kpt. Karlowi Jurke{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1914|s=377}}.
+października 1913 roku w Pradze został sformowany Dywizjon Armat Polowych Nr 21 pod komendą ppłk. Franza Spura{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1914|s=369}}.
+; Organizacja pokojowa dywizji w 1914 roku:
+* Komenda 21 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej w Pradze,
+* 41 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie,
+** [[6 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6]],
+** [[7 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilzno Nr 7]],
+* 42 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze
+** [[8 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Praga Nr 8]],
+** [[28 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28]],
+** [[29 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułk Piechoty Obrony Krajowej Budziejowice Nr 29]],
+* Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 w Pradze,
+* Dywizjon Armat Polowych Nr 21 w Pradze{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1914|s=53}}.
+; Organizacja wojenna i obsada personalna 1 maja 1915 roku
+* 41 Brygada Piechoty OK (''41. LIBrig.'') – GM Keki
+* 42 Brygada Piechoty OK (''42. LIBrig.'') – płk Hansmann
+* 21 Brygada Artylerii Polowej (''21. FABrig.'') – płk Vollgruber
+W 1917 roku została przemianowana na 21 Dywizję Strzelców (21. SchD.), a wchodzące w jej skład pułki piechoty OK na pułki strzelców.
+== Obsada personalna ==
+; Komendanci dywizji
+* FML Franz Lehmann (1894 – 1 V 1897 → stan spoczynku)
+* FML Anton Johann Gartner von Romansbrück (1897 – 1901 → komendant 19 Dywizji Piechoty)
+* FML Ambros von Mras (1901 – †6 VI 1902)
+* FML Friedrich Petrini von Monteferri (1902 – 1 V 1904 → stan spoczynku)
+* FML Heinrich von Radanovich (Radanowicz-Harttmann) (1904 – 1909 → stan spoczynku z dniem 1 III 1910 w stopniu tytularnego generała piechoty)
+* FML Oskar August Zednik von Zeldegg (1909 – 1 VII 1913 → stan spoczynku)
+* FML Artur Friedrich Wolfgang von Przyborski (1913 – 1 I 1915 → stan spoczynku)
+* [[Generał major|GM]] Alois Podhajsky (I 1915 – VII 1917)
+* GM Karl Haas (VIII – IX 1917)
+* GM Alois Podhajsky (X 1917 – V 1918)
+* FML Anton Klein (VI – XI 1918)
+; Szefowie sztabu
+* mjr SG Robert Chlebowsky (1900{{odn|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1901|s=48}} – 1901 → komendant 1. batalionu Pułku Strzelców Krajowych Innsbruk Nr I)
+* ppłk SG Emil Reinold (1901 – 1902 → komendant 1. batalionu [[28 Pułk Piechoty Obrony Krajowej|Pułku Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28]])
+* kpt. / mjr SG [[Wilhelm Bańkowski]] (1902 – 1905 → wykładowca na Kursie oficerów sztabowych Obrony Krajowej w Wiedniu)
+* kpt. / mjr SG Paul Loefen (1905 – 1907 → szef Oddziału Wojskowego w Grupie Obrony Krajowej Komendy 9 Korpusu)
+* mjr SG Amadeo Johann Bernhard Spitzmüller von Tonalwehr (1907 – 1909 → wykładowca na Kursie informacyjnym dla kapitanów [rotmistrzów] broni w Wiedniu)
+* ppłk SG Paul Loefen (1909 – 1910 → komendant 1. batalionu [[35 Pułk Piechoty (austro-węgierski)|Czeskiego Pułku Piechoty Nr 35]])
+* mjr / ppłk SG Josef von Hilti (1910 – 1914)
+[[Plik:Friedrich von Georgi (1852–1926).jpg|thumb|120px|Friedrich von Georgi]]
+; Komendanci 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Pilzno
+* GM Franz Schmitzhausen von Bruckherr und Donau (1899 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
+* płk Joseph von Schildenfeld (1902 – 1 IX 1904 → stan spoczynku)
+* GM Otto Meixner von Zweienstamm (1904 – 1907 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
+* płk SG / GM Artur Winkler (1907 – 1911 → komendant 22 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
+* GM Othmar Karl Panesch von Hohenstegen (1911 – IX 1914 → komendant Grupy Etapowej [[Srem]] [Syrmia])
+; Komendanci 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Praga
+* GM Theodor Haas von Kattenburg (1894 – 1 XII 1896 → stan spoczynku)
+* płk / GM Ambros von Mras (1896 – 1901 → komendant dywizji)
+* GM Emil Versbach von Hadamar (1901 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
+* płk Franciszek Michniowski (IV 1902 – 1 II 1903 → stan spoczynku w stopniu tytularnego GM)
+* GM Friedrich Robert von Georgi (1903 – 1906 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
+* GM Simeon Addobatti (1906 – 1 XI 1909 → stan spoczynku)
+* GM Albert Georg Schmidt von Georgenegg (1909 – 1912 → komendant 43 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
+* GM Eduard Baar von Baarenfels (1912 – 1 VII 1914 → stan spoczynku)
+== Przypisy ==
+{{Przypisy}}
+== Bibliografia ==
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1890 |rok = 1890 |miesiąc = luty |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1890}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1892 |rok = 1892 |miesiąc = luty |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1892}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1895 |rok = 1895 |miesiąc = luty |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1895}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1900 |rok = 1900 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1900}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1901 |rok = 1901 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1901}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1906 |rok = 1906 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1906}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1908 |rok = 1908 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1908}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1909 |rok = 1909 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1909}}}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrat Vertretenen Königreiche une Länder für 1914 |rok = 1914 |miesiąc = styczeń |miejsce = Wiedeń |odn = {{odn/id|Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii|1914}}}}
+* Tomasz Nowakowski ''„Armia Austro-Węgierska 1908-1918”'', Warszawa: „Feniks” 1992, {{ISBN|83-900217-4-9}}.
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = Rydel |imię = Jan |autor link = Jan Rydel |tytuł = W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868–1918 |wydawca = Księgarnia Akademicka |miejsce = Kraków |rok = 2001 |isbn = 8371882351 |odn = tak}}
+{{Piechota sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgier 1867–1918}}
 [[Kategoria:Austro-węgierskie dywizje piechoty]]
+[[Kategoria:Cesarsko-królewska Obrona Krajowa]]
+[[Kategoria:Cesarska i Królewska Armia w Pradze]]
+[[Kategoria:Jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1900]]
+[[Kategoria:Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1918]]

Dywizje piechoty	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 OK 14 15 16 17 18 19 20 H 21 OK 22 OK 23 H 24 25 26 OK 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 H 38 H 39 H 40 H 41 H 42 H 43 OK 44 OK 45 OK 46 OK 47 48 49 50 51 H 52 53 54 55 56 56 OK 57 58 59 60 61 62 63 64 H 70 H 71 72 73 74 H 81 90 91 92 93 94 95 PR 106 PR 155 H
Brygady piechoty	3 4 5 6 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 OK 26 OK 27 28 29 30 31 32 33 34 37 38 39 H 40 H 41 OK 42 OK 43 OK 44 OK 45 H 46 H 47 48 49 50 51 OK 52 OK 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 H 74 H 75 H 76 H 77 H 78 H 79 H 80 H 81 H 82 H 83 H 84 H 85 OK 86 OK 87 OK 88 OK 89 OK 90 OK 91 OK 92 OK 94 96 97 98 121 122
Brygady górskie	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Pułki cesarskiej i królewskiej Armii	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 110 121 112 123 114 125 116 127 118 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139
Pułki piechoty bośniacko-hercegowińskiej	1 2 3 4
Pułki cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
Pułki królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
Tyrolskie pułki strzelców cesarskich	Tyrolski Pułk Strzelców Cesarskich 1 2 3 4
Pułki strzelców krajowych	I II III
Bataliony strzelców polowych	1 2 3 5 6 7 8 9 10 11 12 13 16 17 19 20 21 22 23 24 25 28 29 30 31 32
Pułki piechoty Legionów Polskich	1 2 3 4 5 6 7