Przejdź do zawartości

Chien-Shiung Wu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: kategoria Laureaci nagrody Wolfa została przeniesiona do Laureaci Nagrody Wolfa
→‎Życiorys: drobne merytoryczne. Jako datę eksperymentu inne wersje językowe podają 1956, że niby grudzień... Tak czy inaczej hasło trzeba wzbogacić o źródła. Dobre.
 
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 13 użytkowników)
Linia 10: Linia 10:
|zh:transkrypcja jyutping =
|zh:transkrypcja jyutping =
|zh:transkrypcja poj =
|zh:transkrypcja poj =
|zh:nazwa skrócona =
|zh:nazwa skrócona =
|zh:IPA =
|zh:IPA =
|zh:audio =
|zh:audio =
|ja:zapis kanji =
|ja:transkrypcja Hepburna =
|ja:hiragana =
|ja:katakana =
|ja:IPA =
|ja:audio =
|ko:zapis hangul =
|ko:zapis hancha =
|ko:transkrypcja poprawiona =
|ko:transkrypcja MCR =
|ko:krótka nazwa =
|ko:IPA =
|ko:audio =
|bo:zapis tybetański =
|bo:transliteracja Wyliego =
|bo:transkrypcja ZWPY =
|bo:IPA =
|bo:audio =
|commons = Category:Chien-shiung Wu
|commons = Category:Chien-shiung Wu
|wikiźródła =
|wikicytaty =
}}
}}
'''Chien-Shiung Wu''' (ur. [[31 maja]] [[1912]], zm. [[16 lutego]] [[1997]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]]<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3885206 | tytuł = Chien-Shiung Wu | data dostępu = 2021-12-21 }}</ref>) – [[Chińczycy|chińsko]]-[[Amerykanie|amerykańska]] [[Fizyka doświadczalna|fizyczka doświadczalna]], specjalizująca się w [[Fizyka cząstek elementarnych|fizyce cząstek elementarnych]] i [[Fizyka jądrowa|fizyce jądrowej]].
'''Chien-Shiung Wu''' (ur. [[31 maja]] [[1912]], zm. [[16 lutego]] [[1997]]) – [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] [[Fizyka|fizyk]] (pochodzenia [[Chińska Republika Ludowa|chińskiego]]), w 1940 r. obroniła doktorat na [[Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley|Uniwersytecie Berkeley]]<ref>{{Cytuj|autor=Rachel Swaby|tytuł="Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat"|data=2017}}</ref>.


== Życiorys ==
Pracowała na [[Columbia University|uniwersytecie Columbia]], ekspertka w dziedzinie [[radioaktywność|radioaktywności]].
Urodziła się w Szanghaju, zdobyła tam tytuł bakałarza na Centralnym Państwowym Uniwersytecie w Chinach<ref>{{Cytuj |inni = [[Piotr Amsterdamski]]; Bolesław Orłowski; [[Małgorzata Pawlicka-Yamazaki|Małgorzata Yamazaki]] (tłum.) |tytuł = Słownik uczonych |data = 2002 |data dostępu = 2020-02-05 |isbn = 83-7311-430-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = Horyzont |oclc = 52743550}}</ref>. W 1940 roku obroniła doktorat na [[Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley|Uniwersytecie Berkeley]]<ref>{{Cytuj |autor = Rachel Swaby |tytuł = Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat |data = 2017}}</ref>. Pracowała na [[Uniwersytet Columbia|Uniwersytecie Columbia]], ekspertka w dziedzinie [[radioaktywność|radioaktywności]].
Brała udział w [[Manhattan Engineering District|Projekcie Manhattan]] (pracowała nad wzbogaceniem [[uran (pierwiastek)|uranu]]). W roku [[1956]] dwóch amerykańskich fizyków [[Tsung-Dao Lee]] i [[Chen Ning Yang]] przewidziało teoretycznie, że w [[rozpad beta|rozpadzie beta]] łamana jest [[parzystość P|parzystość]]. Zasugerowali oni także eksperyment, który mógłby to potwierdzić. W roku [[1957]] Wu wykonała w kooperacji z [[National Institute of Standards and Technology]] eksperyment pokazujący to zjawisko w [[rozpad beta|rozpadach beta]].
Brała udział w [[Projekt Manhattan|Projekcie Manhattan]] (pracowała nad wzbogaceniem [[uran (pierwiastek)|uranu]]). W roku 1956 dwóch pochodzących z Chin fizyków [[Tsung-Dao Lee]] i [[Chen Ning Yang]] przewidziało teoretycznie, że w [[rozpad beta|rozpadzie beta]] łamana jest [[parzystość P|parzystość]]. Zasugerowali oni także eksperyment, który mógłby to potwierdzić. Wu wykonała w kooperacji z [[National Institute of Standards and Technology]] eksperyment pokazujący to zjawisko w [[rozpad beta|rozpadach beta]].


Po ogłoszeniu wyników eksperymentu w "New York Post" napisano o niej: "Ta drobna, skromna kobieta okazała się na tyle potężna, by dokonać tego, czego nie udaje się dokonać nawet całym armiom: przyczyniła się do zniszczenia praw natury".
Po ogłoszeniu wyników eksperymentu w „[[New York Post]]” napisano o niej:
: „Ta drobna, skromna kobieta okazała się na tyle potężna, by dokonać tego, czego nie udaje się dokonać nawet całym armiom: przyczyniła się do zniszczenia praw natury".


[[Nagroda Nobla]] w dziedzinie fizyki za dokonane odkrycie przypadła tylko Lee i Yangowi, w roku 1957.
⚫
Nazywano ją w kręgach fizycznych "pierwszą damą fizyki", "[[Maria Skłodowska-Curie|Madame Curie]]" a także "Madame Wu".

⚫
Nazywano ją w kręgach fizycznych „pierwszą damą fizyki”, „[[Maria Skłodowska-Curie|Madame Curie]]” a także „Madame Wu”.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 34: Linia 58:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.wiw.pl/fizyka/boskaczastka/Esej.asp?base=r&cp=1&ce=112 Café Szanghaj] – kulisy prac nad teorią [[Parzystość (mechanika kwantowa)|pogwałcenia symetrii parzystości]] ([[fizyka cząstek elementarnych]])
* [http://www.wiw.pl/fizyka/boskaczastka/Esej.asp?base=r&cp=1&ce=112 Café Szanghaj] – kulisy prac nad teorią [[Parzystość (mechanika kwantowa)|pogwałcenia symetrii parzystości]] ([[fizyka cząstek elementarnych]])
* [https://www.kwantowo.pl/2019/11/03/chinska-sklodowska-chien-shiung-wu/ Chińska madame Skłodowska - Chien-Shiung Wu] (Kwantowo.pl)
* [http://physics.nist.gov/GenInt/Parity/people/Wu.html C. S. Wu] – zdjęcie i biografia fizyczki {{lang|en}}


{{Nagroda Wolfa Fizyka}}
{{Nagroda Wolfa Fizyka}}
{{Laureaci National Medal of Science (lata 70. XX w.)}}

{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:Wu, Chien-Shiung}}
{{SORTUJ:Wu, Chien-Shiung}}
<!-- Zajęcia -->
⚫
[[Kategoria:Amerykańscy fizycy XX wieku]]
⚫
[[Kategoria:Chińscy fizycy XX wieku]]
[[Kategoria:Uczestnicy projektu Manhattan]]
<!-- Honory -->
⚫
[[Kategoria:Amerykańscy laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki]]
[[Kategoria:Laureaci National Medal of Science]]
<!-- Ogólne -->
[[Kategoria:Amerykanie pochodzenia chińskiego]]
[[Kategoria:Amerykanie pochodzenia chińskiego]]
⚫
[[Kategoria:Amerykańscy fizycy]]
⚫
[[Kategoria:Chińscy fizycy]]
⚫
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Wolfa]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1912]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1912]]
[[Kategoria:Zmarli w 1997]]
[[Kategoria:Zmarli w 1997]]

Aktualna wersja na dzień 23:54, 12 sty 2023

Chien-Shiung Wu
Ilustracja
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone

吴健雄

Pismo tradycyjne

吳健雄

Hanyu pinyin

Wú Jiànxíong

Wade-Giles

Wu Chien-hsiung

Multimedia w Wikimedia Commons

Chien-Shiung Wu (ur. 31 maja 1912, zm. 16 lutego 1997 w Nowym Jorku[1]) – chińsko-amerykańska fizyczka doświadczalna, specjalizująca się w fizyce cząstek elementarnych i fizyce jądrowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Szanghaju, zdobyła tam tytuł bakałarza na Centralnym Państwowym Uniwersytecie w Chinach[2]. W 1940 roku obroniła doktorat na Uniwersytecie Berkeley[3]. Pracowała na Uniwersytecie Columbia, ekspertka w dziedzinie radioaktywności. Brała udział w Projekcie Manhattan (pracowała nad wzbogaceniem uranu). W roku 1956 dwóch pochodzących z Chin fizyków Tsung-Dao Lee i Chen Ning Yang przewidziało teoretycznie, że w rozpadzie beta łamana jest parzystość. Zasugerowali oni także eksperyment, który mógłby to potwierdzić. Wu wykonała w kooperacji z National Institute of Standards and Technology eksperyment pokazujący to zjawisko w rozpadach beta.

Po ogłoszeniu wyników eksperymentu w „New York Post” napisano o niej:

„Ta drobna, skromna kobieta okazała się na tyle potężna, by dokonać tego, czego nie udaje się dokonać nawet całym armiom: przyczyniła się do zniszczenia praw natury".

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki za dokonane odkrycie przypadła tylko Lee i Yangowi, w roku 1957.

Nazywano ją w kręgach fizycznych „pierwszą damą fizyki”, „Madame Curie” a także „Madame Wu”.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Chien-Shiung Wu, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-21].
  2. ↑ Słownik uczonych, Piotr Amsterdamski, Bolesław Orłowski, Małgorzata Yamazaki (tłum.), Warszawa: Horyzont, 2002, ISBN 83-7311-430-0, OCLC 52743550 [dostęp 2020-02-05].
  3. ↑ Rachel Swaby, Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat, 2017.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki
XX wiek
XXI wiek

Laureaci National Medal of Science (lata 70. XX w.)
1970
1973
1974
1975
1976
1979

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chien-Shiung_Wu&oldid=69313502”