Cmentarz Komunalny we Włocławku: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Dod. zdjęć |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawa linków do ujednoznacznień |
||
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{w edycji}} |
|||
{{Cmentarz infobox |
{{Cmentarz infobox |
||
|nazwa = Cmentarz komunalny we Włocławku |
|nazwa = Cmentarz komunalny we Włocławku |
||
Linia 18: | Linia 17: | ||
|liczba grobów = |
|liczba grobów = |
||
|liczba kwater = |
|liczba kwater = |
||
|data otwarcia = |
|data otwarcia = 1881 |
||
|data ostatniego pochówku = |
|data ostatniego pochówku = |
||
|data likwidacji = |
|data likwidacji = |
||
Linia 25: | Linia 24: | ||
|mapa cmentarza = |
|mapa cmentarza = |
||
|kod mapy = Włocławek |
|kod mapy = Włocławek |
||
|współrzędne = 52° |
|współrzędne = 52°38′21.5″N 19°04′26.1″E |
||
|commons = Category:Chopin Avenue Cemetery in Włocławek |
|commons = Category:Chopin Avenue Cemetery in Włocławek |
||
|www = |
|www = |
||
Linia 35: | Linia 34: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Plik:Włocławek-monument on graveyard.JPG|mały |
[[Plik:Włocławek-monument on graveyard.JPG|mały|prawo|250px|Zniszczone mauzoleum pamięci żołnierzy niemieckich]] |
||
W lipcu 1881 odbyło się zebranie członków dozorów kościelnych katolickiego i ewangelickiego, na którym wyznaczono nowe miejsce na budowę cmentarza. Ustalono, że będą nim grunty znajdujące się przy drodze na [[Kowal (miasto)|Kowal]] (obecnie ul. Chopina). W październiku 1881 magistrat wydał zgodę na budowę cmentarza i przeznaczył 42 000 m² na nekropolię. Zarząd sprawowali kolektywnie przedstawiciele wszystkich trzech wyznań. Jednak bardzo szybko okazało się, że przeznaczony obszar jest zbyt mały w stosunku do potrzeb szybko rozwijającego się miasta, więc w 1893 kolejne 5000 m² przeznaczono na cmentarz prawosławny. Kolejne jej powiększenie, również o 5000 m² miało miejsce w 1902<ref>{{Cytuj książkę| |
W lipcu 1881 odbyło się zebranie członków dozorów kościelnych katolickiego i ewangelickiego, na którym wyznaczono nowe miejsce na budowę cmentarza. Ustalono, że będą nim grunty znajdujące się przy drodze na [[Kowal (miasto)|Kowal]] (obecnie ul. Chopina). W październiku 1881 magistrat wydał zgodę na budowę cmentarza i przeznaczył 42 000 m² na nekropolię. Zarząd sprawowali kolektywnie przedstawiciele wszystkich trzech wyznań. Jednak bardzo szybko okazało się, że przeznaczony obszar jest zbyt mały w stosunku do potrzeb szybko rozwijającego się miasta, więc w 1893 kolejne 5000 m² przeznaczono na cmentarz prawosławny. Kolejne jej powiększenie, również o 5000 m² miało miejsce w 1902<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Wąsik |imię = Tomasz |nazwisko2 = Sieraczkiewicz |imię2 = Jan |autor link2 = Jan Sieraczkiewicz |tytuł = Włocławski Cmentarz |miejsce = Włocławek |rok = 2001 |strony = 10 |isbn = 83-88115-42-1}}</ref>. |
||
Znaczne powiększenie terenu cmentarza przyniosła pierwsza wojna światowa. Wraz z zajęciem miasta przed wojska niemieckie pojawiła się potrzeba zwiększenia części protestanckiej, którą w 1916 poszerzono o 4000 m². W 1915 na terenie cmentarza stanęło także [[Mauzoleum Żołnierzy Niemieckich we Włocławku]] poświęcone żołnierzom poległym w czasie walk w okolicach Włocławka. W 1917 powiększono część katolicką o 126 000 m². |
Znaczne powiększenie terenu cmentarza przyniosła pierwsza wojna światowa. Wraz z zajęciem miasta przed wojska niemieckie pojawiła się potrzeba zwiększenia części protestanckiej, którą w 1916 poszerzono o 4000 m². W 1915 na terenie cmentarza stanęło także [[Mauzoleum Żołnierzy Niemieckich we Włocławku]] poświęcone żołnierzom poległym w czasie walk w okolicach Włocławka. W 1917 powiększono część katolicką o 126 000 m². |
||
Pierwsze dziesięciolecie niepodległości przyniosło dużą |
Pierwsze dziesięciolecie niepodległości przyniosło dużą liczbę pochówków dokonywanych bez zezwoleń, na co władze miasta zareagowały otoczeniem cmentarza murem ceglanym w 1931. W 1928 dokonano ostatecznej likwidacji mocno zdewastowanego już cmentarza na Zielonym Rynku. Większość nagrobków uległa zniszczeniu, jedynie te najbardziej zabytkowe przeniesiono na nowy cmentarz lub na cmentarze w okolicach Włocławka. Prochy pochowanych znalazły się w zbiorczej mogile na nowym cmentarzu. |
||
Lata |
Lata 1939–1945 przyniosły duże zniszczenia na terenie cmentarza. Władze niemieckie rozmyślnie niszczyły nagrobki zasłużonych Polaków. Z kolei w lutym 1945, po pogrzebie żołnierzy Armii Czerwonej, dokonano dewastacji protestanckiej części cmentarza<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Wąsik |imię = Tomasz |nazwisko2 = Sieraczkiewicz |imię2 = Jan |autor link2 = Jan Sieraczkiewicz |tytuł = Włocławski Cmentarz |miejsce = Włocławek |rok = 2001 |strony = 12 |isbn = 83-88115-42-1}}</ref>. Po wojnie wzniesiono dom pogrzebowy (zbudowany w 1946, remontowany w 1980) oraz nowe bramy cmentarne w 1972. |
||
== Opis == |
== Opis == |
||
Linia 48: | Linia 47: | ||
Cmentarz komunalny jest największym i najstarszym cmentarzem na terenie Włocławka. Zbudowany jest na planie [[krzyż łaciński|krzyża łacińskiego]], którego dłuższe ramię stanowi aleja ciągnąca się do bramy głównej w kierunku ronda z figurą Chrystusa. Na rondzie tym dłuższe ramię przecina się z krótszym. Wszystkie aleje są prostopadłe lub równoległe względem głównej. |
Cmentarz komunalny jest największym i najstarszym cmentarzem na terenie Włocławka. Zbudowany jest na planie [[krzyż łaciński|krzyża łacińskiego]], którego dłuższe ramię stanowi aleja ciągnąca się do bramy głównej w kierunku ronda z figurą Chrystusa. Na rondzie tym dłuższe ramię przecina się z krótszym. Wszystkie aleje są prostopadłe lub równoległe względem głównej. |
||
W murze cmentarza znajdują się cztery bramy |
W murze cmentarza znajdują się cztery bramy – główna i trzy mniejsze. Trzy bramy, w tym główna, zlokalizowane są od strony [[Ulica Fryderyka Chopina we Włocławku|Alei Chopina]], jedna z bram zlokalizowana jest od strony Al. Królowej Jadwigi i została utworzona w XXI wieku, wraz z samą Aleją. W murze cmentarnym znajduje się ponadto jedno wejście dla pieszych od strony ulicy Cmentarnej. Na terenie cmentarza znajduje się [[Cerkiew św. Mikołaja we Włocławku|cerkiew]] z 1895, dom pogrzebowy z 1946 i kolumbarium z 2000. Od marca 1990 działa nowa część cmentarza, zlokalizowana na podwłocławskiej [[Pińczata|Pinczacie]]. |
||
== Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku == |
== Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku == |
||
{{Osobny artykuł|Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku}} |
|||
{{Kategoria główna|Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku}} |
{{Kategoria główna|Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku}} |
||
Linia 58: | Linia 58: | ||
! Widoki ogólne !! Groby zabytkowe |
! Widoki ogólne !! Groby zabytkowe |
||
|- |
|- |
||
| {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-avenue of soliders on communal cemetery.jpg|Kwatera żołnierzy polskich|Plik:Włocławek-child graveyard.JPG|Kwatera dziecięca|Plik:Włocławek-grave of Nikodem Szymański.jpg|Grób zakatowanego przez |
| {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-avenue of soliders on communal cemetery.jpg|Kwatera żołnierzy polskich|Plik:Włocławek-child graveyard.JPG|Kwatera dziecięca|Plik:Włocławek-grave of Nikodem Szymański.jpg|Grób Nikodema Szymańskiego zakatowanego przez konkubenta matki (2019)|Plik:Włocławek-monument and graves of soviet soliders.JPG|Kwatera żołnierzy radzieckich|Plik:Włocławek-monument of soviet soliders (2).jpg|Pomnik żołnierzy radzieckich|Plik:Włocławek-monument and wall of memory.JPG|Ściana pamięci w kwaterze towarzyszy komunistycznych|Plik:Włocławek-monument of nameless soliders.JPG|Ściana pamięci Nieznanego Żołnierza|Plik:Włocławek-monument of people killed by nazis.JPG|Kamień upamiętniający ofiary nazizmu|Plik:Włocławek-monument of polish soliders.JPG|Pomnik żołnierzy poległych w walce z hitleryzmem, informację o utrwalaniu władzy ludowej zamalowano|Plik:Włocławek-monuments of soliders who fought for independence.JPG|Pomnik żołnierzy walczących w II wojnie światowej oraz o utrwalenie władzy ludowej w latach 1939-45|Plik:The New Jewish Cemetery in Wloclawek - photo 04.jpg|Pozostałości macew ze starego [[Cmentarz żydowski we Włocławku|cmentarza żydowskiego]] złożone w sektorze żydowskim Cmentarza Komunalnego|Plik:Włocławek-monument for victims of catastrophe on the Vistula River and grave of Kazimierz Łada.jpg|Pomnik ofiar katastrofy na rzece Wiśle z 1906 roku|Plik:Włocławek,cmentarz 01.11 - panoramio.jpg|Kolumbarium|Plik:Włocławek-new columbarium.jpg|Nowe kolumbarium|Plik:Cmentarz Komunalny we Włocławku - panoramio - S.Z..jpg|Łańcuchy przy grobie Jerzego Pieszkańskiego|Plik:Włocławek-Old grave.jpg|Stary, zaniedbany grób|Plik:Włocławek-grave damaged by the tree (2).jpg|Zaniedbany grób rozsadzony przez drzewo|Plik:Cmentarz Komunalny we Włocławku - panoramio.jpg|Uszkodzone ogrodzenie grobu|Plik:Włocławek-bell (2).JPG|Dzwon pogrzebowy|Plik:Włocławek-Thinks left under the Jesus monument.jpg|Sakramentalia zostawiane pod rzeźbą Chrystusa Króla|Plik:Włocławek,jesień na cmentarzu - panoramio.jpg|Cmentarz jesienią|Plik:Włocławek-Orthodox church.JPG|Cerkiew św. Mikołaja|Plik:Włocławek-path in cemetery.jpg|Ścieżka|Plik:Włocławek-gate of communal cemetery.jpg|Brama boczna|Plik:Włocławek-shelf for used snitches.jpg|Regał do odkładania zużytych zniczy w celu ich ponownego użycia|Plik:Pińczata-mass grave on cemetery.jpg|Szczątki przeniesione z dawnego cmentarza na Zielonym Rynku na filię Cmentarza Komunalnego na Pińczacie}} || {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-detail of angel's statue from Sturgólewski family grave (2).jpg|Rzeźba z grobu Kazimiery Sturgólewskiej (1929)|Plik:Włocławek-statue of angel from Apolonia Gawłowska's grave (2).jpg|Figura anioła na grobie Apolonii Gawłowskiej (1917)|Plik:Włocławek-Belina Coat of Arms on Bronisław Węsierski grave.jpg|Herb na grobie Bronisława Beliny-Węsierskiego (1916)|Plik:Włocławek-statue of angel from Kryński and Byszewski grave (2).jpg|Rzeźba anioła na grobie rodziny Kryńskich (1927)|Plik:Włocławek-grave of Kott family.jpg|Grób rodziny Kott (1913)|Plik:Włocławek-grave of Zochna Politułło.jpg|Detal z grobu Zochny Polutiłło (1919)|Plik:Włocławek-grave of Bogdan Kowalewski.jpg|Grób Bogdana Kowalewskiego (1911)|Plik:Włocławek-Grave of Antoni Bugajski (2).jpg|Grób Antoniego Bugajskiego (1852), przeniesiony z cmentarza na Zielonym Rynku|Plik:Włocławek-Grave's plate of Stanisław Lipiński.jpg|Płyta nagrobna Stanisława Lipińskiego (1885)|Plik:Włocławek-lopsided grave of January Uprising solider.jpg|Kartka zwracająca uwagę na zaniedbanie grobu Powstańca 1863 roku Hipolita Langiewicza (1916)|Plik:Włocławek-statue of woman on Ballaun's family grave.jpg|Rzeźba kobiety z grobu [[Józef Ballaun|Józefa Ballauna]]|Plik:Włocławek-relief of Konstanty Skarbek on his grave.jpg|Płaskorzeźba na grobie Konstantego Skarbka (1919)|Plik:Włocławek-sculpture from Reder family's grave.jpg|Rzeźba kobiety z grobu rodziny Nowickich i Reder (1928)|Plik:Włocławek-rogatywka on Czesław Florjan Żebrowski's grave.jpg|Rogatywka na grobie Czesława Żebrowskiego (1926)|Plik:Włocławek-angel from Bolesław Dudnik grave.jpg|Figura anioła z grobu Bolesława Dudnika (1927)|Plik:Włocławek-relief with White Eaggle on Ogrodowicz grave.jpg|Płaskorzeźba orła na grobie weteranów powstania styczniowego|Plik:Włocławek-grave of Wacław Fonkiewicz (2).jpg|Pomnik z grobu Wacława Fonkiewicza (1899)|Plik:Włocławek-grave of Marya Andrzejaczek.jpg|Grób Maryi Andrzejaczek (1908)|Plik:Włocławek-grave of Roman Drozdrowski.jpg|Grób Romana Drozdrowskiego (1910)|Plik:Włocławek-grave of Tekla Szałwińska (2).jpg|Grób Tekli Marcjanny Szałwińskiej (1910)|Plik:Włocławek-cross from grave of Mateusz Nowakowski (2).jpg|Krzyż z grobu Mateusza Nowakowskiego (1918)|Plik:Włocławek-grave of Jan Ulasiński (2).jpg|Grób Jana Ulasińskiego (1920)|Plik:Włocławek-eagle from Kostrzewa family grave.jpg|Rzeźba orła na grobie Wiktora Kostrzewy}} |
||
|- |
|- |
||
! Groby znanych osób !! Dawny sektor niemiecki (ewangelicki) |
! Groby znanych osób !! Dawny sektor niemiecki (ewangelicki) |
||
|- |
|- |
||
| {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-Grave of Władysław Nowca.JPG|Grób [[Władysław Nowca|Władysława Nowcy]]|Plik:Włocławek-Emblem on Izabela Zbiegniewska's grave.JPG|Orzeł na grobie [[Izabela Zbiegniewska|Izabeli Zbigniewskiej]]|Plik:Włocławek-Grave of Witold Mystkowski.JPG|Grób prezydenta miasta [[Witold Mystkowski|Witolda Mystkowskiego]]|Plik:Zacierana przez czas tablica nagrobna artysty.jpg|Grób [[Aleksander Laszenko|Aleksandra Laszenki]]|Plik:Bartłomiej Kołodziej - nagrobek na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku.jpg|Grób [[Bartłomiej Kołodziej|Bartłomieja Kołodzieja]]|Plik:Grave of Czesław Lewandowski.JPG|Grób biskupa [[Czesław Lewandowski|Czesława Lewandowskiego]]|Plik:Grób profesora Piotra Żbikowskiego na cmentarzu komunalnym we Włocławku.jpg|Grób [[Piotr Żbikowski|Piotra Żbikowskiego]]|Plik:Henryk Bista grób.jpg|Grób [[Henryk Bista|Henryka Bisty]]|Plik:Podobizna Stanisława Zagajewskiego z jego nagrobka - powiększenie.jpg|Płaskorzeźba na grobie [[Stanisław Zagajewski|Stanisława Zagajewskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Władysław Skrzypek (2).jpg|Mogiła [[Władysław Skrzypek|Władysława Skrzypka]] tuż po pogrzebie|Plik:Zdjęcie nagrobkowe Adama Andrzejewskiego.jpg|Zdjęcie nagrobkowego [[Adam Andrzejewski|Adama Andrzejewskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Irena and Ignacy Alejski.jpg|Grób [[Ignacy Alejski|Ignacego Alejskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Bogumił and Aleksandra Aspis (3).jpg|Grób [[Bogumił Aspis|Bogumiła]] i [[Aleksandra Aspis|Aleksandry Aspis]]|Plik:Włocławek-grave of Jann Castor.jpg|Grób [[Jann Castor|Janna Castora]]|Plik:Włocławek-Grave of Arentowicz.JPG|Grób [[Zdzisław Arentowicz|Zdzisława Arentowicza]]|Plik:Włocławek-grave of Bojakowski family (2).jpg|Grób [[Paweł Bojakowski|Pawła Bojakowskiego]]|Plik:Włocławek-plaque on Nawrocki and Rejmanowski family grave (2).jpg|Tablica z grobu [[Tadeusz Rejmanowski|Tadeusza Rejmanowskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Dowmont and other families.jpg|XIX-wieczny grobowiec w którym spoczęła [[Feliksa Dowmont]]|Plik:Włocławek-grave of Tadeusz Kaszubski.jpg|Tablica z grobu [[Tadeusz Kaszubski|Tadeusza Kaszubskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Jakubowski family.jpg|Grób [[Józef Jakubowski (rzemieślnik)|Józefa Jakubowskiego]]|Plik:Włocławek-Grave of Franciszek Olejniczak.JPG|Grób [[Franciszek Olejniczak (komunista)|Franciszka Olejniczaka]]}} || {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek- |
| {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-Grave of Władysław Nowca.JPG|Grób [[Władysław Nowca|Władysława Nowcy]] (1924)|Plik:Włocławek-Emblem on Izabela Zbiegniewska's grave.JPG|Orzeł na grobie [[Izabela Zbiegniewska|Izabeli Zbigniewskiej]] (1914)|Plik:Włocławek-plaque from collective grave of priests.jpg|Tablica z XIX-wiecznej mogiły duchownych, w tym [[Zenon Chodyński|Zenona]] i [[Stanisław Chodyński|Stanisława Chodyńskich]]|Plik:Włocławek-Grave of Witold Mystkowski.JPG|Grób prezydenta miasta [[Witold Mystkowski|Witolda Mystkowskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Kazimierz Łada.jpg|Płyta grobu [[Kazimierz Łada|Kazimierza Łady]] (1871), przeniesionego z cmentarza przy Zielonym Rynku|Plik:Zacierana przez czas tablica nagrobna artysty.jpg|Grób [[Aleksander Laszenko|Aleksandra Laszenki]]|Plik:Bartłomiej Kołodziej - nagrobek na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku.jpg|Grób [[Bartłomiej Kołodziej|Bartłomieja Kołodzieja]]|Plik:Grave of Czesław Lewandowski.JPG|Grób biskupa [[Czesław Lewandowski|Czesława Lewandowskiego]]|Plik:Grób profesora Piotra Żbikowskiego na cmentarzu komunalnym we Włocławku.jpg|Grób [[Piotr Żbikowski|Piotra Żbikowskiego]]|Plik:Henryk Bista grób.jpg|Grób [[Henryk Bista|Henryka Bisty]]|Plik:Podobizna Stanisława Zagajewskiego z jego nagrobka - powiększenie.jpg|Płaskorzeźba na grobie [[Stanisław Zagajewski|Stanisława Zagajewskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Agnieszka Kowalewska (2).jpg|Grób [[Agnieszka Kowalewska|Agnieszki Kowalewskiej]]|Plik:Włocławek-grave of Władysław Skrzypek (2).jpg|Mogiła [[Władysław Skrzypek|Władysława Skrzypka]] tuż po pogrzebie|Plik:Włocławek-grave of Wojciech Gulin (2).jpg|Tablica z mogiły [[Wojciech Gulin|Wojciecha Gulina]] tuż po pogrzebie|Plik:Włocławek-grave of Dariusz Jaworski.jpg|Grób [[Dariusz Jaworski (radny Włocławka)|Dariusza Jaworskiego]] miesiąc po pogrzebie|Plik:Zdjęcie nagrobkowe Adama Andrzejewskiego.jpg|Zdjęcie nagrobkowego [[Adam Andrzejewski (śpiewak)|Adama Andrzejewskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Irena and Ignacy Alejski.jpg|Grób [[Ignacy Alejski|Ignacego Alejskiego]]|Plik:Grób Juliana Czubryta.jpg|Grób [[Julian Czubryt|Juliana Czubryta]]|Plik:Grób Stanisława Kaliszka na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku.jpg|Grób [[Stanisław Kaliszek|Stanisława Kaliszka]] (1938)|Plik:Pomnik ppłk. lek. Ewarysta Wąsowskiego z symboliczną płytą nagrobną kpt. Artura Lameckiego.jpg|Grób [[Ewaryst Wąsowski|Ewarysta Wąsowskiego]] (1932) z symboliczną tablicą poświęconą pamięci [[Artur Lamecki|Artura Lameckiego]]|Plik:Włocławek-grave of Włodzimierz and Zofia Gniazdowski.jpg|Tablica [[Włodzimierz Gniazdowski|Włodzimierza Gniazdowskiego]] na grobie rodziny Policzkowskich (1900)|Plik:Włocławek-grave of Bogumił and Aleksandra Aspis (3).jpg|Grób [[Bogumił Aspis|Bogumiła]] i [[Aleksandra Aspis|Aleksandry Aspis]]|Plik:Włocławek-grave of Jann Castor.jpg|Grób [[Jann Castor|Janna Castora]]|Plik:Włocławek-Grave of Arentowicz.JPG|Grób [[Zdzisław Arentowicz|Zdzisława Arentowicza]]|Plik:Włocławek-grave of Bojakowski family (2).jpg|Grób [[Paweł Bojakowski|Pawła Bojakowskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Gruell family.jpg|Grób zbudowany w 1887 r., w którym spoczął [[Mieczysław Gruell]]|Plik:Włocławek-plaque on Nawrocki and Rejmanowski family grave (2).jpg|Tablica z grobu [[Tadeusz Rejmanowski|Tadeusza Rejmanowskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Dowmont and other families.jpg|XIX-wieczny grobowiec w którym spoczęła [[Feliksa Dowmont]]|Plik:Włocławek-Grave of Bojańczyk family.JPG|Grób rodziny Bojańczyk, w którym spoczęli m.in. [[Jerzy Bojańczyk|Jerzy]] i [[Leon Bojańczyk|Leon]]|Plik:Włocławek-grave of Wacław and Wanda Kowalewski.jpg|Grób [[Wacław Kowalewski (1858-1906)|Wacława]] i [[Wanda Kowalewska|Wandy Kowalewskich]]|Plik:Włocławek-grave of Haack family.jpg|Grobowiec rodziny Haack (1882), w którym spoczął m.in. [[Fryderyk Wilhelm Haack|Fryderyk Wilhelm]]|Plik:Włocławek-grave of Mühsam family.jpg|Grób rodziny Mühsam (1928), w którym spoczął [[Hugo Mühsam]]|Plik:Włocławek-grave of Bohm family.jpg|Grób Wiktorii Braun (1848), przeniesiony z cmentarza przy Zielonym Rynku, w którym spoczęła rodzina [[Ferdynand Bohm|Ferdynanda Bohma]]|Plik:Włocławek-grave of Tadeusz Kaszubski.jpg|Tablica z grobu [[Tadeusz Kaszubski|Tadeusza Kaszubskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Reder family.jpg|Grób, w którym spoczęli [[Mieczysław Reder|Mieczysław]] i [[Agrypina Reder]]|Plik:Włocławek-grave of Ciechurski family.jpg|Grób [[Ignacy Ciechurski|Ignacego Ciechurskiego]]|Plik:Włocławek-grave of Jakubowski family.jpg|Grób [[Józef Jakubowski (rzemieślnik)|Józefa Jakubowskiego]]|Plik:Włocławek-Grave of Franciszek Olejniczak.JPG|Grób [[Franciszek Olejniczak (komunista)|Franciszka Olejniczaka]]|Plik:Włocławek-symbolic grave of Józef Perlikowski.jpg|Nazwisko [[Józef Perlikowski|Józefa Perlikowskiego]] na tablicy pamiątkowej}} || {{Galeria|Nazwa=|wielkość=200|Plik:Włocławek-detail of old grave.jpg|Detal z niemieckiego grobu|Plik:Włocławek-grave of Rinas family.jpg|Płyta ze zniszczonego nagrobku rodziny Rinas (1903)|Plik:Włocławek-grave of Rosalie Bigalke.jpg|Grób Rosalie Bigalke (1895)|Plik:Włocławek-grave of Alexander Oskar Babtsch and Klara Barisch.jpg|Grób rodziny Babtsch (1932)|Plik:Włocławek-damaged, old grave.jpg|Zniszczony poniemiecki grób|Plik:Włocławek-grave of Albert Schwengrub.jpg|Detal z grobu Alberta Schwengrub (1917)|Plik:Włocławek-grave of Johann Zech.jpg|Grób Johanna Zech (1907)|Plik:Włocławek-grave of Lucian Mosalff.jpg|Grób Luciana Mosalff|Plik:Włocławek-graves of german family.jpg|Groby rodzin niemieckich}} |
||
|} |
|} |
||
== Zobacz też == |
|||
* [[Franciszek Gontarski]] – kamieniarz, twórca wielu zabytkowych grobowców na cmentarzu we Włocławku |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 72: | Linia 75: | ||
[[Kategoria:Cmentarz Komunalny we Włocławku|Włocławek]] |
[[Kategoria:Cmentarz Komunalny we Włocławku|Włocławek]] |
||
[[Kategoria:Zabytkowe cmentarze w województwie kujawsko-pomorskim|Włocławek]] |
Wersja z 15:39, 9 paź 2023
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres |
ul. Chopina |
Typ cmentarza |
komunalny |
Powierzchnia cmentarza |
16 ha |
Data otwarcia |
1881 |
Zarządca |
Miasto Włocławek |
Położenie na mapie Włocławka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
Cmentarz komunalny we Włocławku – najstarszy, zabytkowy cmentarz we Włocławku.
Geneza
Do XIX wieku nie było we Włocławku jednego, centralnego cmentarza, zmarłych grzebano w kościołach lub na cmentarzach przykościelnych, istniejących obok kościołów św. Jana Chrzciciela, św. Witalisa oraz przy klasztorze franciszkanów. Istniały także cmentarze choleryczne, znajdujące się poza miastem. W 1813 powstał pierwszy cmentarz chrześcijański, na którym grzebano zmarłych wyznania katolickiego, prawosławnego i protestanckiego. Cmentarz zlokalizowany był na Zielonym Rynku. Funkcjonował on do 1893, kiedy z powodu szybko rosnącej liczby pochówków i rozwoju zabudowy miejskiej został zamknięty.
Historia
W lipcu 1881 odbyło się zebranie członków dozorów kościelnych katolickiego i ewangelickiego, na którym wyznaczono nowe miejsce na budowę cmentarza. Ustalono, że będą nim grunty znajdujące się przy drodze na Kowal (obecnie ul. Chopina). W październiku 1881 magistrat wydał zgodę na budowę cmentarza i przeznaczył 42 000 m² na nekropolię. Zarząd sprawowali kolektywnie przedstawiciele wszystkich trzech wyznań. Jednak bardzo szybko okazało się, że przeznaczony obszar jest zbyt mały w stosunku do potrzeb szybko rozwijającego się miasta, więc w 1893 kolejne 5000 m² przeznaczono na cmentarz prawosławny. Kolejne jej powiększenie, również o 5000 m² miało miejsce w 1902[1].
Znaczne powiększenie terenu cmentarza przyniosła pierwsza wojna światowa. Wraz z zajęciem miasta przed wojska niemieckie pojawiła się potrzeba zwiększenia części protestanckiej, którą w 1916 poszerzono o 4000 m². W 1915 na terenie cmentarza stanęło także Mauzoleum Żołnierzy Niemieckich we Włocławku poświęcone żołnierzom poległym w czasie walk w okolicach Włocławka. W 1917 powiększono część katolicką o 126 000 m².
Pierwsze dziesięciolecie niepodległości przyniosło dużą liczbę pochówków dokonywanych bez zezwoleń, na co władze miasta zareagowały otoczeniem cmentarza murem ceglanym w 1931. W 1928 dokonano ostatecznej likwidacji mocno zdewastowanego już cmentarza na Zielonym Rynku. Większość nagrobków uległa zniszczeniu, jedynie te najbardziej zabytkowe przeniesiono na nowy cmentarz lub na cmentarze w okolicach Włocławka. Prochy pochowanych znalazły się w zbiorczej mogile na nowym cmentarzu.
Lata 1939–1945 przyniosły duże zniszczenia na terenie cmentarza. Władze niemieckie rozmyślnie niszczyły nagrobki zasłużonych Polaków. Z kolei w lutym 1945, po pogrzebie żołnierzy Armii Czerwonej, dokonano dewastacji protestanckiej części cmentarza[2]. Po wojnie wzniesiono dom pogrzebowy (zbudowany w 1946, remontowany w 1980) oraz nowe bramy cmentarne w 1972.
Opis
Cmentarz komunalny jest największym i najstarszym cmentarzem na terenie Włocławka. Zbudowany jest na planie krzyża łacińskiego, którego dłuższe ramię stanowi aleja ciągnąca się do bramy głównej w kierunku ronda z figurą Chrystusa. Na rondzie tym dłuższe ramię przecina się z krótszym. Wszystkie aleje są prostopadłe lub równoległe względem głównej.
W murze cmentarza znajdują się cztery bramy – główna i trzy mniejsze. Trzy bramy, w tym główna, zlokalizowane są od strony Alei Chopina, jedna z bram zlokalizowana jest od strony Al. Królowej Jadwigi i została utworzona w XXI wieku, wraz z samą Aleją. W murze cmentarnym znajduje się ponadto jedno wejście dla pieszych od strony ulicy Cmentarnej. Na terenie cmentarza znajduje się cerkiew z 1895, dom pogrzebowy z 1946 i kolumbarium z 2000. Od marca 1990 działa nowa część cmentarza, zlokalizowana na podwłocławskiej Pinczacie.
Pochowani na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku
- Osobny artykuł:
- Z tym tematem związana jest kategoria:
Galeria
Widoki ogólne | Groby zabytkowe |
---|---|
Groby znanych osób | Dawny sektor niemiecki (ewangelicki) |
Zobacz też
- Franciszek Gontarski – kamieniarz, twórca wielu zabytkowych grobowców na cmentarzu we Włocławku
Przypisy
- ↑ Tomasz Wąsik, Jan Sieraczkiewicz: Włocławski Cmentarz. Włocławek: 2001, s. 10. ISBN 83-88115-42-1.
- ↑ Tomasz Wąsik, Jan Sieraczkiewicz: Włocławski Cmentarz. Włocławek: 2001, s. 12. ISBN 83-88115-42-1.