Donatyzm: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzup. merytoryczne i bibliogr. |
Pan Izydor (dyskusja | edycje) →Bibliografia: Dodanie istotnej nowej książki o donatyzmie. |
||
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 16 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Donatyzm''' – ruch kontestacyjny w [[IV wiek|IV]]/[[V wiek|V w.]] w [[Kościół (teologia)|Kościele |
'''Donatyzm''' – ruch kontestacyjny w [[IV wiek|IV]]/[[V wiek|V w.]] w [[Kościół (teologia)|Kościele chrześcijańskim]] w prowincji [[Africa Proconsularis|Afryki północnej]] [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa rzymskiego]], zapoczątkowany przez biskupa [[Donat (biskup Kartaginy)|Donata z Kartaginy]] w następstwie [[prześladowania chrześcijan]] za cesarza [[Dioklecjan]]a (303–305 n.e.). W 412 roku donatyści zostali skazani na [[Banicja|banicję]] przez [[Flawiusz Honoriusz|cesarza Honoriusza]], zanikli całkowicie w wyniku najazdu [[Arianizm|ariańskich]] [[Wandalowie|Wandalów]], a następnie [[Islam|muzułmańskich]] [[Arabowie|Arabów]]. |
||
⚫ | [[Plik:Museum of Sousse - Mosaics 2 detail.jpg|thumb|Kara rzucenia zwierzętom na pożarcie, stosowana w [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwie rzymskim]] wobec kryminalistów. Zaliczano do nich także donatystów, którzy nie wyrzekli się swych praktyk. [[Mozaika]] z III w. n.e., Muzeum [[Amfiteatr w Al-Dżamm|Al-Dżamm]] w Tunezji]] |
||
⚫ | [[Plik:Museum of Sousse - Mosaics 2 detail.jpg|thumb|Kara rzucenia zwierzętom na pożarcie, stosowana w [[Cesarstwo |
||
== Idea ruchu == |
== Idea ruchu == |
||
Główną ideą ruchu był sprzeciw wobec ponownego włączania do Kościoła [[Apostazja|apostatów]], którzy zaparli się [[wiara (chrześcijaństwo)|wiary chrześcijańskiej]] w wyniku gróźb ze strony władz cesarstwa. Przywódcy ruchu uznawali, że apostaci utracili [[sakrament]]y [[Chrzest|chrztu]] i [[Sakrament święceń|święceń]] i nie można już im ich przywrócić. Ponieważ stanowisko |
Główną ideą ruchu był sprzeciw wobec ponownego włączania do Kościoła [[Apostazja|apostatów]], którzy zaparli się [[wiara (chrześcijaństwo)|wiary chrześcijańskiej]] w wyniku gróźb ze strony władz cesarstwa. Przywódcy ruchu uznawali, że apostaci utracili [[sakrament]]y [[Chrzest|chrztu]] i [[Sakrament święceń|święceń]] i nie można już im ich przywrócić (podobne poglądy głosił wcześniej [[nowacjanizm]], a przed nim [[tertulianizm]]). Ponieważ stanowisko Kościoła, któremu [[Prymat Świętego Piotra|przewodził]] [[Papież|biskup Rzymu]], zakładało możliwość porzucenia apostazji, powrotu do wiary i pojednania z Kościołem, według donatystów i on stał się niegodny prawomocnie udzielać ważnych sakramentów. W przekonaniu donatystów, jedynym istniejącym Kościołem [[Jezus Chrystus|Chrystusa]], który zachował świętość potrzebną do udzielania sakramentów, byli oni sami. Nazywając się „Kościołem [[Męczennicy wczesnochrześcijańscy|męczenników]]” lub „Kościołem doskonałych”, wszystkim, którzy dołączali do nich, przychodząc z kościołów będących w komunii z biskupem Rzymu, udzielali ponownie chrztu i innych sakramentów. W szczytowym okresie rozwoju schizmy, Donata popierało ok. 270 [[biskup]]ów, którzy zgromadzili się na swoim synodzie w 336 roku. Przeciwni byli posłuszeństwu władzy cesarskiej. |
||
Działania na rzecz zażegnania schizmy i sprostowania błędów dogmatycznych podjęli głównie [[Optat z Mileve|Optat z Milewy]] oraz [[Augustyn z Hippony]]. Ten ostatni głosił, że Kościół jest wspólnotą składającą się również z grzeszników oraz że ważność [[sakrament]]ów nie zależy od moralności (dyspozycji) tego, komu są udzielane, lecz od świętości Kościoła, gdyż sakramenty należą do niego, a nie są prywatną własnością poszczególnych szafarzy. |
|||
[[Synody w Kartaginie|Konferencja zwołana w roku 411 w Kartaginie]] bardzo osłabiła ruch donatystów. Struktury zostały unicestwione po zwycięstwie [[Arianizm|ariańskich]] [[Wandalowie|Wandalów]], pod wodzą [[Genzeryk]]a. Ostatecznie zanikł po zajęciu [[Maghreb|Afryki Północnej]] przez [[Islam|muzułmańskich]] [[Arabowie|Arabów]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = |
[[Synody w Kartaginie|Konferencja zwołana w roku 411 w Kartaginie]] bardzo osłabiła ruch donatystów. W tym też okresie władze cesarskie nasiliły represje stosowane wobec donatystów, co, pomimo początkowego sceptycyzmu, poparł Augustyn. Augustyn doprowadził przy tym do zaniechania stosowania kary śmierci wobec opornych<ref name="Campenhausen313">{{Cytuj książkę |nazwisko = Campenhausen |imię = Hans von |tytuł = Ojcowie Kościoła |wydawca = Cyklady |miejsce = Warszawa |data = 1998 |strony = 313–315 |isbn = 83-86859-34-2}}</ref>. Struktury zostały unicestwione po zwycięstwie [[Arianizm|ariańskich]] [[Wandalowie|Wandalów]], pod wodzą [[Genzeryk]]a. Ostatecznie zanikł po zajęciu [[Maghreb|Afryki Północnej]] przez [[Islam|muzułmańskich]] [[Arabowie|Arabów]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = O’Collins |imię = Gerald |autor link = |nazwisko2 =Farrugia |imię2 =Edward G. |tytuł = Zwięzły słownik teologiczny |url = |wydanie = |wydawca = WAM |miejsce =Kraków |rok = 1993 |strony = 63 |isbn =83-85304-79-7}}</ref>. Według [[Hans von Campenhausen|Hansa von Campenhausena]] represyjna polityka wobec donatystów była powodem niechęci ludności afrykańskiej wobec Kościoła katolickiego, która zaowocowała całkowitym upadkiem chrześcijaństwa w Afryce po inwazji muzułmańskiej<ref name="Campenhausen313" />. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* {{cytuj książkę | autor r = Congar, Yves OP | autor r link = Yves Congar | rozdział= L'apport de Saint Augustin a la théologie des sacrements et de l'Église du fait de son affrontement avec le donatisme| seria = Bibliothèque Augustinienne – Œuvres De Saint Augustin 28, Quatrième Série | autor = Augustine d'Hippone| tytuł = Traités Anti-Donatistes, Volume I, Psalmus Contra Partem Donati ; Contra Epistulam Parmeniani Libri Tres ; Epistula Ad Catholicos ; De Secta Donatistarum | inni = G. Finaert (przekład na j. franc.); Yves M.-J. Congar (wstęp i przypisy) | miejsce = Paryż | wydawca = Desclée De Brouwer | rok = 1963| strony = 71-123}} |
|||
⚫ | |||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{Siostrzane projekty |
|||
|commons = |
|||
|słownik = donatyzm |
|||
|źródła = |
|||
|cytaty = |
|||
}} |
|||
* [[ex opere operato]] |
* [[ex opere operato]] |
||
* [[melecjanie]] |
* [[melecjanie]] |
||
== Przypisy == |
|||
[[Kategoria:Chrześcijaństwo starożytne]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* {{Cytuj książkę | autor = Adamiak, Stanisław | autor link = Stanisław Adamiak (duchowny) | tytuł = Deo laudes: historia sporu donatystycznego | wydawca = Sub Lupa | miejsce = Warszawa | data = 2019}} |
|||
* {{cytuj książkę |autor = Augustine d’Hippone |tytuł = Traités Anti-Donatistes, Volume I, Psalmus Contra Partem Donati; Contra Epistulam Parmeniani Libri Tres; Epistula Ad Catholicos; De Secta Donatistarum |inni = G. Finaert (przekład na j. franc.); Yves M.-J. Congar (wstęp i przypisy) |autor r = Congar, Yves OP |autor r link = Yves Congar |rozdział= L’apport de Saint Augustin a la théologie des sacrements et de l’Église du fait de son affrontement avec le donatisme |seria = Bibliothèque Augustinienne – Œuvres De Saint Augustin 28, Quatrième Série |miejsce = Paryż |wydawca = Desclée De Brouwer |rok = 1963 |strony = 71–123}} |
|||
⚫ | |||
* {{Cytuj książkę |autor = Optat z Milewe |autor link = Optat z Mileve |tytuł = Traktat przeciw donatystom |inni = Aleksander Gołda (przekł., wstęp i przypisy) |miejsce = Kraków |wydawca = Wydawnictwo WAM |rok = 2011 |strony = 158 |seria = Źródła Myśli Teologicznej 56 |isbn = 9788375053296}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Donatyzm| ]] |
|||
[[Kategoria:Teologia chrześcijańska]] |
[[Kategoria:Teologia chrześcijańska]] |
||
[[Kategoria:Herezje wobec katolicyzmu]] |
[[Kategoria:Herezje wobec katolicyzmu]] |
Aktualna wersja na dzień 22:19, 11 cze 2024
Donatyzm – ruch kontestacyjny w IV/V w. w Kościele chrześcijańskim w prowincji Afryki północnej Cesarstwa rzymskiego, zapoczątkowany przez biskupa Donata z Kartaginy w następstwie prześladowania chrześcijan za cesarza Dioklecjana (303–305 n.e.). W 412 roku donatyści zostali skazani na banicję przez cesarza Honoriusza, zanikli całkowicie w wyniku najazdu ariańskich Wandalów, a następnie muzułmańskich Arabów.
Idea ruchu
[edytuj | edytuj kod]Główną ideą ruchu był sprzeciw wobec ponownego włączania do Kościoła apostatów, którzy zaparli się wiary chrześcijańskiej w wyniku gróźb ze strony władz cesarstwa. Przywódcy ruchu uznawali, że apostaci utracili sakramenty chrztu i święceń i nie można już im ich przywrócić (podobne poglądy głosił wcześniej nowacjanizm, a przed nim tertulianizm). Ponieważ stanowisko Kościoła, któremu przewodził biskup Rzymu, zakładało możliwość porzucenia apostazji, powrotu do wiary i pojednania z Kościołem, według donatystów i on stał się niegodny prawomocnie udzielać ważnych sakramentów. W przekonaniu donatystów, jedynym istniejącym Kościołem Chrystusa, który zachował świętość potrzebną do udzielania sakramentów, byli oni sami. Nazywając się „Kościołem męczenników” lub „Kościołem doskonałych”, wszystkim, którzy dołączali do nich, przychodząc z kościołów będących w komunii z biskupem Rzymu, udzielali ponownie chrztu i innych sakramentów. W szczytowym okresie rozwoju schizmy, Donata popierało ok. 270 biskupów, którzy zgromadzili się na swoim synodzie w 336 roku. Przeciwni byli posłuszeństwu władzy cesarskiej.
Działania na rzecz zażegnania schizmy i sprostowania błędów dogmatycznych podjęli głównie Optat z Milewy oraz Augustyn z Hippony. Ten ostatni głosił, że Kościół jest wspólnotą składającą się również z grzeszników oraz że ważność sakramentów nie zależy od moralności (dyspozycji) tego, komu są udzielane, lecz od świętości Kościoła, gdyż sakramenty należą do niego, a nie są prywatną własnością poszczególnych szafarzy.
Konferencja zwołana w roku 411 w Kartaginie bardzo osłabiła ruch donatystów. W tym też okresie władze cesarskie nasiliły represje stosowane wobec donatystów, co, pomimo początkowego sceptycyzmu, poparł Augustyn. Augustyn doprowadził przy tym do zaniechania stosowania kary śmierci wobec opornych[1]. Struktury zostały unicestwione po zwycięstwie ariańskich Wandalów, pod wodzą Genzeryka. Ostatecznie zanikł po zajęciu Afryki Północnej przez muzułmańskich Arabów[2]. Według Hansa von Campenhausena represyjna polityka wobec donatystów była powodem niechęci ludności afrykańskiej wobec Kościoła katolickiego, która zaowocowała całkowitym upadkiem chrześcijaństwa w Afryce po inwazji muzułmańskiej[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Hans von Campenhausen: Ojcowie Kościoła. Warszawa: Cyklady, 1998, s. 313–315. ISBN 83-86859-34-2.
- ↑ Gerald O’Collins, Edward G. Farrugia: Zwięzły słownik teologiczny. Kraków: WAM, 1993, s. 63. ISBN 83-85304-79-7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adamiak, Stanisław: Deo laudes: historia sporu donatystycznego. Warszawa: Sub Lupa, 2019.
- Congar, Yves OP: L’apport de Saint Augustin a la théologie des sacrements et de l’Église du fait de son affrontement avec le donatisme. W: Augustine d’Hippone: Traités Anti-Donatistes, Volume I, Psalmus Contra Partem Donati; Contra Epistulam Parmeniani Libri Tres; Epistula Ad Catholicos; De Secta Donatistarum. G. Finaert (przekład na j. franc.); Yves M.-J. Congar (wstęp i przypisy). Paryż: Desclée De Brouwer, 1963, s. 71–123, seria: Bibliothèque Augustinienne – Œuvres De Saint Augustin 28, Quatrième Série.
- Kubacki, Zbigniew: Donatyzm. W: Religia. Encyklopedia PWN. T. 3. Warszawa: PWN, 2001, s. 261–262. ISBN 83-01-13661-8.
- Optat z Milewe: Traktat przeciw donatystom. Aleksander Gołda (przekł., wstęp i przypisy). Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011, s. 158, seria: Źródła Myśli Teologicznej 56. ISBN 978-83-7505-329-6.