Endorfiny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
literówka |
jęz. (powinno być "uznawać za", nie "uznawać jako") |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
'''Endorfiny''' (skrótowiec od „endogenne morfiny”)<ref>Bogdan Sadowski: Podstawy fizjologii człowieka pod redakcją Stanisława Konturka, wyd.1, Kraków 2009</ref> – grupa [[hormony peptydowe|hormonów peptydowych]], wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie oraz generalnie wywołują wszelkie inne stany [[euforia|euforyczne]] (tzw. hormony szczęścia). Tłumią odczuwanie drętwienia i [[ból]]u. Są endogennymi [[opioidy|opioidami]]. |
'''Endorfiny''' (skrótowiec od „endogenne morfiny”)<ref>Bogdan Sadowski: Podstawy fizjologii człowieka pod redakcją Stanisława Konturka, wyd.1, Kraków 2009</ref> – grupa [[hormony peptydowe|hormonów peptydowych]], wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie oraz generalnie wywołują wszelkie inne stany [[euforia|euforyczne]] (tzw. hormony szczęścia). Tłumią odczuwanie drętwienia i [[ból]]u. Są endogennymi [[opioidy|opioidami]]. |
||
Obecnie potwierdza się istnienie co najmniej 20 typów endorfin, lecz |
Obecnie potwierdza się istnienie co najmniej 20 typów endorfin, lecz za najważniejsze uznaje się alfa, beta i gamma-endorfiny. Badania wykazały, że wspomniane rodzaje hormonów szczęścia mają działanie zbliżone do opioidów, takich jak [[morfina]]. Główna różnica pomiędzy nimi wynika z tego, że endorfiny w przeciwieństwie do morfiny są produkowane wewnątrz organizmu<ref>{{Cytuj |autor = blackballoon |tytuł = Endorfiny, inaczej hormony szczęścia - jak je pobudzić i jaki mają związek ze sportem? |data = 2018-12-06 |data dostępu = 2018-12-18 |opublikowany = FitXpress |url = https://www.fitxpress.pl/endorfiny-hormon-szczescia/ }}</ref> |
||
Są silnymi [[agonista]]mi [[Receptory opioidowe|receptorów opioidowych μ]], których pobudzanie wywołuje stany euforyczne. Na te same receptory działają opioidy egzogenne, co wywołuje zniesienie bólu, uczucie przyjemności i dobrego nastroju. Wywołuje to też silne uzależnienie psychiczne i fizyczne. |
Są silnymi [[agonista]]mi [[Receptory opioidowe|receptorów opioidowych μ]], których pobudzanie wywołuje stany euforyczne. Na te same receptory działają opioidy egzogenne, co wywołuje zniesienie bólu, uczucie przyjemności i dobrego nastroju. Wywołuje to też silne uzależnienie psychiczne i fizyczne. |
||
Wersja z 09:33, 8 lip 2019
 |
Część informacji w artykule pochodzi ze źródeł niezgodnych z wymogami uźródłowienia informacji z obszaru nauk medycznych i wymaga weryfikacji. |
Endorfiny (skrótowiec od „endogenne morfiny”)[1] – grupa hormonów peptydowych, wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie oraz generalnie wywołują wszelkie inne stany euforyczne (tzw. hormony szczęścia). Tłumią odczuwanie drętwienia i bólu. Są endogennymi opioidami.
Obecnie potwierdza się istnienie co najmniej 20 typów endorfin, lecz za najważniejsze uznaje się alfa, beta i gamma-endorfiny. Badania wykazały, że wspomniane rodzaje hormonów szczęścia mają działanie zbliżone do opioidów, takich jak morfina. Główna różnica pomiędzy nimi wynika z tego, że endorfiny w przeciwieństwie do morfiny są produkowane wewnątrz organizmu[2]
Są silnymi agonistami receptorów opioidowych μ, których pobudzanie wywołuje stany euforyczne. Na te same receptory działają opioidy egzogenne, co wywołuje zniesienie bólu, uczucie przyjemności i dobrego nastroju. Wywołuje to też silne uzależnienie psychiczne i fizyczne.
Strukturę chemiczną substancji nazwanej później endorfiną (czyli wewnętrzną morfiną) podali John Hughes i Hans Kosterlitz. Wytwarzana przez mózg, działa podobnie jak morfina, zmniejsza ból i wprawia w błogostan[potrzebny przypis].
Wkrótce odkryto kilkanaście różnych endorfin produkowanych w mózgu i rdzeniu kręgowym, wpływających na odczuwanie bólu, stan uczuć i świadomości. Nazwano je molekułami emocji. Najwięcej receptorów emocji znaleziono w mózgu, w obszarach uważanych za siedzibę uczuć i ośrodki odczuwania przyjemności. W latach 60. w eksperymentach na szczurach pokazano, że elektryczna stymulacja tych miejsc budzi w zwierzętach doznania tak intensywnej ekstazy, że wolą paść z wyczerpania niż przerwać doświadczenia[3].
Niektóre bodźce, powodujące wydzielanie endorfin, to:
- śmiech, a nawet myślenie o śmiechu[4]
- wysiłek fizyczny (chociaż niektórzy naukowcy twierdzą, iż to udział w rywalizacji sportowej ma na to znaczący wpływ); przypuszcza się, że przedłużony intensywny wysiłek powoduje wzmożone wydzielanie endorfin, objawiające się euforią biegacza
- niedotlenienie - istnieje hipoteza działania euforyzującego alkoholu na organizm poprzez zwiększone powinowactwo tej substancji do tlenu (patrz również: euforia biegacza)
- niektóre (głównie pikantne) przyprawy, np. papryka chili (u szczurów)[5]
- w niektórych przypadkach akupunktura[5][6]
- opalanie[7]
- czekolada[8]
- niektóre substancje psychoaktywne
- orgazm[9]
Przypisy
- ↑ Bogdan Sadowski: Podstawy fizjologii człowieka pod redakcją Stanisława Konturka, wyd.1, Kraków 2009
- ↑ n, Endorfiny, inaczej hormony szczęścia - jak je pobudzić i jaki mają związek ze sportem? [online], FitXpress, 6 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-18].
- ↑ "Wprost", nr 861, 30 maja 1999
- ↑ Judy Skatssoon: Thoughts of laughter may boost feel-good hormones. [dostęp 19.05.2009].
- ↑ a b Lorrie Klosterman: Endorphins. The Gift You Give Yourself. [dostęp 31.01.2015].
- ↑ Acupuncture works on endorphins. [dostęp 19.05.2009].
- ↑ Opalanie może uzależniać. 2014-06-23. [dostęp 2014-06-23].
- ↑ JC. Melchior, D. Rigaud, N. Colas-Linhart, A. Petiet i inni. Immunoreactive beta-endorphin increases after an aspartame chocolate drink in healthy human subjects. „Physiol Behav”. 50 (5), s. 941-944, 1991. DOI: 10.1016/0031-9384(91)90418-N. PMID: 1805284.
- ↑ 'Sexercise' yourself into shape. [dostęp 11.02.2006].
