Fluorek cezu: Różnice pomiędzy wersjami

Fluorek cezu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	fluorek cezu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CsF
Masa molowa	151,90 g/mol
Wygląd	białe, higroskopijne kryształy, bezwonne
	Identyfikacja
Numer CAS	13400-13-0
PubChem	25953
InChI
	InChI=1S/Cs.FH/h;1H/q+1;/p-1
	InChIKey
	XJHCXCQVJFPJIK-UHFFFAOYSA-M
Właściwości
	Gęstość
	4,64 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	5730 g/kg
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w metanolu; nierozpuszczalny w pirydynie i dioksanie
Temperatura topnienia	703 °C
Budowa
Układ krystalograficzny	regularny
Moment dipolowy	7,884 ± 0,0001 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-08-10]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H301+H311+H331, H315, H318, H361f, EUH032
Zwroty P	P201, P280, P301+P310+P330, P305+P351+P338+P310, P403+P233
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 3 0
Temperatura zapłonu	nie dotyczy
Numer RTECS	FK9650000
	Podobne związki
Inne aniony	CsCl, CsBr, CsI
Inne kationy	LiF, NaF, KF, RbF
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 23:50, 12 lut 2024

Fluorek cezu, CsF – nieorganiczny związek chemiczny, sól cezu i kwasu fluorowodorowego. Jest to bezbarwne, higroskopijne, krystaliczne ciało stałe dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach polarnych. Jest solą silnej zasady i słabego kwasu, jego roztwory wodne wykazują odczyn zasadowy. Wiązanie Cs−F ma silny charakter jonowy; jest połączeniem dwóch pierwiastków o jednej z największych różnic elektroujemności (Cs: 0,79; F: 3,98 w skali Paulinga). W reakcji z mocnymi kwasami wydziela toksyczny fluorowodór.

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Bezwodny fluorek cezu otrzymywany jest przez osuszenie produktów reakcji fluorowodoru z wodorotlenkiem bądź węglanem cezu.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Jest używany do usuwania grup sililowych ze związków organicznych^[5]. Ponadto jest używany w reakcjach jako słaba zasada, np. w kondensacji Knoevenagla^[6].

Kryształy CsF dobrze przepuszczają dalekie promieniowanie podczerwone i są wykorzystywane jako nośniki próbek w spektroskopii IR.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lide 2009 ↓, s. 4-57.
↑ ^a ^b Fluorek cezu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: 255718 [dostęp 2015-08-10] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Lide 2009 ↓, s. 9-51.
↑ Caesium fluoride, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: 255718 [dostęp 2015-08-10] (ang.). (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ MariellaM. Fiorenza MariellaM. i inni, Fluoride ion induced reactions of organosilanes: the preparation of mono and dicarbonyl compounds from β-ketosilanes, „Tetrahedron Letters”, 26, 1985, DOI: 10.1016/S0040-4039(00)89137-6 (ang.).
↑ AbdelhakA. Hakiki AbdelhakA. i inni, Retrodienic reactions XVII – a general route to allenes gem-diactivated by electroattracting groups, „Tetrahedron Letters”, 25 (32), 1984, s. 3461–3462, DOI: 10.1016/S0040-4039(01)91047-0 (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[CITEREFLide2009'''4'''-57-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lide 2009 ↓, s. 4-57.

[SA-2] Fluorek cezu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: 255718 [dostęp 2015-08-10] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CITEREFLide2009'''9'''-51-3] Lide 2009 ↓, s. 9-51.

[SA-US-4] Caesium fluoride, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: 255718 [dostęp 2015-08-10] (ang.). (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Fiorenza-5] MariellaM. Fiorenza MariellaM. i inni, Fluoride ion induced reactions of organosilanes: the preparation of mono and dicarbonyl compounds from β-ketosilanes, „Tetrahedron Letters”, 26, 1985, DOI: 10.1016/S0040-4039(00)89137-6 (ang.).

[Hakiki-6] AbdelhakA. Hakiki AbdelhakA. i inni, Retrodienic reactions XVII – a general route to allenes gem-diactivated by electroattracting groups, „Tetrahedron Letters”, 25 (32), 1984, s. 3461–3462, DOI: 10.1016/S0040-4039(01)91047-0 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
  |1. grafika                 = Caesium fluoride.jpg
  |opis 1. grafiki            =
- |2. grafika                 = Caesium-fluoride-3D-ionic.png
+ |2. grafika                 = Caesium-fluoride-unit-cell-3D-ionic.png
  |opis 2. grafiki            =
  |3. grafika                 =
  |opis 3. grafiki            =
- |nazwa systematyczna        = fluorek cezu
+ |nazwa konstytucyjna        = fluorek cezu
  |inne nazwy                 =
  |wzór sumaryczny            = CsF
  |inne wzory                 =
  |masa molowa                = 151,90
- |wygląd                     = białe, higroskopijne kryształy, bez zapachu<ref name="AKRON">{{Akron|12000/11368|data dostępu=2012-08-20}}</ref>
+ |wygląd                     = białe, higroskopijne kryształy{{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}, bezwonne<ref name="SA" />
  |SMILES                     =
- |numer CAS                  = {{CAS|13400-13-0}}
+ |numer CAS                  = 13400-13-0
- |PubChem                    = {{PubChem|25953}}
+ |PubChem                    = 25953
  |DrugBank                   =
- |gęstość                    = 4,627
+ |gęstość                    = 4,64
- |gęstość źródło             = {{r|AKRON}}
+ |gęstość źródło             = {{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}
  |stan skupienia w podanej g = ciało stałe
  |g warunki niestandardowe   =
- |rozpuszczalność w wodzie   = 16 g/l
+ |rozpuszczalność w wodzie   = 5730 g/kg
- |rww źródło                 = {{r|AKRON}}
+ |rww źródło                 = {{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}
- |rww warunki niestandardowe = 16 °C
+ |rww warunki niestandardowe =
+ |inne rozpuszczalniki       = rozpuszczalny w [[metanol]]u; nierozpuszczalny w [[pirydyna|pirydynie]] i [[dioksan]]ie{{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}
- |2. rozpuszczalność w wodzie= 3,67 g/ml
- |2. rww źródło              =
+ |temperatura topnienia      = 703
+ |tt źródło                  = {{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}
- |2. rww warunki niestandardowe= 18 °C
- |inne rozpuszczalniki       = '''[[metanol]]]''': bardzo trudno{{r|SA}}</br>'''[[pirydyna]]''': nierozpuszczalny{{r|SA}}
- |temperatura topnienia      = 680–682
- |tt źródło                  = {{r|AKRON}}<ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|255718|Aldrich}}</ref>
  |tt warunki niestandardowe  =
- |temperatura wrzenia        = 1251
+ |temperatura wrzenia        =
- |tw źródło                  = {{r|AKRON|SA}}
+ |tw źródło                  =
  |tw warunki niestandardowe  =
  |temperatura krytyczna      =
@@ Linia 38: / Linia 35: @@
  |ciśnienie krytyczne        =
  |ck źródło                  =
+ |logP                       =
  |kwasowość                  =
  |zasadowość                 =
- |aktywność optyczna         =
  |lepkość                    =
+ |l źródło                   =
  |l warunki niestandardowe   =
  |napięcie powierzchniowe    =
+ |np źródło                  =
  |np warunki niestandardowe  =
+ |układ krystalograficzny    = [[układ regularny|regularny]]{{odn|Lide|2009|s='''4'''-57}}
- |punkt izoelektryczny       =
+ |moment dipolowy            = 7,884 ± 0,0001
- |typ hybrydyzacji i VSEPR   =
+ |moment dipolowy źródło     = {{odn|Lide|2009|s='''9'''-51}}
- |układ krystalograficzny    = regularny
+ |karta charakterystyki      = {{Sigma-Aldrich|link=tak|255718|Aldrich|data dostępu=2015-08-10}}
- |moment dipolowy            = 7,9
- |moment dipolowy źródło     =
- |zewnętrzne dane MSDS       = {{Sigma-Aldrich|link=tak|255718|Aldrich}}
  |zagrożenia GHS źródło      = MSDS
- |piktogram GHS              = {{Piktogram GHS|05|06}}
+ |piktogram GHS              = {{Piktogram GHS|06|05|08}}
- |hasło GHS                  = Dgr
+ |hasło GHS                  = Niebezpieczeństwo
- |zwroty H                   = {{Zwroty H|301|311|314|331}}
+ |zwroty H                   = {{Zwroty H|301+311+331|315|318|361f}}
- |zwroty EUH                 = {{Zwroty EUH|brak}}
+ |zwroty EUH                 = {{Zwroty EUH|032}}
- |zwroty P                   = {{Zwroty P|261|280|301+310|305+351+338|310}}
+ |zwroty P                   = {{Zwroty P|201|280|301+310+330|305+351+338+310|403+233}}
- |zagrożenia UE źródło       =
+ |NFPA 704                   = {{NFPA 704|3|0|0}}
- |piktogram UE               = {{Piktogram ostrzegawczy|T}}
+ |NFPA 704 źródło            = <ref name="SA-US" />
- |zwroty R                   = {{Zwroty R|23/24/25|34}}
- |zwroty S                   = {{Zwroty S|26|36/37/39|45}}
- |NFPA 704                   = {{NFPA 704|zdrowie=3|palność=0|reaktywność=0|inne=}}
- |NFPA 704 źródło            =
  |temperatura zapłonu        =
- |tz źródło                  = {{r|SA}}
+ |tz źródło                  = <ref name="SA" />
  |tz warunki niestandardowe  = nie dotyczy
  |temperatura samozapłonu    =
@@ Linia 71: / Linia 64: @@
  |numer RTECS                = FK9650000
  |dawka śmiertelna           =
- |inne aniony                = [[chlorek cezu]]<br />[[bromek cezu]]<br />[[jodek cezu]]
+ |inne aniony                = [[chlorek cezu|CsCl]], [[bromek cezu|CsBr]], [[jodek cezu|CsI]]
- |inne kationy               = [[fluorek litu]]<br />[[fluorek sodu]]<br />[[fluorek potasu]]<br />[[fluorek rubidu]]
+ |inne kationy               = [[fluorek litu|LiF]], [[fluorek sodu|NaF]], [[fluorek potasu|KF]], [[fluorek rubidu|RbF]]
- |pochodne ?                 =
+ |pochodne                   =
- |?                          =
  |podobne związki            =
- |commons                    =
+ |commons                    = Category:Caesium fluoride
 }}
-'''Fluorek cezu''' (CsF) – [[związek nieorganiczny|nieorganiczny związek chemiczny]], [[sole|sól]] [[cez]]u i [[kwas fluorowodorowy|kwasu fluorowodorowego]]. Jest to bezbarwne, higroskopijne, krystaliczne ciało stałe dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach [[polarność|polarnych]]. Jest solą silnej zasady i słabego kwasu, jego roztwory wodne wykazują [[skala pH|odczyn zasadowy]]. Wiązanie Cs-F ma silny [[wiązanie jonowe|charakter jonowy]]; jest połączeniem dwóch pierwiastków o jednej z największych różnic [[elektroujemność|elektroujemności]] (Cs: 0,79; F: 3,98 w [[Skala Paulinga|skali Paulinga]]). W reakcji z [[moc kwasu|mocnymi kwasami]] wydziela toksyczny [[fluorowodór]].
+'''Fluorek cezu''', CsF – [[Związki nieorganiczne|nieorganiczny związek chemiczny]], [[sole|sól]] [[cez]]u i [[kwas fluorowodorowy|kwasu fluorowodorowego]]. Jest to bezbarwne, [[higroskopijność|higroskopijne]], krystaliczne [[ciało stałe]] dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach [[polarność|polarnych]]. Jest solą silnej [[zasady]] i słabego [[kwasy|kwasu]], jego roztwory wodne wykazują [[skala pH|odczyn zasadowy]]. Wiązanie {{chem2|Cs\sF}} ma silny [[wiązanie jonowe|charakter jonowy]]; jest połączeniem dwóch pierwiastków o jednej z największych różnic [[elektroujemność|elektroujemności]] (Cs: 0,79; F: 3,98 w [[Elektroujemność|skali Paulinga]]). W reakcji z [[moc kwasu|mocnymi kwasami]] wydziela toksyczny [[fluorowodór]].
 == Otrzymywanie ==
-Bezwodny fluorek cezu otrzymywany jest przez osuszenie produktów reakcji [[fluorowodór|fluorowodoru]] z [[wodorotlenek cezu|wodorotlenkiem]] bądź [[węglan cezu|węglanem cezu]].
+Bezwodny fluorek cezu otrzymywany jest przez osuszenie [[Produkt reakcji|produktów reakcji]] fluorowodoru z [[wodorotlenek cezu|wodorotlenkiem]] bądź [[węglan cezu|węglanem cezu]].
 == Zastosowanie ==
-Jest używany do usuwania [[grupa sililowa|grup sililowych]] ze [[związek organiczny|związków organicznych]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Fluoride ion induced reactions of organosilanes: the preparation of mono and dicarbonyl compounds from β-ketosilanes | czasopismo = Tetrahedron Letters | wolumin = 26 | rok = 1985 | doi = 10.1016/S0040-4039(00)89137-6}}</ref>. Ponadto jest używany w reakcjach jako słaba zasada, np. w  [[kondensacja Knoevenagla|kondensacji Knoevenagla]]<ref>{{cytuj pismo|autor=Abdelhak Hakiki, Zoubida Jabry, Jean-Louis Ripoll, Andre Thuillier|tytuł=Retrodienic reactions XVII – a general route to allenes gem-diactivated by electroattracting groups|czasopismo=[[Tetrahedron Lett.]]|wydanie=32|wolumin=25|strony=3461-3462|język=en|data=1984|doi=10.1016/S0040-4039(01)91047-0}}</ref>.
+Jest używany do usuwania [[grupa sililowa|grup sililowych]] ze [[Związki organiczne|związków organicznych]]<ref name="Fiorenza" />. Ponadto jest używany w reakcjach jako słaba zasada, np. w [[kondensacja Knoevenagla|kondensacji Knoevenagla]]<ref name="Hakiki" />.
-Kryształy CsF dobrze przepuszczają dalekie [[promieniowanie podczerwone]] i są wykorzystywane jako nośniki próbek w [[Spektroskopia IR|spektroskopii IR]].
+Kryształy CsF dobrze przepuszczają dalekie [[Podczerwień|promieniowanie podczerwone]] i są wykorzystywane jako nośniki próbek w [[Spektroskopia IR|spektroskopii IR]].
-{{Przypisy}}
+== Przypisy ==
+<references>
+* <ref name="Fiorenza">{{cytuj |autor = Fiorenza, Mariella; Mordini, Alessandro; Papaleo, Sandro; Pastorelli, Stefania; Ricci, Alfredo |tytuł = Fluoride ion induced reactions of organosilanes: the preparation of mono and dicarbonyl compounds from β-ketosilanes |czasopismo = Tetrahedron Letters |wolumin = 26 |data = 1985 |doi = 10.1016/S0040-4039(00)89137-6 |język = en |dostęp = z}}</ref>
+* <ref name="Hakiki">{{cytuj |autor = Hakiki, Abdelhak; Jabry, Zoubida; Ripoll, Jean-Louis; Thuillier, Andre |tytuł = Retrodienic reactions XVII – a general route to allenes gem-diactivated by electroattracting groups |czasopismo = Tetrahedron Letters |numer = 32 |wolumin = 25 |s = 3461–3462 |data = 1984 |doi = 10.1016/S0040-4039(01)91047-0 |język = en |dostęp = z}}</ref>
+* <ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|wynik = karta |numer = 255718 |marka = Aldrich|data dostępu=2015-08-10|nazwa=Fluorek cezu}}</ref>
+* <ref name="SA-US">{{Sigma-Aldrich|wynik = karta |numer = 255718 |marka = Aldrich|data dostępu=2015-08-10|język=en|nazwa=Caesium fluoride}}</ref>
+</references>
+== Bibliografia ==
-[[Kategoria:Związki cezu]]
+* {{CRC90}}
-[[Kategoria:Fluorki|Cezu, fluorek]]
-{{link GA|en}}
+{{Fluorki}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
+[[Kategoria:Fluorki|Cezu, fluorek]]
+[[Kategoria:Związki cezu]]

1. Wodoru i litowców	HF LiF NaF KF RbF CsF
2. Berylowców	BeF 2 MgF 2 CaF 2 SrF 2 BaF 2 RaF 2
3. Skandowców	ScF 3 YF 3 LaF 3 AcF 3
Lantanowców	CeF 3 CeF 4 PrF 2 PrF 3 PrF 4 NdF 3 PmF 3 SmF 2 SmF 3 EuF 2 EuF 3 GdF 3 TbF 3 TbF 4 DyF 3 HoF 3 ErF 3 TmF 3 YbF 2 YbF 3 LuF 3
Aktynowców	ThF 4 PaF 4 PaF 5 UF 3 UF 4 UF 5 UF 6 UO 2F 2 NpF 3 NpF 4 NpF 6 PuF 3 PuF 4 PuF 6 AmF 3 AmF 4 CmF 3 CmF 4 BkF 3 BkF 4 CfF 3 CfF 4 EsF 3 EsF 4
4. Tytanowców	TiF 3 TiF 4 ZrF 4 HfF 4
5. Wanadowców	VF 3 VF 4 VF 5 VOF 3 NbF 4 NbF 5 TaF 5
6. Chromowców	CrF 2 CrF 3 CrF 4 CrF 5 CrF 6 CrO 2F 2 MoF 5 MoF 6 WF 4 WF 5 WF 6
7. Manganowców	MnF 2 MnF 3 MnF 4 TcF 6 ReF 6 ReF 7
8. Żelazowców	FeF 2 FeF 3 RuF 6 OsF 6
9. Kobaltowców	CoF 2 CoF 3 RhF 6 IrF 4 IrF 5 IrF 6 IrF 7
10. Niklowców	NiF 2 NiF 3 PdF 2 PdF 3 (Pd[PdF 6]) PdF 4 PdF 6 PtF 4 PtF 6
11. Miedziowców	CuF CuF 2 Ag 2F AgF AgF 2 AgF 3 AuF AuF 3 AuF 5 AuF 7 (AuF 5·F 2)
12. Cynkowców	ZnF 2 CdF 2 Hg 2F 2 HgF 2 HgF 4
13. Borowców	BF B 2F 4 BF 3 AlF AlF 3 GaF GaF 3 InF InF 3 TlF TlF 3
14. Węglowców	CF CF 4 C 2F 6 PFC SiF 4 GeF 2 GeF 4 SnF 2 SnF 4 PbF 2 PbF 4
15. Azotowców	N 2F 2 NF 3 NH 4F NOF PF 3 PF 5 POF 3 AsF 3 AsF 5 SbF 3 SbF 5 BiF 3 BiF 5
16. Tlenowców	OF 2 O 2F 2 O 3F 2 S 2F 2 SF 2 SF 4 SF 6 S 2F 10 SOF 2 SO 2F 2 Se 2F 2 SeF 2 SeF 4 SeF 6 SeO 2F 2 TeF 4 TeF 6 PoF 2 PoF 4 PoF 6
17. Fluorowców	ClF ClF 3 ClF 5 BrF BrF 3 BrF 5 IF IF 3 IF 5 IF 7
18. Helowców	HArF KrF 2 KrF 4 XeF 2 XeF 4 XeF 6 RnF 2 RnF 6