Przejdź do zawartości

Argentyna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
PG (dyskusja | edycje)
Anulowanie wersji nr 35795221 autora 109.199.24.3 zbędne
→‎Religie: drobne redakcyjne
Linia 250: Linia 250:
[[Plik:Pope Francis in March 2013.jpg|thumb|left|upright=1.00|Papież [[Franciszek (papież)|Franciszek]], 2013]]
[[Plik:Pope Francis in March 2013.jpg|thumb|left|upright=1.00|Papież [[Franciszek (papież)|Franciszek]], 2013]]
[[Plik:Catedral de Córdoba, Argentina 3.jpg|thumb|Katedra w Córdobie]]
[[Plik:Catedral de Córdoba, Argentina 3.jpg|thumb|Katedra w Córdobie]]
Dominującym wyznaniem w kraju jest [[katolicyzm]], ok. 80,8%, charakterystyczny dla całej [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]]. Od 13 marca 2013 z Argentyny pochodzi pierwszy w historii papież z Ameryki Południowej, [[Franciszek (papież)|Franciszek]]. Jednakże inne wyznania stają się coraz bardziej popularne. Wielu Argentyńczyków praktykuje [[spirytualizm]] – wiarę w kontakt z duchami nieżyjących już ludzi i kult zmarłych. Na cmentarzach argentyńskich spotkać można całe procesje wiernych ciągnących do grobów zmarłych otoczonych czcią. Rośnie też liczba wiernych wyznania ewangelickiego, widoczna jest też aktywna działalność misji ewangelickich. Rośnie również popularność nieuznawanych przez Kościół ludowych wierzeń na poły pogańskich, takich jak ''Diffunta Correa''. Kult ten popularny jest zwłaszcza w [[San Juan (prowincja Argentyny)|prowincji San Juan]], na zachodzie kraju. Pozostałymi wyznaniami w Argentynie są odpowiednio:
Dominującym wyznaniem w kraju jest [[katolicyzm]], ok. 80,8%, charakterystyczny dla całej [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]]. Od 13 marca 2013 z Argentyny pochodzi pierwszy w historii papież z Ameryki Południowej, [[Franciszek (papież)|Franciszek]]. Jednakże inne wyznania stają się coraz bardziej popularne. Wielu Argentyńczyków praktykuje [[spirytualizm]] – wiarę w kontakt z duchami nieżyjących już ludzi i kult zmarłych. Na cmentarzach argentyńskich spotkać można całe procesje wiernych ciągnących do grobów zmarłych otoczonych czcią. Rośnie też liczba wiernych wyznania ewangelickiego, widoczna jest aktywna działalność misji ewangelickich. Rośnie również popularność nieuznawanych przez Kościół ludowych wierzeń na poły pogańskich, takich jak ''Diffunta Correa''. Kult ten popularny jest zwłaszcza w [[San Juan (prowincja Argentyny)|prowincji San Juan]], na zachodzie kraju. Pozostałymi wyznaniami w Argentynie są odpowiednio:
** [[Protestantyzm|protestanci]] 10,5% – gł.[[Pentekostalizm|zielonoświątkowcy]],
** [[Protestantyzm|protestanci]] 10,5% – gł.[[Pentekostalizm|zielonoświątkowcy]],
** [[islam]] 1,4%,
** [[islam]] 1,4%,

Wersja z 08:49, 31 mar 2013

{{{nazwa}}}
Herb Flaga
Godło Argentyny flaga Argentyny
Dewiza: En Unión y Libertad
Hymn: Oíd, mortales
[[Plik:{{{hymn audio}}}|200px]]
Stolica

Buenos Aires

Powierzchnia

2 766 890[a]

Populacja
• liczba ludności


47 327 407
(2022)

Domena internetowa

.ar

PKB ({{{pkb rok}}})
 • całkowite 
 • na osobę


Szablon:Wzrost445,9 mld USD
{{{pkb na osobę}}}

Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

Argentyna (Argentina, Republika Argentyńska – República Argentina) – państwo w Ameryce Południowej, nad południowym Atlantykiem. Graniczy z Chile na zachodzie, Boliwią i Paragwajem na północy, Brazylią i Urugwajem na północnym wschodzie. Argentyna rości pretensje do archipelagu Falklandów oraz części Antarktydy. Nazwa pochodzi od łacińskiego argentum (srebro), którym Indianie obdarowali hiszpańskich rozbitków Juana Díaza de Solís. Pod względem wielkości Argentyna jest ósmym krajem na świecie i drugim w Ameryce Południowej (biorąc pod uwagę liczbę ludności i powierzchnię), jednakże biorąc pod uwagę także terytoria sporne do których Argentyna rości pretensje: Falklandy/Malwiny, Georgię Południową, Sandwich Południowy, Islas Auroras wraz z Orkadami Południowymi, Szetlandami Południowymi oraz z częścią Antarktydy administrowanej przez Argentynę na mocy Traktatu Antarktycznego powierzchnia łączna kraju wynosi 3 761 274 km², co czyni kraj ten ósmym na świecie pod względem powierzchni. Terytorium kraju podzielone jest na 23 prowincje i jedno miasto autonomiczne – stolica kraju Buenos Aires. Argentyna jest członkiem – założycielem Unii Narodów Południowoamerykańskich oraz Mercosur, a także członkiem Organizacji Państw Iberoamerykańskich, Banku Światowego, Światowej Organizacji Handlu, grupy krajów G15 oraz G20. Kraj uznawany jest za mocarstwo lokalne[2] z bardzo wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego[3]. W Ameryce Łacińskiej kraj ten ma piąty nominalny PKB na mieszkańca i najwyższy PKB mierzony parytetem siły nabywczej[4]. Według analityków kraj ten zaklasyfikowany jest do rynków wschodzących, ze względu na wielkość, wysoki wzrost gospodarczy, poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy eksport w całości wytworzonych usług i towarów[5].

Pochodzenie nazwy

Okładka poematu La Argentina autorstwa Martína del Barco Centenery

Pochodzenie nazwy Argentyna jest związane z legendą o Sierra del Plata (Srebrne Góry), rozpowszechnioną pomiędzy tak hiszpańskimi, jak portugalskimi konkwistadorami. Ci ostatni, z Brazylii – w poszukiwaniu srebra – prowadzili ekspansję w kierunku południowym i zachodnim, łamiąc Traktat z Tordesillas. Oni to właśnie, nazwali wielkie estuarium Río de la Plata, odkryte w w 1502 r. przez ekspedycję, w której brał udział Amerigo Vespucci. Później, w 1516 r., dotarł do niego Juan Díaz de Solís; nazwał je Mar Dulce (Morze Świeżej Wody, Morze Rześkie).

Termin Argentyna, z łaciny argentum (srebro), pojawia się pierwszy raz na mapie weneckiej z 1536. Nazwa Argentyna stała się popularna również z powodu wiersza opublikowanego w 1602 roku przez Hiszpana Martina del Barco Centenera, zatytułowanego La Argentina, w którym opisany jest region Río de la Plata i założenie miasta Buenos Aires. Nazwa ta pojawia się ponownie w 1612 w dziele La Argentina manuscrita Kreola Ruya Díaza de Guzmán.

Jeszcze pod koniec XVIII wieku słowo to było używane powszechnie dla określenia wszystkiego związanego z Río de la Plata, jego doliną, terytorium i ludnością (Dolina la Platy). Na początku odnosiło się do mieszkańców pochodzenia europejskiego urodzonych w tym regionie, później rozszerzyło swe znaczenie na Hiszpanów osiadłych tutaj na stałe.

Primera Junta rządu użyła nazwy Provincias Unidas del Río de la Plata (Zjednoczone Prowincje Rio de La Plata), co zostało przyjęte także przez następne rządy, aż do Kongresu z Tucumán, który proklamował niepodległość Provincias Unidas en Sud América (Zjednoczonych Prowincji w Ameryce Południowej). Nazwa ta została utrzymana w Konstytucji z 1819.

Konstytucja z 24 grudnia 1826 użyła nazwy República Argentina (Republika Argentyńska).

Podczas rządów Juana Manuela de Rosas pozostawały w użyciu między innymi następujące nazwy: Confederación Argentina (Konfederacja Argentyńska), Estados Unidos de la República Argentina (Stany Zjednoczone Republiki Argentyńskiej), República de la Confederación Argentina (Republika Konfederacji Argentyńskiej) i Federación Argentina (Federacja Argentyńska).

Historia

 Osobny artykuł: Historia Argentyny.
Mapa Argentyny z 1888 r.

Przed przybyciem Europejczyków w 1516 r. terenami obecnej Argentyny władali Indianie. W 1536 Hiszpan Pedro de Mendoza założył Buenos Aires. Do 1776 r. ziemie te leżały w obrębie wicekrólestwa Peru, a następnie weszły w skład wydzielonego wicekrólestwa La Platy ze stolicą w Buenos Aires. W 1806 r. Buenos Aires zostało zaatakowane przez flotę brytyjską. Najeźdźcy zdobyli miasto, jednakże wkrótce zostali pokonani przez armię obywatelską. W 1810 r. antyhiszpańskie powstanie Kreolów obaliło wicekróla. Odtąd 25 maja obchodzone jest święto narodowe – na cześć rewolucji z 1810 r. W walkach, w których w latach 1814-1815 siłami argentyńskimi dowodził generał José de San Martín, wojska hiszpańskie zostały wyparte z kraju. 9 lipca 1816 r. kongres przedstawicieli prowincji proklamował w San Miguel de Tucuman niepodległość Zjednoczonych Prowincji La Plata. Rocznice tego dnia są obchodzone jako święto niepodległości. W latach 1835-1852 władzę dyktatorską w Argentynie sprawował generał Juan Manuel de Rosas, obalony w wyniku przewrotu generała Justo Urquizy, który, po wprowadzeniu w 1853 r. systemu federalnego, został w 1854 r. pierwszym prezydentem Konfederacji La Platy. Tymczasową stolicą było Buenos Aires. W latach 1878-1881 wojska argentyńskie, dowodzone przez generała Julio Argentino Rokę, włączyły do Argentyny wschodnią Patagonię. Zachodnią część regionu anektowało Chile w porozumieniu z Argentyną na mocy traktatu z Buenos Aires (1881 rok).

Juan Perón wraz z małżonką Evą Perón podczas swoich rządów w Argentynie

W XX wieku miały miejsce liczne wojskowe zamachy stanu, permanentny kryzys polityczny i gospodarczy. Ważnym okresem były rządy prezydenta Juana Peróna. Po krwawych rządach junty w latach 1976-1982, skompromitowanej przegraną wojną z Wielką Brytanią o sporne Falklandy (wojna o Falklandy-Malwiny) w 1983 r. przywrócono demokrację i przestrzeganie praw człowieka (prezydent Raúl Alfonsín). W wyniku wyborów w 1989 r. prezydentem został peronista Carlos Saúl Menem (reelekcja 1995), realizujący liberalny, wolnorynkowy program ekonomiczny, zmierzający do ustabilizowania gospodarki, oraz prowadzący politykę zbliżenia do USA i Wielkiej Brytanii, z którą w 1990 r. Argentyna wznowiła stosunki dyplomatyczne. W 1998 r. miała miejsce pierwsza od czasu kryzysu wizyta argentyńskiego prezydenta w Londynie. W 1991 r., po kolejnym buncie wojskowych, wszyscy skazani 5 lat wcześniej generałowie zostali ułaskawieni. W wyborach prezydenckich w październiku 1999 r. zwyciężył konserwatywny socjaldemokrata, Fernando de la Rúa, który w grudniu tegoż roku zastąpił na stanowisku prezydenta Carlosa Menema, najdłużej rządzącego w historii Argentyny szefa państwa. Zapowiedział zlikwidowanie deficytu budżetowego i wyplenienie korupcji. Zamieszki w 2001 roku spowodowały nową falę niestabilności. W końcu 2002 r. sytuacja ekonomiczna zaczęła się stabilizować.

W 2003 roku prezydentem został wybrany Néstor Kirchner. Jego mandat skończył się w 2007 roku. Podczas jego prezydentury znacjonalizowano niektóre prywatne przedsiębiorstwa i pojawił się znaczący wzrost PKB ze spadającym bezrobociem. W rolnictwie, przemyśle i budownictwie powstawały nowe miejsca pracy. Ograniczono subsydia i wydatki socjalne. Wiosną 2007 roku prezydent Néstor Kirchner, który wydawał się być najpoważniejszym kandydatem do urzędu prezydenta ogłosił, że nie zamierza ubiegać się o reelekcję, choć według sondaży bez trudu by ją uzyskał. 1 lipca 2007 szef gabinetu prezydenta, Alberto Fernández, ogłosił oficjalnie, że kandydatką Frontu na rzecz Zwycięstwa będzie żona Kirchnera – Cristina Fernández de Kirchner. Rozpoczęła ona swoją kampanię wyborczą 19 lipca 2007, a w wyborach 28 października 2007 r. odniosła zwycięstwo w pierwszej turze głosowania, zdobywając 44,9% głosów. Cristina Fernández de Kirchner objęła urząd prezydenta 10 grudnia 2007 na czteroletnią kadencję. Jest drugą kobietą po Isabel Perón (1974-1976) na tym stanowisku, jednak pierwszą wybraną w wyniku wyborów powszechnych. W wyniku wyborów 23 października 2011 uzyskała reelekcję na drugą kadencję, zdobywając 54.1% głosów w pierwszej turze głosowania.

Geografia

 Osobny artykuł: Geografia Argentyny.
Yaciretá jest drugą pod względem wielkości zaporą wodną na świecie
Wodospad Iguazú
Estuarium La Platy

Argentyna z północy na południe ma 3700 km, ze wschodu na zachód 1400 w najszerszym miejscu. Argentyna zajmuje południową część kontynentu południowoamerykańskiego od Atlantyku na wschodzie po graniczne Andy na zachodzie. W górach tych wyróżnia się dwa główne pasma: Kordylierę Zachodnią i Andy Patagońskie. Są to góry o ostrej rzeźbie ukształtowanej przez lodowce, a jednocześnie obszar aktywny sejsmicznie. W Kordylierze Zachodniej wznosi się najwyższy szczyt Ameryki Południowej, Aconcagua (6959 m n.p.m.). W Andach Patagońskich znajdują się liczne lodowce. Północno-zachodnią część Argentyny zajmuje śródgórski płaskowyż Puna de Atacama. Wznosi się on średnio na 3800 m n.p.m. Otaczają go 6 – tysięczne wzniesienia wulkaniczne. Jest to teren pustynny i kamienisty. Występują tu także solniska i salares – okresowe słone jeziora. W północno-wschodniej części kraju rozciąga się rozległa dolina trzech wielkich rzek, Paragwaju, Parany i Urugwaju, zwana Niziną La Platy. Część zachodnia tego obszaru to Gran Chaco, równina lessowa z ciernistymi zaroślami sawanny. Wschodnią część regionu stanowi Międzyrzecze, zwane również Mezopotamią Argentyńską. Rozpościera się ona między rzekami Paraną i Urugwajem. Północną granicę wyznacza rzeka Iguazu z uznawanymi za najpiękniejsze na świecie wodospadami (Wodospad Iguazú, z hiszp. Cataractas del Iguazú). Środkową i północno-zachodnią część Argentyny stanowi nizinna i żyzna Pampa, która od południa sąsiaduje z miejscami pofałdowanym, bogatym w ropę, płaskowyżem Patagonii. Jest to lessowa równina, stanowiąca najważniejszy obszar rolniczy kraju. W części południowej wznoszą się izolowane pasma gór Ventana, a na północnym wschodzie góry. Dalej na południe jest subpolarna Ziemia Ognista. Zachodnia część kraju to przedgórza oraz rozbudowany system górski Andów z najwyższym szczytem Ameryk – Aconcagua. Środkowa część tego pogórza to Cuyo. Najdalej na południe położoną krainą geograficzną Argentyny jest Wyżyna Patagońska. Jest to skalisty i suchy płaskowyż o charakterze półpustyni. Porozcinany jest głębokimi dolinami rzek. Dochodząc do oceanu atlantyckiego wyżyna tworzy wysokie, skaliste wybrzeże klifowe z licznymi zatokami.

Klimat

Klimat Argentyny jest bardzo zróżnicowany: od podzwrotnikowego morskiego na północnym wschodzie przez podzwrotnikowy kontynentalny i umiarkowany ciepły bardziej na południu po subpolarny na Ziemi Ognistej. Warunki pogodowe są tutaj zależne od danego regionu tego kraju. Na północy lata są bardzo gorące i wilgotne z umiarkowanie suchszymi zimami oraz z okresowymi suszami. W centrum kraju lata są gorące, a zimy chłodne. Na południu lata są ciepłe, a zimy zimne z dużymi opadami śniegu. Występują częste, silne, zimne wiatry – pampero oraz burze, które są zjawiskiem dość częstym zaś opady śniegu występują sporadycznie. Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą: w styczniu 24 °C i 104 mm, w lipcu 10 °C i 61 mm. Ekstrema temperaturowe Ameryki Południowej odnotowano właśnie w Argentynie: 48,8 °C w Rivadavia w prowincji Salta i −32,7 °C w Sarmiento w prowincji Chubut. Roczna suma opadów atmosferycznych w Argentynie wynosi: 1600 mm w północno-wschodniej części i kraju, 50 mm na Punie Akatamskiej, od 2000 do 6000 mm w Andach oraz 200 mm w Patagonii[7]. Na północy lata charakteryzują się bardzo gorącym i wilgotnym klimatem z umiarkowanymi suchymi zimami, a także okresowymi suszami. W centrum kraju natomiast obserwujemy gorące lata i chłodne zimy. Na południu lata są ciepłe, a zimy zimne z obfitymi opadami śniegu. Tak ogromne zróżnicowanie klimatyczne Argentyny spowodowane jest przede wszystkim dużą rozciągłością południkową kraju[8]. Ekstremalne temperatury, jakie dotychczas odnotowano w całej Ameryce Południowej należą właśnie do miejsc w Argentynie. Najcieplej do tej pory było w mieście Rivadavia (w prowincji Salta). Temperatura wyniosła tu 48,8 stopni Celsjusza, natomiast najzimniej w Sarmiento (w prowincji Chubut) – 32,7 stopnie. Charakterystyczne są również wiatry lokalne. Należy do nich zimny i suchy pampero, wiejący nad Patagonią. W ciągu godziny może obniżyć temperaturę o 15 °C. Zonda – to wiatr bardzo suchy i gorący, z temperaturą do 40 °C[9].

Sieć rzeczna

Najważniejszymi rzekami kraju są Parana, Paragwaj (rzeka), Salado i Urugwaj. La Plata, która jest wspólnym ujściem Parany i Urugwaju o szerokości 220 km przy oceanie. Jest to swego rodzaju słodkowodny zalew morski (estuarium). Większość rzek na terenach górskich charakteryzuje się wysokimi przepływami. W korytach rzek występują natomiast liczne progi skalne. Pozwala to wykorzystać potencjał energetyczny tych rzek. Aż ⅓ powierzchni kraju zajęta jest przez obszary bezodpływowe. Występują na nich okresowe rzeki i jeziora oraz zmiennych rozmiarów solniska. W Andach Patagońskich występuje ponad 400 jezior pochodzenia tektoniczno-polodowcowego, z których największe, Buenos Aires, ma powierzchnię 2240 km².

Flora i fauna

Świat roślinny i zwierzęcy kraju jest bardzo różnorodny. Wyżyny porastają przede wszystkim zarośla, karłowate krzewy i roślinność trawiasta. Roślinność półpustynna (puna), sawannowa (kebraczo, monte), stepowa i górska. W wilgotnych lasach występują gigantyczne cedrzyńce i drzewa wawrzynu. Rośliny subtropikalne występują w Gran Chaco na północy kraju, również w tym samym rejonie występują Kebraczo i m.in.: szarańczyn strąkowy. Sawanna reprezentowana jest przez roślinność charakterystyczną dla tej formacji roślinnej. W środkowej części kraju dominują prerie. Zachodnia pampa ze względu na suchość i mniejszą liczę opadów porośnięta jest krótkimi trawami i krzewami[10]. Spośród reprezentantów fauny żyją tu zwierzęta typowe dla Ameryki Południowej, m.in. lamy, małpy, jaguary, pancerniki i węże. Ptaki reprezentują tukany, kolibry, papugi i nandu. W licznych strumieniach żyją różne gatunki ryb, spotyka się tu zwłaszcza w rzekach również piranie. Wzdłuż wybrzeża żyją otarie (uchatki patagońskie). W Argentynie znajdują się liczne obszary chronione, m.in. parki narodowe: Iguazú, Lamín, Nahuel Huapi czy Los Glaciares. W okolicach Mar del Plata żyją swobodnie wylegujące się na słońcu lwy morskie.

Ustrój polityczny

Casa RosadaRóżowy Dom – siedziba prezydenta Argentyny.
Cristina Fernández de Kirchner – prezydent Argentyny, począwszy od 2007 r.

Zgodnie z konstytucją kraju z 1853 r. (wielokrotnie modyfikowanej) Argentyna jest republiką związkową, z prezydentem, wybieranym w wyborach powszechnych (w 2 turach) na 4 lata (z prawem do jednej reelekcji), jako głową państwa, szefem rządu i zwierzchnikiem sił zbrojnych. Prezydent posiada prawo weta do ustaw parlamentu; wydaje rozporządzenia i dyrektywy niezbędne do egzekucji prawa i bierze udział w jego tworzeniu i ogłoszeniu. Władzę ustawodawczą sprawuje 2-izbowy Kongres Narodowy. Parlament składa się z dwóch izb do których parlamentarzyści są wybierani w wyborach częściowych, tzn. co dwa lata wybierana jest 1/3 z 75 senatorów, a co 2 lata połowa z 258 członków Izby Deputowanych. Senatowi przewodniczy wiceprezydent. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent i powoływany przez niego rząd. Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy federalne z Sądem Najwyższym (9 dożywotnich sędziów) i sądy prowincjonalne. W polityce dominuje peronistyczna Partia Sprawiedliwości, lewicowa Radykalna Unia Obywatelska i inne.
Prowincje zaś mają własne konstytucje oraz wyłaniane w wyborach: organy ustawodawcze i gubernatorów. Do kompetencji władz prowincjonalnych należą wszystkie sprawy nie delegowane rządowi federalnemu. Święto narodowe Argentyny ustanowione jest dnia 25 majaDzień Rewolucji (1810).

Podział administracyjny

Terytorialnie Argentyna podzielona jest na 23 prowincje, jedno miasto autonomiczne (tzw. dystrykt federalny) – Buenos Aires oraz Terytorium NarodoweZiemia Ognista. Prowincje dzielą się na departamenty, a te z kolei, z wyjątkiem miasta autonomicznego dzielą się na gminy (z hiszp. municipios).

Siły zbrojne

Siły Zbrojne Argentyny liczą łącznie 550 tys. żołnierzy zarówno tych czynnych jak tych przeniesionych do rezerwy. Zasadnicza służba wojskowa w wojskach lądowych trwa 6–12 miesięcy, w lotnictwie – 1 rok, a w marynarce – 14 miesięcy. W 2010 r. budżet wojskowy wyniósł 1,7% produktu nardowego brutto.

Ludność

Demografia Argentyny
Argentina Population pyramid 2005|
Piramida populacji (2005)[11]|
Populacja 40,301,927
Mężczyźni 19,884,139
Kobiety 20,417,788
Przyrost naturalny 0.96%
Wskaźnik urodzeń 17.4/1,000
Wskaźnik zgonów 7.5/1,000
Długość życia 76.3 years
HDI (2007) Szablon:Wzrost 0.860
Urząd statystyczny INDEC
Dane historyczne
Rok Ludność Zm., %
1869 1 877 490
1895 4 044 911 115,4%
1914 7 903 662 95,4%
1947 15 893 811 101,1%
1960 20 013 793 25,9%
1970 23 364 431 16,7%
1980 27 947 446 19,6%
1991 32 615 528 16,7%
2001 36 260 130 11,2%
2009 40 134 425 10,7%
dane za 2009 rok mają charakter przybliżony


Większość ludności zamieszkuje środkową i wschodnią część kraju, Gran Chaco i Patagonia są prawie bezludne. Ludność Argentyny ukształtowała się w wyniku masowych migracji z Europy i kolonizacji prawie bezludnych terenów zamieszkanych przez nieliczne plemiona indiańskie – w czasach przedkolumbijskich zamieszkiwało tam około 300 tys. Indian. Ponad 98% ludności stanowią biali pochodzenia europejskiego (głównie włoskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, polskiego, ukraińskiego i portugalskiego), resztę Metysi, nieliczni Indianie (mniej niż 150 tys.). Argentynę cechuje bardzo wysoki odsetek ludności miejskiej. Tylko 12% ludności mieszka na obszarach wiejskich – głównie w izolowanych osiedlach hodowlanych i latyfundiach. Miejska ludność koncentruje się w dużych miastach. Ciężki kryzys gospodarczy spowodował[potrzebny przypis], że ambitne plany przeniesienia stolicy do Viedmy (700 km na południe od Buenos Aires) nie zostały, jak dotąd zrealizowane. W latach 90. XX wieku wiele osad zostało opuszczonych, gdy kolej zmniejszyła sieć połączeń, a lokalne wyroby produkowane na małą skalę zostały zastąpione masowym importem tanich produktów.

Mniejszość polska; Polonia i Polacy

Argentyńska Polonia w narodowych polskich strojach podczas obchodów Dnia Polskiego Osadnika w Santa Fe

W Argentynie istnieje liczna i dobrze zorganizowana Polonia, której korzenie sięgają XIX wieku. Pierwsi Polacy pojawili się ok. 1812 r., w początkowym okresie walk niepodległościowych w Argentynie. Następne grupy Polaków napłynęły po powstaniu listopadowym i styczniowym. W końcu XIX wieku zaczęła przybywać emigracja zarobkowa, zwłaszcza chłopska, z terenów wschodniej Małopolski; osiadła głównie w prowincji Misiones, gdzie 1897 r. założono osadę Apóstoles. Po 1905 r. napłynęły nieco liczniej grupy robotników. Po I wojnie światowej liczba przybyszów z Polski do Argentyny narastała, a sama Argentyna stała się drugim po Kanadzie krajem, do którego kierowała się w tym czasie zamorska emigracja z Polski, a pierwszym wśród krajów Ameryki Łacińskiej. W 1929 r. liczba Polaków w Argentynie wynosiła ok. 25 tys. a w 1939 – ok. 120 tysięcy. Pierwsze polskie stowarzyszenie w Argentynie założono ok. 1890 r. (Towarzystwo Demokratyczne Polskie) w Buenos Aires w 1913 r. zaczęło się ukazywać pierwsze polskie pismo Echo Polskie. W latach 1914–1929 rozwinęło się życie organizacyjne tamtejszej Polonii. W 1934 r. powstał Instytut Kultury Argentyńsko-Polskiej. W okresie II wojny światowej w Argentynie przebywało ok. 200 tys. Polaków zaś obecnie Polonię szacuje się na ponad 200 tys. a największe skupiska tej ludności zamieszkują prowincje: Buenos Aires, Misiones oraz Córdoba. Wkład Polaków w budowę państwa argentyńskiego został doceniony w 1995 r. świętem narodowym na ich cześć. Argentyna jest jedynym państwem, w którym obchodzony jest 8 czerwca Dzień Polskiego Osadnika (hiszp. „Día del Colono Polaco”). Dzień ten upamiętnia przybycie pierwszych Polaków do Argentyny na początku czerwca 1897 roku. Z tej okazji w Buenos Aires, pod auspicjami Ambasady Polski, Związku Polaków, organizacji: la Asociación Cultural Argentino Polaca oraz la Fundación Argentina, odbywa się tydzień imprez kulturalnych poświęconych Polsce i Polakom[12].

Struktura etniczna

Religie

Papież Franciszek, 2013
Katedra w Córdobie

Dominującym wyznaniem w kraju jest katolicyzm, ok. 80,8%, charakterystyczny dla całej Ameryki Południowej. Od 13 marca 2013 z Argentyny pochodzi pierwszy w historii papież z Ameryki Południowej, Franciszek. Jednakże inne wyznania stają się coraz bardziej popularne. Wielu Argentyńczyków praktykuje spirytualizm – wiarę w kontakt z duchami nieżyjących już ludzi i kult zmarłych. Na cmentarzach argentyńskich spotkać można całe procesje wiernych ciągnących do grobów zmarłych otoczonych czcią. Rośnie też liczba wiernych wyznania ewangelickiego, widoczna jest aktywna działalność misji ewangelickich. Rośnie również popularność nieuznawanych przez Kościół ludowych wierzeń na poły pogańskich, takich jak Diffunta Correa. Kult ten popularny jest zwłaszcza w prowincji San Juan, na zachodzie kraju. Pozostałymi wyznaniami w Argentynie są odpowiednio:

Miasta i aglomeracje

Plik:Buenos Aires -Argentina- 136.jpg
Palermo – jedna z dzielnic Buenos Aires
Córdoba – drugie co do ludności miasto Argentyny

Najludniejsze miasta Argentyny:

Aglomeracje Argentyny
(populacją pow. 300 tys.)[15]
Miejsce Główne miasto Prowincja Ludność
1 lipca 2010 (tys.)
Region
1 Buenos Aires (miasto i prowincja) 13 028 Pampa
2 Córdoba Córdoba 1 403 Pampa
3 Rosario Santa Fe 1 260 Pampa
4 Mendoza Mendoza 901 Cuyo
5 San Miguel de Tucumán' Tucumán 809 Północny Zachód
6 La Plata Buenos Aires 741 Pampa
7 Mar del Plata Buenos Aires 610 Pampa
8 Salta Salta 536 Północny Zachód
9 Santa Fe Santa Fe 505 Pampa
10 San Juan San Juan 468 Cuyo
11 Resistencia Chaco 389 Gran Chaco
12 Santiago del Estero Santiago del Estero 370 Gran Chaco
13 Corrientes Corrientes 357 Mezopotamia
14 Bahía Blanca Buenos Aires 310 Pampa
15 Jujuy Jujuy 308 Gran Chaco

Gospodarka

Mar del Plata nad Atlantykiem
Dzielnica biznesowa Buenos Aires
 Osobny artykuł: Gospodarka Argentyny.
Puerto Madero – dzielnica biznesowa w Buenos Aires

Argentyna jest krajem przemysłowo-rolniczym. Główne gałęzie to: przemysł wydobywczy, metalurgiczny, motoryzacyjny, spożywczy. W rolnictwie dominuje hodowla bydła i owiec, uprawa soi, winorośli, słonecznika, bawełny, garbników, herbaty, sadownictwo. To jeden z najważniejszych światowych producentów pszenicy, wełny i mięsa. Blisko 1/3 zbiorów pszenicy przeznaczana jest na eksport. Ważne są także uprawy kukurydzy i roślin oleistych. Pastwiska i grunty orne stanowią ponad 60% powierzchni kraju. Dominującym kierunkiem w rolnictwie jest hodowla oraz uprawa oliwek (aż 90% eksportowanych produktów to oliwki). Coraz większe znaczenie nabierają obecnie uprawy roślin plantacyjnych: bawełny, trzciny cukrowej, tytoniu oraz owoców cytrusowych a zwłaszcza pomarańczy i cytryny. Argentyna zajmuje pierwsze miejsce wśród krajów Ameryki Łacińskiej, a czwarte w świecie, w uprawie winorośli i produkcji wina. Istotna jest także uprawa jabłoni, nie spotykana w żadnym z pozostałych krajów kontynentu. Lasy stanowią ok. 22% powierzchni kraju, a pozyskiwane drewno przeznaczane jest głównie na budulec. Z drewna bardzo twardego drzewa kebraczo pozyskuje się taninę, garbnik używany do garbowania skór oraz w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym. Argentyna jest największym producentem i eksporterem taniny na świecie (95%). Kraj posiada bogate złoża surowców mineralnych i energetycznych. Największe znaczenie w przemyśle energetycznym ma wydobycie ropy naftowej. Argentyna zajmuje pod tym względem trzecie miejsce w Ameryce Południowej. Obfite są również złoża gazu ziemnego i uranu. Są tu także znaczne zasoby berylu, bardzo cenionego w przemyśle elektronicznym. W przemyśle przetwórczym główne znaczenie ma przemysł maszynowy, w tym produkcja samochodów, w której Argentyna zajmuje drugie miejsce w Ameryce Południowej. Istotny jest również przemysł związany z przetwórstwem spożywczym, zwłaszcza mięsnym, oraz produkcja wyrobów skórzanych, włókienniczych i celulozowo-papierniczych. Obecnie silnie rozwija się turystyka. Argentyna zajmuje pierwsze miejsce w Ameryce Południowej pod względem ilości miejsc noclegowych[16]. W latach 1890–1930 Argentyna należała do dziesięciu najbogatszych krajów świata. Rozwój, oparty głównie o kapitał brytyjski, dotyczył przede wszystkim rolnictwa i infrastruktury. Ludność kraju w tym okresie rosła o 4% rocznie. Dochody rosły jeszcze szybciej. Na przełomie lat 20. i 30. Argentyna, podobnie jak inne kraje świata, wpadła w wielki kryzys gospodarczy. Na ów kryzys nałożył się dodatkowo duży napływ imigrantów, co spowodowało, że Argentynie trudniej niż innym krajom było powrócić do poziomu dochodów na 1 mieszkańca z lat 20. W kraju liberalizm gospodarczy został zastąpiony interwencjonizmem i protekcjonizmem. W latach 50. prezydent Juan Domingo Peron uczynił Argentynę państwem socjalnym na wzór zachodnich państw. Niestety, wydatki socjalne były zbyt duże i już w połowie lat 50., po usunięciu Perona, zaczęły się czasy ostrych oszczędności w celu zmniejszenia olbrzymiego zadłużenia państwa. Po ich przeprowadzeniu nastały dobre czasy lat 60. odznaczające się wyjątkowo niską inflacją. Dobra koniunktura zaczęła jednak się kończyć w latach 70. Podobnie jak na Zachodzie, doszło do zjawiska stagflacji, czyli współwystępowania wysokiej inflacji i niskiego wzrostu gospodarczego. Aby przezwyciężyć ten stan, tworzono kolejne nieudane plany stabilizacyjne, finansowane przez zagraniczne banki. Powiększało to zadłużenie państwa, co w połączeniu z destabilizacją polityczną nie dawało pozytywnych efektów. Rezultatem była natomiast katastrofa gospodarcza lat 80., przejawiająca się niewypłacalnością państwa, hiperinflacją i spadkiem realnych dochodów i PKB. Stan ten przezwyciężono dopiero na początku lat 90., kiedy wprowadzono stabilizację waluty i powiązano ją z dolarem. Wtedy też przeprowadzono takie reformy jak prywatyzacja i liberalizacja handlu zagranicznego. Średni wzrost PKB w latach 1991-1998 wynosił 6% i był podobny do tego, jaki odnotowywano już w latach 80. w Chile (dwa latynoskie tygrysy). Inflacja w ciągu 5 lat spadła z 4000% do 0%. Niestety pozwolono także na wzrost zadłużenia państwa, a szczególnie samorządów. Jednocześnie w latach 1999 i 2000 dał się odczuć spadek PKB, spowodowany głównie zachwianiem konkurencyjności produktów argentyńskich w wyniku dewaluacji waluty brazylijskiej (reala brazylijskiego) i odpływem tam, wcześniej napływającego do Argentyny, kapitału zagranicznego. Kryzys silnie się pogłębił w latach 2001-2002, kiedy znacznie wzrosło bezrobocie i zamrożono depozyty krajowe. Nastąpiło ogłoszenie stanu niewypłacalności państwa oraz zniesienie powiązania argentyńskiego peso z dolarem. Spowodowało to silną deprecjację kursu argentyńskiej waluty. W latach 2003-2005 kryzys został opanowany, odmrożono depozyty, a po spadku PKB w 2002 roku o 11%, lata następne przyniosły średni wzrost PKB o 8-9% rocznie. Obecnie Argentyna notuje ponad 10% wzrost swego PKB rocznie, w połowie 2011 r. PKB kraju wzrosło o 11,2%[17], co stawiało ten kraj w pierwszej piątce krajów na świecie o najwyższym wzroście gospodarczym.

  • Surowce: ropa naftowa i gaz ziemny (w okolicach centralnego biegu rzeki Negro)
  • Uprawy:

trzcina cukrowa, owoce cytrusowe, tytoń, soja, owoce i warzywa, herbata, winorośl.

  • Przemysł:

hutniczy – Zapla; spożywczy – Santa Fe, Rio Gallegos; chemiczny – La Plata, Campo Duran, Comodoro Rivadavia

Bogactwa naturalne

Lwy morskie na płw. Valdés

Zróżnicowanie klimatu Argentyny ma znaczący wpływ na środowisko naturalne tego kraju. Dzięki temu występują tu liczne większe i mniejsze wodospady jak Iguazu, śnieżne szczyty w Andach, a także płaskowyże i rozległe równiny. Jednym z najciekawszych regionów turystycznych (oprócz wodospadów) Argentyny jest Patagonia – kraina geograficzna, mająca swój początek wysoko w Andach, ciągnie się przez Wyżynę Patagońską aż na południe, sięgając Cieśniny Magellana i Przylądka Horn. Z jednej strony Patagonii wydobywa się ropę naftową i hoduje bydło, z drugiej natomiast wyłania się półwysep Valdés, gdzie żyje spora populacja dzikich, morskich zwierząt. Okoliczne wody zamieszkiwane są między innymi przez: lwy morskie, walenie, orki, wieloryby biskajskie, manaty oraz otarie. W 1999 r. półwysep Valdés został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[18]. Na terenie Patagonii znajduje się także jeden z największych lodowców świata Perito Moreno, zajmujący powierzchnię przekraczającą 200 km². Duże bogactwo naturalne kraju obfituje w różnorodne owoce morza oraz wiele gatunków ryb. Kraj znany jest także z wysokiej jakości gatunków mięsa wołowego i wyrobów mleczarskich. Znajduje się tu wiele winnic, z których otrzymuje się wykwintne wino białe i czerwone. Poza przyrodą i bogactwem różnych gatunków zwierząt, Argentyna posiada jeszcze złoża ropy naftowej, a także twarde, szlachetnej jakości drewno, gdzie jest ono wykorzystywane w meblarstwie oraz w przeróżnych wyrobach stolarki budowlanej.

Północna część lodowca. Około 2,5 km szerokości
Północna część lodowca. Około 2,5 km szerokości

Transport

Droga krajowa nr 9 – Ruta Nacional 9 (Autopista Buenos Aires – Rosario)
Pociąg Ferrocarril General Roca jednej ze spółek wchodzących w skład Red ferroviaria argentina – Narodowych kolei argentyńskich

Drogi w Argentynie są dobrze utrzymane. Duże znaczenie dla transportu drogowego ma autostrada panamerykańska – Panamericana. Argentyna posiada dwa rodzaje dróg: krajowe (Rutas Nacionales, RN) oraz lokalne (Rutas Provinciales – RP), a także płatne autostrady, których Argentyna posiada dość dużą i gęstą siatkę łączące najważniejsze ośrodki kraju. Przy głównych zjazdach i wjazdach oraz w specjalnie oznaczonych punktach często ustawione są patrole policyjne. Szczególnym przypadkiem jest w kraju usytuowanie sygnalizatorów świetlnych, które na skrzyżowaniach ustawione są bezpośrednio za skrzyżowaniem – czyli za przejściem dla pieszych. Łącznie Argentyna posiada 37.740 km dróg utwardzanych. Bardzo rozwinięta jest sieć połączeń autokarowych w obrębie całego kraju, które kursują bardzo często i są wysoce komfortowe. System kolejowy w kraju został sprywatyzowany w 1990 r. zarówno ten odpowiadający za przewozy towarowe, jak i ten przeznaczony do przewozów pasażerskich. Argentyna posiada niespełna 32 tys. km linii kolejowych po których prowadzone są regularne przewozy pasażerskie[19], zaś łączna liczba linii kolejowych w kraju to 40.245 km. Argentyna posiada około 11 tys. km dróg wodnych, transport śródlądowy odgrywa główną rolę w przewozie ładunków i towarów głównie prowadzonych przez rzeki: La Platę, Paranę, Paragwaj oraz Urugwaj. Główne porty rzeczne to: Zárate i Campana. Dużą rolę transport rzeczny odgrywa w transporcie ładunków pomiędzy Argentyną i Urugwajem oraz Paragwajem. Duże znaczenie dla gospodarki kraju ma transport morski, za pomocą którego większość z produktów jest przywożona do kraju. Głównymi portami morskimi są: Buenos Aires w szczególności jego portowa dzielnica Puerto Madero, La Plata, Ensenada oraz Bahía Blanca. Port w Buenos Aires jest jednym z największych na świecie, stanowi 50% obrotu towarów całkowitego eksportu przez kraj[20][21]. W Argentynie działa 36 lotnisk obsługujących regularne loty krajowe i zagraniczne. Największym portem lotniczym jest Port lotniczy Buenos Aires-Ezeiza Ministro Pistarini, zlokalizowane w Ezeiza, 22 km na południowy zachód od Buenos Aires, obsługujący połączenia międzynarodowe ze wszystkimi kontynentami.

Panorama portu w dzielnicy Puerto Madero

Kultura

Kultura i sztuka argentyńska jest silnie zakorzeniona w tradycji europejskiej. Ukształtowała się pod wpływem licznie przybyłych tu emigrantów z Europy. Elementy tych tradycji odzwierciedlają się w rzemiośle, muzyce i literaturze oraz w popularności niektórych sportów, np. piłki nożnej i polo. Inspiracje europejskie wyraźnie widać również w tutejszych specjałach kulinarnych. Wiele argentyńskich smakołyków wywodzi się bowiem z kuchni śródziemnomorskiej.

Tradycje

Plik:Faye & Bryant Lopez.JPG
Tango

Najważniejszym wyznaniem religijnym Argentyny jest katolicyzm. Jego wyznawanie deklaruje ponad 90% mieszkańców kraju. W Argentynie święta Bożego Narodzenia obchodzone są bardzo hucznie. Głównym i najważniejszym daniem jest pieczony prosiak, a dopiero o północy zaczyna się konsumowanie słodyczy, zabawa i tańce do samego rana. W tych harcach uczestniczą również dzieci. Tego dnia nie ma zwyczaju obdarowywania się prezentami, jest to praktykowane w dniu Trzech Króli – 6 stycznia.

Yerba mate – napar

Tradycyjnym tańcem w Argentynie jest Tango, którego ojczyzną jest właśnie Argentyna. Niegdyś był to taniec wyłącznie najbiedniejszych z przedmieścia Buenos Aires. Był zakazany w „wyższych sferach”, gdyż uznawano go za niemoralny. Wywodzi się z niższych klas społecznych Buenos Aires i zawiera w sobie elementy kultury afrykańskiej i europejskiej (m.in. włoskiej, hiszpańskiej, polskiej, żydowskiej). Obecnie tango jest jednym z najpopularniejszych tańców latynoamerykańskich, należącym do klasyki światowej. Tango – zarówno taniec, jak i muzyka – jest częścią światowego niematerialnego dziedzictwa kulturalnego ludzkości[22]. Z Argentyny wywodzi się także Yerba mate – najsłynniejsza herbata świata.

Sztuka

Jorge Luis Borges, jeden z najwybitniejszych pisarzy argentyńskich

W sztuce, zwłaszcza użytecznej, ujawniają się tendencje do monumentalizmu. Widoczny jest jednak zwrot ku awangardzie i ruchom antytradycjonalistycznym. Wśród pisarzy argentyńskich międzynarodową sławę zdobyli m.in.: Julio Cortazar, Jorge Luis Borges, Ernesto Sábato, Manuel Puig, Osvald Soriano, Ricardo Güiraldes, Silvina Bullrich, Roberto Arlt czy Adolfo Bioy Casares a wśród filmowców – Luis Puenzo, Eliseo Subiel, Hector Babenco i Maria Luisa Bemberg. Najważniejsi reżyserzy argentyńscy to z kolei: Fabián Bielinsky, Lucrecia Martel czy Gaspar Noé. Warto także nadmienić, iż w Argentynie powstała spora część literackiego dorobku Witolda Gombrowicza m.in. „Transatlantyk” i „Ślub”. W budownictwie argentyńskim zaznaczają się wpływy architektury hiszpańskiej. Widoczne są one przede wszystkim w obiektach sakralnych, a także w domach mieszkalnych. Często są w nich znane z Hiszpanii patia, kolumnowe portyki, balkony i tarasy. W północno-zachodnim regionie kraju, w położonych w wąwozach Puny de Atacama wioskach indiańskich, zachowały się liczne, malownicze kościoły, cenne zabytki architektury kolonialnej z XVI-XVII wieku. W regionie tym znajdują się również ruiny starych twierdz Inków oraz miasta, które zachowały kolonialny plan zabudowy, takie jak Salta, San Salvador, San Miguel de Tucuman. W Córdobie natomiast, trzecim co do wielkości mieście Argentyny, wśród licznych zabytków z czasów kolonialnych, zachował się gmach najstarszego uniwersytetu w Argentynie z 1616 roku.

Gauchos

Argentyński Gaucho

Istotnym elementem tradycji i kultury argentyńskiej są gauchos, czyli południowoamerykańscy pasterze bydła odpowiadający północnoamerykańskiemu kowbojowi – pracujący na pampach, czyli trawiastych równinach Argentyny, Urugwaju i terenów południowej Brazylii. Dziś mówi się o dwóch typach gauchos: o gauchos z pampy i gauchos sierra (górskich), czyli po prostu rolnicy posiadający krowy. Gauchos to zwykle potomkowie rodzin polskich, szwedzkich, holenderskich i włoskich a ich styl życia w niczym nie przypomina, i nigdy nie przypominał stylu życia południowoamerykańskiego kowboja. Gauchos symbolizują dumę, indywidualizm, wolność. Ich zręczność i panowanie nad koniem są rdzeniem ich tożsamości. Kultura gauchos jest dla Argentyńczyków nie tylko niezwykle ważna, a wręcz uważana za najbardziej autentyczną, narodową dumę. Jednym z atrybutów gauchos w ikonografii i rycinach jest mate lub guampa, czyli naczynia do picia yerba mate, bombilla i imbryk z ciepłą wodą.

Zabytki: Obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO[23]

  • 1981 – Park Narodowy Los Glaciares
  • 1983 – Misje jezuickie na obszarach zamieszkanych przez Guaranów: San Ignacio Mini, Santa Ana, Nuestra Señora de Loreto i Santa Maria Mayor (Argentyna), ruiny So Miguel das Missoes (Brazylia) – wspólnie z Brazylią
  • 1984 – Park Narodowy Iguazu
  • 1999 – Zespół sztuki naskalnej w Jaskini Rąk (La Cueva de las Manos), Rio Pinturas
  • 1999 – Półwysep Valdés
  • 2000 – Zespół jezuickich obiektów architektonicznych wraz z estancias, Córdoba
  • 2000 – Parki Narodowe Ischigualasto-Talampaya
  • 2003 – Dolina Quebrada de Humahuaca

Urbanizacja

W 1869 11% ludności Argentyny zamieszkiwało aglomeracje powyżej 100 tys. mieszkańców, była to koncentracja pięć razy większa od średniej światowej, podobna do Stanów Zjednoczonych i w przybliżeniu dwa razy większa od koncentracji ludności europejskiej. W 1914 po raz pierwszy liczba ludności miejskiej przewyższyła liczbę ludności wiejskiej. Jednym z ważniejszych czynników szybkiego rozwoju obszarów miejskich była wielka fala imigracji, głównie europejskiej, do miast. W szczególności do Buenos Aires, Córdoby i Rosario. W 1960 piętnaście miast przekraczało 100 tys. mieszkańców, żyło w nich 71% ludności miejskiej. Spośród nich wyróżniało się Buenos Aires, jedyne, które przekraczało 100 tys. mieszkańców w 1869. Ludność miejska stanowiła 59% ogółu ludności, podobnie jak w Stanach Zjednoczonych, nieco więcej niż w Oceanii (53%) i mniej niż w Wielkiej Brytanii, kraju, który posiadał najwyższy odsetek ludności miejskiej od początków XIX wieku – 69%. W 1970 osiągnęła 78,5% ludności miejskiej, a w 1975 wskaźnik urbanizacji wyniósł 80,7%.W 1990 86,9% ludności żyło w miastach. Głównym czynnikiem tych zmian były, podobnie jak w całej Ameryce Łacińskiej, migracje wewnętrzne, z obszarów wiejskich do miast. Główne przyczyny tej migracji to skrajnie niekorzystne warunki ekonomiczne i społeczne. W 2001 wartość wskaźnika urbanizacji osiągnęła 89,3%.

Zobacz też

  1. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie infobox1
    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie infobox2
    BŁĄD PRZYPISÓW
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „uwagi”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. Według El Instituto de Estadística y Censos (hiszp.).
  2. Chronology of Regional Power Integration for Argentina and Brazil (ang.).
  3. Human Development Report 2011 (ang.).
  4. International Monetary Fund – World Economic Outlook Database, April 2011 (ang.).
  5. Legatum Institute – Legatum Prosperity Index (ang.).
  6. The Lowest Surface Point on Each Continent.
  7. Servicio meteorológico nacional (hiszp.).
  8. Parques Nacionales Argentina (hiszp.).
  9. Viento Pampero y Viento Zonda (hiszp.).
  10. Worldwildlife.org.
  11. World Population Prospects: The 2004 Revision.
  12. Fragmentos del Proyecto de ley para instituir el día del colono polaco – fragmenty ustawy z 28.12.1995 o ustanowieniu dnia polskich osadników na EAB (El Aquila Blanca) (hiszp.).
  13. Jeshua Project.
  14. [1]Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. „Operation World”, oraz z innych źródeł.
  15. Encuesta Permanente de Hogares. Mercado de trabajo, principales indicadores. Resultados del segundo trimestre de 2010.
  16. Gospodarka Argentyny – travelplanet.pl.
  17. Banco Central de la República Argentina (hiszp.).
  18. Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO.
  19. The World Factbook. CIA – Argentina (ang.).
  20. Jornada sobre la hidrovía Paraguay-Parana (hiszp.).
  21. Secretaría de transporte de la Nación Argentina (hiszp.).
  22. Decyzja z 30 września 2009 roku 24 członków międzyrządowego komitetu UNESCO do spraw dziedzictwa kulturalnego podczas spotkania w Abu Zabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
  23. UNESCO – World Heritage Centre Argentina (ang.).
  24. Dane podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (ang.), statystyka argentyńska podaje obszar wraz z Falklandami (2 780 092 km²) i z terytorium antarktycznym (3 618 000 km²).
  25. Argentina Población Perfil 2011 według Index Mundi [2] (hiszp.).

Linki zewnętrzne

Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA

Szablon:Link GA Szablon:Link GA