Przejdź do zawartości

Jan Hartman: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
(usunięto opis zmian)
Znaczniki: Anulowanie edycji Wycofane
drobne techniczne
 
(Nie pokazano 45 wersji utworzonych przez 33 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{inne znaczenia|polskiego filozofa|[[Jan Hartmann]] – niemiecki aktor}}
{{inne znaczenia|polskiego filozofa|[[Jan Hartmann]] – niemiecki aktor}}
{{Biogram infobox
{{Naukowiec infobox
|imię i nazwisko = Jan Hartman
|imię i nazwisko = Jan Hartman
|grafika = Jan Hartman w ogrodzie budynku Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ul. Michałowskiego w Krakowie bw 02.jpg
|imię i nazwisko org =
|grafika = Jan Hartman by Vetulani.JPG
|opis grafiki = Jan Hartman (2021)
|opis grafiki =
|państwo =
|podpis =
|wariant flagi =
|data urodzenia = 18 marca 1967
|data urodzenia = [[18 marca]] [[1967]]
|miejsce urodzenia = [[Wrocław]]
|miejsce urodzenia = [[Wrocław]]
|data śmierci =
|data śmierci =
|miejsce śmierci =
|miejsce śmierci =
|stopień lub tytuł naukowy = profesor
|zawód = [[Filozofia|filozof]], [[bioetyka|bioetyk]], [[nauczyciel akademicki]], polityk
|tytuł naukowy = profesor nauk humanistycznych
|jakich nauk = humanistycznych
|specjalność = metafilozofia, filozofia polityki, etyka, bioetyka
|Alma Mater = [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolicki Uniwersytet Lubelski]]
|uczelnia = [[Uniwersytet Jagielloński]]
|almamater = [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolicki Uniwersytet Lubelski]]
|odznaczenia =
|aktywność zawodowa = Nauczyciel akademicki
|commons = Category:Jan Hartman
|jednostka1 typ = Uczelnia
|jednostka1 nazwa = [[Uniwersytet Jagielloński]]<br />[[Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku]]<br />
⚫
|wikicytaty = Jan Hartman
|www =
|funkcja =
|stanowisko1 =
|okres zatr1 =
|doktorat data = [[23 czerwca]] [[1995]]
|doktorat uczelnia =
|doktorat dyscyplina =
|habilitacja data = [[8 listopada]] [[2001]]
|habilitacja uczelnia =
|habilitacja dyscyplina =
|profesura data = [[23 lipca]] [[2008]]
|status pan =
|status pau =
|funkcja pan typ =
|funkcja pan nazwa =
|honoriscausa data1 =
|honoriscausa uczelnia1 =
|odznaczenia =
|commons = Category:Jan Hartman
⚫
|wikicytaty = Jan Hartman
|www =
}}
}}
'''Jan Marek Hartman''' (ur. [[18 marca]] [[1967]] we [[Wrocław]]iu) – polski [[Filozofia|filozof]] pochodzenia [[Żydzi|żydowskiego]], [[bioetyka|bioetyk]], [[Tytuł profesora|profesor]] [[Nauki humanistyczne|nauk humanistycznych]], wydawca, [[Publicystyka|publicysta]], [[nauczyciel akademicki]], [[polityk]]. Zdeklarowany [[Ateizm|ateista]]<ref>{{Cytuj |autor = Justyna Melonowska |tytuł = Krótkie studium zaprzaństwa. Własnego |data = 2017.10.19 |data dostępu = 2021-10-03 |opublikowany = christianitas.org |url = http://christianitas.org/news/krotkie-studium-zaprzanstwa-wlasnego}}</ref>.
'''Jan Marek Hartman''' (ur. [[18 marca]] [[1967]] we [[Wrocław]]iu) – polski [[Filozofia|filozof]] pochodzenia [[Żydzi|żydowskiego]], [[bioetyka|bioetyk]], [[Tytuł profesora|profesor]] [[Nauki humanistyczne|nauk humanistycznych]], wydawca, [[Publicystyka|publicysta]], [[nauczyciel akademicki]], [[polityk]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
[[Plik:Marsz Ateistow w Warszawie - Jan Hartman.jpg|mały|Jan Hartman podczas Marszu Ateistów w Warszawie (2021)]]
[[Plik:Marsz Ateistow w Warszawie - Jan Hartman.jpg|mały|Jan Hartman podczas Marszu Ateistów w Warszawie (2021)]]
[[Plik:Ani jednej wiecej 2023 - Jan Hartman.jpg|mały|Jan Hartman w trakcie demonstracji [[pro-choice]] w Warszawie (2023)]]

Urodził się w zasymilowanej rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]]. Jest synem [[Stanisław Hartman|Stanisława Hartmana]] i praprawnukiem [[rabin]]a [[Izaak Kramsztyk|Izaaka Kramsztyka]]<ref name="Jan Hartman Jaki tam ze mnie"/><ref name="Jan Hartman Hermes"/>.
Urodził się w zasymilowanej rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]]. Jest synem [[Stanisław Hartman|Stanisława Hartmana]] i praprawnukiem [[rabin]]a [[Izaak Kramsztyk|Izaaka Kramsztyka]]<ref name="Jan Hartman Jaki tam ze mnie"/><ref name="Jan Hartman Hermes"/>.


Jest absolwentem [[Liceum Ogólnokształcące nr XIV im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu|XIV Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu]]<ref name="W 2014 roku huczny zjazd"/>. W 1990 ukończył studia filozoficzne na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickim Uniwersytecie Lubelskim]]. W latach 1990–1994 był doktorantem w Instytucie Filozofii [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]]. W 1994 rozpoczął pracę jako asystent Instytutu Filozofii UJ. Od lutego 1995 był asystentem, a w październiku tego samego roku został adiunktem w Zakładzie Filozofii Medycyny [[Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Medicum]] UJ (przekształconym następnie w Zakład Filozofii i Bioetyki). W 2004 objął stanowisko kierownika tej jednostki.
Jest absolwentem [[Liceum Ogólnokształcące nr XIV im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu|XIV Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu]]<ref name="W 2014 roku huczny zjazd"/>. W 1990 ukończył studia filozoficzne na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickim Uniwersytecie Lubelskim]] pod opieką prof. [[Mieczysław Albert Krąpiec|Mieczysława Krąpca]].<ref>{{Cytuj |tytuł = Strona domowa Jana Hartmana |data dostępu = 2023-04-14 |opublikowany = www.iphils.uj.edu.pl |url = https://www.iphils.uj.edu.pl/~j.hartman/cvpl.php}}</ref> W latach 1990–1994 był doktorantem w Instytucie Filozofii [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]]. W 1994 rozpoczął pracę jako asystent Instytutu Filozofii UJ. Od lutego 1995 był asystentem, a w październiku tego samego roku został adiunktem w Zakładzie Filozofii Medycyny [[Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Medicum]] UJ (przekształconym następnie w Zakład Filozofii i Bioetyki). W 2004 objął stanowisko kierownika tej jednostki.


[[Doktor (stopień naukowy)|Doktoryzował]] się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1995 pod kierunkiem profesora [[Władysław Stróżewski|Władysława Stróżewskiego]] (na podstawie [[Dysertacja|pracy]] pod tytułem ''Problematyka heurystyki filozoficznej''). [[Habilitacja|Stopień doktora habilitowanego]] uzyskał również na Wydziale Filozoficznym UJ w 2001 w oparciu o rozprawę zatytułowaną ''Techniki metafilozofii''. W 2008 otrzymał [[Tytuł profesora|tytuł naukowy]] profesora nauk humanistycznych. Następnie objął stanowisko profesora UJ (od 2011 [[Profesor (stanowisko)|profesora zwyczajnego]]). W latach 2005–2008 był profesorem [[Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku|Akademii Humanistycznej w Pułtusku]]. W 2009 został profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w [[Tarnów|Tarnowie]], gdzie pracował do 2012<ref name="Pracownicy"/><ref name="rodzina"/>.
[[Doktor (stopień naukowy)|Doktoryzował]] się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1995 pod kierunkiem profesora [[Władysław Stróżewski|Władysława Stróżewskiego]] (na podstawie [[Dysertacja|pracy]] pod tytułem ''Problematyka heurystyki filozoficznej''). [[Habilitacja|Stopień doktora habilitowanego]] uzyskał również na Wydziale Filozoficznym UJ w 2001 w oparciu o rozprawę zatytułowaną ''Techniki metafilozofii''. W 2008 otrzymał [[Tytuł profesora|tytuł naukowy]] profesora nauk humanistycznych. Następnie objął stanowisko profesora UJ (od 2011 [[Profesor (stanowisko)|profesora zwyczajnego]]). W latach 2005–2008 był profesorem [[Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku|Akademii Humanistycznej w Pułtusku]]. W 2009 został profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w [[Tarnów|Tarnowie]], gdzie pracował do 2012<ref name="Pracownicy"/><ref name="rodzina"/>.
Linia 36: Linia 57:


Był członkiem [[Unia Wolności|Unii Wolności]], a także członkiem komitetu poparcia [[Bronisław Komorowski|Bronisława Komorowskiego]] jako kandydata na urząd [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydenta RP]] w 2010 w przedterminowych [[Wybory prezydenckie w Polsce w 2010 roku|wyborach]]<ref name="Komitet poparcia Bronisława"/>. W [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2011 roku|wyborach parlamentarnych w 2011]] był bezpartyjnym kandydatem do Sejmu z listy [[Sojusz Lewicy Demokratycznej|Sojuszu Lewicy Demokratycznej]] (nie uzyskał mandatu)<ref name="Serwis PKW Wybory 2011"/>. W 2012 przystąpił do [[think tank]]u [[Ruch Palikota|Ruchu Palikota]] „Plan zmiany”<ref name="Kutz i Środa w radzie programowej"/>, w tym samym roku został również wiceprzewodniczącym rady polityczno-programowej SLD. W 2013 został koordynatorem [[Europa Plus|Europy Plus]] w województwie małopolskim<ref name="Ludzie"/>. W tym samym roku wstąpił do partii [[Twój Ruch]] (był inicjatorem jej powołania<ref name="Naprzód Nowa Partio"/>), w której objął stanowisko przewodniczącego krajowej rady politycznej. W [[Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2014 roku|wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014]] bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu małopolsko-świętokrzyskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego [[Europa Plus|Europa Plus Twój Ruch]] i uzyskując {{formatnum:14280}} głosów<ref name="Serwis PKW Wybory 2014"/>.
Był członkiem [[Unia Wolności|Unii Wolności]], a także członkiem komitetu poparcia [[Bronisław Komorowski|Bronisława Komorowskiego]] jako kandydata na urząd [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydenta RP]] w 2010 w przedterminowych [[Wybory prezydenckie w Polsce w 2010 roku|wyborach]]<ref name="Komitet poparcia Bronisława"/>. W [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2011 roku|wyborach parlamentarnych w 2011]] był bezpartyjnym kandydatem do Sejmu z listy [[Sojusz Lewicy Demokratycznej|Sojuszu Lewicy Demokratycznej]] (nie uzyskał mandatu)<ref name="Serwis PKW Wybory 2011"/>. W 2012 przystąpił do [[think tank]]u [[Ruch Palikota|Ruchu Palikota]] „Plan zmiany”<ref name="Kutz i Środa w radzie programowej"/>, w tym samym roku został również wiceprzewodniczącym rady polityczno-programowej SLD. W 2013 został koordynatorem [[Europa Plus|Europy Plus]] w województwie małopolskim<ref name="Ludzie"/>. W tym samym roku wstąpił do partii [[Twój Ruch]] (był inicjatorem jej powołania<ref name="Naprzód Nowa Partio"/>), w której objął stanowisko przewodniczącego krajowej rady politycznej. W [[Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2014 roku|wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014]] bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu małopolsko-świętokrzyskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego [[Europa Plus|Europa Plus Twój Ruch]] i uzyskując {{formatnum:14280}} głosów<ref name="Serwis PKW Wybory 2014"/>.
[[Plik:Jan Hartman in 2022.jpg|alt=Jan Hartman w 2022 r.|mały|Jan Hartman w 2022 r. Fot. Zofia Nowakowska]]
⚫
We wrześniu 2014 decyzją zarządu TR został usunięty z partii po publikacji dotyczącej [[Kazirodztwo|kazirodztwa]]<ref name="Prof Jan Hartman usunięty"/>. Również władze Uniwersytetu Jagiellońskiego uznały ten artykuł za bulwersujący i odcięły się od niego<ref name="Oświadczenie władz UJ w sprawie"/>. W maju 2015 zapowiedział tworzenie inicjatywy politycznej pod nazwą Wolność i Równość<ref name="Wolność i Równość Nowa inicjatywa"/>, a w sierpniu tegoż roku został przewodniczącym rady politycznej [[Wolność i Równość|partii o takiej nazwie]] (wcześniej działającej jako Unia Lewicy)<ref name="Piotr Musiał2015"/>. Później zaangażował się także w działalność [[Komitet Obrony Demokracji|Komitetu Obrony Demokracji]]<ref name="Hartman ostro o Kijowskim"/>. W [[Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku|wyborach samorządowych w 2018]] kandydował bez powodzenia na radnego Warszawy z listy komitetu wyborczego [[SLD Lewica Razem]], otrzymując 2,93% głosów w okręgu (1941 głosów)<ref name="Serwis PKW Wybory 2018"/>.


⚫
We wrześniu 2014 decyzją zarządu TR został usunięty z partii po publikacji dotyczącej [[Kazirodztwo|kazirodztwa]]<ref name="Prof Jan Hartman usunięty"/>. Również władze Uniwersytetu Jagiellońskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Dyscyplinowanie Hartmana i Vetulaniego |data = 2023-03-22 |data dostępu = 2023-04-13 |opublikowany = www.gazetapolska.pl |url = https://www.gazetapolska.pl/29899-dyscyplinowanie-hartmana-i-vetulaniego |język = pl-PL}}</ref> uznały ten artykuł za bulwersujący i odcięły się od niego<ref name="Oświadczenie władz UJ w sprawie"/>. W maju 2015 zapowiedział tworzenie inicjatywy politycznej pod nazwą Wolność i Równość<ref name="Wolność i Równość Nowa inicjatywa"/>, a w sierpniu tegoż roku został przewodniczącym rady politycznej [[Wolność i Równość|partii o takiej nazwie]] (wcześniej działającej jako Unia Lewicy)<ref name="Piotr Musiał2015"/>. Później zaangażował się także w działalność [[Komitet Obrony Demokracji|Komitetu Obrony Demokracji]]<ref name="Hartman ostro o Kijowskim"/>. W [[Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku|wyborach samorządowych w 2018]] kandydował bez powodzenia na radnego Warszawy z listy komitetu wyborczego [[SLD Lewica Razem]], otrzymując 2,93% głosów w okręgu (1941 głosów)<ref name="Serwis PKW Wybory 2018"/>. Został ogłoszony liderem listy [[Nowa Lewica|Nowej Lewicy]] w [[Okręg wyborczy nr 14 do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej|okręgu nr 14]] na [[wybory parlamentarne w Polsce w 2023 roku|wybory parlamentarne w 2023 roku]], jednak usunięto go z niej jeszcze przed rejestracją listy ze względu na kontrowersyjne wypowiedzi<ref>{{Cytuj stronę | url = https://wiadomosci.wp.pl/mial-byc-liderem-listy-lewica-pozbywa-sie-jana-hartmana-6931320560286560a | tytuł = Nie odpuścili mu tego wpisu. Jest decyzja, kandydat wypada z list | data = 16 sierpnia 2023 | opublikowany = wp.pl | data dostępu = 2023-08-17}}</ref>.
== Udział w Marszu Ateistów w 2014 roku ==

=== Kontrowersje ===
W marcu 2014 wziął udział w drugiej z kolei inscenizacji ścięcia ateisty [[Kazimierz Łyszczyński|Kazimierza Łyszczyńskiego]] na [[Rynek Starego Miasta w Warszawie|Rynku Starego Miasta w Warszawie]], będącej finałowym wydarzeniem kostiumowego [[Marsz Ateistów|Marszu Ateistów]]. Wcielił się w rolę skazańca Łyszczyńskiego<ref>{{Cytuj |autor = Wojciech Karpieszuk |tytuł = Marsz Ateistów i prof. Hartman w stroju skazańca |data = 29 marca 2014 |data dostępu = 2021-10-03 |opublikowany = warszawa.wyborcza.pl |url = https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,34862,15708002,marsz-ateistow-i-prof-hartman-w-stroju-skazanca-wideo.html?disableRedirects=true}}</ref>.
W marcu 2014 wziął udział w drugiej z kolei inscenizacji ścięcia ateisty [[Kazimierz Łyszczyński|Kazimierza Łyszczyńskiego]] na [[Rynek Starego Miasta w Warszawie|Rynku Starego Miasta w Warszawie]], będącej finałowym wydarzeniem kostiumowego [[Marsz Ateistów|Marszu Ateistów]]. Wcielił się w rolę skazańca Łyszczyńskiego<ref>{{Cytuj |autor = Wojciech Karpieszuk |tytuł = Marsz Ateistów i prof. Hartman w stroju skazańca |data = 29 marca 2014 |data dostępu = 2021-10-03 |opublikowany = warszawa.wyborcza.pl |url = https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,34862,15708002,marsz-ateistow-i-prof-hartman-w-stroju-skazanca-wideo.html?disableRedirects=true}}</ref>.


Linia 45: Linia 66:


== Życie prywatne ==
== Życie prywatne ==
Od 1989 do 2023 roku<ref>{{Cytuj |autor=Ewa Kaleta |tytuł= Jan Hartman: Żadna z ważnych feministek nie chce się umówić ze mną w kawiarni. Nawet te starsze |data = 2024.01.05 |url = https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,30550643,hartman-z-punktu-widzenia-mlodej-kobiety-ktos-taki-jak-ja.html}}</ref> żonaty z Barbarą Hartman. Ich córka Zofia Hartman urodziła się w 1998<ref name="rodzina" />. Zadeklarowany [[Ateizm|ateista]]<ref>{{Cytuj |autor = Justyna Melonowska |tytuł = Krótkie studium zaprzaństwa. Własnego |data = 2017.10.19 |data dostępu = 2021-10-03 |opublikowany = christianitas.org |url = http://christianitas.org/news/krotkie-studium-zaprzanstwa-wlasnego}}</ref>.
Od 1989 żonaty z Barbarą Hartman, z którą ma córkę Zofię (ur. 1998)<ref name="rodzina"/>.


== Wybrane publikacje ==
== Publikacje ==
* ''Sposób istnienia rzeczy materialnej według Sporu o istnienie świata R. Ingardena'', [[Wydawnictwo UMCS|Wyd. UMCS]], Lublin 1993
* ''Sposób istnienia rzeczy materialnej według Sporu o istnienie świata R. Ingardena'', [[Wydawnictwo UMCS|Wyd. UMCS]], Lublin 1993
* ''Heurystyka filozoficzna'', Monografie FNP, Wrocław 1997
* ''Heurystyka filozoficzna'', Monografie FNP, Wrocław 1997
Linia 71: Linia 92:
* ''Pochwała wolności'', Wyd. UJ, Kraków 2020
* ''Pochwała wolności'', Wyd. UJ, Kraków 2020
* ''Etyka życia codziennego'', WN PWN, Warszawa 2022
* ''Etyka życia codziennego'', WN PWN, Warszawa 2022
* ''Spowiedź antychrysta'', Austeria, Kraków 2022
* ''Zmierzch filozofii'', Austeria, Kraków 2023.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 109: Linia 132:
[[Kategoria:Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II]]
[[Kategoria:Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Członkowie komitetów naukowych PAN]]
[[Kategoria:Członkowie Komitetu Nauk Filozoficznych PAN]]
[[Kategoria:Działacze Komitetu Obrony Demokracji]]
[[Kategoria:Działacze Komitetu Obrony Demokracji]]
[[Kategoria:Dziennikarze Halo.Radio]]
[[Kategoria:Dziennikarze Halo.Radio]]
⚫
[[Kategoria:Ludzie urodzeni we Wrocławiu]]
[[Kategoria:Politycy SdRP i SLD]]
[[Kategoria:Politycy SdRP i SLD]]
[[Kategoria:Politycy Twojego Ruchu]]
[[Kategoria:Politycy Twojego Ruchu]]
Linia 120: Linia 142:
[[Kategoria:Polscy filozofowie XXI wieku]]
[[Kategoria:Polscy filozofowie XXI wieku]]
[[Kategoria:Polscy filozofowie medycyny]]
[[Kategoria:Polscy filozofowie medycyny]]
⚫
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Wykładowcy Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku]]
[[Kategoria:Wykładowcy Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
⚫
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
⚫
[[Kategoria:Ludzie urodzeni we Wrocławiu]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1967]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1967]]
[[Kategoria:Propagandyści]]

Aktualna wersja na dzień 20:23, 25 maj 2024

Jan Hartman
Ilustracja
Jan Hartman (2021)
Data i miejsce urodzenia

18 marca 1967
Wrocław

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: metafilozofia, filozofia polityki, etyka, bioetyka
Alma Mater

Katolicki Uniwersytet Lubelski

Doktorat

23 czerwca 1995

Habilitacja

8 listopada 2001

Profesura

23 lipca 2008

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jan Marek Hartman (ur. 18 marca 1967 we Wrocławiu) – polski filozof pochodzenia żydowskiego, bioetyk, profesor nauk humanistycznych, wydawca, publicysta, nauczyciel akademicki, polityk.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Jan Hartman podczas Marszu Ateistów w Warszawie (2021)
Jan Hartman w trakcie demonstracji pro-choice w Warszawie (2023)

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Jest synem Stanisława Hartmana i praprawnukiem rabina Izaaka Kramsztyka[1][2].

Jest absolwentem XIV Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu[3]. W 1990 ukończył studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pod opieką prof. Mieczysława Krąpca.[4] W latach 1990–1994 był doktorantem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1994 rozpoczął pracę jako asystent Instytutu Filozofii UJ. Od lutego 1995 był asystentem, a w październiku tego samego roku został adiunktem w Zakładzie Filozofii Medycyny Collegium Medicum UJ (przekształconym następnie w Zakład Filozofii i Bioetyki). W 2004 objął stanowisko kierownika tej jednostki.

Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1995 pod kierunkiem profesora Władysława Stróżewskiego (na podstawie pracy pod tytułem Problematyka heurystyki filozoficznej). Stopień doktora habilitowanego uzyskał również na Wydziale Filozoficznym UJ w 2001 w oparciu o rozprawę zatytułowaną Techniki metafilozofii. W 2008 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Następnie objął stanowisko profesora UJ (od 2011 profesora zwyczajnego). W latach 2005–2008 był profesorem Akademii Humanistycznej w Pułtusku. W 2009 został profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, gdzie pracował do 2012[5][6].

W pracy naukowej zajmuje się metafilozofią (heurystyką filozoficzną, opracował autorski projekt tzw. teorii neutrum), filozofią polityki, etyką i bioetyką.

Autor publikacji książkowych[7]. Stały felietonista tygodnika „Polityka”. Publikował lub publikuje również w m.in. „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Dzienniku Gazecie Prawnej”, „Rzeczpospolitej”, „Newsweeku”, „Przeglądzie Politycznym”, „Liberté!”, „Przekroju”, „Marketingu w praktyce”, „Midzie” oraz na portalu wtv.pl[8]. Pisał także felietony dla tygodnika „Fakty i Mity”. Do 2015 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Principia”[9], które założył w 1989. W 2009 otrzymał nagrodę Grand Press w kategorii publicystyka[10]. Od lipca do sierpnia 2020 prowadził swój autorski program pt. Filozofia życia na antenie rozgłośni Halo.Radio, z którą rozstał się po zaproszeniu do studia Radosława Sikorskiego (wbrew zasadzie niezapraszania polityków do programów)[11][12].

W latach 2002–2011 był wiceprezesem Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Akademickiego, a w latach 2003–2011 był członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk. W latach 2007–2013 był członkiem (w tym od 2010 – wiceprezesem) B’nai B’rith Polska. W styczniu 2007 powołano go na przewodniczącego rady programowej Forum Liberalnego[13]. W latach 2009–2010 był członkiem Zespołu ds. Etyki w Nauce przy ministrze nauki i szkolnictwa wyższego. W 2011 objął stanowisko przewodniczącego Zespołu ds. Dobrych Praktyk Akademickich w tymże resorcie, zrezygnował z niego w 2013, pozostając członkiem tego gremium.

Był członkiem Unii Wolności, a także członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego jako kandydata na urząd prezydenta RP w 2010 w przedterminowych wyborach[14]. W wyborach parlamentarnych w 2011 był bezpartyjnym kandydatem do Sejmu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej (nie uzyskał mandatu)[15]. W 2012 przystąpił do think tanku Ruchu Palikota „Plan zmiany”[16], w tym samym roku został również wiceprzewodniczącym rady polityczno-programowej SLD. W 2013 został koordynatorem Europy Plus w województwie małopolskim[17]. W tym samym roku wstąpił do partii Twój Ruch (był inicjatorem jej powołania[18]), w której objął stanowisko przewodniczącego krajowej rady politycznej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu małopolsko-świętokrzyskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch i uzyskując 14 280 głosów[19].

We wrześniu 2014 decyzją zarządu TR został usunięty z partii po publikacji dotyczącej kazirodztwa[20]. Również władze Uniwersytetu Jagiellońskiego[21] uznały ten artykuł za bulwersujący i odcięły się od niego[22]. W maju 2015 zapowiedział tworzenie inicjatywy politycznej pod nazwą Wolność i Równość[23], a w sierpniu tegoż roku został przewodniczącym rady politycznej partii o takiej nazwie (wcześniej działającej jako Unia Lewicy)[24]. Później zaangażował się także w działalność Komitetu Obrony Demokracji[25]. W wyborach samorządowych w 2018 kandydował bez powodzenia na radnego Warszawy z listy komitetu wyborczego SLD Lewica Razem, otrzymując 2,93% głosów w okręgu (1941 głosów)[26]. Został ogłoszony liderem listy Nowej Lewicy w okręgu nr 14 na wybory parlamentarne w 2023 roku, jednak usunięto go z niej jeszcze przed rejestracją listy ze względu na kontrowersyjne wypowiedzi[27].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2014 wziął udział w drugiej z kolei inscenizacji ścięcia ateisty Kazimierza Łyszczyńskiego na Rynku Starego Miasta w Warszawie, będącej finałowym wydarzeniem kostiumowego Marszu Ateistów. Wcielił się w rolę skazańca Łyszczyńskiego[28].

Sam marsz, jak i udział w nim Hartmana w roli centralnej postaci skazańca wywołał polemiki zarówno ze strony katolików[29], jak i ateistów. Głos zabrała m.in. Krystyna Pawłowicz, odmawiając ateistom prawa do urządzania przemarszów „w centrum stolicy Polski”[30][31]. Z kolei ateiści jak Marcin Meller i Marcin Celiński zarzucili organizatorom i Hartmanowi kompromitowanie idei ateizmu poprzez jego publiczne manifestowanie w sposób ich zdaniem obraźliwy dla katolików[32][33][34]. Na ataki odpowiedzieli Jan Hartman[35], Nina Sankari[36] oraz Jacek Tabisz[37], uzasadniając prawo ateistów do manifestowania swoich poglądów. Polemiki te odbiły się echem w mediach[38][39][40].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Od 1989 do 2023 roku[41] żonaty z Barbarą Hartman. Ich córka Zofia Hartman urodziła się w 1998[6]. Zadeklarowany ateista[42].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Sposób istnienia rzeczy materialnej według Sporu o istnienie świata R. Ingardena, Wyd. UMCS, Lublin 1993
  • Heurystyka filozoficzna, Monografie FNP, Wrocław 1997
  • Jak poważnie studiować filozofię, Wyd. Aureus, Kraków 1998, 2005, 2012
  • Logika i filozofia. W stronę Jana Woleńskiego (red.), Wyd. Aureus, Kraków 2000
  • Techniki metafilozofii, Wyd. Aureus, Kraków 2001
  • Medytacje o pierwszej filozofii (tłum. Kartezjusza), Zielona Sowa, Kraków 2002, 2004
  • Short Studies in Bioethics, Wyd. Aureus, Kraków 2003
  • Słownik filozofii (red.), Zielona Sowa, Kraków 2004, 2007, 2009
  • Wstęp do filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, 2006, 2008, 2013
  • Przez filozofię, Wyd. Aureus, Kraków 2007
  • Wiedza o etyce (współautor z Janem Woleńskim), Wydawnictwa Szkolne PWN, Bielsko-Biała 2008, 2009
  • Bioetyka dla lekarzy, Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009, 2011
  • Widzialna ręka rynku. Filozofia w marketingu, Wyd. Aureus, Kraków 2010
  • Polityka filozofii. Eseje, Universitas, Kraków 2010
  • Wiedza – Byt – Człowiek. Z głównych zagadnień filozofii, Universitas, Kraków 2011
  • Zebra Hartmana, Industrial, Łódź 2011
  • Głupie pytania, Agora, Warszawa 2013
  • Etyka! Poradnik dla grzeszników, Agora, Warszawa 2015
  • Pochwała litości. Rzecz o wspólnocie, Wyd. UJ, Kraków 2017
  • Zwierz Alpuhary. Felietony i blogi, Polityka, Warszawa 2017
  • Polityka. Władza i nadzieja, Agora, Warszawa 2017
  • Pochwała wolności, Wyd. UJ, Kraków 2020
  • Etyka życia codziennego, WN PWN, Warszawa 2022
  • Spowiedź antychrysta, Austeria, Kraków 2022
  • Zmierzch filozofii, Austeria, Kraków 2023.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jan Hartman: Jaki tam ze mnie Żyd [online], gazetakrakowska.pl, 22 lutego 2013 [dostęp 2014-02-18].
  2. ↑ Jan Hartman. Hermes. newsweek.pl, 3 maja 2013. [dostęp 2017-05-23].
  3. ↑ W 2014 roku huczny zjazd absolwentów XIV LO we Wrocławiu [online], wyborcza.pl, 28 grudnia 2013 [dostęp 2018-10-11].
  4. ↑ Strona domowa Jana Hartmana [online], www.iphils.uj.edu.pl [dostęp 2023-04-14].
  5. ↑ Prof. dr hab. Jan Hartman, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-12-17].
  6. ↑ a b Jan Hartman: Życiorys [online], uj.edu.pl [dostęp 2018-12-17].
  7. ↑ Jan Hartman: Publikacje [online], uj.edu.pl [dostęp 2018-12-17].
  8. ↑ Redaktor Jan Hartman. wtv.pl. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-27)].
  9. ↑ O nas. principia.uj.edu.pl. [dostęp 2011-08-21].
  10. ↑ Grand Press 2009. press.pl. [dostęp 2020-07-03].
  11. ↑ Jan Hartman, Tomasz Jastrun i Gabi Andrychowicz z audycjami w Halo.Radiu. wirtualnemedia.pl, 3 lipca 2020. [dostęp 2020-08-04].
  12. ↑ Jan Hartman odchodzi z Halo.Radio. Zaprosił do audycji Radosława Sikorskiego. onet.pl, 25 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-25].
  13. ↑ Jan Hartman: Jak być socjal-konserwatywnym liberałem?. iphils.uj.edu.pl. [dostęp 2013-07-05].
  14. ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 16 maja 2010. [dostęp 2014-04-26].
  15. ↑ Serwis PKW – Wybory 2011 [online] [dostęp 2013-07-05].
  16. ↑ Kutz i Środa w radzie programowej think tanku RP. dziennikzachodni.pl, 14 czerwca 2012. [dostęp 2012-06-30].
  17. ↑ Ludzie. europaplus.org.pl. [dostęp 2013-07-05].
  18. ↑ Naprzód, Nowa Partio!. hartman.blog.polityka.pl, 25 sierpnia 2010. [dostęp 2013-10-10].
  19. ↑ Serwis PKW – Wybory 2014 [online] [dostęp 2014-05-30].
  20. ↑ Prof. Jan Hartman usunięty z Twojego Ruchu. money.pl, 30 września 2014. [dostęp 2014-09-30].
  21. ↑ Dyscyplinowanie Hartmana i Vetulaniego [online], www.gazetapolska.pl, 22 marca 2023 [dostęp 2023-04-13] (pol.).
  22. ↑ Oświadczenie władz UJ w sprawie wypowiedzi prof. Jana Hartmana. cm-uj.krakow.pl, 30 września 2014. [dostęp 2015-02-28].
  23. ↑ „Wolność i Równość”. Nowa inicjatywa polityczna na lewicy [online], dziennik.pl, 11 maja 2015 [dostęp 2016-03-12].
  24. ↑ Piotr Musiał: Komunikat Zarządu Ruchu i partii „Wolność i Równość” (wcześniej Unia Lewicy). unia-lewicy.pl, 7 sierpnia 2015. [dostęp 2015-08-08].
  25. ↑ Hartman ostro o Kijowskim: „pozbyliśmy się go”. Grozi PiS i jego prezesowi nowym szefem KOD: Łoziński to osobisty wróg Kaczyńskiego. polsatnews.pl, 27 maja 2017. [dostęp 2017-05-27].
  26. ↑ Serwis PKW – Wybory 2018 [online] [dostęp 2018-12-17].
  27. ↑ Nie odpuścili mu tego wpisu. Jest decyzja, kandydat wypada z list. wp.pl, 16 sierpnia 2023. [dostęp 2023-08-17].
  28. ↑ Wojciech Karpieszuk, Marsz Ateistów i prof. Hartman w stroju skazańca [online], warszawa.wyborcza.pl, 29 marca 2014 [dostęp 2021-10-03].
  29. ↑ PIOTR MUCHARSKI, Kraj stosów [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 31 marca 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  30. ↑ Tomasz Urzykowski, Burza wokół Dni Ateizmu. Pawłowicz: Bluźniercza inicjatywa wspierana przez UE [online], warszawa.wyborcza.pl, 26 marca 2014 [dostęp 2021-10-03].
  31. ↑ Piotr Markiewicz, Kuriozalna tyrada Pawłowicz. Popierasz "Dni Ateizmu"? To na Białoruś! A obowiązkiem każdego Polaka jest... [online], gazeta.pl, 27 lutego 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  32. ↑ Marcin Meller: Chrońcie ateizm przed Hartmanem! [online], Newsweek.pl [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  33. ↑ Turniej Sekt, czyli Marcin Meller felietonem odpowiada Hartmanowi [online], Newsweek.pl [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  34. ↑ Marcin Celiński, Krucjata wierzących ateistów [online], Liberté!, 16 października 2011 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  35. ↑ Jan Hartman, Meller – rydzykowy playboy, „Polityka”, Loose blues, 10 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  36. ↑ Nina Sankari, Odpowiedź na tekst M.Celińskiego "O wierzących ateistach" [online], Liberté!, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  37. ↑ Jacek Tabisz, Jaki ateizm? Hartman czy Meller? [online], naTemat.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  38. ↑ Piotr Markiewicz, "Robią z ateizmu pośmiewisko, a z nas, ateistów, pajaców" - Meller ostro krytykuje Hartmana, Palikota i Ryfińskiego [online], gazeta.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  39. ↑ Michał Gąsior, Schizma u ateistów. Hartman odpowiada Mellerowi: "Kojarzenie mnie z wulgarnym antyklerykalizmem to podłość!" [online], naTemat.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  40. ↑ Agnieszka Wądołowska, Hartman robi z ateizmu pośmiewisko? Prof. odpowiada: "Meller doskonale wie, że nie jestem pałkarzem czy nienawistnikiem" [online], gazeta.pl, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol.).
  41. ↑ Ewa Kaleta, Jan Hartman: Żadna z ważnych feministek nie chce się umówić ze mną w kawiarni. Nawet te starsze [online], 5 stycznia 2024.
  42. ↑ Justyna Melonowska, Krótkie studium zaprzaństwa. Własnego [online], christianitas.org, 19 października 2017 [dostęp 2021-10-03].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Hartman&oldid=73855309”