Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie
Vilniaus Šv. apaštalų Petro ir Povilo bažnyčia
	kościół parafialny
	; Fasada kościoła św. Piotra i Pawła
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Piotr i św. Paweł
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1668
Data zakończenia budowy	1675
Aktualne przeznaczenie	czynny kościół parafialny
Dane świątyni
	; Plan kościoła
Styl	barok
Architekt	Jan Zaor
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Wilna Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Litwy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:12, 7 lis 2017

Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie – barokowy kościół położony na Antokolu, w dzisiejszej dzielnicy Wilna.

Historia

Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania Władysława Jagiełły, spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z Krakowa księżom-kanonikom laterańskim; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego.

Obecny kościół wraz z klasztorem kanoników regularnych laterańskich ufundował Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski i najbardziej znaczący magnat litewski drugiej połowy XVII wieku. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie wojny z Moskwą i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu kamienia węgielnego (przywiezionego z Krakowa) przez biskupa wileńskiego Aleksandra Kazimierza Sapiehę. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Zaora, jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej Giovanni Battista Frediani. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła iluzjonistyczne Michelangelo Palloniego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis "Hic iacet peccator" (Tu leży grzesznik). Pierwszy remont świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z Mediolanu Giovanniego Berettiego i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa ambona. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych. W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza^[1].

Architektura

Architektura kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w Tarłowie niedaleko Opatowa. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona kopułą nad skrzyżowaniem naw. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy sztukaterie. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod Chocimia po bitwie w 1673.

W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta Kazimierza Jelskiego.

W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też egida poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy orła moskiewskiego na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: "Regina pacis funda nos in pace". W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni.

Plan kościoła

1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego

2. Chrzcielnica

3. Kaplica św. Żołnierzy

4. Kaplica św. Królowych

5. Kaplica św. Urszuli

6. Kaplica św. Augustyna

7. Ołtarz Pięciu Ran Chrystusowych

8. Ołtarz NMP Łaskawej

9. Ołtarz Jezusa Nazareńskiego

10. Prezbiterium

↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 149-150. ISBN 83-918978-2-6.

Bibliografia

Lucyna Dowdo: Wilno, przewodnik turystyczny. Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2008. ISBN 978-9986-542-35-3.

Linki zewnętrzne

Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm

[walejko-1] Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 149-150. ISBN 83-918978-2-6.

[1]

@@ Linia 71: / Linia 71: @@
  |www                       =
 }}
-[[Plik:St. Peter and St. Paul's Church 1, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|thumb|242px|Wnętrze świątyni]]
+[[Plik:St. Peter and St. Paul's Church 1, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|mały|242px|Wnętrze świątyni]]
 '''Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie''' – [[barok]]owy kościół położony na [[Antokol]]u, w dzisiejszej dzielnicy [[Wilno|Wilna]].
@@ Linia 77: / Linia 77: @@
 Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z [[Kraków|Krakowa]] [[Kanonicy laterańscy|księżom-kanonikom laterańskim]]; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego.
 Obecny kościół wraz z klasztorem [[kanonicy laterańscy|kanoników regularnych laterańskich]] ufundował [[Michał Kazimierz Pac]], [[hetman wielki litewski]] i najbardziej znaczący [[magnat]] litewski drugiej połowy [[XVII wiek]]u. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojny z Moskwą]] i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu [[Kamień węgielny|kamienia węgielnego]] (przywiezionego z [[Kraków|Krakowa]]) przez biskupa wileńskiego [[Aleksander Kazimierz Sapieha|Aleksandra Kazimierza Sapiehę]]. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta [[Jan Zaor|Jana Zaora]], jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej [[Giovanni Battista Frediani]]. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa [[Pietro Peretti]]ego oraz [[Giovanni Galli|Giovanniego Gallego]] (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła [[iluzjonizm|iluzjonistyczne]] [[Michelangelo Palloni]]ego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis ''"Hic iacet peccator"'' (Tu leży grzesznik). Pierwszy remont świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z [[Mediolan]]u Giovanniego Berettiego i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa ambona. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych.
 W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza<ref name="walejko">{{Cytuj książkę | nazwisko = Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz) | imię = Krzysztof | tytuł = Praktyczny przewodnik po Wilnie | wydawca = Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko" | data = Suwałki 2003 | strony = 149-150 | isbn = 8391897826}}</ref>.
-==Architektura==
+== Architektura ==
 [[Architektura]] kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w [[Tarłów|Tarłowie]] niedaleko [[Opatów|Opatowa]]. Jest to trójnawowa [[bazylika]] z [[transept]]em zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona [[Kopuła (architektura)|kopułą]] nad skrzyżowaniem [[nawa|naw]]. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy [[sztukateria|sztukaterie]]. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod [[Chocim]]ia [[bitwa pod Chocimiem (1673)|po bitwie w 1673]].
-W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra  i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta [[Kazimierz Jelski|Kazimierza Jelskiego]].
+W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta [[Kazimierz Jelski|Kazimierza Jelskiego]].
 W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też [[egida]] poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy [[herb Rosji|orła moskiewskiego]] na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: ''"Regina pacis funda nos in pace"''. W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni.
 == Plan kościoła ==
-[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg|thumb|left|200px|Plan kościoła]]
+[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg|mały|lewo|200px|Plan kościoła]]
 . Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego
@@ Linia 120: / Linia 120: @@
 {{DEFAULTSORT:Piotr}}
 [[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Wilno]]
 [[Kategoria:Kościoły w Wilnie]]
@@ Linia 125: / Linia 126: @@
 [[Kategoria:Antokol]]
 [[Kategoria:Architektura barokowa na Litwie|Wilno]]
+[[Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii]]