Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
|||
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 16 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Świątynia chrześcijańska infobox |
{{Świątynia chrześcijańska infobox |
||
|nazwa = Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie |
|nazwa = Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie |
||
| |
|nazwa miejscowa = {{k|lt|Vilniaus Šv. apaštalų Petro ir Povilo bažnyčia}} |
||
|nazwa miejscowa = Vilniaus Šv. apaštalų Petro ir Povilo bažnyčia |
|||
|funkcja świątyni = [[kościół parafialny]] |
|funkcja świątyni = [[kościół parafialny]] |
||
| ⚫ | |||
|data rejestracji = |
|||
| ⚫ | |||
|grafika = Lithuania Vilnius St.Peter+St.Paul church.jpg |
|grafika = Lithuania Vilnius St.Peter+St.Paul church.jpg |
||
|opis grafiki = Fasada kościoła św. Piotra i Pawła |
|opis grafiki = Fasada kościoła św. Piotra i Pawła |
||
|państwo = LTU |
|państwo = LTU |
||
|miejscowość = [[Wilno]] |
|miejscowość = [[Wilno]] |
||
| ⚫ | |||
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
||
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
||
| ⚫ | |||
|administratura nazwa = |
|administratura nazwa = |
||
| ⚫ | |||
|tytuł świątyni = |
|tytuł świątyni = |
||
|data nadania = |
|data nadania = |
||
|nadający tytuł = |
|nadający tytuł = |
||
|dedykacja świątyni = [[Piotr Apostoł|św. Piotr]] i [[Paweł z Tarsu|św. Paweł]] |
|dedykacja świątyni = [[Piotr Apostoł|św. Piotr]] i [[Paweł z Tarsu|św. Paweł]] |
||
|dzień wspomnienia = |
|dzień wspomnienia = [[Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Świętych Apostołów Piotra i Pawła]] |
||
|relikwie = |
|relikwie = |
||
|cudowne wizerunki = |
|cudowne wizerunki = |
||
| Linia 31: | Linia 28: | ||
|aktualne przeznaczenie = czynny kościół parafialny |
|aktualne przeznaczenie = czynny kościół parafialny |
||
|data zniszczenia = |
|data zniszczenia = |
||
|zniszczona przez = |
|||
|data odbudowy = |
|data odbudowy = |
||
|data reaktywacji = |
|data reaktywacji = |
||
|poprzednie wyznanie = |
|poprzednie wyznanie = |
||
|fundator = |
|fundator = |
||
| ⚫ | |||
|plan świątyni = Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg |
|plan świątyni = Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg |
||
|opis planu = Plan kościoła |
|opis planu = Plan kościoła |
||
| Linia 65: | Linia 62: | ||
|nazwa dzwonu = |
|nazwa dzwonu = |
||
|kod mapy = Wilno |
|kod mapy = Wilno |
||
|współrzędne = 54°41′38.60″N 25°18′22.30″E |
|||
|stopniN = 54|minutN = 41|sekundN = 38.60 |
|||
| ⚫ | |||
|stopniE = 25|minutE = 18|sekundE = 22.30 |
|||
| |
|www = |
||
| ⚫ | |||
|www = http://republika.pl/nasza_sp77/Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm |
|||
}} |
}} |
||
[[Plik:St. Peter and St. Paul's Church 1, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|mały|242px|Wnętrze świątyni]] |
|||
| ⚫ | |||
'''Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie''' – [[barok]]owy kościół położony na [[Antokol]]u, w dzisiejszej dzielnicy [[Wilno|Wilna]]. |
'''Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie''' – [[barok]]owy kościół położony na [[Antokol]]u, w dzisiejszej dzielnicy [[Wilno|Wilna]]. |
||
| Linia 77: | Linia 72: | ||
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z [[Kraków|Krakowa]] [[Kanonicy laterańscy|księżom-kanonikom laterańskim]]; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego. |
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z [[Kraków|Krakowa]] [[Kanonicy laterańscy|księżom-kanonikom laterańskim]]; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego. |
||
Obecny kościół wraz z klasztorem [[ |
Obecny kościół wraz z klasztorem [[kanonicy laterańscy|kanoników regularnych laterańskich]] ufundował [[Michał Kazimierz Pac]], [[hetman wielki litewski]] i najbardziej znaczący [[magnat]] litewski drugiej połowy [[XVII wiek]]u. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojny z Moskwą]] i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu [[Kamień węgielny|kamienia węgielnego]] (przywiezionego z [[Kraków|Krakowa]]) przez biskupa wileńskiego [[Aleksander Kazimierz Sapieha|Aleksandra Kazimierza Sapiehę]]. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta [[Jan Zaor|Jana Zaora]], jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej [[Giovanni Battista Frediani]]. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa [[Pietro Peretti]]ego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła [[iluzjonizm|iluzjonistyczne]] [[Michelangelo Palloni]]ego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis ''"Hic iacet peccator"'' (Tu leży grzesznik). Pierwszy [[remont]] świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z [[Mediolan]]u [[Jan Boretti|Giovanniego Borettiego]] i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa [[Ambona (architektura)|ambona]]. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych. |
||
W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza<ref name="walejko">{{Cytuj książkę | nazwisko = Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz) | imię = Krzysztof | tytuł = Praktyczny przewodnik po Wilnie | wydawca = Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko" | data = Suwałki 2003 | strony = 149-150 | isbn = 8391897826}}</ref>. |
|||
== Architektura == |
|||
[[Architektura]] kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w [[Tarłów|Tarłowie]] niedaleko [[Opatów|Opatowa]]. Jest to trójnawowa [[bazylika]] z [[transept]]em zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona [[Kopuła (architektura)|kopułą]] nad skrzyżowaniem [[nawa|naw]]. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy [[sztukateria|sztukaterie]]. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod [[Chocim]]ia [[bitwa pod Chocimiem (1673)|po bitwie w 1673]]. |
[[Architektura]] kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w [[Tarłów|Tarłowie]] niedaleko [[Opatów|Opatowa]]. Jest to trójnawowa [[bazylika]] z [[transept]]em zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona [[Kopuła (architektura)|kopułą]] nad skrzyżowaniem [[nawa|naw]]. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy [[sztukateria|sztukaterie]]. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod [[Chocim]]ia [[bitwa pod Chocimiem (1673)|po bitwie w 1673]]. |
||
| ⚫ | |||
W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra |
W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta [[Kazimierz Jelski|Kazimierza Jelskiego]]. |
||
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też [[egida]] poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy [[herb Rosji|orła moskiewskiego]] na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: ''"Regina pacis funda nos in pace"''. W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni. |
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też [[egida]] poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy [[herb Rosji|orła moskiewskiego]] na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: ''"Regina pacis funda nos in pace"''. W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni. |
||
W latach 1951-1989 kościół pełnił funkcję galerii obrazów. |
|||
== Plan kościoła == |
== Plan kościoła == |
||
[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg| |
[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg|mały|lewo|200px|Plan kościoła]] |
||
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego |
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego |
||
| Linia 109: | Linia 104: | ||
10. Prezbiterium |
10. Prezbiterium |
||
{{clear}} |
{{clear}} |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
| Linia 114: | Linia 112: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [https://polona.pl/search/?filters=keyword:%22Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Piotra_i_Paw%C5%82a_na_Antokolu_(Wilno)%22,public:1,hasTextContent:0 Archiwalne widoki kościoła] w bibliotece [[Polona]] |
|||
* [http://republika.pl/nasza_sp77/Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm] |
|||
{{Wilno}} |
|||
{{Architektura Wilna}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Wilno]] |
[[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Wilno]] |
||
[[Kategoria:Kościoły |
[[Kategoria:Kościoły rzymskokatolickie w Wilnie]] |
||
[[Kategoria:Antokol]] |
[[Kategoria:Antokol]] |
||
[[Kategoria:Architektura barokowa na Litwie|Wilno]] |
|||
[[Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii]] |
|||
Wersja z 18:09, 14 maj 2024
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
 Fasada kościoła św. Piotra i Pawła | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wilna  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||||||||||||||
 54°41′38,60″N 25°18′22,30″E/54,694056 25,306194
| |||||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||||
Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie – barokowy kościół położony na Antokolu, w dzisiejszej dzielnicy Wilna.
Historia
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania Władysława Jagiełły, spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z Krakowa księżom-kanonikom laterańskim; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego.
Obecny kościół wraz z klasztorem kanoników regularnych laterańskich ufundował Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski i najbardziej znaczący magnat litewski drugiej połowy XVII wieku. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie wojny z Moskwą i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu kamienia węgielnego (przywiezionego z Krakowa) przez biskupa wileńskiego Aleksandra Kazimierza Sapiehę. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Zaora, jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej Giovanni Battista Frediani. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła iluzjonistyczne Michelangelo Palloniego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis "Hic iacet peccator" (Tu leży grzesznik). Pierwszy remont świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z Mediolanu Giovanniego Borettiego i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa ambona. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych. W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza[1].
Architektura
Architektura kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w Tarłowie niedaleko Opatowa. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona kopułą nad skrzyżowaniem naw. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy sztukaterie. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod Chocimia po bitwie w 1673.
W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta Kazimierza Jelskiego.
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też egida poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy orła moskiewskiego na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: "Regina pacis funda nos in pace". W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni.
Plan kościoła
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego
2. Chrzcielnica
3. Kaplica św. Żołnierzy
4. Kaplica św. Królowych
5. Kaplica św. Urszuli
6. Kaplica św. Augustyna
7. Ołtarz Pięciu Ran Chrystusowych
8. Ołtarz NMP Łaskawej
9. Ołtarz Jezusa Nazareńskiego
10. Prezbiterium
Przypisy
- ↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 149-150. ISBN 83-918978-2-6.
Bibliografia
- Lucyna Dowdo: Wilno, przewodnik turystyczny. Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2008. ISBN 978-9986-542-35-3.
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona
