Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
zmodernizowany infobox |
|||
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 29 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Świątynia infobox |
{{Świątynia chrześcijańska infobox |
||
| |
|nazwa = Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie |
||
⚫ | |||
| zabytek = |
|||
|funkcja świątyni = [[kościół parafialny]] |
|||
| |
|grafika = Lithuania Vilnius St.Peter+St.Paul church.jpg |
||
| zdjęcie podpis = Kościół św. Piotra i Pawła, fasada |
|||
|opis grafiki = Fasada kościoła św. Piotra i Pawła |
|||
| |
|państwo = LTU |
||
| miejscowość = Wilno |
|||
| |
|miejscowość = [[Wilno]] |
||
| |
|adres = |
||
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
|||
| sekundN = 38.60 |
|||
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
|||
| stopniS = |
|||
| |
|administratura nazwa = |
||
| |
|administratura typ = |
||
| |
|tytuł świątyni = |
||
| |
|data nadania = |
||
| |
|nadający tytuł = |
||
⚫ | |||
| stopniW = |
|||
|dzień wspomnienia = [[Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Świętych Apostołów Piotra i Pawła]] |
|||
| minutW = |
|||
| |
|relikwie = |
||
| |
|cudowne wizerunki = |
||
|data powołania = |
|||
| zbudowano = [[1668]]–[[1675]] |
|||
| |
|data dekretu = |
||
|dekret wydał = |
|||
| zlikwidowano = |
|||
| |
|data rozpoczęcia budowy = 1668 |
||
| |
|data zakończenia budowy = 1675 |
||
|data konsekracji = |
|||
| reaktywacja = |
|||
| |
|data zamknięcia = |
||
|aktualne przeznaczenie = czynny kościół parafialny |
|||
| parafia = |
|||
| |
|data zniszczenia = |
||
|data odbudowy = |
|||
⚫ | |||
| |
|data reaktywacji = |
||
| |
|poprzednie wyznanie = |
||
| |
|fundator = |
||
| |
|zniszczona przez = |
||
| |
|plan świątyni = Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg |
||
| |
|opis planu = Plan kościoła |
||
|styl = [[architektura baroku|barok]] |
|||
| www = http://republika.pl/nasza_sp77/Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm |
|||
|architekt = [[Jan Zaor]] |
|||
|materiał budowlany = [[cegła]] |
|||
|liczba wiernych = |
|||
|powierzchnia = |
|||
|wysokość = |
|||
|długość = |
|||
|szerokość = |
|||
|liczba wież = 2 |
|||
|wysokość wieży = |
|||
|liczba kopuł = 1 |
|||
|średnica kopuły zew = |
|||
|wysokość kopuły zew = |
|||
|liczba ikonostasów = |
|||
|liczba ołtarzy = |
|||
|wezwania ołtarzy bocznych = |
|||
|liczba naw = 3 |
|||
|szerokość nawy głównej = |
|||
|wysokość nawy głównej = |
|||
|szerokość nawy bocznej = |
|||
|wysokość nawy bocznej = |
|||
|szerokość transeptu = |
|||
|liczba głosów = |
|||
|liczba manuałów = |
|||
|typ dzwonnicy = |
|||
|nazwa dzwonu = |
|||
|kod mapy = Wilno |
|||
|współrzędne = 54°41′38.60″N 25°18′22.30″E |
|||
|commons = Category:Church of St. Peter and St. Paul in Vilnius |
|||
|www = |
|||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie''' – [[barok]]owy kościół położony na [[Antokol]]u, w dzisiejszej dzielnicy [[Wilno|Wilna]]. |
'''Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie''' – [[barok]]owy kościół położony na [[Antokol]]u, w dzisiejszej dzielnicy [[Wilno|Wilna]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwszy drewniany |
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z [[Kraków|Krakowa]] [[Kanonicy laterańscy|księżom-kanonikom laterańskim]]; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego. |
||
Obecny kościół wraz z klasztorem [[ |
Obecny kościół wraz z klasztorem [[kanonicy laterańscy|kanoników regularnych laterańskich]] ufundował [[Michał Kazimierz Pac]], [[hetman wielki litewski]] i najbardziej znaczący [[magnat]] litewski drugiej połowy [[XVII wiek]]u. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojny z Moskwą]] i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu [[Kamień węgielny|kamienia węgielnego]] (przywiezionego z [[Kraków|Krakowa]]) przez biskupa wileńskiego [[Aleksander Kazimierz Sapieha|Aleksandra Kazimierza Sapiehę]]. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta [[Jan Zaor|Jana Zaora]], jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej [[Giovanni Battista Frediani]]. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa [[Pietro Peretti]]ego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła [[iluzjonizm|iluzjonistyczne]] [[Michelangelo Palloni]]ego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis ''"Hic iacet peccator"'' (Tu leży grzesznik). Pierwszy [[remont]] świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z [[Mediolan]]u [[Jan Boretti|Giovanniego Borettiego]] i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa [[Ambona (architektura)|ambona]]. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych. |
||
W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza<ref name="walejko">{{Cytuj książkę | nazwisko = Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz) | imię = Krzysztof | tytuł = Praktyczny przewodnik po Wilnie | wydawca = Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko" | data = Suwałki 2003 | strony = 149-150 | isbn = 8391897826}}</ref>. |
|||
== Architektura == |
|||
[[Architektura]] kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się |
[[Architektura]] kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w [[Tarłów|Tarłowie]] niedaleko [[Opatów|Opatowa]]. Jest to trójnawowa [[bazylika]] z [[transept]]em zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona [[Kopuła (architektura)|kopułą]] nad skrzyżowaniem [[nawa|naw]]. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy [[sztukateria|sztukaterie]]. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod [[Chocim]]ia [[bitwa pod Chocimiem (1673)|po bitwie w 1673]]. |
||
⚫ | |||
W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta [[Kazimierz Jelski|Kazimierza Jelskiego]]. |
|||
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też [[egida]] poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy [[herb Rosji|orła moskiewskiego]] na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: ''"Regina pacis funda nos in pace"''. W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni. |
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też [[egida]] poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy [[herb Rosji|orła moskiewskiego]] na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: ''"Regina pacis funda nos in pace"''. W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni. |
||
W latach 1951-1989 kościół pełnił funkcję galerii obrazów. |
|||
== Plan kościoła == |
== Plan kościoła == |
||
[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg| |
[[Plik:Wilno - plan kosciola Piotra i Pawla.jpg|mały|lewo|200px|Plan kościoła]] |
||
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego |
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego |
||
Linia 73: | Linia 104: | ||
10. Prezbiterium |
10. Prezbiterium |
||
{{clear}} |
{{clear}} |
||
== Źródła == |
|||
== Przypisy == |
|||
⚫ | |||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
⚫ | |||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [https://polona.pl/search/?filters=keyword:%22Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Piotra_i_Paw%C5%82a_na_Antokolu_(Wilno)%22,public:1,hasTextContent:0 Archiwalne widoki kościoła] w bibliotece [[Polona]] |
|||
* [http://republika.pl/nasza_sp77/Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm Litwa_sw_Piotra_Pawla.htm] |
|||
{{Wilno}} |
|||
{{Architektura Wilna}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Wilno]] |
[[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła|Wilno]] |
||
[[Kategoria:Kościoły |
[[Kategoria:Kościoły rzymskokatolickie w Wilnie]] |
||
[[Kategoria:Antokol]] |
[[Kategoria:Antokol]] |
||
[[Kategoria:Architektura barokowa na Litwie|Wilno]] |
|||
[[Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii]] |
|||
[[de:St. Peter und Paul (Vilnius)]] |
|||
⚫ | |||
[[es:Iglesia de San Pedro y San Pablo (Vilna)]] |
|||
[[fr:Église Saint-Pierre-et-Saint-Paul de Vilnius]] |
|||
⚫ | |||
[[ru:Костёл Святых Петра и Павла (Вильнюс)]] |
|||
[[sk:Kostol svätých Petra a Pavla (Vilnius)]] |
Wersja z 18:09, 14 maj 2024
kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
Fasada kościoła św. Piotra i Pawła | |||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wilna | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Litwy | |||||||||||||||||||||
Strona internetowa |
Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie – barokowy kościół położony na Antokolu, w dzisiejszej dzielnicy Wilna.
Historia
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania Władysława Jagiełły, spłonął on jednak w 1594 roku. Został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z Krakowa księżom-kanonikom laterańskim; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego.
Obecny kościół wraz z klasztorem kanoników regularnych laterańskich ufundował Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski i najbardziej znaczący magnat litewski drugiej połowy XVII wieku. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie wojny z Moskwą i oswobodzenie Wilna z rąk okupanta. Budowę rozpoczęto w 1668 roku, po poświęceniu kamienia węgielnego (przywiezionego z Krakowa) przez biskupa wileńskiego Aleksandra Kazimierza Sapiehę. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Zaora, jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej Giovanni Battista Frediani. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła iluzjonistyczne Michelangelo Palloniego. W 1682 zmarł niedoczekawszy zakończenia prac Michał Kazimierz Pac, zgodnie z jego wolą został pochowany pod progiem, a na płycie nagrobnej wykuto napis "Hic iacet peccator" (Tu leży grzesznik). Pierwszy remont świątyni miał miejsce w latach 1801-1804 zgodnie z projektem pochodzących z Mediolanu Giovanniego Borettiego i Nicolae Pianiego, powstała wówczas rokokowa ambona. W dwudziestoleciu przed kościołem co roku w dniu 29 czerwca odbywał się jeden z największych wileńskich kiermaszy odpustowych. W latach 1953-1989 w miejscu ołtarza głównego stał sarkofag z relikwiami św. Kazimierza[1].
Architektura
Architektura kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w Tarłowie niedaleko Opatowa. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona kopułą nad skrzyżowaniem naw. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy sztukaterie. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod Chocimia po bitwie w 1673.
W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta Kazimierza Jelskiego.
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też egida poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy orła moskiewskiego na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: "Regina pacis funda nos in pace". W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni.
Plan kościoła
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego
2. Chrzcielnica
3. Kaplica św. Żołnierzy
4. Kaplica św. Królowych
5. Kaplica św. Urszuli
6. Kaplica św. Augustyna
7. Ołtarz Pięciu Ran Chrystusowych
8. Ołtarz NMP Łaskawej
9. Ołtarz Jezusa Nazareńskiego
10. Prezbiterium
Przypisy
- ↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 149-150. ISBN 83-918978-2-6.
Bibliografia
- Lucyna Dowdo: Wilno, przewodnik turystyczny. Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2008. ISBN 978-9986-542-35-3.
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona