Koncert skrzypcowy Beethovena: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 07:39, 14 kwi 2020

Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 Ludwiga van Beethovena – jedyny, zachowany w całości, koncert na skrzypce solo Ludwiga van Beethovena. Koncert jest uważany za jeden z najwspanialszych przykładów gatunku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wiele lat wcześniej Ludwig van Beethoven skomponował Koncert skrzypcowy C-dur WoO 5 (1790/1792), z którego zachowały się tylko fragmenty^[1].

Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 został skomponowany przez Beethovena w 1806 dla Franza Clementa^[2], skrzypka i dyrygenta orkiestry „Theater an der Wien” i jemu też został pierwotnie dedykowany. Premiera odbyła się 23 grudnia 1806 w „Theater an der Wien”.

Koncert nie wzbudził entuzjazmu zarówno wśród krytyki oraz publiczności^[3]. Przyczyną niepowodzenia była z pewnością opieszałość kompozytora, który nanosił poprawki na partyturę do ostatniej chwili. Według relacji ucznia Beethovena, Carla Czernego, koncert został ukończony na dwa dni przed premierą^[4]. Clement wykonał zatem swoją partię niemal a vista. Na rękopisie widnieje napis Concerto par Clemenza pour Clement primo Violino e direttore al theatro vienna^[5].

Po niepowodzeniu premierowego wykonania koncertu oraz po namowach Muzio Clementiego, Beethoven w 1807 dokonał jego transkrypcji na fortepian i orkiestrę. Beethoven napisał jeszcze kilka kadencji do koncertu w wersji na fortepian i orkiestrę w 1809.

Obydwie wersje koncertu zostały wydane drukiem w sierpniu 1808 w Wiedniu przez Bureau des Arts et d’Industrie. Beethoven dedykował Koncert skrzypcowy swojemu przyjacielowi Stephanowi Breuningowi, natomiast wersję fortepianową dedykował jego żonie – Julie von Breuning.

Części utworu[edytuj | edytuj kod]

Koncert składa się z trzech części:

Allegro ma non troppo (D-dur)
Larghetto (G-dur)
Rondo. Allegro (D-dur)

Obsada orkiestry[edytuj | edytuj kod]

skrzypce solo
flet
2 oboje
2 klarnety
2 fagoty
2 rogi
2 trąbki
kotły
sekcja smyczkowa

Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena obok Koncertu skrzypcowego D-dur Johannesa Brahmsa, Koncertu skrzypcowego D-dur Piotra Czajkowskiego oraz Koncertu skrzypcowego e-moll Feliksa Mendelssohna należy do najczęściej wykonywanych koncertów skrzypcowych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zachowały się fragmenty części I Allegro con brio; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.
↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.
↑ Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, s. 91.
↑ Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.
↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, późn. [w:] Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik po muzyce koncertowej tom I A-Ł, PWM, Kraków, 2007.
George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[1] Zachowały się fragmenty części I Allegro con brio; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.

[2] George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.

[3] Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, s. 91.

[4] Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.

[5] George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 Ludwiga van Beethovena''' – jedyny, zachowany w całości, [[koncert]] na [[skrzypce]] [[solo]] [[Ludwig van Beethoven|Ludwiga van Beethovena]]. Koncert jest uważany za jeden z najwspanialszych przykładów [[Gatunki muzyczne|gatunku]].
+'''Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 Ludwiga van Beethovena''' – jedyny, zachowany w całości, [[Koncert skrzypcowy|koncert na skrzypce]] [[solo]] [[Ludwig van Beethoven|Ludwiga van Beethovena]]. Koncert jest uważany za jeden z najwspanialszych przykładów [[Lista gatunków muzycznych|gatunku]].
 == Historia ==
-Wiele lat wcześniej Ludwig van Beethoven skomponował Koncert skrzypcowy C-dur WoO 5 ([[1790]]/[[1792]]), z którego zachowały się tylko fragmenty<ref>Zachowały się fragmenty części I ''Allegro con brio''; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.</ref>.
+Wiele lat wcześniej Ludwig van Beethoven skomponował Koncert skrzypcowy C-dur WoO 5 (1790/1792), z którego zachowały się tylko fragmenty<ref>Zachowały się fragmenty części I ''Allegro con brio''; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.</ref>.
-[[Koncert skrzypcowy]] [[D-dur]] [[opus (muzyka)|op.]] 61 został skomponowany przez Beethovena w [[1806]] dla [[Franz Clement|Franza Clementa]]<ref>George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.</ref>, skrzypka i dyrygenta orkiestry „Theater an der Wien” i jemu też został pierwotnie dedykowany. Premiera odbyła się [[23 grudnia]] 1806 w „Theater an der Wien”.
+[[Koncert skrzypcowy]] [[D-dur]] [[opus (muzyka)|op.]] 61 został skomponowany przez Beethovena w 1806 dla [[Franz Clement|Franza Clementa]]<ref>George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.</ref>, skrzypka i dyrygenta orkiestry „Theater an der Wien” i jemu też został pierwotnie dedykowany. Premiera odbyła się 23 grudnia 1806 w „Theater an der Wien”.
 Koncert nie wzbudził entuzjazmu zarówno wśród krytyki oraz publiczności<ref>Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. ''Przewodnik Koncertowy'', PWM, Kraków, 1991, s. 91.</ref>. Przyczyną niepowodzenia była z pewnością opieszałość kompozytora, który nanosił poprawki na partyturę do ostatniej chwili. Według relacji ucznia Beethovena, Carla Czernego, koncert został ukończony na dwa dni przed premierą<ref>Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.</ref>. Clement wykonał zatem swoją partię niemal a vista. Na rękopisie widnieje napis ''Concerto par Clemenza pour Clement primo Violino e direttore al theatro vienna''<ref>George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.</ref>.
-Po niepowodzeniu premierowego wykonania koncertu oraz po namowach Muzio Clementiego, Beethoven w [[1807]] dokonał jego transkrypcji na fortepian i orkiestrę. Beethoven napisał jeszcze kilka kadencji do koncertu w wersji na fortepian i orkiestrę w [[1809]].
+Po niepowodzeniu premierowego wykonania koncertu oraz po namowach Muzio Clementiego, Beethoven w 1807 dokonał jego transkrypcji na fortepian i orkiestrę. Beethoven napisał jeszcze kilka kadencji do koncertu w wersji na fortepian i orkiestrę w 1809.
-Obydwie wersje koncertu zostały wydane drukiem w sierpniu [[1808]] w [[Wiedeń|Wiedniu]] przez ''Bureau des Arts et d’Industrie''. Beethoven dedykował Koncert skrzypcowy swojemu przyjacielowi Stephanowi Breuningowi, natomiast wersję fortepianową dedykował jego żonie – Julie von Breuning.
+Obydwie wersje koncertu zostały wydane drukiem w sierpniu 1808 w [[Wiedeń|Wiedniu]] przez ''Bureau des Arts et d’Industrie''. Beethoven dedykował Koncert skrzypcowy swojemu przyjacielowi Stephanowi Breuningowi, natomiast wersję fortepianową dedykował jego żonie – Julie von Breuning.
 == Części utworu ==
 Koncert składa się z trzech części:
-# ''[[Allegro (muzyka)|Allegro]] [[ma non troppo]] ([[D-dur]])
+# ''Allegro ma non troppo'' (D-dur)
-# ''Larghetto'' ([[G-dur]])
+# ''Larghetto'' (G-dur)
-# ''[[Rondo (muzyka)|Rondo]]. [[Allegro (muzyka)|Allegro]] ([[D-dur]])
+# ''Rondo. Allegro'' (D-dur)
 == Obsada orkiestry ==
-* [[skrzypce]] solo
+* skrzypce solo
 * [[flet]]
 * 2 [[obój|oboje]]
@@ Linia 26: / Linia 26: @@
 * 2 [[róg (instrument muzyczny)|rogi]]
 * 2 [[trąbka|trąbki]]
-* [[kotły]]
+* [[Kotły (instrument muzyczny)|kotły]]
 * sekcja smyczkowa
-Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena obok [[Koncert skrzypcowy Brahmsa|Koncertu skrzypcowego D-dur]] [[Johannes Brahms|Johannesa Brahmsa]], Koncertu skrzypcowego D-dur [[Piotr Czajkowski|Piotra Czajkowskiego]] oraz Koncertu skrzypcowego e-moll [[Felix Mendelssohn-Bartholdy|Feliksa Mendelssohna]] należy do najczęściej wykonywanych koncertów skrzypcowych.
+Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena obok Koncertu skrzypcowego D-dur [[Johannes Brahms|Johannesa Brahmsa]], Koncertu skrzypcowego D-dur [[Piotr Czajkowski|Piotra Czajkowskiego]] oraz Koncertu skrzypcowego e-moll [[Felix Mendelssohn-Bartholdy|Feliksa Mendelssohna]] należy do najczęściej wykonywanych koncertów skrzypcowych.
+== Przypisy ==
 {{Przypisy}}
 == Bibliografia ==
-* Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. ''Przewodnik Koncertowy'', PWM, Kraków, 1991, późn. w Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. ''Przewodnik po muzyce koncertowej tom I A-Ł'', PWM, Kraków, 2007.
+* Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. ''Przewodnik Koncertowy'', PWM, Kraków, 1991, późn. [w:] Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. ''Przewodnik po muzyce koncertowej tom I A-Ł'', PWM, Kraków, 2007.
 * George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997.
 == Linki zewnętrzne ==
-* [http://www.musopen.com/music.php?type=piece&id=453 Wykonanie Koncertu (mp3)]
+* [http://www.musopen.org/music/piece/453 Wykonanie Koncertu (mp3)]
+* [http://www.classicistranieri.com/ludwig-van-beethoven-concerto-per-violino-e-orchestra-in-re-maggiore-op-61-mp3-arturo-toscanini-heifetz-1940.html Toscanini/Heifetz, 1940 (mp3)]
+{{Beethoven|koncerty}}
-[[Kategoria:Dzieła Ludwiga van Beethovena]]
+{{Kontrola autorytatywna}}
-[[ca:Concert per a violí (Beethoven)]]
-[[de:Violinkonzert (Beethoven)]]
+[[Kategoria:Dzieła Ludwiga van Beethovena]]
-[[en:Violin Concerto (Beethoven)]]
-[[es:Concierto para violín (Beethoven)]]
-[[fr:Concerto pour violon de Beethoven]]
-[[ko:바이올린 협주곡 (베토벤)]]
-[[it:Concerto per violino e orchestra (Beethoven)]]
-[[he:קונצ'רטו לכינור (בטהובן)]]
-[[hu:Beethoven: Hegedűverseny]]
-[[ja:ヴァイオリン協奏曲 (ベートーヴェン)]]
-[[oc:Concerto per vriulon (Beethoven)]]
-[[sl:Violinski koncert (Beethoven)]]
-[[sr:Koncert za violinu i orkestar (Betoven)]]
-[[vi:Giao hưởng số 6 (Beethoven)]]
-[[zh:小提琴協奏曲 (貝多芬)]]

Sonaty fortepianowe	I: f-moll (op. 2 nr 1) II: A-dur (op. 2 nr 2) III: C-dur (op. 2 nr 3) IV: Es-dur (op. 7) V: c-moll (op. 10 nr 1) VI: F-dur (op. 10 nr 2) VII: D-dur (op. 10 nr 3) VIII: c-moll „Patetyczna” (op. 13) IX: E-dur (op. 14 nr 1) X: G-dur (op. 14 nr 2) XI: B-dur (op. 22) XII: As-dur (op. 26) XIII: Es-dur (op. 27 nr 1) XIV: cis-moll „Księżycowa” (op. 27 nr 2) XV: D-dur „Pastoralna” (op. 28) XVI: G-dur (op. 31 nr 1) XVII: d-moll (op. 31 nr 2) XVIII: Es-dur (op. 31 nr 3) XIX: g-moll (op. 49 nr 1) XX: G-dur (op. 49 nr 2) XXI: C-dur „Waldsteinowska” (op. 53) XXII: F-dur (op. 54) XXIII: f-moll „Appassionata” (op. 57) XXIV: Fis-dur (op. 78) XXV: G-dur (op. 79) XXVI: Es-dur (op. 81a) XXVII: e-moll (op. 90) XXVIII: A-dur (op. 101) XXIX: B-dur (op. 106) XXX: E-dur (op. 109) XXXI: As-dur (op. 110) XXXII: c-moll (op. 111)
Sonaty na skrzypce i fortepian	I: D-dur (op. 12 nr 1) II: A-dur (op. 12 nr 2) III: Es-dur (op. 12 nr 3) IV: a-moll (op. 23) V: F-dur „Wiosenna” (op. 24) VI: A-dur (op. 30 nr 1) VII: c-moll (op. 30 nr 2) VIII: G-dur (op. 30 nr 3) IX: A-dur „Kreutzerowska” (op. 47) X: G-dur (op. 96)
Sonaty wiolonczelowe	I: F-dur (op. 5 nr 1) II: g-moll (op. 5 nr 2) III: A-dur (op. 69) IV: C-dur (op. 102 nr 1) V: D-dur (op. 102 nr 2)
Inne sonaty	Sonata na róg F-dur (op. 17)

Koncerty fortepianowe	I: C-dur op. 15 II: B-dur op. 19 III: c-moll op. 37 IV: G-dur op. 58 V: E-dur„Cesarski” op. 73
Koncerty skrzypcowe	Koncert skrzypcowy D-dur (op. 61)
Inne koncerty	Koncert potrójny C-dur (op. 56)

Wczesne kwartety	I: F-dur (op. 18 nr 1) II: G-dur (op. 18 nr 2) III: D-dur (op. 18 nr 3) IV: c-moll (op. 18 nr 4) V: A-dur (op. 18 nr 5) VI: B-dur (op. 18 nr 6)
Kwartety Razumowskiego	VII: F-dur (op. 59 nr 1) VIII: e-moll (op. 59 nr 2) IX: C-dur (op. 59 nr 3)
Pośrednie kwartety	Kwartet smyczkowy nr 10 Beethovena XI: f-moll (op. 95)
Późniejsze kwartety (Kwartety Golicynowskie)	XII: Es-dur (op. 127) XIII: B-dur (op. 130) XIV: cis-moll (op. 131) XV: a-moll (op. 132) Wielka Fuga B-dur (op. 133) XVI: F-dur (op. 135)