Przejdź do zawartości

Krwotok podpajęczynówkowy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Objawy: drobne techniczne
m MalarzBOT: zmiana szablonu {{Klasyfikacja chorób ICD infobox}} na {{Choroba infobox}}
 
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 26 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Choroba infobox
{{Choroba infobox
|nazwa = Krwotok podpajęczynówkowy
|nazwa = Krwotok podpajęczynówkowy
|nazwa łacińska = Haemorrhagia subarachnoidealis
|nazwa naukowa = Haemorrhagia subarachnoidealis
|grafika = SubarachnoidP.png
|grafika = SubarachnoidP.png
|podpis grafiki = Obraz tomografii komputerowej głowy pacjenta z krwotokiem podpajęczynówkowym (widoczny jako biała plama na środku mózgu)
|opis grafiki = Obraz tomografii komputerowej głowy pacjenta z krwotokiem podpajęczynówkowym (widoczny jako biała plama na środku mózgu)
|ICD10 = I 60
|alt grafiki =
|ICD10 nazwa =
|synonimy =
|DSM nazwa =
|specjalizacja =
⚫
|objawy =
⚫
|DSM nazwa łacińska =
|DSM =
|powikłania =
|ICDO =
|początek =
|DiseasesDB = 12602
|czas trwania =
|OMIM =
|typy =
|MedlinePlus = 000701
|przyczyny =
|czynniki ryzyka =
⚫
|MeshID = D013345
|MeshYear = 2011
|rozpoznanie =
|różnicowanie =
|zapobieganie =
|leczenie =
|leki =
|rokowanie =
|zapadalność =
|śmiertelność =
|ICD11 =
|ICD11 nazwa =
|ICD10 = I60
|ICD10 nazwa = Krwotok podpajęczynówkowy
|DSM-5 =
⚫
|DSM-5 nazwa =
|DSM-IV =
|DSM-IV nazwa =
|ICDO =
|DiseasesDB = 12602
|OMIM =
|MedlinePlus = 000701
|MeshID = D013345
|commons =
}}
}}
⚫
'''Krwotok podpajęczynówkowy''' ([[Język angielski|ang.]] subarachnoid hemorrhage, [[Łacina|łac.]] ''haemorrhagia subarachnoidalis'') – krwawienie do [[Przestrzeń podpajęczynówkowa|przestrzeni podpajęczynówkowej]], która znajduje się między [[pajęczynówka|pajęczynówką]] a [[Opony mózgowo-rdzeniowe|oponą miękką]] [[kresomózgowie|mózgu]]. Krwawienie występuje niespodziewanie, zwykle z powodu pękniętego [[tętniak]]a mózgu lub jako skutek urazu głowy.


⚫
Objawy krwotoku podpajęczynówkowego to pojawiający się nagle, ostry [[ból głowy]], [[wymioty]], zdezorientowanie, brak świadomości, czasem również [[napad padaczkowy]]<ref name="vanGijn">{{cytuj pismo |autor = van Gijn J, Kerr RS, Rinkel GJ |autor link = |tytuł = Subarachnoid haemorrhage |url = |czasopismo = Lancet |wolumin = 369 |wydanie = 9558 |strony = 306–318 |rok = 2007 |doi = 10.1016/S0140-6736(07)60153-6 |pmid = 17258671}}</ref>. Rozpoznanie krwawienia jest zwykle potwierdzane [[tomografia komputerowa|tomografią komputerową]], czasem również [[nakłucie lędźwiowe|punkcją lędźwiową]]. Leczenie odbywa się poprzez natychmiastową [[Neurochirurgia|operację głowy]] lub [[radiologia|radiologię zabiegową]]. Podaje się również leki, aby zapobiec nawrotowi krwawienia i ewentualnym komplikacjom. W latach 30. XX wieku opracowano operację tętniaka, jednakże od lat 90. wiele przypadków jest leczona mniej inwazyjną metodą, za pomocą platynowych elektroodczepialnych spiral (''GDC, Guglielmi detachable coils''), która przeprowadzana jest przez duże naczynia krwionośne<ref name=vanGijn />.
⚫
'''Krwotok podpajęczynówkowy''' ([[Język angielski|ang.]] subarachnoid hemorrhage, [[Łacina|łac.]] ''haemorrhagia subarachnoidalis'') – krwawienie do [[Przestrzeń podpajęczynówkowa|przestrzeni podpajęczynówkowej]], która znajduje się między [[pajęczynówka|pajęczynówką]] a [[Opony mózgowo-rdzeniowe|oponą miękką]] [[kresomózgowie|mózgu]]. Krwawienie występuje niespodziewanie, zwykle z powodu pękniętego tętniaka mózgu, lub jako skutek urazu głowy.


⚫
Krwotok podpajęczynówkowy jest rodzajem [[Udar mózgu|udaru mózgu]] i stanowi 1–7% wszystkich udarów<ref name=Feigin05>{{cytuj pismo |autor = Feigin VL, Rinkel GJ, Lawes CM, ''et al.'' |tytuł = Risk factors for subarachnoid hemorrhage: an updated systematic review of epidemiological studies |url = http://stroke.ahajournals.org/cgi/content/full/36/12/2773 |czasopismo = Stroke |wolumin = 36 |wydanie = 12 |strony = 2773–2780 |doi = 10.1161/01.STR.0000190838.02954.e8 |pmid = 16282541}}</ref>. Może doprowadzić do śmierci lub niepełnosprawności, nawet jeśli został zdiagnozowany i leczony na wczesnym etapie. Prawie połowa wszystkich przypadków krwotoku podpajęczynówkowego jest śmiertelna, a 10–15% wszystkich chorych umiera przed przybyciem do szpitala<ref name=vanGijn />. Ci którzy przeżyją, często mają problemy neurologiczne<ref name=Suarez>{{cytuj pismo |autor = Suarez JI, Tarr RW, Selman WR |tytuł = Aneurysmal subarachnoid hemorrhage |czasopismo = New England Journal of Medicine |wolumin = 354 |wydanie = 4 |strony = 387–396 |rok = 2006 |miesiąc = styczeń |doi = 10.1056/NEJMra052732 |pmid = 16436770}}</ref>.
⚫
Objawy krwotoku podpajęczynówkowego to pojawiający się nagle, ostry [[ból głowy]], [[wymioty]], zdezorientowanie, brak świadomości, czasem również [[napad padaczkowy]].<ref name=vanGijn>{{cytuj pismo | autor =van Gijn J, Kerr RS, Rinkel GJ | autor link = | tytuł =Subarachnoid haemorrhage | url = | czasopismo =Lancet | adres czasopisma = | oznaczenie = | wolumin =369 | wydanie =9558 | strony =306–18 | rok =2007 | doi =10.1016/S0140-6736(07)60153-6 | doietykieta = | pmid =17258671}}</ref> Rozpoznanie krwawienia jest zwykle potwierdzane [[tomografia komputerowa|tomografią komputerową]], czasem również [[nakłucie lędźwiowe|punkcją lędźwiową]]. Leczenie odbywa się poprzez natychmiastową [[Neurochirurgia|operację głowy]], lub [[radiologia|radiologię zabiegową]]. Podaje się również leki, aby zapobiec nawrotowi krwawienia i ewentualnym komplikacjom. W latach 30. XX wieku opracowano operację tętniaka, jednakże od lat 90. wiele przypadków jest leczona mniej inwazyjną metodą, za pomocą platynowych elektroodczepialnych spiral (''GDC, Guglielmi detachable coils''), która przeprowadzana jest przez duże naczynia krwionośne.<ref> name=vanGijn</ref>

⚫
Krwotok podpajęczynówkowy jest rodzajem [[Udar mózgu|udaru mózgu]] i stanowi 1-7% wszystkich udarów.<ref name=Feigin05>{{cytuj pismo | autor = Feigin VL, Rinkel GJ, Lawes CM, ''et al.'' | tytuł =Risk factors for subarachnoid hemorrhage: an updated systematic review of epidemiological studies | url =http://stroke.ahajournals.org/cgi/content/full/36/12/2773 | czasopismo =Stroke | wolumin =36 | wydanie =12 | strony =2773–80 | doi =10.1161/01.STR.0000190838.02954.e8 | pmid =16282541}}</ref> Może doprowadzić do śmierci, lub niepełnosprawności, nawet jeśli został zdiagnozowany i leczony na wczesnym etapie. Prawie połowa wszystkich przypadków krwotoku podpajęczynówkowego jest śmiertelna, a 10-15% wszystkich chorych umiera przed przybyciem do szpitala.<ref name=vanGijn/> Ci którzy przeżyją, często mają problemy neurologiczne.<ref name=Suarez>{{cytuj pismo |autor =Suarez JI, Tarr RW, Selman WR | tytuł =Aneurysmal subarachnoid hemorrhage | czasopismo =New England Journal of Medicine | wolumin =354 | wydanie =4 | strony =387–96 | rok =2006 | miesiąc =Styczeń | doi =10.1056/NEJMra052732 | pmid =16436770}}</ref>


== Objawy ==
== Objawy ==
Typowym objawem podpajęczynówkowego krwawienia jest [[piorunujący ból głowy]] (opisywany przez pacjentów "jakby zostali kopnięci w głowę"<ref name="oxford">{{Cytuj książkę | nazwisko = Longmore | imię = Murray | autor2 = Ian Wilkinson, Tom Turmezei, Chee Kay Cheung |tytuł = Oxford Handbook of Clinical Medicine, 7th edition | wydawca = Oxford University Press | rok = 2007 | strony = 841 | isbn = 0-19-856837-1 | język = en }}</ref>, albo "najgorszy ból w życiu", pojawiający się w ciągu kilku sekund do kilku minut). Ból ten często pulsuje w kierunku [[potylica|potylicy]] (tyłu głowy).<ref name="oxford2">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ramrakha | imię = Punit | autor2 = Kevin Moore | tytuł = Oxford Handbook of Acute Medicine, 2nd edition | wydawca = Oxford University Press | rok = 2007 | strony = 466–470 |isbn = 0-19-852072-6 <!--Sprawdzić numer ISBN. Liczba (6) nie pasuje do pozycji -->| język = en }}</ref> U około jednej trzeciej pacjentów, nie występują żadne inne objawy oprócz charakterystycznego bólu głowy. U jedenego na dziesięć pacjentów, który zgłasza się do lekarza z podobnym bólem głowy, diagnozowany jest później później krwotok podpajęczynówkowy. <ref name=vanGijn>{{Cytuj pismo | autor = van Gijn J, Kerr RS, Rinkel GJ | tytuł = Subarachnoid haemorrhage | czasopismo = Lancet | wolumin = 369 | wydanie = 9558 | strony = 306–18 |rok = 2007 | doi = 10.1016/S0140-6736(07)60153-6 | pmid = 17258671 | język = en }}</ref> Mogą wystąpić [[wymioty]], a 1 na 14 pacjentów ma [[napad padaczkowy]].<ref name=vanGijn/> Innymi objawami krwotoku są również [[splątanie]], ograniczenie świadomości, lub nawet [[śpiączka]], sztywność karku, oraz inne [[objawy oponowe]].<ref name=vanGijn/> Sztywność karku występuje zwykle około sześciu godzin od rozpoczęcia krwawienia.<ref name=OTV3>{{Cytuj książkę | nazwisko = Warrell | imię = David A | autor2 = Timothy M. Cox, ''et al.'' | tytuł = Oxford Textbook of Medicine, Fourth Edition, Volume 3 | wydawca = Oxford | rok = 2003 | strony = 1032–1034 | isbn = 0-19-857013-9 |język = en }}</ref>
Typowym objawem podpajęczynówkowego krwawienia jest [[piorunujący ból głowy]] (opisywany przez pacjentów „jakby zostali kopnięci w głowę”<ref name="oxford">{{Cytuj książkę |nazwisko = Longmore |imię = Murray |autor2 = Ian Wilkinson, Tom Turmezei, Chee Kay Cheung |tytuł = Oxford Handbook of Clinical Medicine, 7th edition |wydawca = Oxford University Press |rok = 2007 |strony = 841 |isbn = 0-19-856837-1 |język = en}}</ref>, albo „najgorszy ból w życiu”, pojawiający się w ciągu kilku sekund do kilku minut). Ból ten często pulsuje w kierunku [[potylica|potylicy]] (tyłu głowy)<ref name="oxford2">{{Cytuj książkę |nazwisko = Ramrakha |imię = Punit |autor2 = Kevin Moore |tytuł = Oxford Handbook of Acute Medicine, 2nd edition |wydawca = Oxford University Press |rok = 2007 |strony = 466–470 |isbn = 978-0-19-852072-6 |język = en}}</ref>. U około jednej trzeciej pacjentów nie występują żadne inne objawy oprócz charakterystycznego bólu głowy. U jednego na dziesięciu pacjentów, który zgłaszają się do lekarza z podobnym bólem głowy, diagnozowany jest później krwotok podpajęczynówkowy<ref name=vanGijn />. Mogą wystąpić [[wymioty]], a 1 na 14 pacjentów ma [[napad padaczkowy]]<ref name=vanGijn />. Innymi objawami krwotoku są również [[splątanie]], ograniczenie świadomości lub nawet [[śpiączka]], sztywność karku oraz inne [[objawy oponowe]]<ref name=vanGijn />. Sztywność karku występuje zwykle około sześciu godzin od rozpoczęcia krwawienia<ref name=OTV3>{{Cytuj książkę |nazwisko = Warrell |imię = David A |autor2 = Timothy M. Cox, ''et al.'' |tytuł = Oxford Textbook of Medicine, Fourth Edition, Volume 3 |wydawca = Oxford |rok = 2003 |strony = 1032–1034 |isbn = 0-19-857013-9 |język = en}}</ref>.



Pozostałe objawy krwotoku podpajęczynówkowego to:
Pozostałe objawy krwotoku podpajęczynówkowego to:
* zaburzenia częstości oddechu i tętna
* zaburzenia częstości oddechu i tętna
* utrata przytomności
* utrata przytomności
Linia 34: Linia 53:


== Przyczyny i czynniki ryzyka ==
== Przyczyny i czynniki ryzyka ==
Przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest najczęściej pęknięcie tętniaka jednej z tętnic mózgu. [[Tętniak]]i [[krążenie mózgowe|tętnic mózgowych]] i [[malformacja tętniczo-żylna|malformacje tętniczo-żylne]] są najczęstszymi źródłami krwotoku podpajęczynówkowego. Najbardziej typowa lokalizacja pękających tętniaków to [[koło tętnicze mózgu]].
Przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest najczęściej pęknięcie tętniaka jednej z tętnic mózgu. [[Tętniak]]i [[krążenie mózgowe|tętnic mózgowych]] i [[malformacja tętniczo-żylna|malformacje tętniczo-żylne]] są najczęstszymi źródłami spontanicznego krwotoku podpajęczynówkowego.


Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego jest większe u ludzi z [[nadciśnienie tętnicze|nadciśnieniem tętniczym]], [[miażdżyca|miażdżycą]] i chorobami prowadzącymi do zaburzeń krzepnięcia krwi, takich jak [[białaczka]].
Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego jest większe u ludzi z [[nadciśnienie tętnicze|nadciśnieniem tętniczym]], [[miażdżyca|miażdżycą]].


=== Klasyfikacja ===
== Klasyfikacja ==
Do wstępnej oceny stanu klinicznego chorego z krwotokiem podpajęczynówkowym używana jest skala Boterella w modyfikacji Hunta i Hessa:
Do wstępnej oceny stanu klinicznego i rokowania u chorego z krwotokiem podpajęczynówkowym wykorzystywana jest m.in. skala Boterella w modyfikacji Hunta i Hessa:

* I° – Lekki ból głowy, zaznaczona sztywność karku
* II° – Średni lub silny ból głowy, wyraźne objawy oponowe (duża sztywność karku), objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych (głównie gałkoruchowych)
* I° – lekki ból głowy, zaznaczona sztywność karku
* II° – średni lub silny ból głowy, wyraźne objawy oponowe (duża sztywność karku), objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych (głównie gałkoruchowych)
* III° – Nieduże zaburzenia przytomności ([[Somnolencja|senność]]) i (lub) jakościowe świadomości, obecne objawy ogniskowe
* III° – nieduże zaburzenia przytomności ([[Somnolencja|senność]]) i (lub) jakościowe świadomości, obecne objawy ogniskowe
* IV° – Znaczne zaburzenia przytomności ([[sopor]]), niedowład połowiczy, zakłócenia czynności wegetatywnych (objawy odkorowania)
* IV° – znaczne zaburzenia przytomności ([[sopor]]), niedowład połowiczy, zakłócenia czynności wegetatywnych (objawy odkorowania)
* V° – Głęboka śpiączka, sztywność odmóżdżeniowa, prężenia.
* V° – głęboka śpiączka, sztywność odmóżdżeniowa, prężenia.

Skalą uzupełniającą może być także skala WFNS (Światowej Federacji Towarzystw Neurochirurgicznych), opierająca się o skalę śpiączki Glasgow oraz obecność zaburzeń neurologicznych:

* stopień 1: GCS 15, bez deficytu neurologicznego,
* stopień 2: GCS 13-14, bez deficytu neurologicznego,
* stopień 3: GCS 13-14, z ogniskowym uszkodzeniem neurologicznym,
* stopień 4: GCS 7-12, z lub bez deficytu,
* stopień 5: GCS <7, z lub bez deficytu<ref>Hanbook of Neurosurgery M.S. Greenberg.</ref>.


== Powikłania ==
== Powikłania ==
Linia 61: Linia 89:
* [[wodogłowie normotensyjne]]
* [[wodogłowie normotensyjne]]


== Rozpoznanie ==
== Rozpoznanie ==
Krwotok podpajęczynówkowy trzeba odróżnić od wielu innych chorób [[układ nerwowy|układu nerwowego]] oraz od [[zawał mięśnia sercowego|zawału serca]] (kiedy oprócz utraty przytomności pojawiają się zaburzenia rytmu pracy serca). Chory musi natychmiast znaleźć się pod opieką lekarza na oddziale neurologicznym lub neurochirurgicznym - od szybkiego rozpoznania choroby zależy wynik leczenia, a często życie pacjenta.
Krwotok podpajęczynówkowy trzeba odróżnić od wielu innych chorób [[układ nerwowy|układu nerwowego]] oraz od [[zawał mięśnia sercowego|zawału serca]] (kiedy oprócz utraty przytomności pojawiają się zaburzenia rytmu pracy serca). Chory musi natychmiast znaleźć się pod opieką lekarza na oddziale neurologicznym lub neurochirurgicznym – od szybkiego rozpoznania choroby zależy wynik leczenia, a często życie pacjenta.


Oprócz dokładnego badania lekarskiego wykonuje się tomografię komputerową głowy, badanie krwi oraz - [[płyn mózgowo-rdzeniowy|płynu mózgowo-rdzeniowego]], który często jest jednolicie podbarwiony krwią oraz [[ksantochromia|ksantochromiczny]]<ref>A. Prusiński, ''Neurologia praktyczna'', PZWL 2003, ISBN 83-200-2844-2</ref>.
Oprócz dokładnego badania lekarskiego wykonuje się tomografię komputerową głowy, badanie krwi oraz [[płyn mózgowo-rdzeniowy|płynu mózgowo-rdzeniowego]], który często jest jednolicie podbarwiony krwią oraz [[ksantochromia|ksantochromiczny]]<ref>A. Prusiński, ''Neurologia praktyczna'', PZWL 2003, {{ISBN|83-200-2844-2}}.</ref>.


Przed ewentualnym zabiegiem operacyjnym wykonuje się także angiografię tętnic mózgowych w celu dokładnego uwidocznienia źródła krwotoku.
Przed ewentualnym zabiegiem operacyjnym wykonuje się także angiografię tętnic mózgowych w celu dokładnego uwidocznienia źródła krwotoku.


== Leczenie ==
== Leczenie ==
Zabieg [[neurochirurgia|neurochirurgiczny]] w niektórych przypadkach pozwala zatrzymać krwawienie, usunąć krew z przestrzeni podpajęczynówkowej i zmniejszyć stopień uszkodzenia mózgu. Jednocześnie lekarze monitorują ogólny stan pacjenta. Alternatywą dla otwarcia czaszki i założenia na szypułę pękniętego tętniaka klipsa hamującego krwawienie (ang. clipping) jest uszczelnienie tętniaka od środka naczynia za pomocą specjalnej "sprężynki" (ang. coiling) przez radiologa interwencyjnego- bez otwierania czaszki.
Zabieg [[neurochirurgia|neurochirurgiczny]] w niektórych przypadkach pozwala zatrzymać krwawienie, usunąć krew z przestrzeni podpajęczynówkowej i zmniejszyć stopień uszkodzenia mózgu. Jednocześnie lekarze monitorują ogólny stan pacjenta. Alternatywą dla otwarcia czaszki i założenia na szypułę pękniętego tętniaka klipsa hamującego krwawienie (ang. ''clipping'') jest uszczelnienie tętniaka od środka naczynia za pomocą specjalnej „sprężynki” (ang. ''coiling'') przez radiologa interwencyjnego, przeprowadzane bez otwierania czaszki.


Po ustąpieniu ostrych objawów neurolog ocenia stopień uszkodzenia mózgu i rozpoczyna rehabilitację.
Po ustąpieniu ostrych objawów neurolog ocenia stopień uszkodzenia mózgu i rozpoczyna rehabilitację.


== Rokowanie ==
== Rokowanie ==
Niepewne. Zależy m.in. od ciężkości krwotoku według skali Hunta-Hessa, pomimo znacznego postępu w leczeniu neurochirurgicznym i śródnaczyniowym nadal jest poważne; u niektórych chorych występuje ponowny krwotok. U wielu chorych pozostają ubytki [[neurologia|neurologiczne]], wynikające z trwałych uszkodzeń mózgu (na przykład [[Porażenie|paraliż]] części ciała albo [[zaburzenia mowy]]).
Niepewne, zależy m.in. od ciężkości krwotoku według skali Hunta-Hessa. Pomimo znacznego postępu w leczeniu neurochirurgicznym i śródnaczyniowym nadal jest poważne; u niektórych chorych występuje ponowny krwotok. U wielu chorych pozostają ubytki [[neurologia|neurologiczne]], wynikające z trwałych uszkodzeń mózgu (na przykład [[Porażenie|paraliż]] części ciała albo [[zaburzenia mowy]]).

⚫
== Bibliografia ==
⚫
* {{cytuj książkę|tytuł=Choroby układu nerwowego|inni=Wojciech Kozubski, [[Paweł P. Liberski]] (red.)|miejsce=Warszawa|wydawca=Wydawnictwo Lekarskie PZWL|rok=2004|id=ISBN 83-200-2636-9|strony=459-464}}


== Klasyfikacja ICD10 ==
{| class="wikitable"
|-
! kod ICD10 !! nazwa choroby
|-
| {{ICD10|I60}} || Krwotok podpajęczynówkowy
|-
| {{ICD10|I60.0}} || Krwotok podpajęczynówkowy z syfonu lub rozwidlenia tętnicy szyjnej wewnętrznej
|-
| {{ICD10|I60.1}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy środkowej mózgu
|-
| {{ICD10|I60.2}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy łączącej przedniej
|-
| {{ICD10|I60.3}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy łączącej tylnej
|-
| {{ICD10|I60.4}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy podstawnej
|-
| {{ICD10|I60.5}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy kręgowej
|-
| {{ICD10|I60.6}} || Krwotok podpajęczynówkowy z innych tętnic wewnątrzczaszkowych
|-
| {{ICD10|I60.7}} || Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy wewnątrzczaszkowej, nieokreślony
|-
| {{ICD10|I60.8}} || Inne krwotoki podpajęczynówkowe
|-
| {{ICD10|I60.9}} || Krwotok podpajęczynówkowy, nieokreślony
|-
|}
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

⚫
== Bibliografia ==
⚫
* {{cytuj książkę |tytuł = Choroby układu nerwowego |inni = Wojciech Kozubski, [[Paweł P. Liberski]] (red.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |rok = 2004 |isbn = 83-200-2636-9 |strony = 459–464}}


{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}


{{Kontrola autorytatywna}}
⚫
[[Kategoria:Choroby układu nerwowego]]


⚫
[[Kategoria:Choroby układu nerwowego]]
{{link FA|de}}
[[Kategoria:Stany nagłe w medycynie]]
{{link FA|en}}

[[cy:Gwaedlif isaracnoid]]
[[da:Subaraknoidal blødning]]
[[de:Subarachnoidalblutung]]
[[en:Subarachnoid hemorrhage]]
[[es:Hemorragia subaracnoidea]]
[[fr:Hémorragie méningée]]
[[it:Emorragia subaracnoidea]]
[[he:דימום מוחי תת-עכבישי]]
[[nl:Subarachnoïdale bloeding]]
[[ja:クモ膜下出血]]
[[no:Hjernehinneblødning]]
[[ru:Субарахноидальное кровоизлияние]]
[[th:เลือดออกใต้เยื่อหุ้มสมองชั้นกลาง]]
[[uk:Субарахноїдальний крововилив]]
[[zh:蛛网膜下腔出血]]

Aktualna wersja na dzień 22:11, 29 lut 2024

Krwotok podpajęczynówkowy
Haemorrhagia subarachnoidealis
Ilustracja
Obraz tomografii komputerowej głowy pacjenta z krwotokiem podpajęczynówkowym (widoczny jako biała plama na środku mózgu)
Klasyfikacje
ICD-10

I60
Krwotok podpajęczynówkowy

DiseasesDB

12602

MedlinePlus

000701

MeSH

D013345

Krwotok podpajęczynówkowy (ang. subarachnoid hemorrhage, łac. haemorrhagia subarachnoidalis) – krwawienie do przestrzeni podpajęczynówkowej, która znajduje się między pajęczynówką a oponą miękką mózgu. Krwawienie występuje niespodziewanie, zwykle z powodu pękniętego tętniaka mózgu lub jako skutek urazu głowy.

Objawy krwotoku podpajęczynówkowego to pojawiający się nagle, ostry ból głowy, wymioty, zdezorientowanie, brak świadomości, czasem również napad padaczkowy[1]. Rozpoznanie krwawienia jest zwykle potwierdzane tomografią komputerową, czasem również punkcją lędźwiową. Leczenie odbywa się poprzez natychmiastową operację głowy lub radiologię zabiegową. Podaje się również leki, aby zapobiec nawrotowi krwawienia i ewentualnym komplikacjom. W latach 30. XX wieku opracowano operację tętniaka, jednakże od lat 90. wiele przypadków jest leczona mniej inwazyjną metodą, za pomocą platynowych elektroodczepialnych spiral (GDC, Guglielmi detachable coils), która przeprowadzana jest przez duże naczynia krwionośne[1].

Krwotok podpajęczynówkowy jest rodzajem udaru mózgu i stanowi 1–7% wszystkich udarów[2]. Może doprowadzić do śmierci lub niepełnosprawności, nawet jeśli został zdiagnozowany i leczony na wczesnym etapie. Prawie połowa wszystkich przypadków krwotoku podpajęczynówkowego jest śmiertelna, a 10–15% wszystkich chorych umiera przed przybyciem do szpitala[1]. Ci którzy przeżyją, często mają problemy neurologiczne[3].

Objawy

[edytuj | edytuj kod]

Typowym objawem podpajęczynówkowego krwawienia jest piorunujący ból głowy (opisywany przez pacjentów „jakby zostali kopnięci w głowę”[4], albo „najgorszy ból w życiu”, pojawiający się w ciągu kilku sekund do kilku minut). Ból ten często pulsuje w kierunku potylicy (tyłu głowy)[5]. U około jednej trzeciej pacjentów nie występują żadne inne objawy oprócz charakterystycznego bólu głowy. U jednego na dziesięciu pacjentów, który zgłaszają się do lekarza z podobnym bólem głowy, diagnozowany jest później krwotok podpajęczynówkowy[1]. Mogą wystąpić wymioty, a 1 na 14 pacjentów ma napad padaczkowy[1]. Innymi objawami krwotoku są również splątanie, ograniczenie świadomości lub nawet śpiączka, sztywność karku oraz inne objawy oponowe[1]. Sztywność karku występuje zwykle około sześciu godzin od rozpoczęcia krwawienia[6].

Pozostałe objawy krwotoku podpajęczynówkowego to:

  • zaburzenia częstości oddechu i tętna
  • utrata przytomności
  • światłowstręt
  • inne zaburzenia i objawy neurologiczne (na przykład drętwienie albo paraliż jednej kończyny, nierówna szerokość źrenic, upośledzenie mowy).

Przyczyny i czynniki ryzyka

[edytuj | edytuj kod]

Przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest najczęściej pęknięcie tętniaka jednej z tętnic mózgu. Tętniaki tętnic mózgowych i malformacje tętniczo-żylne są najczęstszymi źródłami spontanicznego krwotoku podpajęczynówkowego.

Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego jest większe u ludzi z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą.

Klasyfikacja

[edytuj | edytuj kod]

Do wstępnej oceny stanu klinicznego i rokowania u chorego z krwotokiem podpajęczynówkowym wykorzystywana jest m.in. skala Boterella w modyfikacji Hunta i Hessa:

  • I° – lekki ból głowy, zaznaczona sztywność karku
  • II° – średni lub silny ból głowy, wyraźne objawy oponowe (duża sztywność karku), objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych (głównie gałkoruchowych)
  • III° – nieduże zaburzenia przytomności (senność) i (lub) jakościowe świadomości, obecne objawy ogniskowe
  • IV° – znaczne zaburzenia przytomności (sopor), niedowład połowiczy, zakłócenia czynności wegetatywnych (objawy odkorowania)
  • V° – głęboka śpiączka, sztywność odmóżdżeniowa, prężenia.

Skalą uzupełniającą może być także skala WFNS (Światowej Federacji Towarzystw Neurochirurgicznych), opierająca się o skalę śpiączki Glasgow oraz obecność zaburzeń neurologicznych:

  • stopień 1: GCS 15, bez deficytu neurologicznego,
  • stopień 2: GCS 13-14, bez deficytu neurologicznego,
  • stopień 3: GCS 13-14, z ogniskowym uszkodzeniem neurologicznym,
  • stopień 4: GCS 7-12, z lub bez deficytu,
  • stopień 5: GCS <7, z lub bez deficytu[7].

Powikłania

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne:

  • skurcz naczyń
  • obrzęk mózgu, cytotoksyczny lub naczyniowy
  • śmierć
  • napady padaczkowe
  • zaburzenia układu krążenia
  • neurogenny obrzęk płuc
  • zaburzenia wodno-elektrolitowe

Późne:

Rozpoznanie

[edytuj | edytuj kod]

Krwotok podpajęczynówkowy trzeba odróżnić od wielu innych chorób układu nerwowego oraz od zawału serca (kiedy oprócz utraty przytomności pojawiają się zaburzenia rytmu pracy serca). Chory musi natychmiast znaleźć się pod opieką lekarza na oddziale neurologicznym lub neurochirurgicznym – od szybkiego rozpoznania choroby zależy wynik leczenia, a często życie pacjenta.

Oprócz dokładnego badania lekarskiego wykonuje się tomografię komputerową głowy, badanie krwi oraz płynu mózgowo-rdzeniowego, który często jest jednolicie podbarwiony krwią oraz ksantochromiczny[8].

Przed ewentualnym zabiegiem operacyjnym wykonuje się także angiografię tętnic mózgowych w celu dokładnego uwidocznienia źródła krwotoku.

Leczenie

[edytuj | edytuj kod]

Zabieg neurochirurgiczny w niektórych przypadkach pozwala zatrzymać krwawienie, usunąć krew z przestrzeni podpajęczynówkowej i zmniejszyć stopień uszkodzenia mózgu. Jednocześnie lekarze monitorują ogólny stan pacjenta. Alternatywą dla otwarcia czaszki i założenia na szypułę pękniętego tętniaka klipsa hamującego krwawienie (ang. clipping) jest uszczelnienie tętniaka od środka naczynia za pomocą specjalnej „sprężynki” (ang. coiling) przez radiologa interwencyjnego, przeprowadzane bez otwierania czaszki.

Po ustąpieniu ostrych objawów neurolog ocenia stopień uszkodzenia mózgu i rozpoczyna rehabilitację.

Rokowanie

[edytuj | edytuj kod]

Niepewne, zależy m.in. od ciężkości krwotoku według skali Hunta-Hessa. Pomimo znacznego postępu w leczeniu neurochirurgicznym i śródnaczyniowym nadal jest poważne; u niektórych chorych występuje ponowny krwotok. U wielu chorych pozostają ubytki neurologiczne, wynikające z trwałych uszkodzeń mózgu (na przykład paraliż części ciała albo zaburzenia mowy).

Klasyfikacja ICD10

[edytuj | edytuj kod]
kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: I60 Krwotok podpajęczynówkowy
ICD-10: I60.0 Krwotok podpajęczynówkowy z syfonu lub rozwidlenia tętnicy szyjnej wewnętrznej
ICD-10: I60.1 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy środkowej mózgu
ICD-10: I60.2 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy łączącej przedniej
ICD-10: I60.3 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy łączącej tylnej
ICD-10: I60.4 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy podstawnej
ICD-10: I60.5 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy kręgowej
ICD-10: I60.6 Krwotok podpajęczynówkowy z innych tętnic wewnątrzczaszkowych
ICD-10: I60.7 Krwotok podpajęczynówkowy z tętnicy wewnątrzczaszkowej, nieokreślony
ICD-10: I60.8 Inne krwotoki podpajęczynówkowe
ICD-10: I60.9 Krwotok podpajęczynówkowy, nieokreślony

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f van Gijn J, Kerr RS, Rinkel GJ. Subarachnoid haemorrhage. „Lancet”. 369 (9558), s. 306–318, 2007. DOI: 10.1016/S0140-6736(07)60153-6. PMID: 17258671. 
  2. ↑ Feigin VL, Rinkel GJ, Lawes CM, et al.. Risk factors for subarachnoid hemorrhage: an updated systematic review of epidemiological studies. „Stroke”. 36 (12). s. 2773–2780. DOI: 10.1161/01.STR.0000190838.02954.e8. PMID: 16282541. 
  3. ↑ Suarez JI, Tarr RW, Selman WR. Aneurysmal subarachnoid hemorrhage. „New England Journal of Medicine”. 354 (4), s. 387–396, styczeń 2006. DOI: 10.1056/NEJMra052732. PMID: 16436770. 
  4. ↑ Murray Longmore, Ian Wilkinson, Tom Turmezei, Chee Kay Cheung: Oxford Handbook of Clinical Medicine, 7th edition. Oxford University Press, 2007, s. 841. ISBN 0-19-856837-1. (ang.).
  5. ↑ Punit Ramrakha, Kevin Moore: Oxford Handbook of Acute Medicine, 2nd edition. Oxford University Press, 2007, s. 466–470. ISBN 978-0-19-852072-6. (ang.).
  6. ↑ David A Warrell, Timothy M. Cox, et al.: Oxford Textbook of Medicine, Fourth Edition, Volume 3. Oxford, 2003, s. 1032–1034. ISBN 0-19-857013-9. (ang.).
  7. ↑ Hanbook of Neurosurgery M.S. Greenberg.
  8. ↑ A. Prusiński, Neurologia praktyczna, PZWL 2003, ISBN 83-200-2844-2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krwotok_podpajęczynówkowy&oldid=73019220”