Przejdź do zawartości

Krystyna Budnicka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
M.Tomma (dyskusja | edycje)
m drobne
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 11 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biogram infobox
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Krystyna Budnicka
|imię i nazwisko = Krystyna Budnicka
|grafika = Krystyna Budnicka 2019.jpg
|imię i nazwisko org =
|grafika = Krystyna Budnicka 2019.jpg
|opis grafiki = Krystyna Budnicka (2019)
|opis grafiki = Krystyna Budnicka (2019)
|alt grafiki =
|podpis =
|data urodzenia = 8 maja 1932
|data urodzenia = 8 maja 1932
|miejsce urodzenia = [[Warszawa]]
|data śmierci =
|miejsce urodzenia = [[Warszawa]]
|data śmierci =
|miejsce śmierci =
|Alma Mater = [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II]]
|miejsce śmierci =
|zawód =
|odznaczenia =
|commons = Category:Krystyna Budnicka
|Alma Mater = [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II]]
|stanowisko =
|partia =
|odznaczenia =
|commons = Category:Krystyna Budnicka
|www =
}}
}}
[[Plik:Irena Sendlerowa 2005.02.15 ceremony.jpg|thumb|95. rocznica urodzin [[Irena Sendlerowa|Ireny Sendlerowej]] (siedzi po lewej).<br />Od prawej z przodu: [[Joanna Sobolewska-Pyz]] i Krystyna Budnicka, stoją Małgorzata Indraszyk, Janina Zgrzembska, [[Elżbieta Ficowska]] i Julian Pyz (2005)]]
[[Plik:70th Anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising 02.JPG|thumb|Krystyna Budnicka z wolontariuszkami akcji „Żonkile“ podczas [[70. rocznica powstania w getcie warszawskim|70. rocznicy powstania w getcie warszawskim]] (2013)]]
[[Plik:70th Anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising 02.JPG|thumb|Krystyna Budnicka z wolontariuszkami akcji „Żonkile” podczas [[70. rocznica powstania w getcie warszawskim|70. rocznicy powstania w getcie warszawskim]] (2013)]]
'''Krystyna Budnicka''' (ur. [[8 maja]] [[1932]] w [[Warszawa|Warszawie]]<ref name="MPW">{{Cytuj stronę | url = https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/krystyna-budnicka,1495.html | tytuł = ''Krystyna Budnicka'' | praca = Archiwum Historii Mówionej | opublikowany = 1944.pl | język = pl | data dostępu = 2018-03-01}}</ref> jako '''Hena Kuczer'''<ref name="biobio">{{Cytuj stronę | url = https://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,ocaleni-z-holokaustu-zostali-honorowymi-obywatelami-warszawy,253920.html | tytuł = ''Ocaleni z Holokaustu zostali honorowymi obywatelami Warszawy'' | opublikowany = tvnwarszawa.tvn24.pl | język = pl | data dostępu = 2018-03-01}}</ref>) – polska działaczka społeczna pochodzenia żydowskiego, członkini [[Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu|Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu]], [[Honorowi Obywatele miasta stołecznego Warszawy|honorowa obywatelka miasta stołecznego Warszawy]]
'''Krystyna Budnicka''' (ur. jako '''Hena Kuczer'''<ref name="biobio">{{Cytuj stronę |url = https://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,ocaleni-z-holokaustu-zostali-honorowymi-obywatelami-warszawy,253920.html |tytuł = ''Ocaleni z Holokaustu zostali honorowymi obywatelami Warszawy'' |opublikowany = tvnwarszawa.tvn24.pl |data dostępu = 2018-03-01}}</ref> [[8 maja]] [[1932]] w [[Warszawa|Warszawie]]<ref name="MPW">{{Cytuj stronę |url = https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/krystyna-budnicka,1495.html |tytuł = ''Krystyna Budnicka'' |praca = Archiwum Historii Mówionej |opublikowany = 1944.pl |data dostępu = 2018-03-01}}</ref>) – polska działaczka społeczna pochodzenia żydowskiego, członkini [[Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu|Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu]], [[Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy|honorowa obywatelka miasta stołecznego Warszawy]]


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Urodziła się w Warszawie, w religijnej rodzinie żydowskiej<ref name="MPW"/>. Była ósmym, najmłodszym, dzieckiem z rodzeństwa (do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] sześcioro z jej rodzeństwa osiągnęło pełnoletniość). Jej ojciec Józef-Lejzor Kuczer prowadził rodzinny warsztat stolarski<ref name="MPW"/>. Do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] ukończyła pierwszą klasę szkoły powszechnej przy [[Ulica Barokowa w Warszawie|ul. Barokowej]] 7<ref name="MPW"/>.
Urodziła się w Warszawie, w religijnej rodzinie żydowskiej<ref name="MPW" />. Jej ojciec prowadził [[Stolarstwo|warsztat stolarski]]<ref name="MPW" />. Była najmłodszym, ósmym dzieckiem Józefa Lejzora i Cyrli Kuczerów<ref name="Tymowski5"/>. Do wybuchu wojny ukończyła pierwszą klasę szkoły powszechnej przy [[Ulica Barokowa w Warszawie|ul. Barokowej]] 7<ref name="MPW" />.


Do utworzenia [[Getto warszawskie|getta warszawskiego]] (1940) mieszkała przy [[Plac Muranowski w Warszawie|placu Muranowskim]] (pod adresem ul. Muranowska 10)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Spacerownik po żydowskiej Warszawie | wydawca = Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 358 | isbn = 978-83-268-1283-5 | nazwisko2 = Majewski | imię2 = Jerzy S.}}</ref>, a po wyłączeniu z getta północnej pierzei placu w marcu 1942 zamieszkała wraz z rodziną przy [[Ulica Miła w Warszawie|ul. Miłej]]<ref name="MPW"/>.
W 1940 kamienica przy [[Plac Muranowski w Warszawie|placu Muranowskim]] (pod adresem ul. Muranowska 10), w której mieszkali Kuczerowie, znalazła się w granicach [[Getto warszawskie|getta warszawskiego]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Zieliński |imię = Jarosław |tytuł = Spacerownik po żydowskiej Warszawie |wydawca = Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich |miejsce = Warszawa |data = 2014 |strony = 358 |isbn = 978-83-268-1283-5 |nazwisko2 = Majewski |imię2 = Jerzy S.}}</ref><ref name="Tymowski4">{{Cytuj pismo | nazwisko = Tymowski | imię = Wojciech | tytuł = Nie opłakałem swojej rodziny, bo ja nie miałam łez | czasopismo = Gazeta Stołeczna | strony = 4 | data = 14 kwietnia 2023}}</ref>. Po wyłączeniu z getta północnej pierzei placu w marcu 1942 zamieszkała wraz z rodziną przy [[Ulica Miła w Warszawie|ul. Miłej]]<ref name="MPW" />. W czasie [[Wielka akcja deportacyjna w getcie warszawskim|wielkiej akcji deportacyjnej]] latem 1942 do [[Obóz zagłady w Treblince|obozu zagłady w Treblince]] zostało wywiezionych dwóch jej braci wraz z rodzinami<ref name="MPW" />.


W czasie [[Wielka Akcja|pierwszej wielkiej akcji likwidacyjnej]] w getcie latem 1942 do [[Obóz zagłady w Treblince|obozu zagłady w Treblince]] zostało deportowanych dwóch jej braci wraz z rodzinami<ref name="MPW"/>. W czasie [[Powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie]] i po jego upadku ukrywała się wraz z rodzicami i innymi krewnymi w bunkrze przy [[Ulica Ludwika Zamenhofa w Warszawie|ul. Zamenhofa]]<ref name="MPW"/>. Braci byli członkami [[Żydowska Organizacja Bojowa|Żydowskiej Organizacji Bojowej]] i wzięli udział w powstaniu<ref name="MPW"/>. Bunkier został wykryty przez Niemców dopiero we wrześniu 1943 i wtedy też kanałami ewakuowała się na stronę aryjską<ref name="bio">{{Cytuj stronę | url = http://dzieciholocaustu.org.pl/szab3.php?s=myionas_10.php | tytuł = ''Krystyna Budnicka'' | opublikowany = dzieciholocaustu.org.pl | język = pl | data dostępu = 2018-03-01}}</ref>, gdzie ukrywała się dzięki pomocy [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom „Żegota”]]<ref name="biobio"/> (w kanałach zostali jej rodzice i siostra)<ref name="MPW"/>. Ukrywała się przy [[Ulica Mokotowska w Warszawie|ul. Mokotowskiej]] 1<ref name="MPW"/>. Tam straciła brata Rafała, wydanego Niemcom przez syna dozorcy, który opiekował się zbiegami z getta<ref name="MPW"/>.
W czasie [[Powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie]] i kilka miesięcy po jego upadku ukrywała się wraz z rodzicami i innymi krewnymi w bunkrze wybudowanym pod kierownictwem jej brata Rafała w podziemiach narożnej kamienicy pod podwójnym adresem [[Ulica Ludwika Zamenhofa w Warszawie|ul. Zamenhofa]] 56 i ul. Muranowska 44<ref name="TP8"/>. W bunkrze był dostęp do wody pitnej i [[Elektryczność|elektryczności]]<ref name="TP8"/>. Znajdowało się tam także [[Radioodbiornik|radio]]<ref name="Tymowski4"/>. Jej najstarsi bracia byli członkami [[Żydowska Organizacja Bojowa|Żydowskiej Organizacji Bojowej]] i wzięli udział w walkach<ref name="MPW" />. W czasie powstania kamienica, pod którą znajdował się bunkier, została podpalona<ref name="Engelking42">{{Cytuj pismo | nazwisko = Engelking | imię = Barbara | tytuł = Gruzowcy [w:] Opór i zagłada 1943 | czasopismo = Pomocnik Historyczny Polityki | wolumin = 2/2023 | strony = 42 | data = 2023}}</ref>. Jego mieszkańcy (ok. 40 osób) znaleźli wtedy schronienie w kanałach, z którym bunkier był połączony<ref name="Engelking42"/>. Po 16 maja 1943 roku w bunkrze pozostało kilkanaście osób<ref name="Engelking42"/>.


Bunkier został wykryty przez przeszukujących ruiny getta Polaków<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Hena, czyli łaska | czasopismo = Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”) | strony = 8 | data = 29 marca 2023}}</ref> we wrześniu 1943<ref name="bio"/>. Zamordowali oni wtedy jej braci, Chaima i Izaaka<ref name="TP8"/>. Po wykryciu kryjówki wraz z pozostałymi przy życiu jego mieszkańcami kanałami ewakuowała się na stronę aryjską<ref name="bio">{{Cytuj stronę |url = http://dzieciholocaustu.org.pl/szab3.php?s=myionas_10.php |tytuł = ''Krystyna Budnicka'' |opublikowany = dzieciholocaustu.org.pl |data dostępu = 2018-03-01}}</ref>, gdzie znalazła schronienie dzięki pomocy [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom „Żegota”]]<ref name="biobio" /> (w kanałach zostali jej rodzice i siostra)<ref name="MPW" />. Ukrywała się przy [[Ulica Mokotowska w Warszawie|ul. Mokotowskiej]] 1<ref name="MPW" />. Tam zmarł na [[Sepsa|sepsę]] jej brat Jehuda<ref name="Tymowski5">{{Cytuj pismo | nazwisko = Tymowski | imię = Wojciech | tytuł = Nie opłakałem swojej rodziny, bo ja nie miałam łez | czasopismo = Gazeta Stołeczna | strony = 5 | data = 14 kwietnia 2023}}</ref>, a w lutym 1944<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Hena, czyli łaska | czasopismo = Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”) | strony = 12 | data = 29 marca 2023}}</ref> straciła brata Rafała, wydanego Niemcom przez syna dozorcy, który opiekował się zbiegami z getta<ref name="MPW" />.
Do wybuchu [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] wraz ze swoją bratową Anną zmieniała miejsce ukrycia. Wybuch powstawania zastał je przy [[Ulica Dobra w Warszawie|ul. Dobrej]] pod opieką państwa Budnickich (ich nazwisko przyjęła po wojnie)<ref name="MPW"/>. Po upadku [[Powiśle (Warszawa)|Powiśla]] [[Kalendarium powstania warszawskiego – 6 września|6 września 1944]] została wyprowadzona do obozu przejściowego w [[Kościół św. Stanisława Biskupa w Warszawie|kościele św. Stanisława]] na [[Wola (Warszawa)|Woli]], a stamtąd do [[Dulag 121 Pruszków|Dulagu 121 Pruszków]]<ref name="MPW"/>. W drodze do [[Pruszków|Pruszkowa]] dołączyła do grupy sierot z jednego z sierocińców prowadzonego przez [[szarytki|siostry szarytki]]<ref name="MPW"/>.


Do wybuchu [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] wraz ze swoją bratową Anną zmieniała miejsce ukrycia. Wybuch powstania zastał je przy [[Ulica Dobra w Warszawie|ul. Dobrej]] pod opieką państwa Budnickich (ich nazwisko przyjęła po wojnie)<ref name="MPW" />. Po upadku [[Powiśle (Warszawa)|Powiśla]] [[Kalendarium powstania warszawskiego – 6 września|6 września 1944]] została wyprowadzona do obozu przejściowego w [[Kościół św. Stanisława Biskupa w Warszawie|kościele św. Stanisława]] na [[Wola (Warszawa)|Woli]], a stamtąd do [[Dulag 121 Pruszków|Dulagu 121 Pruszków]]<ref name="MPW" />. W drodze do [[Pruszków|Pruszkowa]] na prośbę Budnickiego, który spodziewał się wywiezienia na roboty do [[III Rzesza|III Rzeszy]], jako Krystyna Budnicka dołączyła do grupy sierot z jednego z [[Dom dziecka|sierocińców]] prowadzonego przez [[szarytki|siostry szarytki]]<ref name="MPW" /><ref name="Tymowski5"/>. W Pruszkowie szarytki razem z dziećmi zostały przez Niemców wypuszczone, i w kolejnych miesiącach przebywały w różnych miejscowościach w pobliżu Warszawy<ref name="Tymowski5"/>.
Po powrocie do Warszawy (1946) podjęła naukę w Gimnazjum Sióstr Nazaretanek, a następnie ukończyła studia pedagogiczne na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickim Uniwersytecie Lubelskim]] i stołecznym [[Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie|Instytucie Pedagogiki Specjalnej]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.radawarszawy.um.warszawa.pl/SiteCollectionDocuments/Microsoft%20Word%20-%20Informacja%20na%20stron%C4%99%20internetow%C4%85.pdf | tytuł = Uroczysta sesja Rady miasta stołecznego Warszawy 19 kwietnia 2018 r. | praca = Rada m.st. Warszawy | strony = 4 | data dostępu = 2019-11-18}}</ref>. Od 1990 jest działaczką Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu<ref name="biobio"/>. Z całej wielkiej rodziny wojnę przeżyła tylko ona i bratowa<ref name="MPW"/>.


Po powrocie do Warszawy (1946) podjęła naukę w Gimnazjum Sióstr Nazaretanek, a następnie ukończyła studia pedagogiczne na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickim Uniwersytecie Lubelskim]] i stołecznym [[Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie|Instytucie Pedagogiki Specjalnej]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://radawarszawy.um.warszawa.pl/SiteCollectionDocuments/Microsoft%20Word%20-%20Informacja%20na%20stron%C4%99%20internetow%C4%85.pdf |tytuł = Uroczysta sesja Rady miasta stołecznego Warszawy 19 kwietnia 2018 r. |praca = Rada m.st. Warszawy |strony = 4 |data dostępu = 2019-11-18}}</ref>. Znalazła pracę w [[Otwock]]u jako wychowawczyni w sanatorium dla dzieci chorych na gruźlicę kostno-stawową<ref name="Tymowski5"/>. Później pracowała w Warszawie jako [[nauczyciel]]ka<ref name="TP8">{{Cytuj pismo | tytuł = Hena, czyli łaska | czasopismo = Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”) | strony = 8 | data = 29 marca 2023}}</ref>. Przez wiele lat po wojnie nie mówiła nikomu o swoich przeżyciach podczas [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji]]<ref name="TP13">{{Cytuj pismo | tytuł = Hena, czyli łaska | czasopismo = Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”) | strony = 13 | data = 29 marca 2023}}</ref>. Podjęła również decyzję o konwersji na [[chrześcijaństwo]]<ref name="TP13"/>. W 1991 została jednak członkinią nowo powstałego Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu i napisała dla niego relację<ref name="TP8"/>.
1 marca 2018 [[Rada Warszawy]] podjęła uchwałę o wyróżnieniu Krystyny Budnickiej tytułem [[Honorowi Obywatele miasta stołecznego Warszawy|Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy]]. Tytuł wręczono w trakcie uroczystej sesji Rady Warszawy z okazji 75. rocznicy wybuchu [[Powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie warszawskim]] na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim]]<ref name="biobio"/><ref>{{Cytuj stronę | url = https://bip.warszawa.pl/NR/rdonlyres/FDA65D35-BBA3-4053-A94E-626ADB2F42F2/1334189/1663_uch.docx | tytuł = Uchwała nr LXII/1663/2018 z 01-03-2018 w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Stołecznego Warszawy | data = 2018-03-01 | opublikowany = Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy | data dostępu = 2018-03-20}}</ref><ref>{{Cytuj | url = https://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,ocaleni-z-holokaustu-warszawa-brma-nowych-honorowych-obywateli,258029.html | tytuł = Ocaleni z Holokaustu. Warszawa ma nowych honorowych obywateli | opublikowany = tvnwarszawa.tvn24.pl | data dostępu = 19 kwietnia 2018 | język = pl}}</ref>.


Z całej wielkiej rodziny wojnę przeżyła tylko ona i bratowa<ref name="MPW" />.

1 marca 2018 [[Rada miasta stołecznego Warszawy|Rada Warszawy]] podjęła uchwałę o nadaniu jej tytułu [[Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy|honorowej obywatelki miasta stołecznego Warszawy]]. Tytuł wręczono w trakcie uroczystej sesji [[Rada miasta stołecznego Warszawy|Rady m.st. Warszawy]] z okazji 75. rocznicy wybuchu [[Powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie warszawskim]] na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim]]<ref name="biobio" /><ref>{{Cytuj stronę |url = https://bip.warszawa.pl/NR/rdonlyres/FDA65D35-BBA3-4053-A94E-626ADB2F42F2/1334189/1663_uch.docx |tytuł = Uchwała nr LXII/1663/2018 z 01-03-2018 w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Stołecznego Warszawy |data = 2018-03-01 |opublikowany = Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy |data dostępu = 2018-03-20}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url = https://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,ocaleni-z-holokaustu-warszawa-brma-nowych-honorowych-obywateli,258029.html |tytuł = Ocaleni z Holokaustu. Warszawa ma nowych honorowych obywateli |opublikowany = tvnwarszawa.tvn24.pl |data dostępu = 2018-04-19}}</ref>.

== Życie prywatne ==
Miała sześciu starszych braci (Izaaka, Borucha, Szaję, Chaima, Rafała i Jehudę) i starszą siostrę Perlę<ref name="Tymowski5"/>.

== Upamiętnienie ==
W marcu 2023 roku skwerowi zlokalizowanemu pomiędzy ulicami [[Ulica Mordechaja Anielewicza w Warszawie|Mordechaja Anielewicza]] i [[Ulica Karmelicka w Warszawie|Karmelicką]] w Warszawie nadano nazwę ''skwer Rodziny Kuczerów''<ref>{{Cytuj stronę | url = https://edziennik.mazowieckie.pl/legalact/2023/3662/ | tytuł = Uchwała nr LXXIX/2585/2023 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 marca 2023 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy | data = 24 marca 2023 | praca = Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 3662 | data dostępu = 2023-07-03}}</ref>.
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
Linia 41: Linia 46:
{{SORTUJ:Budnicka, Krystyna}}
{{SORTUJ:Budnicka, Krystyna}}
[[Kategoria:Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II]]
[[Kategoria:Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II]]
[[Kategoria:Mieszkańcy getta warszawskiego]]
[[Kategoria:Polscy działacze społeczni]]
[[Kategoria:Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Mieszkańcy getta warszawskiego]]
[[Kategoria:Ocalali z Zagłady Żydów]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1932]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1932]]
[[Kategoria:Honorowi obywatele Warszawy]]

Aktualna wersja na dzień 09:06, 24 maj 2024

Krystyna Budnicka
Ilustracja
Krystyna Budnicka (2019)
Data i miejsce urodzenia

8 maja 1932
Warszawa

Alma Mater

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

95. rocznica urodzin Ireny Sendlerowej (siedzi po lewej).
Od prawej z przodu: Joanna Sobolewska-Pyz i Krystyna Budnicka, stoją Małgorzata Indraszyk, Janina Zgrzembska, Elżbieta Ficowska i Julian Pyz (2005)
Krystyna Budnicka z wolontariuszkami akcji „Żonkile” podczas 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim (2013)

Krystyna Budnicka (ur. jako Hena Kuczer[1] 8 maja 1932 w Warszawie[2]) – polska działaczka społeczna pochodzenia żydowskiego, członkini Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, honorowa obywatelka miasta stołecznego Warszawy

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Warszawie, w religijnej rodzinie żydowskiej[2]. Jej ojciec prowadził warsztat stolarski[2]. Była najmłodszym, ósmym dzieckiem Józefa Lejzora i Cyrli Kuczerów[3]. Do wybuchu wojny ukończyła pierwszą klasę szkoły powszechnej przy ul. Barokowej 7[2].

W 1940 kamienica przy placu Muranowskim (pod adresem ul. Muranowska 10), w której mieszkali Kuczerowie, znalazła się w granicach getta warszawskiego[4][5]. Po wyłączeniu z getta północnej pierzei placu w marcu 1942 zamieszkała wraz z rodziną przy ul. Miłej[2]. W czasie wielkiej akcji deportacyjnej latem 1942 do obozu zagłady w Treblince zostało wywiezionych dwóch jej braci wraz z rodzinami[2].

W czasie powstania w getcie i kilka miesięcy po jego upadku ukrywała się wraz z rodzicami i innymi krewnymi w bunkrze wybudowanym pod kierownictwem jej brata Rafała w podziemiach narożnej kamienicy pod podwójnym adresem ul. Zamenhofa 56 i ul. Muranowska 44[6]. W bunkrze był dostęp do wody pitnej i elektryczności[6]. Znajdowało się tam także radio[5]. Jej najstarsi bracia byli członkami Żydowskiej Organizacji Bojowej i wzięli udział w walkach[2]. W czasie powstania kamienica, pod którą znajdował się bunkier, została podpalona[7]. Jego mieszkańcy (ok. 40 osób) znaleźli wtedy schronienie w kanałach, z którym bunkier był połączony[7]. Po 16 maja 1943 roku w bunkrze pozostało kilkanaście osób[7].

Bunkier został wykryty przez przeszukujących ruiny getta Polaków[8] we wrześniu 1943[9]. Zamordowali oni wtedy jej braci, Chaima i Izaaka[6]. Po wykryciu kryjówki wraz z pozostałymi przy życiu jego mieszkańcami kanałami ewakuowała się na stronę aryjską[9], gdzie znalazła schronienie dzięki pomocy Rady Pomocy Żydom „Żegota”[1] (w kanałach zostali jej rodzice i siostra)[2]. Ukrywała się przy ul. Mokotowskiej 1[2]. Tam zmarł na sepsę jej brat Jehuda[3], a w lutym 1944[10] straciła brata Rafała, wydanego Niemcom przez syna dozorcy, który opiekował się zbiegami z getta[2].

Do wybuchu powstania warszawskiego wraz ze swoją bratową Anną zmieniała miejsce ukrycia. Wybuch powstania zastał je przy ul. Dobrej pod opieką państwa Budnickich (ich nazwisko przyjęła po wojnie)[2]. Po upadku Powiśla 6 września 1944 została wyprowadzona do obozu przejściowego w kościele św. Stanisława na Woli, a stamtąd do Dulagu 121 Pruszków[2]. W drodze do Pruszkowa na prośbę Budnickiego, który spodziewał się wywiezienia na roboty do III Rzeszy, jako Krystyna Budnicka dołączyła do grupy sierot z jednego z sierocińców prowadzonego przez siostry szarytki[2][3]. W Pruszkowie szarytki razem z dziećmi zostały przez Niemców wypuszczone, i w kolejnych miesiącach przebywały w różnych miejscowościach w pobliżu Warszawy[3].

Po powrocie do Warszawy (1946) podjęła naukę w Gimnazjum Sióstr Nazaretanek, a następnie ukończyła studia pedagogiczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i stołecznym Instytucie Pedagogiki Specjalnej[11]. Znalazła pracę w Otwocku jako wychowawczyni w sanatorium dla dzieci chorych na gruźlicę kostno-stawową[3]. Później pracowała w Warszawie jako nauczycielka[6]. Przez wiele lat po wojnie nie mówiła nikomu o swoich przeżyciach podczas okupacji[12]. Podjęła również decyzję o konwersji na chrześcijaństwo[12]. W 1991 została jednak członkinią nowo powstałego Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu i napisała dla niego relację[6].

Z całej wielkiej rodziny wojnę przeżyła tylko ona i bratowa[2].

1 marca 2018 Rada Warszawy podjęła uchwałę o nadaniu jej tytułu honorowej obywatelki miasta stołecznego Warszawy. Tytuł wręczono w trakcie uroczystej sesji Rady m.st. Warszawy z okazji 75. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim na Zamku Królewskim[1][13][14].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Miała sześciu starszych braci (Izaaka, Borucha, Szaję, Chaima, Rafała i Jehudę) i starszą siostrę Perlę[3].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2023 roku skwerowi zlokalizowanemu pomiędzy ulicami Mordechaja Anielewicza i Karmelicką w Warszawie nadano nazwę skwer Rodziny Kuczerów[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Ocaleni z Holokaustu zostali honorowymi obywatelami Warszawy. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2018-03-01].
  2. a b c d e f g h i j k l m n Krystyna Budnicka. [w:] Archiwum Historii Mówionej [on-line]. 1944.pl. [dostęp 2018-03-01].
  3. a b c d e f Wojciech Tymowski. Nie opłakałem swojej rodziny, bo ja nie miałam łez. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 14 kwietnia 2023. 
  4. Jarosław Zieliński, Jerzy S. Majewski: Spacerownik po żydowskiej Warszawie. Warszawa: Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich, 2014, s. 358. ISBN 978-83-268-1283-5.
  5. a b Wojciech Tymowski. Nie opłakałem swojej rodziny, bo ja nie miałam łez. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 14 kwietnia 2023. 
  6. a b c d e Hena, czyli łaska. „Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”)”, s. 8, 29 marca 2023. 
  7. a b c Barbara Engelking. Gruzowcy [w:] Opór i zagłada 1943. „Pomocnik Historyczny Polityki”. 2/2023, s. 42, 2023. 
  8. Hena, czyli łaska. „Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”)”, s. 8, 29 marca 2023. 
  9. a b Krystyna Budnicka. dzieciholocaustu.org.pl. [dostęp 2018-03-01].
  10. Hena, czyli łaska. „Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”)”, s. 12, 29 marca 2023. 
  11. Uroczysta sesja Rady miasta stołecznego Warszawy 19 kwietnia 2018 r.. [w:] Rada m.st. Warszawy [on-line]. s. 4. [dostęp 2019-11-18].
  12. a b Hena, czyli łaska. „Tygodnik Powszechny (wydanie specjalne „Żydowska Polska Walcząca”)”, s. 13, 29 marca 2023. 
  13. Uchwała nr LXII/1663/2018 z 01-03-2018 w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Stołecznego Warszawy. Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy, 2018-03-01. [dostęp 2018-03-20].
  14. Ocaleni z Holokaustu. Warszawa ma nowych honorowych obywateli. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2018-04-19].
  15. Uchwała nr LXXIX/2585/2023 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 marca 2023 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 3662 [on-line]. 24 marca 2023. [dostęp 2023-07-03].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]