Gatunek wymarły na wolności: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 21:55, 16 mar 2024

Kategoria zagrożenia (CKGZ)
EX	EW	CR	EN	VU	NT	LC

Kategoria: wymarły na wolności

Koń Przewalskiego (*Equus przewalskii*) – przykład gatunku wymarłego na wolności

Gatunek wymarły na wolności (ang. extinct in the wild, EW) – jedna z kategorii określających stan zagrożenia wyginięciem gatunków, używanych w siedmioskalowych systemach kategoryzacji zagrożenia Czerwonej księgi gatunków zagrożonych (CKGZ). Znajduje się pomiędzy kategoriami gatunku krytycznie zagrożonego (CR) a gatunku wymarłego (EX). Odnosi się do gatunków wymarłych w stanie dzikim w obrębie ich pierwotnego zasięgu. Przedstawiciele tych gatunków żyją jednak w hodowlach lub ogrodach zoologicznych i botanicznych, ewentualnie utrzymywani są w postaci populacji dziko żyjących, ale poza pierwotnym zasięgiem gatunku. Żeby gatunek można było uznać za wymarły na wolności konieczne jest odpowiednio długotrwałe, ze względu na jego biologię, badanie wykluczające utrzymanie się dzikich populacji^[1]. Odbudowa trwałych populacji gatunku na wolności jest możliwa przez odpowiednie projekty restytucyjne. W 2008 roku do kategorii należały 33 gatunki zwierząt^[2], m.in.:

koń Przewalskiego (Equus przewalskii) – wymarły na wolności od 1969 r., następnie reintrodukowany;
kruk ogorzały (Corvus hawaiiensis) – wymarły na wolności od 2002 r.;
czubacz garbonosy (Mitu mitu) – wymarły na wolności od 1987 r. lub 1988 r.;
gołębiak kasztanowaty (Zenaida graysoni) – wymarły na wolności od 1972 r.;
oryks szablorogi (Oryx dammah).

Zgodnie z zasadami Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (ang. International Union for Conservation of Nature, IUCN) kategoria ta stosowana może być tylko w odniesieniu do gatunków w całym ich zasięgu, tzn. nie powinna być stosowana na szczeblu dotyczącym określonego obszaru (kraju, regionu, lokalnie)^[3].

Zobacz też

Przypisy

↑ IUCN, IUCN Red List Categories and Criteria. Version 3.1 Second edition [online], 2012, s. 14 [dostęp 2015-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-11] (ang.).
↑ IUCN, Table 3a: Status category summary by major taxonomic group (animals), [w:] Red List version 2011 [online] [dostęp 2011-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-03] (ang.).
↑ IUCN, Guidelines for application of IUCN Red List criteria at regional and national levels. Version 4.0 [online], 2012, s. 13 [dostęp 2015-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09] (ang.).

[IUCN_Red_List_Categories-1] IUCN, IUCN Red List Categories and Criteria. Version 3.1 Second edition [online], 2012, s. 14 [dostęp 2015-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-11] (ang.).

[IUCN_Red_List-2] IUCN, Table 3a: Status category summary by major taxonomic group (animals), [w:] Red List version 2011 [online] [dostęp 2011-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-03] (ang.).

[IUCN_Guidelines-3] IUCN, Guidelines for application of IUCN Red List criteria at regional and national levels. Version 4.0 [online], 2012, s. 13 [dostęp 2015-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09] (ang.).

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{KategoriaIUCN|EW}}
+[[Plik:Przewalski's Horse at The Wilds.jpg|thumb|300px|[[Koń Przewalskiego]] (''Equus przewalskii'') – przykład gatunku wymarłego na wolności]]
+{{commonscat|IUCN Extinct In The Wild species|Gatunki wymarłe na wolności}}
+{{Wikispecies|Category:IUCN Extinct In The Wild species|Gatunki wymarłe na wolności}}
+'''Gatunek wymarły na wolności''' ({{ang.|extinct in the wild}}, '''EW''') – jedna z kategorii określających stan zagrożenia wyginięciem [[gatunek (biologia)|gatunków]], używanych w siedmioskalowych systemach kategoryzacji zagrożenia [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księgi gatunków zagrożonych]] (CKGZ). Znajduje się pomiędzy kategoriami [[gatunek krytycznie zagrożony|gatunku krytycznie zagrożonego]] (CR) a [[Gatunek wymarły|gatunku wymarłego]] (EX). Odnosi się do gatunków wymarłych w stanie dzikim w obrębie ich pierwotnego [[Zasięg (biogeografia)|zasięgu]]. Przedstawiciele tych gatunków żyją jednak w [[hodowla]]ch lub [[Ogród zoologiczny|ogrodach zoologicznych]] i [[Ogród botaniczny|botanicznych]], ewentualnie utrzymywani są w postaci populacji dziko żyjących, ale poza pierwotnym zasięgiem gatunku. Żeby gatunek można było uznać za wymarły na wolności konieczne jest odpowiednio długotrwałe, ze względu na jego biologię, badanie wykluczające utrzymanie się dzikich populacji<ref name="IUCN Red List Categories" />. Odbudowa trwałych populacji gatunku na wolności jest możliwa przez odpowiednie projekty [[Restytucja gatunku|restytucyjne]]. W 2008 roku do kategorii należały [[Zwierzęta wymarłe na wolności|33 gatunki zwierząt]]<ref name="IUCN Red List" />, m.in.:
+* [[koń Przewalskiego]] (''Equus przewalskii'') – wymarły na wolności od 1969 r., następnie [[reintrodukcja|reintrodukowany]];
-'''Gatunek wymarły na wolności''' (''extinct in the wild'' – EW) – jedna z kategorii określających stan zagrożenia wyginięciem [[gatunek (biologia)|gatunków]], używanych w siedmioskalowych systemach kategorii zagrożenia [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księgi gatunków zagrożonych]] (CKGZ). Znajduje się między kategoriami [[gatunek krytycznie zagrożony|gatunku krytycznie zagrożonego]] (CR) i [[Gatunek wymarły|gatunku wymarłego]] (EX). Odnosi się do gatunków wymarłych w stanie dzikim w obrębie ich pierwotnego [[Zasięg (biogeografia)|zasięgu]]. Przedstawiciele tych gatunków żyją jednak w hodowlach lub ogrodach zoologicznych i botanicznych, ewentualnie utrzymywani są w postaci populacji dziko żyjących, ale poza pierwotnym zasięgiem gatunku. Żeby gatunek można było uznać za wymarły na wolności konieczne jest odpowiednio długotrwałe, ze względu na jego biologię, badanie wykluczające utrzymanie się dzikich populacji<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160411212900/http://jr.iucnredlist.org/documents/redlist_cats_crit_en.pdf | tytuł = IUCN red list categories and criteria. Version 3.1 Second edition | autor = IUCN Species Survival Commission | data = 2012 | opublikowany = IUCN (International Union for Conservation of Nature) | strony =14 | data dostępu = 2015-07-05}}</ref>. Odbudowa trwałych populacji gatunku na wolności jest możliwa przez odpowiednie projekty [[Restytucja gatunku|restytucyjne]]. W roku 2008 do kategorii należały 33 gatunki zwierząt<ref>{{Lang|en}} Sumy gatunków każdej kategorii największych grup taksonomicznych królestwa zwierząt [http://web.archive.org/web/20160503050843/http://www.iucnredlist.org/documents/summarystatistics/2011_1_RL_Stats_Table_3a.pdf 2011 Red List: Table 3a (pdf)]. [dostęp 21 września 2011].</ref>.
+* [[Wrona ogorzała|kruk ogorzały]] (''Corvus hawaiiensis'') – wymarły na wolności od 2002 r.;
+* [[czubacz garbonosy]] (''Mitu mitu'') – wymarły na wolności od 1987 r. lub 1988 r.;
+* [[gołębiak kasztanowaty]] (''Zenaida graysoni'') – wymarły na wolności od 1972 r.;
+* [[oryks szablorogi]] (''Oryx dammah'').
-Zgodnie z zasadami [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] IUCN kategoria ta stosowana może być tylko w odniesieniu do gatunków w całym ich zasięgu, tzn. nie powinna być stosowana na szczeblu dotyczącym określonego obszaru (kraju, regionu, lokalnie)<ref name="reg_IUCN">{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160609212249/http://www.iucnredlist.org/documents/reg_guidelines_en.pdf | tytuł = Guidelines for application of IUCN Red List criteria at regional and national levels | opublikowany = Invasive Species Specialist Group (ISSG) of the IUCN Species Survival Commission | strony = 13 | data dostępu = 2015-07-05}}</ref>.
+Zgodnie z zasadami [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] ({{Ang.|International Union for Conservation of Nature}}, '''IUCN''') kategoria ta stosowana może być tylko w odniesieniu do gatunków w całym ich zasięgu, tzn. nie powinna być stosowana na szczeblu dotyczącym określonego obszaru (kraju, regionu, lokalnie)<ref name="IUCN Guidelines" />.
-== Przykłady zwierząt wymarłych na wolności (EW) ==
-{{Kategoria główna|Gatunki wymarłe na wolności}}
-* [[koń Przewalskiego]] (''Equus przewalskii'') (wymarły na wolności od 1969, następnie [[reintrodukcja|reintrodukowany]])
-* [[Tchórz czarnołapy|tchórz czarnonogi]] (''Mustela nigripes'') (wymarły na wolności od 1996, następnie [[reintrodukcja|reintrodukowany]])
-* [[Wrona ogorzała|kruk ogorzały]] (''Corvus hawaiiensis'') (wymarły na wolności od 2002)
-* [[czubacz garbonosy]] (''Mitu mitu'') (wymarły na wolności od 1987 lub 1988)
-* [[gołębiak kasztanowaty]] (''Zenaida graysoni'') (wymarły na wolności od 1972)
-* [[wodnik guamski]] (''Gallirallus owstoni'') (wymarły na wolności od 1980)
-* [[oryks szablorogi]] (''Oryx dammah'')
 == Zobacz też ==
-* [[Polska czerwona księga roślin]]
 * [[Czerwona lista roślin i grzybów Polski]]
 * [[Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce]]
-* [[zwierzęta wymarłe na wolności]]
+* [[Polska czerwona księga roślin]]
+== Przypisy ==
-{{commonscat|IUCN Extinct In The Wild species|Gatunki wymarłe na wolności}}
+<references>
-{{Wikispecies|Category:IUCN Extinct In The Wild species|Gatunki wymarłe na wolności}}
+<ref name="IUCN Guidelines">{{cytuj |zarchiwizowano = 2016-06-09 |url = http://web.archive.org/web/20160609212249/http://www.iucnredlist.org/documents/reg_guidelines_en.pdf |tytuł = Guidelines for application of IUCN Red List criteria at regional and national levels. Version 4.0 |autor = IUCN |s= 13 |data = 2012 |data dostępu = 2015-07-05 |język = en}}</ref>
+<ref name="IUCN Red List">{{cytuj |url = http://www.iucnredlist.org/documents/summarystatistics/2011_1_RL_Stats_Table_3a.pdf |zarchiwizowano = 2016-05-03 |archiwum = https://web.archive.org/web/20160503050843/http://www.iucnredlist.org/documents/summarystatistics/2011_1_RL_Stats_Table_3a.pdf |tytuł = Table 3a: Status category summary by major taxonomic group (animals) |autor = IUCN |praca = Red List version 2011 |data dostępu = 2011-09-21 |język = en}}</ref>
+<ref name="IUCN Red List Categories">{{cytuj |url = http://jr.iucnredlist.org/documents/redlist_cats_crit_en.pdf |zarchiwizowano = 2016-04-11 |archiwum = http://web.archive.org/web/20160411212900/http://jr.iucnredlist.org/documents/redlist_cats_crit_en.pdf |tytuł = IUCN Red List Categories and Criteria. Version 3.1 Second edition |autor = [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] |data = 2012 |s= 14 |data dostępu = 2015-07-05 |język = en}}</ref>
+</references>
+{{Kontrola autorytatywna}}
-== Przypisy ==
-{{Przypisy}}
 [[Kategoria:Gatunki wymarłe na wolności| ]]
-[[Kategoria:Kategorie zagrożenia gatunków według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych]]
+[[Kategoria:Kategorie zagrożenia gatunków według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych|wymarły na wolności, gatunek]]