Skawina: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofanie edycji użytkownika 185.233.26.218 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MastiBot. Znacznik: Wycofanie zmian |
m Aktualizacja danych o liczbie mieszkańców |
||
(Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 22 użytkowników) | |||
Linia 18: | Linia 18: | ||
|powierzchnia = 20,5 |
|powierzchnia = 20,5 |
||
|wysokość = |
|wysokość = |
||
|rok = 31.12. |
|rok = 31.12.2023 |
||
|liczba ludności = |
|liczba ludności = 22 625<ref name="populacja2023">{{Cytuj |tytuł = Liczba Mieszkańców Miasta i Gminy Skawina – Biuletyn Informacji Publicznych |data dostępu = 2024-07-12 |opublikowany = https://bip.malopolska.pl/umigskawina,m,302370,demografia.html |url = https://bip.malopolska.pl/umigskawina,m,302370,demografia.html}}</ref> |
||
|gęstość zaludnienia = 1185,9 |
|gęstość zaludnienia = 1185,9 |
||
|strefa numeracyjna = 12 |
|strefa numeracyjna = 12 |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
|wikinews = |
|wikinews = |
||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
|wikisłownik = |
|wikisłownik = Skawina |
||
|www = http://www.gminaskawina.pl |
|www = http://www.gminaskawina.pl |
||
|bip = https://bip.malopolska.pl/umigskawina |
|bip = https://bip.malopolska.pl/umigskawina |
||
}} |
}} |
||
'''Skawina''' – [[miasto]] w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]], w [[powiat krakowski|powiecie krakowskim]], siedziba [[Skawina (gmina)|gminy |
'''Skawina''' – [[miasto]] w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]], w [[powiat krakowski|powiecie krakowskim]], siedziba [[Skawina (gmina)|gminy Skawina]]. Miasto jest położone nad rzeką [[Skawinka|Skawinką]], kilkanaście kilometrów na południowy zachód od centrum sąsiedniego [[Kraków|Krakowa]]. Jest jednym z ośrodków miejskich [[aglomeracja krakowska|aglomeracji krakowskiej]]. |
||
Skawina jest największym miastem regionu (województwo Małopolskie) nie będącym siedzibą powiatu. |
|||
Według danych |
Według danych Urzędu Miasta i Gminy w Skawinie z 31 grudnia 2023 r. miasto liczyło 22 625 mieszkańców, natomiast obszar całej gminy zamieszkuje 42 011 osób<ref name="populacja2023" />. Powierzchnia miasta wynosi 20,50 km². |
||
Było to miasto [[Opactwo Benedyktynów w Tyńcu|opactwa benedyktynów tynieckich]] w powiecie szczyrzyckim [[województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwa krakowskiego]] w końcu XVI wieku<ref>Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.</ref>. |
Było to miasto [[Opactwo Benedyktynów w Tyńcu|opactwa benedyktynów tynieckich]] w powiecie szczyrzyckim [[województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwa krakowskiego]] w końcu XVI wieku<ref>Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.</ref>. |
||
Linia 46: | Linia 47: | ||
== Położenie == |
== Położenie == |
||
Wschodnia część Skawiny obejmuje [[Korabniki]] – dawną wieś służebną dworu krakowskiego. Pozostałością tamtych czasów jest renesansowy, piętrowy dwór-pałac zbudowany w latach 1540–1580 przez Pawła Korytkę. |
Wschodnia część Skawiny obejmuje [[Korabniki (Skawina)|Korabniki]] – dawną wieś służebną dworu krakowskiego. Pozostałością tamtych czasów jest renesansowy, piętrowy dwór-pałac zbudowany w latach 1540–1580 przez Pawła Korytkę. |
||
Powierzchnia miasta wynosi 20,50 km² (1 stycznia 2011)<ref>{{cytuj pismo |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-,7,10.html |czasopismo = Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym |wydawca = Główny Urząd Statystyczny |miejsce = Warszawa |data = 2013-07-26 |issn = 1505-5507}}</ref>. |
Powierzchnia miasta wynosi 20,50 km² (1 stycznia 2011)<ref>{{cytuj pismo |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-,7,10.html |czasopismo = Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym |wydawca = Główny Urząd Statystyczny |miejsce = Warszawa |data = 2013-07-26 |issn = 1505-5507}}</ref>. |
||
Linia 58: | Linia 59: | ||
== Ochrona środowiska == |
== Ochrona środowiska == |
||
Według raportu [[Światowa Organizacja Zdrowia|Światowej Organizacji Zdrowia]] w 2016 roku Skawina została sklasyfikowana na dwunastym miejscu listy najbardziej zanieczyszczonych miast [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/raport-who-najbardziej-zanieczyszczone-miasta,643576.html |tytuł = Przerażający raport ws. jakości powietrza. Polskie miasta na czele listy |data = 2016-05-14}}</ref>. |
Według raportu [[Światowa Organizacja Zdrowia|Światowej Organizacji Zdrowia]] w 2016 roku Skawina została sklasyfikowana na dwunastym miejscu listy najbardziej zanieczyszczonych miast [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/raport-who-najbardziej-zanieczyszczone-miasta,643576.html |tytuł = Przerażający raport ws. jakości powietrza. Polskie miasta na czele listy |data = 2016-05-14}}</ref>. |
||
Podejmowane działania samorządu gminy w zakresie likwidacji źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza przyniosły działania skutkujące tym, że w 2023 r. |
|||
* '''Stężenie pyłów PM 10 przekroczyło 50 µg/m3 jedynie przez 16 dni''', podczas gdy przepisy krajowe mówią, że nie może przekraczać tej wartości przez 35 dni. Dla porównania, w 2011 r. liczba epizodów smogowych wyniosła 161 dni, w 2018 r. - 91 a w 2022 r. - 32 dni |
|||
* Jeszcze w 2017 roku do ciężkiego alarmowego przekroczenia norm dochodziło przez 19 dni w roku. Przez ostatnie 3 lata jakość powietrza w Skawinie ani razu nie przekroczyła poziomu alarmowego |
|||
* Pierwszy raz w historii pomiarów w ciągu roku nie nastąpiło przekroczenie poziomu alarmowego - 150 µg/m3 oraz informowania - 100 µg/m3 dla stanów średniodobowych |
|||
* Poziom średnioroczny stężenia pyłów PM10 w 2023 r, wyniósł ok. 20 µg/m3 podczas gdy zgodnie z przepisami krajowymi nie może przekraczać 40µg/m3. |
|||
Skawina jest jednym z najbardziej monitorowanych miejsc w Małopolsce w zakresie zanieczyszczeń powietrza - poza stacją monitoringową Państwowego Monitoringu Środowiska na ul. Ogrody w Skawinie<ref>{{Cytuj |tytuł = Podstawowe informacje o stacji Skawina , os. Ogrody - GIOŚ |data dostępu = 2024-03-23 |opublikowany = powietrze.gios.gov.pl |url = https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/437}}</ref> oraz stacją pomiarową samorządu gminnego na terenie Stadionu Miejskiego w Skawinie (stacja mierzy ilość pyłów oraz stężenie w pyle 16 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w tym benzo(a)piernu) . |
|||
Na terenie miasta jak i całej gminy obowiązuje lokalna uchwała antysmogowa<ref>{{Cytuj |tytuł = Biuletyny Informacji Publicznej |data dostępu = 2024-03-23 |opublikowany = bip.malopolska.pl |url = https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1996899,uchwala-nr-xlv62021-sejmiku-wojewodztwa-malopolskiego-z-dnia-27-wrzesnia-2021-r-w-sprawie-wprowadzen.html}}</ref> która wprowadziła m.in. |
|||
* Zakaz eksploatacji dla nowych kotłów i ogrzewaczy '''na węgiel od 1 stycznia 2022 roku''' i istniejących '''od 1 stycznia 2030 roku'''. |
|||
* Zaostrzone wymagania dla '''nowych kotłów na biomasę''' (emisja pyłu do 20 mg/m³) i '''nowych kominków''' (zamknięta komora spalania, automatyczna regulacja) '''od 1 stycznia 2023 roku'''. |
|||
* Wymiana kotłów pozaklasowych do końca 2022 roku a kotłów 3 i 4 klasy do końca 2026 roku. |
|||
Na terenie miasta znajduje się Obszar Natura 2000 [[Skawiński obszar łąkowy|Skawiński Obszar Łąkowy]]. |
|||
We wschodniej części miasta Skawina, w dzielnicy Korabniki, pomiędzy ulicami Graniczną i Łanową znajduje się utworzony 22 marca 2023r. (Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego rok 2023, poz. 2303) użytek ekologiczny o nazwie „Zimowit na Rzepniku” o powierzchni 1,05 ha. Teren stanowią wilgotne łąki z rzędu ''Molinietalia'', związku ''Calthion''. Stanowisko powstało w celu ochrony rośliny z gatunku [[zimowit jesienny]] (''Colchicum autumnale'') objętej ochroną częściową, rzadko spotykaną w regionie krakowskim. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
Linia 87: | Linia 108: | ||
* 1900 – wybudowano rafinerię nafty (zakład ten prowadził produkcję w latach 1922–1932). |
* 1900 – wybudowano rafinerię nafty (zakład ten prowadził produkcję w latach 1922–1932). |
||
* 1909 – powstała skawińska Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa „Rola”. |
* 1909 – powstała skawińska Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa „Rola”. |
||
* 1910 – powstał Związek Niewiast Katolickich w Skawinie pod przewodnictwem [[Zofia Żelska-Mrozowicka|Zofii Mrozowickiej]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Oświata Ludowa. Organ Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, nr III/1911, s. 110–111 |data = 1911}}</ref> |
* 1910 – powstał Związek Niewiast Katolickich w Skawinie pod przewodnictwem [[Zofia Żelska-Mrozowicka|Zofii Mrozowickiej]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Oświata Ludowa. Organ Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, nr III/1911, s. 110–111 |data = 1911}}</ref>. |
||
* 1910 – powstała Fabryka Środków Kawowych Henryka Francka i Synów SA<ref>[http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/45074?tab=1 Fabryka surogatów kawy w Skawinie] [[Czas (dziennik)|Czas]] 1911 nr 309 z 11 lipca s. 3.</ref>. |
* 1910 – powstała Fabryka Środków Kawowych Henryka Francka i Synów SA<ref>[http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/45074?tab=1 Fabryka surogatów kawy w Skawinie] [[Czas (dziennik)|Czas]] 1911 nr 309 z 11 lipca s. 3.</ref>. |
||
* 1914 – wymarsz drużyny (ponad 25 osób) skawińskich Sokołów do [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionów]] (21 sierpnia). |
* 1914 – wymarsz drużyny (ponad 25 osób) skawińskich Sokołów do [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionów]] (21 sierpnia). |
||
Linia 94: | Linia 115: | ||
* 1939 – rozpoczęto budowę huty aluminium (otwartej w 1954 r.). |
* 1939 – rozpoczęto budowę huty aluminium (otwartej w 1954 r.). |
||
* 1942 – wywiezienie skawińskich [[Żydzi|Żydów]] do [[Obóz zagłady w Bełżcu|obozu zagłady w Bełżcu]] (29 sierpnia). |
* 1942 – wywiezienie skawińskich [[Żydzi|Żydów]] do [[Obóz zagłady w Bełżcu|obozu zagłady w Bełżcu]] (29 sierpnia). |
||
* 1945 – |
* 1945 – do Skawiny wkroczyły oddziały 60. Armii I Frontu Ukraińskiego [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] (23 stycznia)<ref>Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939 – 1945”, Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 371.</ref>. |
||
* 1947 – założenie [[ |
* 1947 – założenie [[Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem”|Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Skawinie]]. |
||
* 1951–1962 – powstało wiele nowych zakładów przemysłowych w Skawinie, m.in. [[Elektrownia Skawina]]. Skawina staje się drugim co do wielkości miastem w [[Województwo krakowskie (1945–1975)|województwie krakowskim]]{{fakt|data=2014-10}}. |
* 1951–1962 – powstało wiele nowych zakładów przemysłowych w Skawinie, m.in. [[Elektrownia Skawina]]. Skawina staje się drugim co do wielkości miastem w [[Województwo krakowskie (1945–1975)|województwie krakowskim]]{{fakt|data=2014-10}}. |
||
* 1980 – oddanie do użytku Hali Widowiskowo-Sportowej w Skawinie. |
* 1980 – oddanie do użytku Hali Widowiskowo-Sportowej w Skawinie. |
||
Linia 101: | Linia 122: | ||
* 2000 – honorowe obywatelstwo Miasta Skawina otrzymał bp. [[Kazimierz Nycz]] |
* 2000 – honorowe obywatelstwo Miasta Skawina otrzymał bp. [[Kazimierz Nycz]] |
||
* 2002 – papież [[Jan Paweł II]] podczas kolejnej [[Podróż apostolska Jana Pawła II do Polski (2002)|pielgrzymki]] po Ojczyźnie zatrzymał się w Skawinie i pobłogosławił miasto, jak również parafie pw. św. Szymona i Judy Tadeusza oraz Miłosierdzia Bożego w Skawinie. |
* 2002 – papież [[Jan Paweł II]] podczas kolejnej [[Podróż apostolska Jana Pawła II do Polski (2002)|pielgrzymki]] po Ojczyźnie zatrzymał się w Skawinie i pobłogosławił miasto, jak również parafie pw. św. Szymona i Judy Tadeusza oraz Miłosierdzia Bożego w Skawinie. |
||
* 2014 – Powstanie parku technologicznego na terenie Skawiny<ref>Urząd Miasta i Gminy w Skawinie: [https://web.archive.org/web/20150704100356/http://www.gminaskawina.pl/index.php?option=18&action=articles_show&art_id=262 Rozwój Skawińskiego Obszaru Gospodarczego – Park Technologiczny] |
* 2014 – Powstanie parku technologicznego na terenie Skawiny<ref>Urząd Miasta i Gminy w Skawinie: [https://web.archive.org/web/20150704100356/http://www.gminaskawina.pl/index.php?option=18&action=articles_show&art_id=262 Rozwój Skawińskiego Obszaru Gospodarczego – Park Technologiczny]</ref>. |
||
== Zabytki == |
|||
Obiekty wpisane do [[Rejestr zabytków (Polska)|rejestru zabytków]] [[Zabytek|nieruchomych]] województwa małopolskiego<ref name=":rejestr">{{Cytuj |url = https://www.wuoz.malopolska.pl/wp-content/uploads/2023/07/Rejestr-zabytk%C3%B3w-powiaty-lipiec-2023.pdf |tytuł = Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy |opublikowany = wuoz.malopolska.pl |data dostępu = 2023-12-01}}</ref>. |
|||
* Historyczny układ urbanistyczny; |
|||
* [[Kościół Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie|kościół pw. św. Szymona i św. Judy]], cmentarz przykościelny, figura MB Niepokalanie Poczętej, ogrodzenie, drzewostan; |
|||
* [[Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Skawinie|kościół filialny pw. Nawiedzenia NPM]]; |
|||
* [[Synagoga Chewra Thilim w Skawinie|bożnica]] ul. Kazimierza Wielkiego; |
|||
* [[Zespół dworski w Korabnikach|zespół dworski]], ul. Wyspiańskiego 1: dwór, spichlerz, stodoła, młyn, stajnie, park ze stawami; |
|||
* [[Ratusz w Skawinie|ratusz]]; |
|||
* zespół stacji kolejowej: dworzec, budynek mieszkalny, dawny dom dróżnika; |
|||
* dom z dwoma oficynami ul. Konopnickiej 2; |
|||
* budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, park miejski; |
|||
* dom Rynek 17 z podworcem; |
|||
* dom Rynek 18 z oficyną boczną; |
|||
* dom Rynek 20. |
|||
== Demografia == |
== Demografia == |
||
Linia 116: | Linia 152: | ||
* Nicromet – producent stopów aluminiowych |
* Nicromet – producent stopów aluminiowych |
||
* [[Valeo]] – producent podzespołów samochodowych |
* [[Valeo]] – producent podzespołów samochodowych |
||
* Teamtechnik Production Technology<ref>[http://www.teamtechnik.pl/ Team technik].</ref> |
* [[Teamtechnik Production Technology|TeamTechnik Production Technology]] - linie montażowe i testowe<ref>[http://www.teamtechnik.pl/ Team technik].</ref> |
||
* [[Bahlsen]] – producent słodyczy |
* [[Bahlsen]] – producent słodyczy |
||
* Vesuvius – materiały ogniotrwałe |
* Vesuvius – materiały ogniotrwałe |
||
Linia 123: | Linia 159: | ||
* [[Panatoni Europe]] – magazyny (powstałe po likwidacji [[Mix Electronics]]) |
* [[Panatoni Europe]] – magazyny (powstałe po likwidacji [[Mix Electronics]]) |
||
== Infrastruktura == |
== Infrastruktura i transport == |
||
* Przez Skawinę przebiega droga [[Droga krajowa nr 44 (Polska)|DK44]], która jest także [[Obwodnica|obwodnicą]] Skawiny oraz zaczyna swój bieg droga DW953. |
* Przez Skawinę przebiega droga [[Droga krajowa nr 44 (Polska)|DK44]], która jest także [[Obwodnica|obwodnicą]] Skawiny oraz zaczyna swój bieg droga [[Droga wojewódzka nr 953|DW953]]. |
||
* W centrum Skawiny znajduje się dworzec kolejowy [[Skawina (stacja kolejowa)|Skawina]] przy linii kolejowej 94 Kraków Płaszów-Oświęcim oraz na dworcu zaczyna swój bieg linia 97 Skawina-Żywiec. |
* W centrum Skawiny znajduje się dworzec kolejowy [[Skawina (stacja kolejowa)|Skawina]] przy linii kolejowej 94 Kraków Płaszów-Oświęcim oraz na dworcu zaczyna swój bieg linia 97 Skawina-Żywiec. |
||
* W zachodniej części miasta na linii kolejowej 94 znajdują się stacje kolejowe [[Skawina Zachodnia]] oraz [[Podbory Skawińskie]]. |
* W zachodniej części miasta na linii kolejowej 94 znajdują się stacje kolejowe [[Skawina Zachodnia]] oraz [[Podbory Skawińskie]], a we wschodniej przystanek kolejowy [[Skawina Jagielnia]]. |
||
* Miasto jest obsługiwane przez linie autobusowe MPK Kraków oraz komunikację gminną.<ref>{{Cytuj |autor = Vela.net.pl |tytuł = Komunikacja autobusowa |data dostępu = 2023-04-06 |opublikowany = Urząd Miasta i Gminy w Skawinie |url = https://www.gminaskawina.pl/mobilnosc-i-komunikacja/komunikacja/komunikacja-autobusowa |język = pl}}</ref> |
|||
* We wschodniej części miasta znajduje się przystanek kolejowy [[Skawina Jagielnia]]. |
|||
* Przez Skawinę przebiega linia [[Szybka Kolej Aglomeracyjna w Aglomeracji Krakowskiej|Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej]] SKA2<ref>{{Cytuj |tytuł = Koleje Małopolskie |data dostępu = 2023-04-06 |opublikowany = Koleje Małopolskie |url = https://kolejemalopolskie.com.pl/pl/rozklad-jazdy/rozklady-kolejowe/krakow-glowny-skawina-podbory-skawinskie-przeciszow |język = pl}}</ref> ''(Kraków Główny - Skawina - Podbory Skawińskie - Oświęcim)'' |
|||
== Kultura == |
== Kultura == |
||
Linia 158: | Linia 195: | ||
== Sport == |
== Sport == |
||
Klub ''Skawinka Skawina'' został założony w 1922 roku<ref>{{Cytuj |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1564 |tytuł = Skarb – Skawinka Skawina |opublikowany = www.90minut.pl |język = pl |data dostępu = 2020-01-25}}</ref>. Największy sukces klubu to gra w III lidze w sezonach [[III liga polska w piłce nożnej (1978/1979)|1978/79]] oraz [[III liga polska w piłce nożnej (2002/2003)|2002/03]]. Obecnie klub gra w małopolskiej |
Klub ''Skawinka Skawina'' został założony w 1922 roku<ref>{{Cytuj |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1564 |tytuł = Skarb – Skawinka Skawina |opublikowany = www.90minut.pl |język = pl |data dostępu = 2020-01-25}}</ref>. Największy sukces klubu to gra w III lidze w sezonach [[III liga polska w piłce nożnej (1978/1979)|1978/79]] oraz [[III liga polska w piłce nożnej (2002/2003)|2002/03]]. Obecnie klub gra w małopolskiej klasie okręgowej. |
||
== Wspólnoty wyznaniowe == |
== Wspólnoty wyznaniowe == |
||
Linia 209: | Linia 246: | ||
{{Miasta województwa małopolskiego}} |
{{Miasta województwa małopolskiego}} |
||
{{Skawina}} |
|||
{{Gmina Skawina}} |
|||
{{Powiat krakowski}} |
{{Powiat krakowski}} |
||
{{Powiat krakowski (dawny)}} |
{{Powiat krakowski (dawny)}} |
Wersja z 15:09, 12 lip 2024
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Rynek w Skawinie | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Aglomeracja | |||||
Prawa miejskie |
1364 | ||||
Burmistrz |
Norbert Rzepisko | ||||
Powierzchnia |
20,5 km² | ||||
Populacja (31.12.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
12 | ||||
Kod pocztowy |
32-050 | ||||
Tablice rejestracyjne |
KRA | ||||
Położenie na mapie gminy Skawina | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu krakowskiego | |||||
49°58′30″N 19°49′42″E/49,975000 19,828333 | |||||
TERC (TERYT) |
1206114 | ||||
SIMC |
0951876 | ||||
Urząd miejski Rynek 132-050 Skawina | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Skawina – miasto w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, siedziba gminy Skawina. Miasto jest położone nad rzeką Skawinką, kilkanaście kilometrów na południowy zachód od centrum sąsiedniego Krakowa. Jest jednym z ośrodków miejskich aglomeracji krakowskiej. Skawina jest największym miastem regionu (województwo Małopolskie) nie będącym siedzibą powiatu.
Według danych Urzędu Miasta i Gminy w Skawinie z 31 grudnia 2023 r. miasto liczyło 22 625 mieszkańców, natomiast obszar całej gminy zamieszkuje 42 011 osób[1]. Powierzchnia miasta wynosi 20,50 km².
Było to miasto opactwa benedyktynów tynieckich w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[2].
W latach 1975–1998 Skawina należała administracyjnie do województwa krakowskiego.
Położenie
Wschodnia część Skawiny obejmuje Korabniki – dawną wieś służebną dworu krakowskiego. Pozostałością tamtych czasów jest renesansowy, piętrowy dwór-pałac zbudowany w latach 1540–1580 przez Pawła Korytkę.
Powierzchnia miasta wynosi 20,50 km² (1 stycznia 2011)[3].
Skawina leży w dawnej ziemi krakowskiej, stanowiącej część historycznej Małopolski[4].
Nazwa miasta pochodzi od nazwy przepływającej przezeń rzeki. Pierwotnie – w latach 1253–1258 – mówiono o niej „Skauina”, po lokacji miasta utrwaliła się nazwa Skawinka. W języku staropolskim słowo „skać” oznaczało „kręcić się”, „toczyć się”, „skartia” zaś – „kręcenie się”, „toczenie się”. Podobne znaczenie miało prasłowiańskie słowo „szkoti”. Natomiast germańskie „skaulon” oznaczało „poruszać się naprzód” lub „pędzić”. Nazwa odpowiada charakterowi rzeki, która wije się licznymi meandrami i ma wartki nurt wzdłuż całego biegu.
Ochrona środowiska
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Skawina została sklasyfikowana na dwunastym miejscu listy najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej[5].
Podejmowane działania samorządu gminy w zakresie likwidacji źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza przyniosły działania skutkujące tym, że w 2023 r.
- Stężenie pyłów PM 10 przekroczyło 50 µg/m3 jedynie przez 16 dni, podczas gdy przepisy krajowe mówią, że nie może przekraczać tej wartości przez 35 dni. Dla porównania, w 2011 r. liczba epizodów smogowych wyniosła 161 dni, w 2018 r. - 91 a w 2022 r. - 32 dni
- Jeszcze w 2017 roku do ciężkiego alarmowego przekroczenia norm dochodziło przez 19 dni w roku. Przez ostatnie 3 lata jakość powietrza w Skawinie ani razu nie przekroczyła poziomu alarmowego
- Pierwszy raz w historii pomiarów w ciągu roku nie nastąpiło przekroczenie poziomu alarmowego - 150 µg/m3 oraz informowania - 100 µg/m3 dla stanów średniodobowych
- Poziom średnioroczny stężenia pyłów PM10 w 2023 r, wyniósł ok. 20 µg/m3 podczas gdy zgodnie z przepisami krajowymi nie może przekraczać 40µg/m3.
Skawina jest jednym z najbardziej monitorowanych miejsc w Małopolsce w zakresie zanieczyszczeń powietrza - poza stacją monitoringową Państwowego Monitoringu Środowiska na ul. Ogrody w Skawinie[6] oraz stacją pomiarową samorządu gminnego na terenie Stadionu Miejskiego w Skawinie (stacja mierzy ilość pyłów oraz stężenie w pyle 16 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w tym benzo(a)piernu) .
Na terenie miasta jak i całej gminy obowiązuje lokalna uchwała antysmogowa[7] która wprowadziła m.in.
- Zakaz eksploatacji dla nowych kotłów i ogrzewaczy na węgiel od 1 stycznia 2022 roku i istniejących od 1 stycznia 2030 roku.
- Zaostrzone wymagania dla nowych kotłów na biomasę (emisja pyłu do 20 mg/m³) i nowych kominków (zamknięta komora spalania, automatyczna regulacja) od 1 stycznia 2023 roku.
- Wymiana kotłów pozaklasowych do końca 2022 roku a kotłów 3 i 4 klasy do końca 2026 roku.
Na terenie miasta znajduje się Obszar Natura 2000 Skawiński Obszar Łąkowy.
We wschodniej części miasta Skawina, w dzielnicy Korabniki, pomiędzy ulicami Graniczną i Łanową znajduje się utworzony 22 marca 2023r. (Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego rok 2023, poz. 2303) użytek ekologiczny o nazwie „Zimowit na Rzepniku” o powierzchni 1,05 ha. Teren stanowią wilgotne łąki z rzędu Molinietalia, związku Calthion. Stanowisko powstało w celu ochrony rośliny z gatunku zimowit jesienny (Colchicum autumnale) objętej ochroną częściową, rzadko spotykaną w regionie krakowskim.
Historia
Ta sekcja od 2008-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- 5000 p.n.e. – na tę datę szacuje się pierwsze ślady osadnictwa odkryte w okolicach Skawiny.
- 1229 – pierwsza wzmianka o Babicach i Pisarach.
- 1364 – decyzją króla Kazimierza Wielkiego na terenie miejscowości: Pisary, Babice Nowe i Babice Stare zostało założone miasto Skawina (akt erekcyjny z dnia 22 maja). W listopadzie tego samego roku wydano akt prawny dotyczący budowy w Skawinie kościoła parafialnego (z przylegającą do niego pierwszą w mieście szkołą) – parcelę pod jego budowę podarował król.
- 1471 – opat tyniecki Maciej Skawinka założył w Skawinie szpital (przytułek dla chorych i ubogich), który funkcjonował z przerwami do końca XIX wieku.
- 1493 – najstarszy widok Skawiny w dziele Hartmanna Schedla Liber cronicarum (Kronika świata) wydanym w Norymberdze – w widoku Krakowa znajduje się fragment, który według prof. J. Mitkowskiego przedstawia Skawinę.
- 1500–1600 – powstały pierwsze cechy skawińskie.
- 1651–52 – w Skawinie miała miejsce wielka zaraza, w ciągu dwóch lat liczba mieszkańców zmniejszyła się o ponad połowę.
- 1655 – spalenie Skawiny przez Szwedów (podczas oblężenia Krakowa), zniszczenie m.in. zamku kazimierzowskiego.
- 1683 – miasto było punktem zbornym husarii polskiej, udającej się pod Wiedeń. Przegląd wojsk na rynku skawińskim przez króla Jana III Sobieskiego.
- 1772 – Skawina znalazła się w granicach zaboru austriackiego.
- 1802 – powstał cmentarz parafialny w Skawinie.
- 1815 – wielki pożar miasta (zniszczeniu uległ kazimierzowski kościół parafialny – odbudowano go dopiero w 1826 r.).
- 1816 – kasata klasztoru tynieckiego – Skawina weszła w skład dóbr cesarskich.
- 1831 – epidemia cholery w Skawinie.
- 1873 – kolejna epidemia cholery (w ciągu pięciu dni umarło 300 mieszkańców).
- 1878 – w Skawinie powstała Ochotnicza Straż Pożarna.
- 1884–86 – budowa linii kolejowej.
- 1886 – początki skawińskiego urzędu pocztowego (dotychczas korespondencja przesyłana była przez stację poczty konnej w Mogilanach).
- 1895 – wybudowano Browar Parowy w Skawinie (prowadził działalność do 1915 r.).
- 1896 – założono gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Skawinie (1904–1906 budowa siedziby „Sokoła” na terenie ruin zamku kazimierzowskiego).
- 1900 – wybudowano rafinerię nafty (zakład ten prowadził produkcję w latach 1922–1932).
- 1909 – powstała skawińska Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa „Rola”.
- 1910 – powstał Związek Niewiast Katolickich w Skawinie pod przewodnictwem Zofii Mrozowickiej[8].
- 1910 – powstała Fabryka Środków Kawowych Henryka Francka i Synów SA[9].
- 1914 – wymarsz drużyny (ponad 25 osób) skawińskich Sokołów do Legionów (21 sierpnia).
- 1918 – miasto oswobodzono spod panowania austriackiego.
- 1922 – powstał Klub Sportowy „Skawinka”.
- 1939 – rozpoczęto budowę huty aluminium (otwartej w 1954 r.).
- 1942 – wywiezienie skawińskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu (29 sierpnia).
- 1945 – do Skawiny wkroczyły oddziały 60. Armii I Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej (23 stycznia)[10].
- 1947 – założenie Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Skawinie.
- 1951–1962 – powstało wiele nowych zakładów przemysłowych w Skawinie, m.in. Elektrownia Skawina. Skawina staje się drugim co do wielkości miastem w województwie krakowskim[potrzebny przypis].
- 1980 – oddanie do użytku Hali Widowiskowo-Sportowej w Skawinie.
- 1981 – zamknięcie Wydziału Elektrolizy Huty Aluminium w Skawinie.
- 2000 – honorowe obywatelstwo Miasta Skawina otrzymał bp. Kazimierz Nycz
- 2002 – papież Jan Paweł II podczas kolejnej pielgrzymki po Ojczyźnie zatrzymał się w Skawinie i pobłogosławił miasto, jak również parafie pw. św. Szymona i Judy Tadeusza oraz Miłosierdzia Bożego w Skawinie.
- 2014 – Powstanie parku technologicznego na terenie Skawiny[11].
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Historyczny układ urbanistyczny;
- kościół pw. św. Szymona i św. Judy, cmentarz przykościelny, figura MB Niepokalanie Poczętej, ogrodzenie, drzewostan;
- kościół filialny pw. Nawiedzenia NPM;
- bożnica ul. Kazimierza Wielkiego;
- zespół dworski, ul. Wyspiańskiego 1: dwór, spichlerz, stodoła, młyn, stajnie, park ze stawami;
- ratusz;
- zespół stacji kolejowej: dworzec, budynek mieszkalny, dawny dom dróżnika;
- dom z dwoma oficynami ul. Konopnickiej 2;
- budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, park miejski;
- dom Rynek 17 z podworcem;
- dom Rynek 18 z oficyną boczną;
- dom Rynek 20.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Skawiny w 2014 roku[13].
Gospodarka
Największe zakłady przemysłowe:
- Elektrownia Skawina
- „Grana” sp. z o.o. (dawniej Biogran GmbH) – producent rozpuszczalnej kawy zbożowej Inka
- Lajkonik Snacks S.A. – fabryka produkująca między innymi paluszki Lajkonik
- NPA Skawina (Nowoczesne Produkty Aluminiowe Skawina) (dawniej Huta Aluminium Skawina), oddział Grupy Boryszew
- Nicromet – producent stopów aluminiowych
- Valeo – producent podzespołów samochodowych
- TeamTechnik Production Technology - linie montażowe i testowe[14]
- Bahlsen – producent słodyczy
- Vesuvius – materiały ogniotrwałe
- Frezwid – jeden z najnowocześniejszych zakładów w Europie produkujących frezy i piły
- Ferro S.A. – producent i hurtownik armatury łazienkowej[15]
- Panatoni Europe – magazyny (powstałe po likwidacji Mix Electronics)
Infrastruktura i transport
- Przez Skawinę przebiega droga DK44, która jest także obwodnicą Skawiny oraz zaczyna swój bieg droga DW953.
- W centrum Skawiny znajduje się dworzec kolejowy Skawina przy linii kolejowej 94 Kraków Płaszów-Oświęcim oraz na dworcu zaczyna swój bieg linia 97 Skawina-Żywiec.
- W zachodniej części miasta na linii kolejowej 94 znajdują się stacje kolejowe Skawina Zachodnia oraz Podbory Skawińskie, a we wschodniej przystanek kolejowy Skawina Jagielnia.
- Miasto jest obsługiwane przez linie autobusowe MPK Kraków oraz komunikację gminną.[16]
- Przez Skawinę przebiega linia Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej SKA2[17] (Kraków Główny - Skawina - Podbory Skawińskie - Oświęcim)
Kultura
- Osobny artykuł:
Centrum Kultury i Sportu
- Osobny artykuł:
Centrum Kultury i Sportu w Skawinie to samorządowa instytucja kultury w Skawinie, która powstała w 1992 roku. Główna siedziba CKiS mieści się przy ulicy Żwirki i Wigury 11. Centrum prowadzi działalność kulturalną, sportową, rekreacyjną i turystyczną na terenie i na rzecz mieszkańców gminy Skawina[18]. Ponadto Centrum administruje obiektami: pałacykiem „Sokół”, halą widowiskowo-sportową, ośrodkiem kulturalno-rekreacyjnym „Gubałówka”, dworem ludwikowskim, dwoma boiskami Orlik 2012 oraz stadionem miejskim[19].
Teatr Tańca „IKA”
Istniejący od 1992 r. zespół tańca nowoczesnego prowadzony przez instruktorkę tańca Monikę Fliszewską. W ciągu 8 lat istnienia IKA zaprezentowała dwadzieścia układów tanecznych występując podczas imprez wojewódzkich, ogólnopolskich, a także za granicą (Hurth). Zespół był trzykrotnie wyróżniany do udziału w Konińskim Festiwalu Piosenki i Tańca. Za układ „Amadeusz” prezentowany podczas Ogólnopolskiego Konkursu „Odkrywamy talenty” w ramach Festiwalu „Tęczowy Music Box” zespołowi przyznano „Brązową Półnutkę”. W 2000 r. zespół otrzymał aż trzy pierwsze nagrody na:
- Małopolskim Festiwalu Dziecięcych Form Tanecznych i Muzycznych Skawina 2000,
- Międzywojewódzkich Spotkaniach Tanecznych Olkusz 2000,
- VI Ogólnopolskich Konfrontacjach Zespołów Tanecznych Małopolskich 2000.
Folklor
Ta sekcja od 2008-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Na wyjątkowość skawińskiego folkloru, poza skrzętnie kultywowanymi obrzędami, składa się oryginalny strój ludowy. Zachowało się niewiele zdjęć i eksponatów pozwalających na jego całkowitą identyfikację. W miarę dokładny opis tego stroju można odnaleźć w dziele Oskara Kolberga z 1871 r. pt. „Lud”. Podaje on tam, że Skawinianki okręcały głowę długim płótnem, które puszczało się na ramiona, gorset miały jasnoniebieski, spódnicę zieloną obszytą na dole taśmami, fartuch w różnych kolorach, a szal (tzw. rantuch) uzupełniał całość stroju. Mężczyźni natomiast sposobem ubierania byli najbardziej zbliżeni do włościan. Nosili granatowe kapoty, haftowane kaftany zwykle zielonego koloru, czapki obszyte wąskim barankiem (czarnym lub popielatym) i nie opasywali się pasami. Po klęsce powstania styczniowego rozpowszechnił się wśród skawińskich kobiet specjalny strój żałobny, mający odzwierciedlać smutek i żałobę. Skawina była ośrodkiem hafciarskim – zachowały się jeszcze gdzieniegdzie elementy tam wykonanych strojów ludowych. W Muzeum Etnograficznym w Krakowie można z kolei podziwiać słynne niegdyś skawińskie meble, a zwłaszcza pięknie malowane skrzynie.
Zwyczaje i obrzędy skawińskie
Dzięki długoletniej działalności archiwistycznej Towarzystwa Przyjaciół Skawiny zachowało się wiele przekazów dotyczących nieznanych już być może skawińskich zwyczajów i obrzędów. Gdy kończył się np. karnawał i nadchodziły dni zapustne, mający poczucie humoru Skawinianie przebierali się za Żydów, Cyganów, kramarzy, kominiarzy, mężczyźni za kobiety, a kobiety za mężczyzn. Przebierańcy chodzili po domach, gdzie śpiewali żartobliwe piosenki i recytowali zabawne wierszyki, a gospodarze częstowali przybyłych żywnością (czasami nawet i wódką...). W czasie zapustów „chodził” też po Skawinie tzw. „Kantek”. Była to kukła ze słomy, okryta płaszczem, pod którym chował się parobek. Z „Kantkiem” chodzono po domach, gdzie żartowano i śpiewano każąc „Kantkowi” wyczyniać rozmaite sztuczki. Podobno od postaci owego „Kantka” wzięło się przezwisko nadane Skawinianom przez mieszkańców okolicznych wiosek. Chcąc im dokuczyć mówili: „Ty skawiński kojtku!...” Zapustne obrzędy były bardzo popularne jeszcze pod koniec XIX w.
Istnieje zwyczaj, związany z Niedzielą Palmową, noszenia do kościoła specjalnie w tym celu przygotowanych palm: w Skawinie były one robione z gałązek kwiatowych trzcinnika lancetowatego oraz z leszczynowych grubych prętów. Po niedzielnej mszy chłopcy z poszczególnych wiosek spod Skawiny dzielili się, a następnie rozpoczynały się... bójki przy pomocy palm pomiędzy poszczególnymi grupami. Palmy miały do metra długości, szczególnie unikano tych z dużą ilością leszczynowych kijów. W następującą po Niedzieli Palmowej środę z poświęconych już palm robiono krzyżyki, które gospodarze wbijali na polach w każdy obsiany kawałek ziemi. Miało to chronić zbiory przed gradobiciem oraz innymi klęskami. Ostatni krzyżyk przybijano do drzwi domu. Kije z palemek były również wykorzystywane w lany poniedziałek, kiedy to chłopcy chodzili z tzw. „buckami”, czyli właśnie tymi kijami. Chodzili do poszczególnych domów i rzucali kije na ziemię. W zamian za to gospodarz ofiarowywał im drobny poczęstunek.
Wielkim wydarzeniem w życiu Skawiny oraz okolicznych wsi był odpust w Tyńcu (święto Piotra i Pawła) – dniu 29 czerwca. Liczne były kramy z zabawkami, piernikami „całuskami”, młodzież bawiła się na karuzelach. Po mszy świętej hucznie bawiono się, było picie piwa, jedzenie lisieckiej kiełbasy i golkowickich kukiełek. Zwyczaj ten, powstały w XIX w., przetrwał aż do lat 30. XX w. Jesienią, w czasie kopania ziemniaków i „brania” lnu, odbywały się tzw. „tłuki”, polegające na tym, że zamożniejsi gospodarze zapraszali ze wsi kilkanaście albo i więcej osób i wspólnymi siłami wykonywano zaplanowane prace. Być może len był uprawiany przez mieszczan w XIX w. nie tylko dla korzyści, a właśnie jako pretekst do wspólnego spędzania długich i chłodnych jesiennych wieczorów. Dzisiaj kontynuacją dawnych obrzędów pozostają jedynie dożynki, organizowane co roku w innej wsi. W ich trakcie przeprowadzane są np. wybory miss Krakowianki przedszkolaków czy też występy zespołów folklorystycznych.
Sport
Klub Skawinka Skawina został założony w 1922 roku[20]. Największy sukces klubu to gra w III lidze w sezonach 1978/79 oraz 2002/03. Obecnie klub gra w małopolskiej klasie okręgowej.
Wspólnoty wyznaniowe
- Parafia św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie (Kościół Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza)
- Parafia Miłosierdzia Bożego w Skawinie-Ogrodach (Kościół Miłosierdzia Bożego z lat 1982–1995. Ośrodek duszpasterski utworzono w 1979 roku. 14 kwietnia 2007 r. został konsekrowany.)
- Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (przez mieszkańców nazywany ''małym kościółkiem'')
- Kościół Krzyża Świętego (nieistniejący drewniany kościół, mieścił się przy drodze do Krakowa i Sidziny w dzielnicy Podlipki)
W 2009 w dzielnicy Korabniki otwarto pierwszy w Polsce dom zakonny Zgromadzenia Sług Miłości – Księży Guanellianów. Mieści się tam kaplica w której odprawiane są Msze święte. Zakon prowadzi również Dom Dziecka.
- prawosławne nabożeństwa prowadzone są w rzymskokatolickim Kościele Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Skawinie przez duchownych z parafii Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie należącej do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego[21].
- zbór „Syloe”. Budynek kościoła powstał w latach 1987–1996[22]. Mieści się w centrum miasta przy ul. Okrężnej 5[23].
- zbór Skawina–Południe,
- zbór Skawina–Północ z Salą Królestwa[24]
Judaizm
Synagoga Chewra Thilim. Położona na rogu ulic Babetty, Kazimierza Wielkiego oraz Estery. Zbudowana w 1894 roku. Zniszczona podczas II wojny światowej. Budynek pozostał, pełni funkcje usługowe.
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie[25]:
- Thetford Anglia
- Roztoky Czechy
- Hürth Niemcy
- Turčianske Teplice Słowacja
- Civitanova Marche Włochy
- Przemyślany Ukraina
- Holešov
Przypisy
- ↑ a b Liczba Mieszkańców Miasta i Gminy Skawina – Biuletyn Informacji Publicznych [online], https://bip.malopolska.pl/umigskawina,m,302370,demografia.html [dostęp 2024-07-12] .
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Jarosław Widawski: Miejskie mury obronne w Państwie Polskim do początku XV wieku. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1973, s. 425.
- ↑ Przerażający raport ws. jakości powietrza. Polskie miasta na czele listy. 2016-05-14.
- ↑ Podstawowe informacje o stacji Skawina , os. Ogrody - GIOŚ [online], powietrze.gios.gov.pl [dostęp 2024-03-23] .
- ↑ Biuletyny Informacji Publicznej [online], bip.malopolska.pl [dostęp 2024-03-23] .
- ↑ Oświata Ludowa. Organ Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, nr III/1911, s. 110–111, 1911 .
- ↑ Fabryka surogatów kawy w Skawinie Czas 1911 nr 309 z 11 lipca s. 3.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939 – 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 371.
- ↑ Urząd Miasta i Gminy w Skawinie: Rozwój Skawińskiego Obszaru Gospodarczego – Park Technologiczny
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01] .
- ↑ https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/tablica#, w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych GUS.
- ↑ Team technik.
- ↑ Baterie łazienkowe i baterie kuchenne [online], www.ferro.pl [dostęp 2017-05-20] (pol.).
- ↑ Vela.net.pl, Komunikacja autobusowa [online], Urząd Miasta i Gminy w Skawinie [dostęp 2023-04-06] (pol.).
- ↑ Koleje Małopolskie [online], Koleje Małopolskie [dostęp 2023-04-06] (pol.).
- ↑ Historia [online] [dostęp 2022-08-22] .
- ↑ Obiekty [online] [dostęp 2022-08-22] .
- ↑ Skarb – Skawinka Skawina [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-01-25] (pol.).
- ↑ Prawosławne nabożeństwa w Skawinie / Православнi Богослужіння у Скавинi. krakow-cerkiew.pl. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Historia Kościoła Zielonoświątkowego w Skawinie. blizejjezusa.pl. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Kontakt. blizejjezusa.pl. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .
- ↑ Miasta partnerskie.
Linki zewnętrzne
- Obecne dzielnice Skawiny „Babice stare i nowe” w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online).
- Skawina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 662 .
- Strona internetowa miasta Skawiny. um.skawina.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-20)].
- Skawina w dokumencie archiwalnym. skawina.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-03)].