Saterland: Różnice pomiędzy wersjami

Saterland
Seelterlound
	gmina
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Dolna Saksonia
Powiat	Cloppenburg
Powierzchnia	123,62 km²
Wysokość	5 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2008); • liczba ludności	; 12 883
• gęstość	104 os./km²
Numer kierunkowy	04475, 04479
Kod pocztowy	26683
Tablice rejestracyjne	CLP
	Adres urzędu:Hauptstraße 507; 26683 Saterland
	Położenie na mapie powiatu;
	53°02′N 7°43′E/53,033333 7,716667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 22:56, 11 sie 2023

Saterland (wschfryz. Seelterlound) – gmina samodzielna (niem. Einheitsgemeinde) w Niemczech, w kraju związkowym Dolna Saksonia w powiecie Cloppenburg. Po reformie terytorialnej z 1 marca 1974 roku w skład gminy Saterland wchodzą cztery miejscowości: Ramsloh, Scharrel, Strücklingen i Sedelsberg. Przez teren gminy przepływa rzeka Sagter Ems. Na terenie gminy w Ramsloh znajdują się maszty radiowe o wysokości 352,9 m. Gmina jest jedynym obszarem gdzie do dziś używa się języka wschodniofryzyjskiego.

Historia

Saterland we wczesnym średniowieczu zamieszkiwali Sasi i wchodził w skład niedużego hrabstwa Sögel – od jego zniekształconej nazwy wzięło się dzisiejsze określenie gminy: Sater po niemiecku, Seelter po wschodniofryzyjsku. W XII i XIII wieku na terenie dzisiejszej gminy osiedli Fryzowie. W późnym średniowieczu obszar był traktowany najprawdopodobniej jako część „Wolnej Fryzji”, co oznaczało odrębny status prawny lokalnych samorządów. Następnie Saterland wszedł w skład księstwa biskupiego Münster. Do XIX wieku była to swoista wyspa otoczona bagnami, pierwszą stałą drogę do Friesoythe wybudowali napoleońscy żołnierze^[1]. Izolacja i odrębność religijna (Fryzja wschodnia przeszła na wyznania protestanckie, gdy Saterland ostatecznie pozostał katolicki) spowodowały zachowanie w użyciu lokalnego dialektu wschodniofryzyjskiego. W XIX wieku zainicjowano proces osuszania mokradeł, co przyciągnęło nowych osadników. W 1815 r. obszar wszedł w skład Wielkiego Księstwa Oldenburga, co zniosło autonomię językową i prawną. Po II wojnie światowej w regionie osiadło się dużo uchodźców ze wschodu, w efekcie ludność używająca saterfryzyjskiego stała się mniejszością. W 1974 r. zjednoczono cztery gminy w jedną, obejmującą cały Saterland.

Gospodarka

Gmina Saterland jest gminą uprzemysłowioną. Największymi pracodawcami są zakłady:

wydobycia i przetwórstwa torfu – Torfwerke C. Deilmann AG
produkcji kabli Waskönig & Walter Kabel-Werk
produkcji firanek i zasłon – Gardinenwerk Unland
produkcji maszyn specjalistycznych – Spezialmaschinenbau Kurre

Coraz większe znaczenie ma także wybudowany w ostatnich latach C-Port – port przeładunkowy wraz z powierzchniami magazynowania nad leżącym na terenie gminy kanałem śródlądowym.

Turystyka

Mapa gminy z nazwami w dialekcie saterfryzyjskim

Ważną dziedziną dla gminy jest też turystyka. Dziedzina ta z roku na rok przybiera na znaczeniu. Gminę przecinają trasy rowerowe:

Deutsche Fernroute
Clopenburger Radtour

oraz projekt Paddel- und Pedalstation – gdzie można zamienić rower na kajak i zwiedzać okolicę pływając rzeką Sagter Ems.

Edukacja

W gminie znajduje się 5 przedszkoli i cztery szkoły podstawowe, w każdej z miejscowości należących do gminy:

Marienschule Strücklingen,
Grundschule Ramsloh,
"Litje Skoule Skäddel" - Grundschule Scharrel,
Astrid-Lindgren-Grundschule Sedelsberg

oraz szkoły ponadpodstawowe:

Schulzentrum Saterland /Haupt und Realschule/ w Ramsloh,
Laurentius-Siemer-Gymnasium w Ramsloh.

Gmina partnerska w Polsce

Gminą partnerską dla gminy Saterland jest od 2001 gmina Środa Śląska. Umowę partnerską zawarto na bazie zapoczątkowanych wcześniej, intensywnych kontaktów szkolnych oraz prowadzonych regularnie 2 razy w roku (w październiku w Polsce, w maju w Niemczech), od 1997 do dzisiaj, wymian młodzieży z obydwu gmin. Ponadto gmina, jak też szkoły uczestniczą w wielu wspólnych projektach UE. W 2007 roku gmina Saterland za współpracę partnerską otrzymała wyróżnienie i Nagrodę Komisji Środowiska, Rolnictwa oraz Spraw Lokalnych Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „Dyplom Europy” za osiągnięcia na wielu płaszczyznach w dziedzinie współpracy pomiędzy gminami^[2]. W 2011 przyznano Gminie Środa Śląska, a także inicjatorom: Peterowi Zieglerowi i Sławomirowi Siwerskiemu Dyplomu Uznania za osiągnięcia w dziedzinie współpracy pomiędzy Gminami Saterland i Środa Śląska z okazji XX-lecia powstania Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży w Poczdamie i Warszawie^[2].

Przypisy

↑ JörgJ. Peters JörgJ., Saterfriesisch, „Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland”, listopad 2020, (pp.139-171) [dostęp 2023-08-11] (niem.).
↑ ^a ^b Kalendarium kontaktów. [dostęp 2011-11-06]. (pol.).

Bibliografia

Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen, Hanower, 2009
Das neue Guinnes Buch der Rekorde 1993 s.276
S. Siwerski "Polska?-Ależ tak!", Środa Śląska, 2002
Gemeinde Saterland -Informationsschrift zum Muensterlandtag, Friesoythe, 1987
Gemeindeportraet – Sonderbeilage Saterland 2002
Das Saterland. Ein Streifzug durch die Geschichte, Saterland, 1998

[1] JörgJ. Peters JörgJ., Saterfriesisch, „Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland”, listopad 2020, (pp.139-171) [dostęp 2023-08-11] (niem.).

[sroda-2] Kalendarium kontaktów. [dostęp 2011-11-06]. (pol.).

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{RFN gmina infobox
+{{Jednostka administracyjna infobox
- |        nazwa = Saterland
+ |nazwa                           = Saterland
- |         herb = Saterland-Wappen.png
+ |nazwa oryginalna                = Seelterlound
- |         mapa =
+ |dopełniacz nazwy                =
- |         land = Dolna Saksonia
+ |jednostka                       = gmina
+ |zdjęcie                         =
- |     rejencja =
- |       powiat = Cloppenburg
+ |opis zdjęcia                    =
- |          pow = 123,62
+ |alt zdjęcia                     =
+ |herb                            = DEU Saterland COA.svg
- |  ludn_z_roku = 31 grudnia 2008
- |         ludn = 12 883
+ |flaga                           =
+ |hymn                            =
- |   gest_zalud = 104
- |      stopniE = 07
+ |dewiza                          =
- |       minutE = 43
+ |państwo                         = DE-NI
- |      stopniN = 53
+ |1. jednostka administracyjna    =
- |       minutN = 02
+ |2. jednostka administracyjna    =
+ |3. jednostka administracyjna    = [[Powiat Cloppenburg|Cloppenburg]]
- |      kod mapy = Dolna Saksonia
- |     wysokosc = 5
+ |siedziba                        =
+ |ISO 3166-2                      =
- | kod_pocztowy = 49696
+ |powierzchnia                    = 123,62 km²
- |   kierunkowy = 04475, 04479
+ |wysokość                        = 5 m n.p.m.
- |     tabl_rej = CLP
+ |rok                             = 31 grudnia 2008
- | adres_urzedu = Hauptstraße 507, 26683 Saterland
+ |liczba ludności                 = 12 883
- |    burmistrz =
+ |gęstość zaludnienia             = 104 os./km²
- |   mapa_gminy = Saterland in CLP.svg
- |          url = http://www.saterland.de
+ |numer kierunkowy                = 04475, 04479
+ |kod pocztowy                    = 26683
- |galeria_commons = Category:Saterland
+ |tablice rejestracyjne           = CLP
+ |adres urzędu                    = Hauptstraße 507<br />26683 Saterland
+ |plan                            =
+ |nazwa 1. podziału               = dzielnic
+ |1. podział                      =
+ |mapa                            = Saterland in CLP.svg
+ |nazwa mapy                      = powiatu
+ |kod mapy                        = Dolna Saksonia
+ |współrzędne                     = 53°2′N 7°43′E
+ |commons                         = Category:Saterland
+ |www                             = http://www.saterland.de
 }}
-'''Saterland''' ([[język fryzyjski saterlandzki|fryz. saterl.]] ''Seelterlound'') – [[wspólnoty administracyjne i związki gmin Niemiec|gmina samodzielna]] ([[język niemiecki|niem.]] ''Einheitsgemeinde'') w [[Niemcy|Niemczech]], w [[kraj związkowy|kraju związkowym]] [[Dolna Saksonia]] w [[powiat Cloppenburg|powiecie Cloppenburg]]. Po reformie terytorialnej z 1 marca 1974 roku w skład gminy Saterland wchodzą cztery miejscowości: Ramsloh, Scharrel, Strücklingen i Sedelsberg. Przez teren gminy przepływa rzeka Sagter Ems. Na terenie gminy w Ramsloh znajdują sie maszty radiowe o wysokości 352,9 m.
+'''Saterland''' ([[język wschodniofryzyjski|wschfryz.]] ''Seelterlound'') – [[Wspólnoty administracyjne i związki gmin w Niemczech|gmina samodzielna]] ([[język niemiecki|niem.]] ''Einheitsgemeinde'') w [[Niemcy|Niemczech]], w [[kraj związkowy|kraju związkowym]] [[Dolna Saksonia]] w [[powiat Cloppenburg|powiecie Cloppenburg]]. Po reformie terytorialnej z 1 marca 1974 roku w skład gminy Saterland wchodzą cztery miejscowości: Ramsloh, Scharrel, Strücklingen i Sedelsberg. Przez teren gminy przepływa rzeka Sagter Ems. Na terenie gminy w Ramsloh znajdują się maszty radiowe o wysokości 352,9 m. Gmina jest jedynym obszarem gdzie do dziś używa się [[Język wschodniofryzyjski|języka wschodniofryzyjskiego]].
+== Historia ==
-== Przedszkola i szkoły w gminie Saterland ==
+Saterland we wczesnym średniowieczu zamieszkiwali [[Sasi]] i wchodził w skład niedużego hrabstwa Sögel – od jego zniekształconej nazwy wzięło się dzisiejsze określenie gminy: ''Sater'' po niemiecku, ''Seelter'' po wschodniofryzyjsku. W XII i XIII wieku na terenie dzisiejszej gminy osiedli [[Fryzowie]]. W późnym średniowieczu obszar był traktowany najprawdopodobniej jako część „Wolnej Fryzji”, co oznaczało odrębny status prawny lokalnych samorządów. Następnie Saterland wszedł w skład księstwa biskupiego [[Biskupstwo Münsteru|Münster]].  Do XIX wieku była to swoista wyspa otoczona bagnami, pierwszą stałą drogę do [[Friesoythe]] wybudowali napoleońscy żołnierze<ref>{{Cytuj |autor = Jörg Peters |tytuł = Saterfriesisch |czasopismo = Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland |data = 2020-11 |data dostępu = 2023-08-11 |s = (pp.139-171) |url = https://www.researchgate.net/publication/345455194_Saterfriesisch |język = de}}</ref>. Izolacja i odrębność religijna (Fryzja wschodnia przeszła na wyznania [[Protestantyzm|protestanckie]], gdy Saterland ostatecznie pozostał [[Katolicyzm|katolicki]]) spowodowały zachowanie w użyciu lokalnego dialektu wschodniofryzyjskiego. W XIX wieku zainicjowano proces osuszania [[Mokradło|mokradeł]], co przyciągnęło nowych osadników. W 1815 r. obszar wszedł w skład [[Wielkie Księstwo Oldenburga|Wielkiego Księstwa Oldenburga]], co zniosło autonomię językową i prawną. Po II wojnie światowej w regionie osiadło się dużo uchodźców ze wschodu, w efekcie ludność używająca saterfryzyjskiego stała się mniejszością. W 1974 r. zjednoczono cztery gminy w jedną, obejmującą cały Saterland.
-W gminie znajduje się 5 przedszkoli i cztery szkoły podstawowe, w każdej z miejscowości należących do gminy:
-* Marienschule Strücklingen,
-* Grundschule Ramsloh,
-* "Litje Skoule Skäddel" - Grundschule Scharrel,
-* Astrid-Lindgren-Grundschule Sedelsberg
-oraz szkoły ponadpodstawowe:
-* Schulzentrum Saterland /Haupt und Realschule/ w Ramsloh,
-* Laurentius-Siemer-Gymnasium w Ramsloh.
 == Gospodarka ==
 Gmina Saterland jest gminą uprzemysłowioną. Największymi pracodawcami są zakłady:
-* wydobycia i przetwórstwa torfu – Torfwerke C.Deilmann AG
+* wydobycia i przetwórstwa torfu – Torfwerke C. Deilmann AG
-* produkcji kabli Waskoenig+Walter Kabel-Werk
+* produkcji kabli Waskönig & Walter Kabel-Werk
 * produkcji firanek i zasłon – Gardinenwerk Unland
-* produkcji maszyn specjalistycznych Spezialmascinenbau
+* produkcji maszyn specjalistycznych – Spezialmaschinenbau Kurre
-Coraz większe znaczenie ma także wybudowany w ostatnich latach C-Port – port przeładunkowy wraz z powierzchniami magazynowania nad leżącym na terenie gminy kanałem śródlądowym.
+Coraz większe znaczenie ma także wybudowany w ostatnich latach C-Port – port przeładunkowy wraz z powierzchniami magazynowania nad leżącym na terenie gminy [[Kanał Śródlądowy|kanałem śródlądowym]].
 == Turystyka ==
+[[Plik:Seelterlound.png|thumb|240px|right|Mapa gminy z nazwami w dialekcie saterfryzyjskim]]
 Ważną dziedziną dla gminy jest też turystyka. Dziedzina ta z roku na rok przybiera na znaczeniu.
 Gminę przecinają trasy rowerowe:
@@ Linia 51: / Linia 56: @@
 * Clopenburger Radtour
 oraz projekt Paddel- und Pedalstation – gdzie można zamienić rower na kajak i zwiedzać okolicę pływając rzeką Sagter Ems.
+== Edukacja ==
+W gminie znajduje się 5 przedszkoli i cztery szkoły podstawowe, w każdej z miejscowości należących do gminy:
+* Marienschule Strücklingen,
+* Grundschule Ramsloh,
+* "Litje Skoule Skäddel" - Grundschule Scharrel,
+* Astrid-Lindgren-Grundschule Sedelsberg
+oraz szkoły ponadpodstawowe:
+* Schulzentrum Saterland /Haupt und Realschule/ w Ramsloh,
+* Laurentius-Siemer-Gymnasium w Ramsloh.
 == Gmina partnerska w Polsce ==
-Gminą partnerską dla gminy Saterland jest od 2001 gmina [[Środa Śląska]]. Umowę partnerską zawarto na bazie zapoczątkowanych wcześniej, intensywnych kontaktów szkolnych oraz prowadzonych regularnie 2 razy w roku (w październiku w Polsce, w maju w Niemczech), od 1997 do dzisiaj, wymian młodzieży z obydwu gmin. Ponadto gmina, jak też szkoły uczestniczą w wielu wspólnych projektach UE. W 2007 roku gmina Saterland za współpracę partnerską otrzymała wyróżnienie i Nagrodę Komisji Środowiska, Rolnictwa oraz Spraw Lokalnych Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „Dyplom Europy” za osiągnięcia na wielu płaszczyznach w dziedzinie współpracy pomiędzy gminami<ref name="sroda">{{cytuj stronę | url = http://www.srodaslaska.pl/www/198258.xml| tytuł = Kalendarium kontaktów| data dostępu = 2011-11-06| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}</ref>.
+Gminą partnerską dla gminy Saterland jest od 2001 gmina [[Środa Śląska]]. Umowę partnerską zawarto na bazie zapoczątkowanych wcześniej, intensywnych kontaktów szkolnych oraz prowadzonych regularnie 2 razy w roku (w październiku w Polsce, w maju w Niemczech), od 1997 do dzisiaj, wymian młodzieży z obydwu gmin. Ponadto gmina, jak też szkoły uczestniczą w wielu wspólnych projektach UE. W 2007 roku gmina Saterland za współpracę partnerską otrzymała wyróżnienie i Nagrodę Komisji Środowiska, Rolnictwa oraz Spraw Lokalnych [[Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy|Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy]] „Dyplom Europy” za osiągnięcia na wielu płaszczyznach w dziedzinie współpracy pomiędzy gminami<ref name="sroda">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160601032035/http://www.srodaslaska.pl:80/www/198258.xml| tytuł = Kalendarium kontaktów| data dostępu = 2011-11-06| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}</ref>.
 W 2011 przyznano Gminie Środa Śląska, a także inicjatorom: Peterowi Zieglerowi i Sławomirowi Siwerskiemu Dyplomu Uznania za osiągnięcia w dziedzinie współpracy pomiędzy Gminami Saterland i Środa Śląska z okazji XX-lecia powstania Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży w Poczdamie i Warszawie<ref name="sroda"/>.
+== Przypisy ==
-== Księga Rekordów Guinessa ==
-[[język fryzyjski saterlandzki]]
-Od 1991 roku istnieje zapis o Saterlandzie w Księdze Rekordów Guinessa.
-Saterland nazwany jest "najmniejszą wyspą językową Europy".
-Po przeprowadzonych w 1995 roku badaniach nad językiem saterfryzyjskim (włada nim obecnie około 2000 mieszkańców Saterlandu)
-potwierdzono, iż jest to język którym posługuje się najmniejsza liczba ludzi na świecie.
-U źródeł powstania tego języka leży położenie Saterlandu wsród torfowisk, co utrudniało lub wręcz uniemożliwiało w dawnych czasach kontakty mieszkańców na zewnątrz. Dotarcie tam było mozliwe tylko w miesiącach zimowych, gdy torfowiska zamarzały.
-Obecnie gmina dokłada wielu starań o zachowanie tego języka min. prowadzone są dodatkowe zajęcia w szkołach, wspierane są stowarzyszenia kultywujące ten język, zaś w miejscowościach istnieją podwójne napisy nazw miejscowości w języku niemieckim i saterfryzyjskim.
 {{Przypisy}}
 == Bibliografia ==
-# Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen, Hanower, 2009
+* Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen, Hanower, 2009
-# Das neue Guinnes Buch der Rekorde 1993 s.276
+* Das neue Guinnes Buch der Rekorde 1993 s.276
-# S. Siwerski "Polska?-Ależ tak!", Środa Śląska, 2002
+* S. Siwerski "Polska?-Ależ tak!", Środa Śląska, 2002
-# Gemeinde Saterland -Informationsschrift zum Muensterlandtag, Friesoythe, 1987
+* Gemeinde Saterland -Informationsschrift zum Muensterlandtag, Friesoythe, 1987
-# Gemeindeportraet – Sonderbeilage Saterland 2002
+* Gemeindeportraet – Sonderbeilage Saterland 2002
-# Das Saterland. Ein Streifzug durch die Geschichte, Saterland, 1998
+* Das Saterland. Ein Streifzug durch die Geschichte, Saterland, 1998
 {{Powiat Cloppenburg}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 [[Kategoria:Powiat Cloppenburg]]
+[[Kategoria:Gminy w Dolnej Saksonii]]

Miasta	Cloppenburg Friesoythe Löningen
Gminy samodzielne (Einheitsgemeinde)	Barßel Bösel Cappeln (Oldenburg) Emstek Essen (Oldenburg) Garrel Lastrup Lindern (Oldenburg) Molbergen Saterland