Przejdź do zawartości

Serock: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
626 927 edycji
m int.
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 16 użytkowników)
Linia 12: Linia 12:
|gmina = [[Serock (gmina)|Serock]]
|gmina = [[Serock (gmina)|Serock]]
|data założenia =
|data założenia =
|prawa miejskie = 1417-1870, od 1923
|prawa miejskie = 1417–1870, od 1923
|stanowisko zarządzającego =
|stanowisko zarządzającego =
|zarządzający = [[Artur Borkowski]]
|zarządzający = [[Artur Borkowski]]
|powierzchnia = 13,43
|powierzchnia = 13,43
|wysokość = 105–110
|wysokość = 105–110
|rok = 31.12.2020
|rok = 31.12.2021
|liczba ludności = 4427<ref name="populacja2020">{{Polska w liczbach|id=Serock|nazwa=Serock w liczbach|data dostępu=10 stycznia 2016}}</ref>
|liczba ludności = 4755<ref name="populacja2016" />
|gęstość zaludnienia = 323.8
|gęstość zaludnienia = 354,1
|strefa numeracyjna = (+48) 22
|strefa numeracyjna = (+48) 22
|kod pocztowy = 05-140
|kod pocztowy = 05-140
Linia 32: Linia 32:
|wikinews =
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikicytaty =
|wikisłownik =
|wikisłownik = Serock
|www = http://www.serock.pl
|www = http://www.serock.pl
|bip =
|bip =
}}
}}
{{wikisłownik|Serock}}
'''Serock''' – [[miasto]] w [[Polska|Polsce]] położone w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]], w [[Powiat legionowski|powiecie legionowskim]], nad [[Jezioro Zegrzyńskie|Jeziorem Zegrzyńskim]], naprzeciw ujścia [[Bug]]u do [[Narew|Narwi]]. Leży ono na pograniczu [[Kotlina Warszawska|Kotliny Warszawskiej]] i [[Wysoczyzna Ciechanowska|Wysoczyzny Ciechanowskiej]]<ref name="serock2" />. Siedziba [[Serock (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Serock]]. Odległość od centrum [[Warszawa|Warszawy]] wynosi około 40&nbsp;km.
'''Serock''' – [[miasto]] w [[Polska|Polsce]] położone w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]], w [[Powiat legionowski|powiecie legionowskim]], nad [[Jezioro Zegrzyńskie|Jeziorem Zegrzyńskim]], naprzeciw ujścia [[Bug]]u do [[Narew|Narwi]]. Leży ono na pograniczu [[Kotlina Warszawska|Kotliny Warszawskiej]] i [[Wysoczyzna Ciechanowska|Wysoczyzny Ciechanowskiej]]<ref name="serock2" />. Siedziba [[Serock (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Serock]]. Odległość od centrum [[Warszawa|Warszawy]] wynosi około 40&nbsp;km.


Był [[Miasto królewskie|miastem królewskim]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]<ref>[[Adolf Pawiński]], Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.</ref>. ''Serociec'' należał do starostwa zakroczymskiego w [[1617]] roku<ref>Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 21.</ref>.
Był [[Miasto królewskie|miastem królewskim]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]<ref>[[Adolf Pawiński]], Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.</ref>. ''Serociec'' należał do starostwa zakroczymskiego w 1617 roku<ref>Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 21.</ref>.


Według danych z 30 czerwca 2017 r. miasto liczyło 4348 mieszkańców<ref name="populacja2016" />.
Według danych z 31 grudnia 2021 r. miasto liczyło 4755 mieszkańców<ref name="populacja2016" />.


W mieście został zachowany średniowieczny układ urbanistyczny z [[Rynek (urbanistyka)|rynkiem]] i [[ratusz]]em w centrum. Dominuje tu zabudowa jednorodzinna i małomiasteczkowa.
W mieście został zachowany średniowieczny układ urbanistyczny z [[Rynek (urbanistyka)|rynkiem]] i [[ratusz]]em w centrum. Dominuje tu zabudowa jednorodzinna i małomiasteczkowa.


Do 1954 r. siedziba [[Gmina Zegrze|gminy Zegrze]].
Do 1954 r. siedziba [[Zegrze (gmina)|gminy Zegrze]].


== Położenie ==
== Położenie ==
Serock położony jest wzdłuż wysokiego brzegu Narwi. W pasie nadbrzeżnym jeziora, z Serockiem sąsiadują od strony Warszawy [[Jadwisin (powiat legionowski)|Jadwisin]] i od strony [[Pułtusk]]a [[Wierzbica (powiat legionowski)|Wierzbica]].
Serock położony jest wzdłuż wysokiego brzegu Narwi. W pasie nadbrzeżnym jeziora, z Serockiem sąsiadują od strony Warszawy [[Jadwisin (powiat legionowski)|Jadwisin]] i od strony [[Pułtusk]]a [[Wierzbica (powiat legionowski)|Wierzbica]].


Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,43&nbsp;km²<ref>{{cytuj pismo|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.|url=http://web.archive.org/web/20131220071949/http://www.stat.gov.pl:80/gus/5840_908_PLK_HTML.htm|czasopismo= Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym |wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2011-08-10|issn=1505-5507}}</ref>.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,43&nbsp;km²<ref>{{cytuj pismo |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r. |url = http://web.archive.org/web/20131220071949/http://www.stat.gov.pl:80/gus/5840_908_PLK_HTML.htm |czasopismo = Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym |wydawca = Główny Urząd Statystyczny |miejsce = Warszawa |data = 2011-08-10 |issn = 1505-5507}}</ref>.


[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo warszawskie (1975–1998)|województwa warszawskiego]].
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo warszawskie (1975–1998)|województwa warszawskiego]].


== Historia ==
== Historia ==
[[Plik:POL Serock UMiG tablica.JPG|thumb|left|Tablica pamiątkowa na budynku Urzędu Miasta i Gminy Serock (wmurowana 11 listopada 1997 r.)]]
[[Plik:POL Serock UMiG tablica.JPG|thumb|left|Tablica pamiątkowa na budynku Urzędu Miasta i Gminy Serock (wmurowana 11 listopada 1997 roku)]]
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1065 r. z tzw. [[Falsyfikat mogileński|falsyfikatu mogileńskiego]], czyli dokumentu dla [[Opactwo|opactwa]] [[Benedyktyni|benedyktynów]] w Mogilnie (opactwu przekazywano jedną dziewiątą dochodów z grodu i połowę [[Cło|cła]] z komory celnej na rzece Bug). Miasto położone wówczas było na trasie szlaku handlowego wiodącego z [[Gdańsk]]a i [[Truso]] na Ruś. Znajdowało się w nim także podgrodzie targowe.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1065 roku z tzw. [[Falsyfikat mogileński|falsyfikatu mogileńskiego]], czyli dokumentu dla [[Opactwo|opactwa]] [[Benedyktyni|benedyktynów]] w Mogilnie (opactwu przekazywano jedną dziewiątą dochodów z grodu i połowę [[Cło|cła]] z komory celnej na rzece Bug). Miasto położone wówczas było na trasie szlaku handlowego wiodącego z [[Gdańsk]]a i [[Truso]] na Ruś. Znajdowało się w nim także podgrodzie targowe.


Serock widniał też w wykazie z lat 1113–1124, gdzie wymieniano go jako jeden z ważniejszych książęcych grodów mazowieckich, w którym funkcjonuje [[przeprawa]] przez rzekę z komorą celną<ref name="serock1">[http://www.serock.pl/467-44c76f352b466.htm Grodzisko Barbarka, www.serock.pl] [dostęp: 15 marca 2009].</ref>.
Serock widniał też w wykazie z lat 1113–1124, gdzie wymieniano go jako jeden z ważniejszych książęcych grodów mazowieckich, w którym funkcjonuje [[przeprawa]] przez rzekę z komorą celną<ref name="serock1">{{Cytuj stronę |url = http://www.serock.pl/467-44c76f352b466.htm |tytuł = Grodzisko Barbarka, www.serock.pl |opublikowany = serock.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090427172206/http://www.serock.pl/467-44c76f352b466.htm |zarchiwizowano = 2009-04-27}} [dostęp: 15 marca 2009].</ref>.


Serock od 1417 r. posiada prawa miejskie [[Prawo chełmińskie|chełmińskie]], które nadał mu książę [[Janusz I Starszy|Janusz I]]. Stanowił on wówczas ośrodek rzemieślniczo-handlowy. Z tego okresu zachował się również układ urbanistyczny w postaci m.in. kwadratowego rynku i późnogotyckiego [[Kościół (budynek)|kościoła]] parafialnego.
Serock od 1417 roku posiada prawa miejskie [[Prawo chełmińskie|chełmińskie]], które nadał mu książę [[Janusz I Starszy|Janusz I]]. Stanowił on wówczas ośrodek rzemieślniczo-handlowy. Z tego okresu zachował się również układ urbanistyczny w postaci m.in. kwadratowego rynku i późnogotyckiego [[Kościół (budynek)|kościoła]] parafialnego.


W XV-XVII wieku odbywały się w miejscowości sądy miejskie i [[Sąd grodzki|grodzkie]]. Od XVI wieku do 1795 r. Serock był miastem powiatowym. W latach 1655–1660 podczas [[Potop szwedzki|najazdu szwedzkiego]] miasto uległo znacznemu zniszczeniu. Od 1795 r. znajdowało się w [[Zabór pruski|zaborze pruskim]], od 1807 r. przeszło pod władanie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], a od 1815 r. znalazło się pod [[Zabór rosyjski|zaborem rosyjskim]].
W XV-XVII wieku odbywały się w miejscowości sądy miejskie i [[Sąd grodzki|grodzkie]]. Od XVI wieku do 1795 roku Serock był miastem powiatowym. W latach 1655–1660 podczas [[Potop szwedzki|najazdu szwedzkiego]] miasto uległo znacznemu zniszczeniu. Od 1795 roku znajdowało się w [[Zabór pruski|zaborze pruskim]], od 1807 roku weszło w skład [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], a od 1815 roku znalazło się pod [[Zabór rosyjski|zaborem rosyjskim]].


Serock wielokrotnie znajdował się na linii walk stanowiących przedpole Warszawy, m.in. w 1794, 1809 i 1831 r. W roku 1806 z rozkazu [[Napoleon Bonaparte|Napoleona I]] w Serocku rozpoczęto wznoszenie [[Fortyfikacja|fortyfikacji]], z których pozostały m.in. wały ziemne. Od 1807 r. stanowił [[Twierdza|twierdzę]]. Podczas wojny [[Wojna polsko-austriacka|polsko-austriackiej]] w 1809 stanowiła ona miejsce działań wojsk [[Józef Niemojewski|gen. Józefa Niemojewskiego]]. Następnie rozbudowywano twierdzę (z inicjatywy [[Marszałkowie Francji|marszałka Francji]] [[Louis Nicolas Davout|Davouta]]) do 1811 r. kiedy to większe znaczenie zyskała [[twierdza Modlin]]. W 1831 r. formowały się w Serocku wojska polskie (podczas [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]).
Serock wielokrotnie znajdował się na linii walk stanowiących przedpole Warszawy, m.in. w 1794, 1809 i 1831 r. W 1806 roku z rozkazu [[Napoleon Bonaparte|Napoleona I]] w Serocku rozpoczęto wznoszenie [[Fortyfikacja|fortyfikacji]], z których pozostały m.in. wały ziemne. Od 1807 roku stanowił [[Twierdza|twierdzę]]. Podczas wojny [[Wojna polsko-austriacka|polsko-austriackiej]] w 1809 roku stanowiła ona miejsce działań wojsk [[Józef Niemojewski|gen. Józefa Niemojewskiego]]. Następnie rozbudowywano twierdzę (z inicjatywy [[Marszałkowie Francji|marszałka Francji]] [[Louis Nicolas Davout|Davouta]]) do 1811 roku, kiedy to większe znaczenie zyskała [[twierdza Modlin]]. W 1831 roku formowały się w Serocku wojska polskie (podczas [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]).


W 1870 r. miejscowość pozbawiono praw miejskich. Ponownie je odzyskał 1 stycznia 1923 r.<ref>{{Dziennik Ustaw|1922|106|981}}.</ref>
W 1870 roku miejscowość pozbawiono praw miejskich. Ponownie je odzyskał 1 stycznia 1923 roku<ref>{{Dziennik Ustaw|1922|106|981}}.</ref>.


Przy ulicy Pułtuskiej 13 i 15 znajduje się Zajazd Pocztowy Napoleoński zbudowany w stylu klasycystycznym w I połowie XIX wieku. W jego skład wchodzą parterowe zabudowania połączone bramą w kształcie łuku. Zajazd kilka razy przebudowywano, m.in. w II połowie XIX i w XX wieku. Obiekt w 1963 r. i 2000 r. został wpisany do rejestru zabytków<ref>[http://www.serock.pl/467-44c76f514d8b0.htm Napoleoński zajazd pocztowy, www.serock.pl] [dostęp: 15 marca 2009].</ref>.
Przy ulicy Pułtuskiej 13 i 15 znajduje się Zajazd Pocztowy Napoleoński zbudowany w stylu klasycystycznym w I połowie XIX wieku. W jego skład wchodzą parterowe zabudowania połączone bramą w kształcie łuku. Zajazd kilka razy przebudowywano, m.in. w II połowie XIX i w XX wieku. Obiekt w 1963 roku i 2000 roku został wpisany do rejestru zabytków<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.serock.pl/467-44c76f514d8b0.htm |tytuł = Napoleoński zajazd pocztowy, www.serock.pl |opublikowany = serock.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090427172212/http://www.serock.pl/467-44c76f514d8b0.htm |zarchiwizowano = 2009-04-27}} [dostęp: 15 marca 2009].</ref>.


We wrześniu 1939 r. miały tu miejsce [[Kampania wrześniowa|walki polsko-niemieckie]], natomiast w 1944 r. walki (w końcowej fazie [[Operacja Bagration|operacji Bagration]]) o utworzenie przyczółka przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]].
We wrześniu 1939 roku miały tu miejsce [[Kampania wrześniowa|walki polsko-niemieckie]], natomiast w 1944 roku walki (w końcowej fazie [[Operacja Bagration|operacji Bagration]]) o utworzenie przyczółka przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]].


5 grudnia 1939 r. Niemcy wysiedlili z miasta ok. 3 tys. osób narodowości [[Żydzi|żydowskiej]]. W latach 1940–1944 istniał tu przymusowy [[Obozy niemieckie (1933–1945)|obóz pracy]], a w 1942 r. [[getto]], gdzie przebywało ok. 2 tys. osób<ref name="serock2" />.
5 grudnia 1939 roku Niemcy wysiedlili z miasta ok. 3 tys. osób narodowości [[Żydzi|żydowskiej]]. W latach 1940–1944 istniał tu przymusowy [[Obozy niemieckie (1933–1945)|obóz pracy]], a w 1942 roku [[getto]], gdzie przebywało ok. 2 tys. osób<ref name="serock2" />. Część mieszkańców pochodzenia żydowskiego deportowano do [[Getto w Legionowie|getta w Legionowie]]<ref>{{cytuj stronę |url = https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/1364-legionowo/116-miejsca-martyrologii/47660-getto-w-legionowie |tytuł = Getto w Legionowie |autor = |opublikowany = sztetl.org.pl |data = |data dostępu = 2022-08-03}}</ref>.


Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Serock leżał w [[III Rzesza|III Rzeszy]], granica między III Rzeszą a [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwem]] przebiegała wzdłuż [[Narew|Narwi]]. W listopadzie 1942 roku powstał w Serocku komitet organizacyjny [[Polska Partia Robotnicza|Polskiej Partii Robotniczej]] na powiat pułtuski<ref>Sławomir Jakubczak "Serockie impresje" Wydawnictwo Aleksander 2013, {{ISBN|978-83-933203-6-3}}, str. 15</ref>. W listopadzie i grudniu 1944 roku przez Serock przebiegała linia [[Front wschodni (II wojna światowa)|frontu]]. Niemcy bronili w Serocku przeprawy do [[Arciechów (powiat wołomiński)|Arciechowa]] przed [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]]. Podczas walk o Serock okręty [[Dnieprzańska Flotylla Wojenna|Dnieprzańskiej Flotylli Wojennej]] prowadziły zmasowany atak wyrzutniami rakietowymi [[katiusza]]mi<ref>{{Cytuj |autor = Adam Kaczyński |tytuł = HISTORIA. Desant na Serock. Flotylla Dnieprzańska na Bugu i Narwi 1944 – 1945 - CZĘŚĆ I |data = 2020-03-25 |data dostępu = 2021-01-30 |opublikowany = Mazowieckie To i Owo |url = http://toiowo.eu/historia-desant-na-serock-flotylla-dnieprzanska-na-bugu-i-narwi-1944-1945-czesc-i/ |język = pl-PL}}</ref>. Miasto zostało wyzwolone 19 października 1944 roku przez oddziały radzieckiej [[65 Armia (ZSRR)|65 Armii]] gen. [[Paweł Batow|Pawła Batowa]], [[1 Gwardyjski Korpus Pancerny|1 Gwardyjskiego Korpusu Pancernrgo]] oraz [[71 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|71 Dywizji Piechoty]]<ref>Sławomir Jakubczak "Serockie impresje" Wydawnictwo Aleksander 2013, {{ISBN|978-83-933203-6-3}}, str. 15</ref>. Po uchwyceniu przyczółka w rejonie Serocka wojska Armii Czerwonej przeszły do obrony. Z przyczółka działania zaczepne zostały rozpoczęte 14 stycznia 1945 r. przez pomocnicze zgrupowanie uderzeniowe [[2 Front Białoruski|2 Frontu Białoruskiego]], w skład którego wchodziły: 65 Armia, [[70 Armia (ZSRR)|70 Armia]] i 1 Gwardyjski Korpus Panerny. Atak prowadzony był w kierunku Płońska i Bydgoszczy{{Odn|Mała encyklopedia|1971|s= 135}}. W wyniku walk Serock został zniszczony w 75%. Po zakończeniu działań wojennych został odbudowany<ref>{{Cytuj |autor = Sławomir Jakubczak |tytuł = Zarys dziejów Serocka |data dostępu = 2021-01-30 |opublikowany = Izba Pamięci w Serocku |url = https://www.historia.serock.pl/2144,historia}}</ref>.
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Serock leżał w [[III Rzesza|III Rzeszy]], granica między III Rzeszą a [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwem]] przebiegała wzdłuż [[Narew|Narwi]]. W listopadzie 1942 roku powstał w Serocku komitet organizacyjny [[Polska Partia Robotnicza|Polskiej Partii Robotniczej]] na powiat pułtuski<ref name="autonazwa1">Sławomir Jakubczak „Serockie impresje” Wydawnictwo Aleksander 2013, {{ISBN|978-83-933203-6-3}}, s. 15.</ref>. W listopadzie i grudniu 1944 roku przez Serock przebiegała linia [[Front wschodni (II wojna światowa)|frontu]]. Niemcy bronili w Serocku przeprawy do [[Arciechów (powiat wołomiński)|Arciechowa]] przed [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]]. Podczas walk o Serock okręty [[Dnieprzańska Flotylla Wojenna|Dnieprzańskiej Flotylli Wojennej]] prowadziły zmasowany atak wyrzutniami rakietowymi [[katiusza]]mi<ref>{{Cytuj |autor = Adam Kaczyński |tytuł = HISTORIA. Desant na Serock. Flotylla Dnieprzańska na Bugu i Narwi 1944 – 1945 – CZĘŚĆ I |data = 2020-03-25 |data dostępu = 2021-01-30 |opublikowany = Mazowieckie To i Owo |url = http://toiowo.eu/historia-desant-na-serock-flotylla-dnieprzanska-na-bugu-i-narwi-1944-1945-czesc-i/ |język = pl}}</ref>. Miasto zostało zajęte 19 października 1944 roku przez oddziały radzieckiej [[65 Armia (ZSRR)|65 Armii]] gen. [[Paweł Batow|Pawła Batowa]], [[1 Gwardyjski Korpus Pancerny|1 Gwardyjskiego Korpusu Pancernrgo]] oraz [[71 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|71 Dywizji Piechoty]]<ref name="autonazwa1" />. Po uchwyceniu przyczółka w rejonie Serocka wojska Armii Czerwonej przeszły do obrony. Z przyczółka działania zaczepne zostały rozpoczęte 14 stycznia 1945 roku przez pomocnicze zgrupowanie uderzeniowe [[2 Front Białoruski|2 Frontu Białoruskiego]], w skład którego wchodziły: 65 Armia, [[70 Armia (ZSRR)|70 Armia]] i 1 Gwardyjski Korpus Panerny. Atak prowadzony był w kierunku Płońska i Bydgoszczy{{odn|Mała encyklopedia|1971|s=135}}. W wyniku walk Serock został zniszczony w 75%. Po zakończeniu działań wojennych został odbudowany<ref>{{Cytuj |autor = Sławomir Jakubczak |tytuł = Zarys dziejów Serocka |data dostępu = 2021-01-30 |opublikowany = Izba Pamięci w Serocku |url = https://www.historia.serock.pl/2144,historia}}</ref>.


1 marca 1945 roku Serock liczył 1968 mieszkańców ale 1 lipca już 2565 osób. W czasie późniejszym wielu z mieszkańców miasta wyjechało na Ziemie Zachodnie w wyniku czego liczba mieszkańców w listopadzie 1946 roku spadła do 2123 osób<ref>Sławomir Jakubczak "Serockie impresje" Wydawnictwo Aleksander 2013, {{ISBN|978-83-933203-6-3}}, str. 15</ref>.
1 marca 1945 roku Serock liczył 1968 mieszkańców, ale 1 lipca już 2565 osób. W czasie późniejszym wielu z mieszkańców miasta wyjechało na Ziemie Zachodnie w wyniku czego liczba mieszkańców w listopadzie 1946 roku spadła do 2123 osób<ref name="autonazwa1" />.


Do najważniejszych momentów w dziejach miasta należy utworzenie w 1963 roku sztucznego Zalewu Zegrzyńskiego i zbudowanie wokół niego kompleksowej infrastruktury wypoczynkowej. W samym mieście powstały m.in. ośrodek Huty Warszawa, "Chemia" Ministerstwa Przemysłu Chemicznego oraz ośrodek KC PZPR.
Do najważniejszych momentów w dziejach miasta należy utworzenie w 1963 roku sztucznego Zalewu Zegrzyńskiego i zbudowanie wokół niego kompleksowej infrastruktury wypoczynkowej. W samym mieście powstały m.in. ośrodek Huty Warszawa, „Chemia” Ministerstwa Przemysłu Chemicznego oraz ośrodek KC PZPR.


W okresie Polski Ludowej powstały też m.in. ośrodek zdrowia, bloki mieszkalne przy ul. Pułtuskiej oraz Nasielskiej, szkoła rolnicza, bank spółdzielczy przy ul. Kościuszki oraz dom handlowy "Wodnik"<ref>Sławomir Jakubczak "Serockie impresje" Wydawnictwo Aleksander 2013, {{ISBN|978-83-933203-6-3}}, str. 15</ref>.
W okresie Polski Ludowej powstały też m.in. ośrodek zdrowia, bloki mieszkalne przy ul. Pułtuskiej oraz Nasielskiej, szkoła rolnicza, bank spółdzielczy przy ul. Kościuszki oraz dom handlowy „Wodnik”<ref name="autonazwa1" />.


=== Grodzisko Barbarka ===
=== Grodzisko Barbarka ===
[[Plik:Serock - Grodzisko Barbarka.jpg|thumb|left|Model grodziska Barbarka]]
[[Plik:Serock - Grodzisko Barbarka.jpg|thumb|Model grodziska Barbarka]]
Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Ogrodziskiem lub Barbarką znajduje się na prawym brzegu Narwi, w okolicy ujścia Bugu. Jego rozwój przypadał na XI – XIII wiek. Stanowi ono jedno z najstarszych grodów [[Mazowsze|Mazowsza]] (''Syroczecz'')<ref name="serock2" />.
Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Ogrodziskiem lub Barbarką znajduje się na prawym brzegu Narwi, w okolicy ujścia Bugu. Jego rozwój przypadał na XI – XIII wiek. Stanowi ono jedno z najstarszych grodów [[Mazowsze|Mazowsza]] (''Syroczecz'')<ref name="serock2" />.


Linia 98: Linia 97:
== Demografia ==
== Demografia ==
<timeline>
<timeline>
ImageSize = width:600 height:250
ImageSize = width:650 height:250
PlotArea = left:70 right:40 top:20 bottom:20
PlotArea = left:70 right:40 top:20 bottom:20
TimeAxis = orientation:vertical
TimeAxis = orientation:vertical
Linia 153: Linia 152:
== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
[[Plik:POL Serock urzad miasta i gminy 3.JPG|thumb|Urząd Miasta i Gminy Serock]]
[[Plik:POL Serock urzad miasta i gminy 3.JPG|thumb|Urząd Miasta i Gminy Serock]]
W Serocku znajdują się małe zakłady usługowe i [[Zakład produkcyjny|produkcyjne]]. Produkowane są tu głównie wyroby [[Przemysł spożywczy|spożywcze]], elektrotechniczne, [[Ceramika|ceramiczne]], [[Meble|meblarskie]] i [[Materiał budowlany|budowlane]]. W okolicy miejscowości uprawia się głównie [[Truskawka|truskawki]] i [[warzywa]]<ref name="serock2" />.
W Serocku znajdują się małe zakłady usługowe i [[Zakład produkcyjny|produkcyjne]]. Produkowane są tu głównie wyroby [[Przemysł spożywczy|spożywcze]], elektrotechniczne, [[Ceramika|ceramiczne]], [[Mebel|meblarskie]] i [[Materiał budowlany|budowlane]]. W okolicy miejscowości uprawia się głównie [[Truskawka|truskawki]] i [[warzywa]]<ref name="serock2" />.


== Transport ==
== Transport ==
Serock leży przy drogach krajowych [[Droga krajowa nr 61 (Polska)|droga krajowa nr 61]] i [[Droga krajowa nr 62 (Polska)|droga krajowa nr 62]]. {{fakt|Ma połączenia autobusowe z: [[Warszawa|Warszawą]], [[Legionowo|Legionowem]], [[Pułtusk]]iem, [[Ostrołęka|Ostrołęką]], [[Szczytno|Szczytnem]], [[Olsztyn]]em, [[Mrągowo|Mrągowem]], i [[Przasnysz]]em.|data=2011-09}} Przez Serock nie przebiega żadna linia kolejowa.
Serock leży przy drogach krajowych [[Droga krajowa nr 61 (Polska)|droga krajowa nr 61]] i [[Droga krajowa nr 62 (Polska)|droga krajowa nr 62]]. Przez Serock nie przebiega linia kolejowa.


== Turystyka ==
== Turystyka ==
Serock stanowi ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy. Zlokalizowane są w nim ośrodki wczasowe i konferencyjno-szkoleniowe. Znajduje się tu także przystań żeglugi pasażerskiej. Zorganizowano tu liczne trasy spacerowe, m.in. trakt źródlany i [[wąwóz]] przy górze Barbarki. Przez miejscowość przebiega również turystyczny szlak pieszy z Dębego<ref name="serock2">{{Cytuj|tytuł = Wielka Encyklopedia PWN |data = 2004 |isbn = 83-01-14192-1 83-01-13357-0 |wolumin = 24 |inni = Jan Wojnowski (red.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |s = 550 |oclc = 830627625}}</ref>. W wyniku spiętrzenia wód Bugu i Narwi w Serocku powstały warunki do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Znajduje się tu ok. 4500 działek rekreacyjno-letniskowych<ref>[http://www.serock.pl/467-44c759c08536c.htm Położenie geograficzne, www.serock.pl] [dostęp: 16 marca 2009].</ref>.
Serock stanowi ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy. Zlokalizowane są w nim ośrodki wczasowe i konferencyjno-szkoleniowe. Znajduje się tu także przystań żeglugi pasażerskiej. Zorganizowano tu liczne trasy spacerowe, m.in. trakt źródlany i [[wąwóz]] przy górze Barbarki. Przez miejscowość przebiega również turystyczny szlak pieszy z Dębego<ref name="serock2">{{Cytuj |tytuł = Wielka Encyklopedia PWN |data = 2004 |isbn = 83-01-14192-1 83-01-13357-0 |wolumin = 24 |inni = Jan Wojnowski (red.) |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] |s = 550 |oclc = 830627625}}</ref>. W wyniku spiętrzenia wód Bugu i Narwi w Serocku powstały warunki do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Znajduje się tu ok. 4500 działek rekreacyjno-letniskowych<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.serock.pl/467-44c759c08536c.htm |tytuł = Położenie geograficzne, www.serock.pl |opublikowany = serock.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090310173622/http://www.serock.pl/467-44c759c08536c.htm |zarchiwizowano = 2009-03-10}} [dostęp: 16 marca 2009].</ref>.


Miejscowość stanowi także ośrodek kultury i sportu. Organizowanych jest w niej wiele imprez kulturalnych, m.in. Międzynarodowy Przegląd Folklorystyczny Kupalnocka (m.in. występowały zespoły z [[Republika Chińska|Tajwanu]], [[Rosja|Rosji]], [[Litwa|Litwy]], [[Bułgaria|Bułgarii]], [[Chile]], [[Rumunia|Rumunii]], [[Słowacja|Słowacji]], [[Szwecja|Szwecji]], [[Grecja|Grecji]], [[Egipt]]u, [[Włochy|Włoch]], [[Francja|Francji]], [[Turcja|Turcji]], [[Kanada|Kanady]], [[Chorwacja|Chorwacji]] i [[Holandia|Holandii]])<ref>[http://www.kultura.serock.info/index.php?page=impr Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne – Kupalnocka, www.kultura.serock.info] [dostęp: 16 marca 2009].</ref> oraz Serockie Lato Muz (m.in. koncerty wokalno-instrumentalne na górze Barbarki).
Miejscowość stanowi także ośrodek kultury i sportu. Organizowanych jest w niej wiele imprez kulturalnych, m.in. Międzynarodowy Przegląd Folklorystyczny Kupalnocka (m.in. występowały zespoły z [[Republika Chińska|Tajwanu]], [[Rosja|Rosji]], [[Litwa|Litwy]], [[Bułgaria|Bułgarii]], [[Chile]], [[Rumunia|Rumunii]], [[Słowacja|Słowacji]], [[Szwecja|Szwecji]], [[Grecja|Grecji]], [[Egipt]]u, [[Włochy|Włoch]], [[Francja|Francji]], [[Turcja|Turcji]], [[Kanada|Kanady]], [[Chorwacja|Chorwacji]] i [[Holandia|Holandii]])<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.kultura.serock.info/index.php?page=impr |tytuł = Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne – Kupalnocka, www.kultura.serock.info |opublikowany = kultura.serock.info |archiwum = https://web.archive.org/web/20121120165710/http://www.kultura.serock.info/index.php?page=impr |zarchiwizowano = 2012-11-20}} [dostęp: 16 marca 2009].</ref> oraz Serockie Lato Muz (m.in. koncerty wokalno-instrumentalne na górze Barbarki).


== Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny ==
== Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny ==
Linia 177: Linia 176:
* [[chrzcielnica]].
* [[chrzcielnica]].


W 1961 r. kościół wpisano do rejestru zabytków. <ref>[http://www.serock.pl/467-44c76f42bdcf6.htm Kościół w Serocku, www.serock.pl] [dostęp: 15 marca 2009].</ref> 22 czerwca 2013 roku w kościele tym [[Robert Lewandowski]] ożenił się z [[Anna Lewandowska (ur. 1988)|Anną Stachurską]]. <ref>[https://www.fakt.pl/kobieta/plotki/anna-i-robert-lewandowscy-22-czerwca-2013-roku-wzieli-slub/xlfek7n 4. rocznica ślubu Lewandowskich. Tak zaczęła się ich miłość] [dostęp: 25 maja 2021].</ref>
W 1961 r. kościół wpisano do rejestru zabytków<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.serock.pl/467-44c76f42bdcf6.htm |tytuł = Kościół w Serocku, www.serock.pl |opublikowany = serock.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090430161157/http://www.serock.pl/467-44c76f42bdcf6.htm |zarchiwizowano = 2009-04-30}} [dostęp: 15 marca 2009].</ref>. 22 czerwca 2013 roku w kościele tym [[Robert Lewandowski]] ożenił się z [[Anna Lewandowska (ur. 1988)|Anną Stachurską]]<ref>[https://www.fakt.pl/kobieta/plotki/anna-i-robert-lewandowscy-22-czerwca-2013-roku-wzieli-slub/xlfek7n 4. rocznica ślubu Lewandowskich. Tak zaczęła się ich miłość] [dostęp: 25 maja 2021].</ref>.


== Sport ==
== Sport ==
W Serocku, od 1953 roku<ref>{{Cytuj | url=http://www.90minut.pl/skarb.php?id_sezon=83&id_klub=2747 | tytuł=Skarb - Sokół Serock<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.90minut.pl | język=pl | data dostępu=2020-07-09}}</ref>, działa klub [[Piłka nożna|piłki nożnej]] ''Sokół Serock''<ref>{{Cytuj |autor = |url = http://kssokol.serock.pl/ |data =|tytuł=START - KS Sokół Serock<!-- tytuł wygenerowany przez bota -->|archiwum=https://web.archive.org/web/20180702175646/http://kssokol.serock.pl/|zarchiwizowano=2018-07-02}}</ref>, grający w [[Klasa okręgowa (grupa warszawska I)|klasie okręgowej]].
W Serocku, od 1953 roku<ref>{{Cytuj |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_sezon=83&id_klub=2747 |tytuł = Skarb – Sokół Serock |opublikowany = www.90minut.pl |język = pl |data dostępu = 2020-07-09}}</ref>, działa klub [[Piłka nożna|piłki nożnej]] ''Sokół Serock''<ref>{{Cytuj |autor = |url = http://kssokol.serock.pl/ |data = |tytuł = START – KS Sokół Serock |archiwum = https://web.archive.org/web/20180702175646/http://kssokol.serock.pl/ |zarchiwizowano = 2018-07-02}}</ref>, grający w [[V liga polska w piłce nożnej (grupa mazowiecka I)|V lidze]].


== Miast i gminy partnerskie ==
== Miast i gminy partnerskie ==
Miasta i gminy partnerskie<ref name=partnerzy>[http://www.serock.pl/493-49ef0ef4992bd.htm Serock.pl – Współpraca partnerska &#91;dostęp 2011-02-13].</ref>:
Miasta i gminy partnerskie<ref name="partnerzy">{{Cytuj stronę |url = http://www.serock.pl/493-49ef0ef4992bd.htm |tytuł = Serock.pl – Współpraca partnerska &#91;dostęp 2011-02-13 |opublikowany = serock.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20111013164153/http://www.serock.pl/493-49ef0ef4992bd.htm |zarchiwizowano = 2011-10-13}}</ref>:
* {{flaga|ITA}} [[Celleno]], [[Włochy]]
* {{flaga|ITA}} [[Celleno]], [[Włochy]]
* {{flaga|LTU}} [[Ignalino|Ignalina]], [[Litwa]]
* {{flaga|LTU}} [[Ignalino|Ignalina]], [[Litwa]]
Linia 208: Linia 207:


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Serock|nazwa=Serock w liczbach|data dostępu=10 stycznia 2016}}</ref>
<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Serock|nazwa=Serock w liczbach|data dostępu=10 stycznia 2016}}</ref>
</references>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż| wydanie = 1| wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce = Warszawa| rok = 1971| isbn = }}
* {{cytuj książkę |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż |wydanie = 1 |wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |miejsce = Warszawa |rok = 1971 |isbn =|odn={{odn/id|Mała encyklopedia|1971}}}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.serock.pl Strona internetowa Miasta i Gminy Serock]
* [http://www.serock.pl Strona internetowa Miasta i Gminy Serock]
* [http://www.ciekawe-miejsca.net/wydania/artykuly/2007/Lipiec/CM_07.2007_serock.pdf Zabytki Serocka i okolic]
* {{Cytuj stronę |url = http://www.ciekawe-miejsca.net/wydania/artykuly/2007/Lipiec/CM_07.2007_serock.pdf |tytuł = Zabytki Serocka i okolic |opublikowany = ciekawe-miejsca.net |archiwum = https://web.archive.org/web/20070927220106/http://www.ciekawe-miejsca.net/wydania/artykuly/2007/Lipiec/CM_07.2007_serock.pdf |zarchiwizowano = 2007-09-27}}
* {{SgKP|X|453|Serock (1)}}
* {{SgKP|X|453|Serock (1)}}


Aktualna wersja na dzień 07:04, 24 cze 2024

Serock
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek w Serocku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

legionowski

Gmina

Serock

Prawa miejskie

1417–1870, od 1923

Burmistrz

Artur Borkowski

Powierzchnia

13,43 km²

Wysokość

105–110 m n.p.m.

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


4755[1]
354,1 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 22

Kod pocztowy

05-140

Tablice rejestracyjne

WL

Położenie na mapie gminy Serock
Mapa konturowa gminy Serock, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie powiatu legionowskiego
Mapa konturowa powiatu legionowskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Serock”
Ziemia52°30′50″N 21°04′20″E/52,513889 21,072222
TERC (TERYT)

1408044

SIMC

0921645

Urząd miejski
ul. Rynek 21
05-140 Serock
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Serock – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, nad Jeziorem Zegrzyńskim, naprzeciw ujścia Bugu do Narwi. Leży ono na pograniczu Kotliny Warszawskiej i Wysoczyzny Ciechanowskiej[2]. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Serock. Odległość od centrum Warszawy wynosi około 40 km.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3]. Serociec należał do starostwa zakroczymskiego w 1617 roku[4].

Według danych z 31 grudnia 2021 r. miasto liczyło 4755 mieszkańców[1].

W mieście został zachowany średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem i ratuszem w centrum. Dominuje tu zabudowa jednorodzinna i małomiasteczkowa.

Do 1954 r. siedziba gminy Zegrze.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Serock położony jest wzdłuż wysokiego brzegu Narwi. W pasie nadbrzeżnym jeziora, z Serockiem sąsiadują od strony Warszawy Jadwisin i od strony Pułtuska Wierzbica.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,43 km²[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Tablica pamiątkowa na budynku Urzędu Miasta i Gminy Serock (wmurowana 11 listopada 1997 roku)

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1065 roku z tzw. falsyfikatu mogileńskiego, czyli dokumentu dla opactwa benedyktynów w Mogilnie (opactwu przekazywano jedną dziewiątą dochodów z grodu i połowę cła z komory celnej na rzece Bug). Miasto położone wówczas było na trasie szlaku handlowego wiodącego z Gdańska i Truso na Ruś. Znajdowało się w nim także podgrodzie targowe.

Serock widniał też w wykazie z lat 1113–1124, gdzie wymieniano go jako jeden z ważniejszych książęcych grodów mazowieckich, w którym funkcjonuje przeprawa przez rzekę z komorą celną[6].

Serock od 1417 roku posiada prawa miejskie chełmińskie, które nadał mu książę Janusz I. Stanowił on wówczas ośrodek rzemieślniczo-handlowy. Z tego okresu zachował się również układ urbanistyczny w postaci m.in. kwadratowego rynku i późnogotyckiego kościoła parafialnego.

W XV-XVII wieku odbywały się w miejscowości sądy miejskie i grodzkie. Od XVI wieku do 1795 roku Serock był miastem powiatowym. W latach 1655–1660 podczas najazdu szwedzkiego miasto uległo znacznemu zniszczeniu. Od 1795 roku znajdowało się w zaborze pruskim, od 1807 roku weszło w skład Księstwa Warszawskiego, a od 1815 roku znalazło się pod zaborem rosyjskim.

Serock wielokrotnie znajdował się na linii walk stanowiących przedpole Warszawy, m.in. w 1794, 1809 i 1831 r. W 1806 roku z rozkazu Napoleona I w Serocku rozpoczęto wznoszenie fortyfikacji, z których pozostały m.in. wały ziemne. Od 1807 roku stanowił twierdzę. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 roku stanowiła ona miejsce działań wojsk gen. Józefa Niemojewskiego. Następnie rozbudowywano twierdzę (z inicjatywy marszałka Francji Davouta) do 1811 roku, kiedy to większe znaczenie zyskała twierdza Modlin. W 1831 roku formowały się w Serocku wojska polskie (podczas powstania listopadowego).

W 1870 roku miejscowość pozbawiono praw miejskich. Ponownie je odzyskał 1 stycznia 1923 roku[7].

Przy ulicy Pułtuskiej 13 i 15 znajduje się Zajazd Pocztowy Napoleoński zbudowany w stylu klasycystycznym w I połowie XIX wieku. W jego skład wchodzą parterowe zabudowania połączone bramą w kształcie łuku. Zajazd kilka razy przebudowywano, m.in. w II połowie XIX i w XX wieku. Obiekt w 1963 roku i 2000 roku został wpisany do rejestru zabytków[8].

We wrześniu 1939 roku miały tu miejsce walki polsko-niemieckie, natomiast w 1944 roku walki (w końcowej fazie operacji Bagration) o utworzenie przyczółka przez Armię Czerwoną.

5 grudnia 1939 roku Niemcy wysiedlili z miasta ok. 3 tys. osób narodowości żydowskiej. W latach 1940–1944 istniał tu przymusowy obóz pracy, a w 1942 roku getto, gdzie przebywało ok. 2 tys. osób[2]. Część mieszkańców pochodzenia żydowskiego deportowano do getta w Legionowie[9].

Podczas II wojny światowej Serock leżał w III Rzeszy, granica między III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem przebiegała wzdłuż Narwi. W listopadzie 1942 roku powstał w Serocku komitet organizacyjny Polskiej Partii Robotniczej na powiat pułtuski[10]. W listopadzie i grudniu 1944 roku przez Serock przebiegała linia frontu. Niemcy bronili w Serocku przeprawy do Arciechowa przed Armią Czerwoną. Podczas walk o Serock okręty Dnieprzańskiej Flotylli Wojennej prowadziły zmasowany atak wyrzutniami rakietowymi katiuszami[11]. Miasto zostało zajęte 19 października 1944 roku przez oddziały radzieckiej 65 Armii gen. Pawła Batowa, 1 Gwardyjskiego Korpusu Pancernrgo oraz 71 Dywizji Piechoty[10]. Po uchwyceniu przyczółka w rejonie Serocka wojska Armii Czerwonej przeszły do obrony. Z przyczółka działania zaczepne zostały rozpoczęte 14 stycznia 1945 roku przez pomocnicze zgrupowanie uderzeniowe 2 Frontu Białoruskiego, w skład którego wchodziły: 65 Armia, 70 Armia i 1 Gwardyjski Korpus Panerny. Atak prowadzony był w kierunku Płońska i Bydgoszczy[12]. W wyniku walk Serock został zniszczony w 75%. Po zakończeniu działań wojennych został odbudowany[13].

1 marca 1945 roku Serock liczył 1968 mieszkańców, ale 1 lipca już 2565 osób. W czasie późniejszym wielu z mieszkańców miasta wyjechało na Ziemie Zachodnie w wyniku czego liczba mieszkańców w listopadzie 1946 roku spadła do 2123 osób[10].

Do najważniejszych momentów w dziejach miasta należy utworzenie w 1963 roku sztucznego Zalewu Zegrzyńskiego i zbudowanie wokół niego kompleksowej infrastruktury wypoczynkowej. W samym mieście powstały m.in. ośrodek Huty Warszawa, „Chemia” Ministerstwa Przemysłu Chemicznego oraz ośrodek KC PZPR.

W okresie Polski Ludowej powstały też m.in. ośrodek zdrowia, bloki mieszkalne przy ul. Pułtuskiej oraz Nasielskiej, szkoła rolnicza, bank spółdzielczy przy ul. Kościuszki oraz dom handlowy „Wodnik”[10].

Grodzisko Barbarka[edytuj | edytuj kod]

Model grodziska Barbarka

Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Ogrodziskiem lub Barbarką znajduje się na prawym brzegu Narwi, w okolicy ujścia Bugu. Jego rozwój przypadał na XI – XIII wiek. Stanowi ono jedno z najstarszych grodów Mazowsza (Syroczecz)[2].

Grodzisko położone było przy dwóch szlakach handlowych i komunikacyjnych:

Podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1961 r. przez Zdzisława Rajewskiego znaleziono kawałki ceramiki, polepy i części kości zwierzęcych.

Badania wykopaliskowe prowadzone w latach 1962–1966 przez mgr Barbarę Zawadzką-Antosik wykazały trzy etapy osadnictwa wczesnośredniowiecznego oraz funkcjonowanie człowieka na tych terenach w XIV-XVII wieku. Zlokalizowano także cmentarzysko i jednonawową kaplicę z apsydą.

Na wydobytych wówczas ok. 200 zabytków archeologicznych składały się m.in. fragmenty ceramiki, kości zwierzęce i szczątki ryb. Wykazały one że mieszkańcy głównie zajmowali się rolnictwem (uprawiano pszenicę, żyto, groch) rybołówstwem, tkactwem i rogownictwem[6].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

  • Piramida wieku mieszkańców Serocka w 2014 roku[1].


Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Urząd Miasta i Gminy Serock

W Serocku znajdują się małe zakłady usługowe i produkcyjne. Produkowane są tu głównie wyroby spożywcze, elektrotechniczne, ceramiczne, meblarskie i budowlane. W okolicy miejscowości uprawia się głównie truskawki i warzywa[2].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Serock leży przy drogach krajowych droga krajowa nr 61 i droga krajowa nr 62. Przez Serock nie przebiega linia kolejowa.

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Serock stanowi ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy. Zlokalizowane są w nim ośrodki wczasowe i konferencyjno-szkoleniowe. Znajduje się tu także przystań żeglugi pasażerskiej. Zorganizowano tu liczne trasy spacerowe, m.in. trakt źródlany i wąwóz przy górze Barbarki. Przez miejscowość przebiega również turystyczny szlak pieszy z Dębego[2]. W wyniku spiętrzenia wód Bugu i Narwi w Serocku powstały warunki do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Znajduje się tu ok. 4500 działek rekreacyjno-letniskowych[14].

Miejscowość stanowi także ośrodek kultury i sportu. Organizowanych jest w niej wiele imprez kulturalnych, m.in. Międzynarodowy Przegląd Folklorystyczny Kupalnocka (m.in. występowały zespoły z Tajwanu, Rosji, Litwy, Bułgarii, Chile, Rumunii, Słowacji, Szwecji, Grecji, Egiptu, Włoch, Francji, Turcji, Kanady, Chorwacji i Holandii)[15] oraz Serockie Lato Muz (m.in. koncerty wokalno-instrumentalne na górze Barbarki).

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny[edytuj | edytuj kod]

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Serocku

Murowany, jednonawowy kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (dawniej św. Wojciecha) ufundowali książęta mazowieccy: Janusz III i Stanisław. Inicjatorem budowy był pleban serocki Wojciech Popielski z Popielżyna. Kościół powstał pomiędzy 1 ćw. XVI wieku, a 1600 rokiem. W 3 ćw. XVIII wieku przebudowano okna. Restaurowany m.in. w latach 1934–1938[2].

Kościół posiada posadzkę umiejscowioną poniżej poziomu otoczenia, prosto zamknięte prezbiterium, dwie symetrycznie ulokowane zakrystie, trójprzęsłową nawę, emporę na piętrze oraz wieżę. Został zbudowany w wątku krzyżowym. Sklepienia nawy kolebkowe z lunetami z nałożoną gwiaździstą siatką żeber. W prezbiterium sklepienie krzyżowe z drutami krzyżowymi, bez jarzem. W prezbiterium dwa portale ostrołukowe oprofilowane kształtką ceglaną. Na skarpie wschodniej znajduje się napis I.H.1586.

Znajduje się w nim obraz Stanisława Witolda Bieniasa przedstawiający Bitwę Warszawską oraz oryginalne barokowe przedmioty takie jak:

  • ołtarz główny, na którym przedstawione jest Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny,
  • rzeźby figuralne św. Wojciecha i św. Stanisława,
  • ołtarz boczny św. Anny,
  • ołtarz boczny św. Barbary,
  • ambona,
  • chrzcielnica.

W 1961 r. kościół wpisano do rejestru zabytków[16]. 22 czerwca 2013 roku w kościele tym Robert Lewandowski ożenił się z Anną Stachurską[17].

Sport[edytuj | edytuj kod]

W Serocku, od 1953 roku[18], działa klub piłki nożnej Sokół Serock[19], grający w V lidze.

Miast i gminy partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie[20]:

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Wnętrze kościoła Zwiastowania NMP
    Wnętrze kościoła Zwiastowania NMP
  • Budynki dawnego pocztowego zajazdu napoleońskiego, 1 poł. XIX w.
    Budynki dawnego pocztowego zajazdu napoleońskiego, 1 poł. XIX w.
  • Przystań Serock
    Przystań Serock
  • Skwer Litewski
    Skwer Litewski

Burmistrzowie Serocka[edytuj | edytuj kod]

  • Sylwester Sokolnicki (1990-2018)
  • Artur Borkowski (od 2018)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Serock w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ a b c d e f Wielka Encyklopedia PWN, Jan Wojnowski (red.), t. 24, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 550, ISBN 83-01-14192-1, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830627625.
  3. ↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
  4. ↑ Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 21.
  5. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2011-08-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  6. ↑ a b Grodzisko Barbarka, www.serock.pl. serock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)]. [dostęp: 15 marca 2009].
  7. ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 106, poz. 981.
  8. ↑ Napoleoński zajazd pocztowy, www.serock.pl. serock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)]. [dostęp: 15 marca 2009].
  9. ↑ Getto w Legionowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-08-03].
  10. ↑ a b c d Sławomir Jakubczak „Serockie impresje” Wydawnictwo Aleksander 2013, ISBN 978-83-933203-6-3, s. 15.
  11. ↑ Adam Kaczyński, HISTORIA. Desant na Serock. Flotylla Dnieprzańska na Bugu i Narwi 1944 – 1945 – CZĘŚĆ I [online], Mazowieckie To i Owo, 25 marca 2020 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
  12. ↑ Mała encyklopedia 1971 ↓, s. 135.
  13. ↑ Sławomir Jakubczak, Zarys dziejów Serocka [online], Izba Pamięci w Serocku [dostęp 2021-01-30].
  14. ↑ Położenie geograficzne, www.serock.pl. serock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-10)]. [dostęp: 16 marca 2009].
  15. ↑ Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne – Kupalnocka, www.kultura.serock.info. kultura.serock.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-20)]. [dostęp: 16 marca 2009].
  16. ↑ Kościół w Serocku, www.serock.pl. serock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)]. [dostęp: 15 marca 2009].
  17. ↑ 4. rocznica ślubu Lewandowskich. Tak zaczęła się ich miłość [dostęp: 25 maja 2021].
  18. ↑ Skarb – Sokół Serock [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  19. ↑ START – KS Sokół Serock [online] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-02].
  20. ↑ Serock.pl – Współpraca partnerska [dostęp 2011-02-13. serock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-13)].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Miasta województwa mazowieckiego
Na prawach powiatu
Powiatowe
Gminne

Gmina Serock
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie

Herb gminy Serock

Powiat legionowski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu legionowskiego

Powiat pułtuski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Powiat nowodworski (1952–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1952–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Serock&oldid=74086468”