Tadeusz Sztumberk-Rychter: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Bibliografia: usunięcie szablonów Szablon:bibliografia start i Szablon:bibliografia stop |
kat. |
||
(Nie pokazano 46 wersji utworzonych przez 23 użytkowników) | |||
Linia 5: | Linia 5: | ||
|rodzaj wojsk = lądowe |
|rodzaj wojsk = lądowe |
||
|zwycięstwa = |
|zwycięstwa = |
||
|grafika = |
|grafika = Tadeusz Sztumberk-Rychter.jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = Tadeusz Sztumberk-Rychter w latach 60. |
||
|stopień grafika = Naramiennik Major land.png |
|stopień grafika = Naramiennik Major land.png |
||
|stopień = [[major]] |
|stopień = [[major]] |
||
|data urodzenia = [[19 sierpnia]] [[1907]] |
|data urodzenia = [[19 sierpnia]] [[1907]] |
||
|miejsce urodzenia = [[Koluszki]], |
|miejsce urodzenia = [[Koluszki]], [[Imperium Rosyjskie]] |
||
|data śmierci = [[14 marca]] [[1972]] |
|data śmierci = [[14 marca]] [[1972]] |
||
|miejsce śmierci = [[Warszawa]], |
|miejsce śmierci = [[Warszawa]], [[Polska]] |
||
|lata służby = |
|lata służby = 1929–1948 |
||
|siły zbrojne = [[Plik:Orzełek II RP.svg|20px]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] <br />[[Plik:Kotwica symbol.svg|20px]] [[Armia Krajowa]] |
|||
|siły zbrojne = |
|||
|jednostki = |
|jednostki = |
||
|stanowiska = dowódca [[27 Wołyńska Dywizja Piechoty|27 Dywizji Wołyńskiej]] |
|stanowiska = dowódca [[27 Wołyńska Dywizja Piechoty|27 Dywizji Wołyńskiej]] |
||
|wojny i bitwy = [[II wojna światowa]], [[kampania wrześniowa]] [[Akcja Burza]] |
|wojny i bitwy = [[II wojna światowa]], [[kampania wrześniowa]] [[Akcja Burza]] |
||
|późniejsza praca = członek Zarządu Głównego [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiD]] |
|późniejsza praca = członek Zarządu Głównego [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiD]] |
||
|odznaczenia = {{order|VM|KS}} {{order|OOP|KK}} {{order|KW|4Z}} {{order|KZM|B}} {{order|KP}} {{order|MZOK|B}} |
|||
|odznaczenia = [[Plik:POL Virtuti Militari Srebrny BAR.svg|40px|Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari]] [[Plik:POL Polonia Restituta Kawalerski BAR.svg|40px|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]] |
|||
|commons = |
|commons = Category:Tadeusz Sztumberk-Rychter |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Sztuberk-Rychter grave powiazki.jpg|thumb|Grób Tadeusza Sztumberka-Rychtera na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]] w [[Warszawa|Warszawie]]]] |
|||
'''Tadeusz Sztumberk-Rychter''', [[Pseudonim|ps.]] ''Miłosz'', ''Tadeusz'', ''Żegota'', (s. Witolda i Stefanii, ur. [[19 sierpnia]] [[1907]] |
'''Tadeusz Sztumberk-Rychter''', [[Pseudonim|ps.]] ''Miłosz'', ''Tadeusz'', ''Żegota'', (s. Witolda i Stefanii, ur. [[19 sierpnia]] [[1907]] w [[Koluszki|Koluszkach]], zm. [[14 marca]] [[1972]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Oficer (wojsko)|oficer]] [[artyleria|artylerii]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]], dowódca [[27 Wołyńska Dywizja Piechoty|27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty]] [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], uczestnik [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]]. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] przebywał z rodzicami w [[Imperium Rosyjskie|Rosji]]. Po powrocie do kraju ukończył szkołę średnią we [[Włocławek|Włocławku]]. Porzucił studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na rzecz kariery wojskowej. |
Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] przebywał z rodzicami w [[Imperium Rosyjskie|Rosji]]. Po powrocie do kraju ukończył w 1927 roku szkołę średnią we [[Włocławek|Włocławku]]. Porzucił studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na rzecz kariery wojskowej. Skierowany został do [[Wołyńska Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii|Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii]] we [[Włodzimierz Wołyński|Włodzimierzu Wołyńskim]]<ref name="fijałka">{{Cytuj książkę | nazwisko=Fijałka| imię=Michał | autor= | tytuł=27. Wołyńska Dywizja Piechoty AK | strony=166}}</ref>. W latach 1931 – 1933 ukończył Szkołę Oficerską Artylerii w [[Toruń|Toruniu]] z wysoką siódmą lokatą i otrzymał przydział do [[5 Dywizjon Artylerii Konnej|5 dywizjonu artylerii konnej]] w [[Kraków|Krakowie]]<ref name="fijałka"/>. |
||
W [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w składzie [[Armia |
W 1939 roku w stopniu [[porucznik]]a został przyjęty do [[Wyższa Szkoła Wojenna|Wyższej Szkoły Wojennej]] w Warszawie<ref name="fijałka"/>. W [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w składzie [[Armia „Kraków”|Armii „Kraków”]] jako oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej [[6 Dywizja Piechoty (II RP)|6 Dywizji Piechoty]] z którą przeszedł cały szlak bojowy<ref name="fijałka"/>. 20 września 1939 roku dostał się do niewoli niemieckiej w rejonie [[Zamość|Zamościa]]. Z obozu jenieckiego uciekł 11 października 1939 roku i trafił do Krakowa, gdzie należał do pierwszych organizatorów [[Służba Zwycięstwu Polski|Służby Zwycięstwu Polski]], a później włączył się do konspiracji [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]]<ref name="fijałka"/>. W końcu sierpnia 1940 roku, zagrożony aresztowaniem przeniósł się do Warszawy<ref name="fijałka"/>, gdzie od września 1940 roku był szefem Oddziału II Okręgu Warszawskiego, następnie od kwietnia 1942 pracował jako szef wywiadu ofensywnego w Wydziale II Komendy Obszaru Warszawa [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]<ref name="fijałka"/>. |
||
Od maja 1943 r. brał udział w [[Powstanie zamojskie|walkach na Zamojszczyźnie]], początkowo jako dowódca kompanii, następnie zastępca dowódcy 9 pp AK, za co został odznaczony [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari]]. |
Od maja 1943 r. brał udział w [[Powstanie zamojskie|walkach na Zamojszczyźnie]], początkowo jako dowódca samodzielnej kompanii, następnie zastępca dowódcy 9 pp AK, za co został odznaczony [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari]]. 24 września 1943 jego oddział dokonał uwolnienia grupy 73 więźniów osadzonych w [[Biłgoraj]]u (wśród nich był prof. [[Ludwik Ehrlich]])<ref>[[Edward Zając]], ''Szkice z dziejów Sanoka'', Sanok 1998, s. 30.</ref>. |
||
Po przeniesieniu na [[Wołyń]], |
Po przeniesieniu na [[Wołyń]], 28 lutego 1944 roku został szefem sztabu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK i wziął udział w [[Akcja „Burza” na Wołyniu|akcji „Burza” na Wołyniu]]. Po śmierci ppłk. [[Jan Wojciech Kiwerski|Jana Kiwerskiego]] „''Oliwy”'' od 4<ref name="fijałka"/> maja do 16 lipca 1944 r. pełnił obowiązki dowódcy dywizji. Po przekroczeniu [[Bug]]u w czerwcu 1944 roku brał udział w walkach na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]]. |
||
6 sierpnia 1944 roku aresztowany w Świdrze<ref name="fijałka"/> przez [[NKWD]] i zesłany początkowo do Charkowa, a następnie do [[Obóz NKWD nr 179 w Diagilewie|obozu NKWD nr 179 w Diagilewie]]<ref>[[Tadeusz Żenczykowski]], Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 226.</ref>. Po ucieczce został ujęty na granicy i osadzony w obozie jeńców wojennych w [[Czerniachowsk|Wystruciu]] na terenie dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]]<ref name="fijałka"/>. W lipcu 1947 roku uwięziony w obozie NKWD nr 150 w Griazowcu<ref>Dariusz Rogut, Internowani oficerowie Armii Krajowej w sowieckim obozie jenieckim nr 150 w Griazowcu w latach 1947-1948, w: Sowiecki system obozów i więzień, Łódź 2013, s. 88.</ref>. Do Polski wrócił w maju 1948 roku. Początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej, później stopniowo awansując doszedł do stanowiska dyrektora chemicznego zakładu produkcyjnego w [[Góra Kalwaria|Górze Kalwarii]]. Działał w [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszeniu „PAX”]], był członkiem Zarządu Głównego [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|Związku Bojowników o Wolność i Demokrację]]. |
|||
Zmarł |
Zmarł 14 marca 1972 roku i został pochowany na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kw.175-2-1)<ref>{{Cmentarze Warszawa|id=6349|cmentarz=Cmentarz Stare Powązki|osoba=Sztumberk-Rychterowie|data dostępu=2020-05-15}}</ref>. . |
||
== Promocje == |
== Promocje == |
||
* Porucznik: |
* Porucznik: 1935 r. |
||
* Kapitan: |
* Kapitan: 22 stycznia 1941 |
||
* Major: |
* Major: 12<ref name="fijałka"/> kwietnia 1944 |
||
* Podpułkownik: |
* Podpułkownik: 1968 r. |
||
== Odznaczenia == |
== Odznaczenia == |
||
* [[Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari]] |
* [[Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari]] V kl. |
||
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]] (pośmiertnie) |
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]] (pośmiertnie) |
||
* [[Krzyż Walecznych]] ( |
* [[Krzyż Walecznych]] (czterokrotnie<ref name="fijałka"/>) |
||
* [[Krzyż Zasługi]] |
* [[Krzyż Zasługi z Mieczami]]<ref name="fijałka"/> |
||
* [[Krzyż Partyzancki]]<ref name="fijałka"/> |
|||
* [[Medal „Za zasługi dla obronności kraju”]]<ref name="fijałka"/> |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* Józef Turowski, '' |
* Józef Turowski, ''Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK'', Wydawnictwo PWN, Warszawa 1990. |
||
* Michał Fijałka, ''27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej'', Wydawnictwo PAX, 1987 s. 166-167 {{ISBN|83-211-0734-6}}. |
|||
* {{cytuj książkę | autor =Andrzej Krzysztof Kunert | tytuł =Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939−1945 T.2 | wydawca =Instytut Wydawniczy PAX | miejsce =Warszawa | rok =1987 | strony =177–179 | isbn =83-211-0758-3}}. |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [http://www.dws-xip.pl/PW/bio/s8.html Biogram Tadeusza Sztumberka-Rychtera] |
* [http://www.dws-xip.pl/PW/bio/s8.html Biogram Tadeusza Sztumberka-Rychtera] |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Członkowie ZBoWiD]] |
|||
⚫ | |||
[[Kategoria:Działacze PAX]] |
|||
[[Kategoria:Jeńcy polscy w niewoli niemieckiej (kampania wrześniowa)]] |
|||
[[Kategoria:Ludzie związani z Wołyniem]] |
[[Kategoria:Ludzie związani z Wołyniem]] |
||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski ( |
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Oficerowie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK]] |
||
[[Kategoria:Pochowani na |
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]] |
||
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]] |
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]] |
||
[[Kategoria:Polscy |
[[Kategoria:Polscy jeńcy wojenni – uciekinierzy z niewoli niemieckiej 1939–1945]] |
||
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej]] |
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)]] |
||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)]] |
|||
⚫ | |||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Uczestnicy akcji „Burza”]] |
||
[[Kategoria:Więźniowie Obozu NKWD nr 150 w Griazowcu]] |
|||
[[Kategoria:Więźniowie Obozu NKWD nr 179 w Diagilewie]] |
|||
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Koluszkach]] |
|||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim]] |
|||
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”]] |
|||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)]] |
|||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Zasługi z Mieczami]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1907]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1907]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1972]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1972]] |
Aktualna wersja na dzień 17:12, 21 wrz 2023
Tadeusz Sztumberk-Rychter w latach 60. | |
major | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1929–1948 |
Siły zbrojne | |
Stanowiska |
dowódca 27 Dywizji Wołyńskiej |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca |
członek Zarządu Głównego ZBoWiD |
Odznaczenia | |
Tadeusz Sztumberk-Rychter, ps. Miłosz, Tadeusz, Żegota, (s. Witolda i Stefanii, ur. 19 sierpnia 1907 w Koluszkach, zm. 14 marca 1972 w Warszawie) – oficer artylerii Wojska Polskiego, dowódca 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Podczas I wojny światowej przebywał z rodzicami w Rosji. Po powrocie do kraju ukończył w 1927 roku szkołę średnią we Włocławku. Porzucił studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na rzecz kariery wojskowej. Skierowany został do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim[1]. W latach 1931 – 1933 ukończył Szkołę Oficerską Artylerii w Toruniu z wysoką siódmą lokatą i otrzymał przydział do 5 dywizjonu artylerii konnej w Krakowie[1].
W 1939 roku w stopniu porucznika został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[1]. W kampanii wrześniowej w składzie Armii „Kraków” jako oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej 6 Dywizji Piechoty z którą przeszedł cały szlak bojowy[1]. 20 września 1939 roku dostał się do niewoli niemieckiej w rejonie Zamościa. Z obozu jenieckiego uciekł 11 października 1939 roku i trafił do Krakowa, gdzie należał do pierwszych organizatorów Służby Zwycięstwu Polski, a później włączył się do konspiracji ZWZ[1]. W końcu sierpnia 1940 roku, zagrożony aresztowaniem przeniósł się do Warszawy[1], gdzie od września 1940 roku był szefem Oddziału II Okręgu Warszawskiego, następnie od kwietnia 1942 pracował jako szef wywiadu ofensywnego w Wydziale II Komendy Obszaru Warszawa Armii Krajowej[1].
Od maja 1943 r. brał udział w walkach na Zamojszczyźnie, początkowo jako dowódca samodzielnej kompanii, następnie zastępca dowódcy 9 pp AK, za co został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. 24 września 1943 jego oddział dokonał uwolnienia grupy 73 więźniów osadzonych w Biłgoraju (wśród nich był prof. Ludwik Ehrlich)[2].
Po przeniesieniu na Wołyń, 28 lutego 1944 roku został szefem sztabu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK i wziął udział w akcji „Burza” na Wołyniu. Po śmierci ppłk. Jana Kiwerskiego „Oliwy” od 4[1] maja do 16 lipca 1944 r. pełnił obowiązki dowódcy dywizji. Po przekroczeniu Bugu w czerwcu 1944 roku brał udział w walkach na Lubelszczyźnie.
6 sierpnia 1944 roku aresztowany w Świdrze[1] przez NKWD i zesłany początkowo do Charkowa, a następnie do obozu NKWD nr 179 w Diagilewie[3]. Po ucieczce został ujęty na granicy i osadzony w obozie jeńców wojennych w Wystruciu na terenie dawnych Prus Wschodnich[1]. W lipcu 1947 roku uwięziony w obozie NKWD nr 150 w Griazowcu[4]. Do Polski wrócił w maju 1948 roku. Początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej, później stopniowo awansując doszedł do stanowiska dyrektora chemicznego zakładu produkcyjnego w Górze Kalwarii. Działał w Stowarzyszeniu „PAX”, był członkiem Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
Zmarł 14 marca 1972 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw.175-2-1)[5]. .
Promocje[edytuj | edytuj kod]
- Porucznik: 1935 r.
- Kapitan: 22 stycznia 1941
- Major: 12[1] kwietnia 1944
- Podpułkownik: 1968 r.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari V kl.
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie[1])
- Krzyż Zasługi z Mieczami[1]
- Krzyż Partyzancki[1]
- Medal „Za zasługi dla obronności kraju”[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Michał Fijałka: 27. Wołyńska Dywizja Piechoty AK. s. 166.
- ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 30.
- ↑ Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 226.
- ↑ Dariusz Rogut, Internowani oficerowie Armii Krajowej w sowieckim obozie jenieckim nr 150 w Griazowcu w latach 1947-1948, w: Sowiecki system obozów i więzień, Łódź 2013, s. 88.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Sztumberk-Rychterowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Turowski, Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1990.
- Michał Fijałka, 27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej, Wydawnictwo PAX, 1987 s. 166-167 ISBN 83-211-0734-6.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939−1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 177–179. ISBN 83-211-0758-3..
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Członkowie ZBoWiD
- Dowódcy jednostek odtworzonych Armii Krajowej
- Działacze PAX
- Jeńcy polscy w niewoli niemieckiej (kampania wrześniowa)
- Ludzie związani z Wołyniem
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Oficerowie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Polscy jeńcy wojenni – uciekinierzy z niewoli niemieckiej 1939–1945
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Uczestnicy akcji „Burza”
- Więźniowie Obozu NKWD nr 150 w Griazowcu
- Więźniowie Obozu NKWD nr 179 w Diagilewie
- Ludzie urodzeni w Koluszkach
- Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim
- Odznaczeni Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Urodzeni w 1907
- Zmarli w 1972