Przejdź do zawartości

Zapalenie opłucnej: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Przypisy czystym tekstem na Cytuj
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Choroba infobox
{{Choroba infobox
|nazwa = Zapalenie opłucnej
|nazwa = Zapalenie opłucnej
|nazwa łacińska = Pleuritis
|nazwa naukowa = Pleuritis
|grafika = Pleural effusion.jpg
|grafika = Pleural effusion.jpg
|podpis grafiki = Radiogram pokazujący zapalenie opłucnej (strzałka A pokazuje ilość płynu w jamie opłucnowej, natomiast strzałka B prawidłową wielkość płuca w jamie opłucnowej)
|opis grafiki = Radiogram pokazujący zapalenie opłucnej (strzałka A pokazuje ilość płynu w jamie opłucnowej, natomiast strzałka B prawidłową wielkość płuca w jamie opłucnowej)
|ICD10 = J90
|alt grafiki =
|synonimy =
⚫
|ICD10 nazwa = Wysięk opłucnowy niesklasyfikowany gdzie indziej
|2. ICD10 = R09.1
|specjalizacja =
|2. ICD10 nazwa = Zapalenie opłucnej
|objawy =
|3. ICD10 = A15.6
|powikłania =
|początek =
⚫
|3. ICD10 nazwa = Gruźlicze zapalenie opłucnej, potwierdzone bakteriologicznie i histologicznie
|4. ICD10 = A16.6
|czas trwania =
|typy =
⚫
|4. ICD10 nazwa = Gruźlicze zapalenie opłucnej, bez wzmianki o potwierdzeniu bakteriologicznym lub histologicznym
|5. ICD10 =
|przyczyny =
|czynniki ryzyka =
⚫
|5. ICD10 nazwa =
|DSM nazwa =
|rozpoznanie =
|różnicowanie =
⚫
|DSM nazwa łacińska =
|DSM =
|zapobieganie =
|ICDO =
|leczenie =
|DiseasesDB = 29361
|leki =
|OMIM =
|rokowanie =
|MedlinePlus = 001371
|zapadalność =
|MeshID = D010998
|śmiertelność =
|MeshYear = 2013
|ICD11 =
|ICD11 nazwa =
|ICD10 =
⚫
|ICD10 nazwa =
|DSM-5 =
⚫
|DSM-5 nazwa =
|DSM-IV =
|DSM-IV nazwa =
|ICDO =
|DiseasesDB = 29361
|OMIM =
|MedlinePlus = 001371
|MeshID = D010998
|commons =
}}
}}

'''Zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis'') – stan zapalny [[opłucna|opłucnej]], który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.
'''Zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis'') – stan zapalny [[opłucna|opłucnej]], który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.


== Postacie ==
== Postacie ==
* '''Suche zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis sicca'') – rozpoznanie to odnosi do ograniczonego procesu, niebędącego samoistną chorobą tylko fazą wstępną wysiękowego zapalenia opłucnej albo procesem towarzyszącym [[Przewlekła niewydolność nerek|mocznicy]] lub różnym chorobom płuc zlokalizowanym blisko opłucnej{{R|TERAPIA1}}.
* '''Suche zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis sicca'') – rozpoznanie to odnosi do ograniczonego procesu, niebędącego samoistną chorobą tylko fazą wstępną wysiękowego zapalenia opłucnej albo procesem towarzyszącym [[Przewlekła niewydolność nerek|mocznicy]] lub różnym chorobom płuc zlokalizowanym blisko opłucnej{{R|TERAPIA1}}.
* '''Wysiękowe zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis exudativa'') – rozpoznanie to odnosi tylko do wysięku opłucnowego powstającego w wyniku procesu zapalnego, najczęściej towarzyszy stanom zapalnym w zakresie płuc lub zlokalizowanym poza nimi.
* '''Wysiękowe zapalenie opłucnej''' ([[łacina|łac.]] ''pleuritis exudativa'') – rozpoznanie to odnosi tylko do wysięku opłucnowego powstającego w wyniku procesu zapalnego, najczęściej towarzyszy stanom zapalnym w zakresie płuc lub zlokalizowanym poza nimi.


== Etiologia ==
== Etiologia ==
Zgodnie z polskim źródłami{{R|KOKOT1}} przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej (50-80%) jest [[prątek gruźlicy]], jednakże według danych Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc liczba zachorowań na pozapłucne postacie [[gruźlica człowieka|gruźlicy]] spadła o ponad 50%. Zgodnie z amerykańskimi źródłami{{R|FISHMAN1}} przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. U chorych z [[Zespół nabytego niedoboru odporności|zespołem nabytego niedoboru odporności]] odsetek zapaleń opłucnej o etiologii [[gruźlica człowieka|gruźliczej]] jest wyższy niż w populacji bez infekcji [[wirus zespołu nabytego braku odporności|wirusem HIV]]{{R|TBC}}.
Zgodnie z polskim źródłami{{R|KOKOT1}} przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej (50-80%) jest [[prątek gruźlicy]], jednakże według danych Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc liczba zachorowań na pozapłucne postacie [[gruźlica człowieka|gruźlicy]] spadła o ponad 50%. Zgodnie z amerykańskimi źródłami{{R|FISHMAN1}} przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. U chorych z [[Zespół nabytego niedoboru odporności|zespołem nabytego niedoboru odporności]] odsetek zapaleń opłucnej o etiologii [[gruźlica człowieka|gruźliczej]] jest wyższy niż w populacji bez infekcji [[Ludzki wirus niedoboru odporności|wirusem HIV]]{{R|TBC}}.


== Suche zapalenie opłucnej ==
== Suche zapalenie opłucnej ==
Linia 52: Linia 64:


=== Uwagi kliniczne ===
=== Uwagi kliniczne ===
* obecność [[ból]]u klatki piersiowej przy oddychaniu świadczy zawsze o zajęciu procesem chorobowym [[opłucna|opłucnej]] ściennej
* obecność [[ból]]u klatki piersiowej przy oddychaniu świadczy zawsze o zajęciu procesem chorobowym [[opłucna|opłucnej]] ściennej
* zmniejszanie się [[ból]]u przemawia za pojawieniem się [[Wysięk (medycyna)|wysięku]]
* zmniejszanie się [[ból]]u przemawia za pojawieniem się [[Wysięk (medycyna)|wysięku]]


Linia 70: Linia 82:


== Wysiękowe zapalenie opłucnej ==
== Wysiękowe zapalenie opłucnej ==
Początek choroby jest zwykle nagły i objawia się [[ból]]em klatki piersiowej przy oddychaniu, wysoką [[gorączka|gorączką]], potami oraz suchym [[kaszel|kaszlem]].
Początek choroby jest zwykle nagły i objawia się [[ból]]em klatki piersiowej przy oddychaniu, wysoką [[gorączka|gorączką]], potami oraz suchym [[kaszel|kaszlem]].


=== Badanie przedmiotowe ===
=== Badanie przedmiotowe ===
Linia 76: Linia 88:
* zmniejszona ruchomość zajętej strony [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]]
* zmniejszona ruchomość zajętej strony [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]]
* osłabienie drżenia głosowego po stronie chorej
* osłabienie drżenia głosowego po stronie chorej
* [[opukiwanie]]m po stronie chorej
* [[opukiwanie]]m po stronie chorej
** stłumienie układające się w linię Damoiseau-Ellisa
** stłumienie układające się w linię Damoiseau-Ellisa
** przytłumienie przykręgosłupowo (trójkąt Garlanda)
** przytłumienie przykręgosłupowo (trójkąt Garlanda)
* [[opukiwanie]]m po stronie zdrowej
* [[opukiwanie]]m po stronie zdrowej
Linia 84: Linia 96:


=== Badania dodatkowe ===
=== Badania dodatkowe ===
* [[RTG|przeglądowe zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej
* [[RTG|przeglądowe zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej
* [[RTG|boczne zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej
* [[RTG|boczne zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej
* [[RTG|boczne zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej w pozycji na boku
* [[RTG|boczne zdjęcie rentgenowskie]] klatki piersiowej w pozycji na boku
* [[tomografia komputerowa]] klatki piersiowej
* [[tomografia komputerowa]] klatki piersiowej
* [[Ultrasonografia|badanie ultrasonograficzne]] klatki piersiowej{{u|B1}}
* [[Ultrasonografia|badanie ultrasonograficzne]] klatki piersiowej{{u|B1}}
* [[torakocenteza|nakłucie jamy opłucnowej]]
* [[torakocenteza|nakłucie jamy opłucnowej]]
* [[biopsja]] opłucnej ściennej
* [[biopsja]] opłucnej ściennej
* [[wideotorakoskopia]] z pobraniem wycinka z opłucnej ściennej
* [[wideotorakoskopia]] z pobraniem wycinka z opłucnej ściennej
* [[próba tuberkulinowa]]{{R|PLEU|BTS}}
* [[próba tuberkulinowa]]{{R|PLEU|BTS}}


=== Rozpoznanie ===
=== Rozpoznanie ===
Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia płynu w jamie opłucnowej na zdjęciu rentgenowskim [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]]. W diagnostyce różnicowej kluczową rolę odgrywa dokładny wywiad i szczegółowe badanie przedmiotowe, ponieważ w większości przypadków obraz płynu opłucnowego jest niecharakterystyczny i nie pozwala na postawienie rozpoznania. Pobranie płynu opłucnowe pozwala na wykluczenie [[Wysięk (medycyna)|wysięku]] surowiczo-włóknistego, gruźliczego czy ropnego.
Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia płynu w jamie opłucnowej na zdjęciu rentgenowskim [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]]. W diagnostyce różnicowej kluczową rolę odgrywa dokładny wywiad i szczegółowe badanie przedmiotowe, ponieważ w większości przypadków obraz płynu opłucnowego jest niecharakterystyczny i nie pozwala na postawienie rozpoznania. Pobranie płynu opłucnowe pozwala na wykluczenie [[Wysięk (medycyna)|wysięku]] surowiczo-włóknistego, gruźliczego czy ropnego.


=== Rozpoznanie różnicowe ===
=== Rozpoznanie różnicowe ===
{{Mainsec|Płyn w jamie opłucnej|Diagnostyka różnicowa płynu w jamie opłucnowej}}
{{Osobna sekcja|Płyn w jamie opłucnej|Diagnostyka różnicowa płynu w jamie opłucnowej}}
Podstawowe przyczyny obecności '''płynu''' w jamie opłucnowej (90% pacjentów){{R|FISHMAN1}}:
Podstawowe przyczyny obecności '''płynu''' w jamie opłucnowej (90% pacjentów){{R|FISHMAN1}}:
* [[niewydolność serca]]
* [[niewydolność serca]]
* [[zapalenie płuc]]
* [[zapalenie płuc]]
Linia 105: Linia 117:
* [[zatorowość płucna]]
* [[zatorowość płucna]]
* [[Wirusy#Infekcja wirusowa|choroby wirusowe]]
* [[Wirusy#Infekcja wirusowa|choroby wirusowe]]
Podstawowe przyczyny obecności '''[[Wysięk (medycyna)|wysięku]]''' w jamie opłucnowej (90% pacjentów){{R|SZCZEKLIK1}}:
Podstawowe przyczyny obecności '''[[Wysięk (medycyna)|wysięku]]''' w jamie opłucnowej (90% pacjentów){{R|SZCZEKLIK1}}:
* [[zapalenie płuc]]
* [[zapalenie płuc]]
* [[Nowotwór złośliwy|choroba nowotworowa]]
* [[Nowotwór złośliwy|choroba nowotworowa]]
Linia 115: Linia 127:
* Nakłucia jamy opłucnowej do "sucha" nie należy wykonywać za pierwszym razem, ponieważ może to utrudnić późniejszą diagnostykę{{R|PLEU}}.
* Nakłucia jamy opłucnowej do "sucha" nie należy wykonywać za pierwszym razem, ponieważ może to utrudnić późniejszą diagnostykę{{R|PLEU}}.
* Leczenie gruźliczego zapalenie opłucnej nie różni się od leczenia gruźlicy{{R|TBC}}.
* Leczenie gruźliczego zapalenie opłucnej nie różni się od leczenia gruźlicy{{R|TBC}}.
{{Mainsec|Gruźlica człowieka|Leczenie}}
{{Osobna sekcja|Gruźlica człowieka|Leczenie}}


=== Leczenie ===
=== Leczenie ===
Celem leczenia jest usunięcie przyczyny [[Wysięk (medycyna)|wysięku]] oraz zabieganie rozległym płaszczyznowym zrostom, zwłaszcza przeponowych części [[opłucna|opłucnej]]{{R|TERAPIA2}}. Nawet w przypadkach niewielkiej ilości płynu należy go usunąć, aby zapobiec wytworzeniu masywnych zrostów{{R|KOKOT2}}.
Celem leczenia jest usunięcie przyczyny [[Wysięk (medycyna)|wysięku]] oraz zapobieganie rozległym płaszczyznowym zrostom, zwłaszcza przeponowych części [[opłucna|opłucnej]]{{R|TERAPIA2}}. Nawet w przypadkach niewielkiej ilości płynu należy go usunąć, aby zapobiec wytworzeniu masywnych zrostów{{R|KOKOT2}}.
* unieruchomienie w łóżku
* unieruchomienie w łóżku
* leczenie farmakologiczne
* leczenie farmakologiczne
** [[antybiotyki]]{{u|L1}}
** [[antybiotyki]]{{u|L1}}
** [[Kortykosteroidy|glikokortykosterydy]]{{u|L2}}
** [[Kortykosteroidy|glikokortykosterydy]]{{u|L2}}
* [[torakocenteza|nakłucie jamy opłucnowej]]{{u|L3|L4}}
* [[torakocenteza|nakłucie jamy opłucnowej]]{{u|L3|L4}}
* leczenie miejscowe z podaniem leków do jamy opłucnowej
* leczenie miejscowe z podaniem leków do jamy opłucnowej
* rehabilitacja oddechowa
* rehabilitacja oddechowa


=== Powikłania ===
=== Powikłania ===
* [[zwłóknienie klatki piersiowej]] i [[niewydolność oddechowa]]
* [[zwłóknienie klatki piersiowej]] i [[niewydolność oddechowa]]
* [[serce płucne]]
* [[serce płucne]]
* [[sepsa]]
* [[sepsa]]


Linia 137: Linia 149:
* [[ropniak opłucnej]]
* [[ropniak opłucnej]]


== Klasyfikacja ICD10 ==
{| class="wikitable"
|-
! kod ICD10 !! nazwa choroby
|-
⚫
| {{ICD10|J90}} || Wysięk opłucnowy niesklasyfikowany gdzie indziej
|-
| {{ICD10|R09.1}} || Zapalenie opłucnej
|-
⚫
| {{ICD10|A15.6}} || Gruźlicze zapalenie opłucnej, potwierdzone bakteriologicznie i histologicznie
|-
⚫
| {{ICD10|A16.6}} || Gruźlicze zapalenie opłucnej, bez wzmianki o potwierdzeniu bakteriologicznym lub histologicznym
|-
|}
== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[zapalenie płuc]]
* [[zapalenie płuc]]
Linia 142: Linia 168:
* [[gruźlica człowieka]]
* [[gruźlica człowieka]]


{{Uwagi|uwagi=
== Uwagi ==
{{Uwagi|
<ref name="złamanie">złamanie żebra może wystąpić bez urazu jedynie z powodu kaszlu </ref>
<ref name="rtg1">przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie decyduje o rozpoznaniu i jego wykonanie nie powinno opóźniać wdrożenia właściwego leczenia </ref>
<ref name="złamanie">złamanie żebra może wystąpić bez urazu jedynie z powodu kaszlu</ref>
<ref name="rtg1">przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie decyduje o rozpoznaniu i jego wykonanie nie powinno opóźniać wdrożenia właściwego leczenia</ref>
<ref name="L1"> według ogólnych zasad</ref>
<ref name="L1"> według ogólnych zasad</ref>
<ref name="L2">tylko w postaciach o ciężkim przebiegu w szybko malejących dawkach </ref>
<ref name="L2">tylko w postaciach o ciężkim przebiegu w szybko malejących dawkach</ref>
<ref name="L3">w ciężkich przypadkach zabieg nakłucia jamy opłucnowej należy powtórzyć </ref>
<ref name="L3">w ciężkich przypadkach zabieg nakłucia jamy opłucnowej należy powtórzyć</ref>
<ref name="L4">ilość pobieranego płynu nie powinna przekroczyć 1500 ml </ref>
<ref name="L4">ilość pobieranego płynu nie powinna przekroczyć 1500 ml</ref>
<ref name="B1">USG klatki piersiowej służy również wyznaczeniu miejsca wykonania nakłucia jamy opłucnowej </ref>
<ref name="B1">USG klatki piersiowej służy również wyznaczeniu miejsca wykonania nakłucia jamy opłucnowej</ref>
}}
}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{przypisy-lista|l. kolumn=2|
<ref name="KOKOT1">{{cytuj książkę | inni = Franciszek Kokot (red.)| tytuł = Choroby wewnętrzne | tom= | wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]] | miejsce =Warszawa | rok =1996 | strony = 200|isbn =83-200-1960-5}}</ref>
<ref name="KOKOT1">{{cytuj książkę | inni = Franciszek Kokot (red.)| tytuł = Choroby wewnętrzne | tom= | wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]] | miejsce =Warszawa | rok =1996 | strony = 200|isbn =83-200-1960-5}}</ref>
<ref name="KOKOT2">{{cytuj książkę | inni = Franciszek Kokot (red.)| tytuł = Choroby wewnętrzne | tom= | wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]] | miejsce =Warszawa | rok =1996 | strony = 202|isbn =83-200-1960-5}}</ref>
<ref name="KOKOT2">{{cytuj książkę | inni = Franciszek Kokot (red.)| tytuł = Choroby wewnętrzne | tom= | wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]] | miejsce =Warszawa | rok =1996 | strony = 202|isbn =83-200-1960-5}}</ref>
<ref name="FISHMAN1">{{cytuj książkę | nazwisko = Fishman| imię =Alfred P. | nazwisko2 =Elias | imię2 =Jack D. | nazwisko3 =Fishman | imię3 =Jay A. | nazwisko4 =Grippi | imię4 = Michael A.| nazwisko5 = Senior| imię5 = Robert M. | nazwisko6 = Pack| imię6 = Allan I. | tytuł = Fishman's Pulmonary Diseases and Disorders| url = | wydanie = 4 | wydawca =McGraw-Hill Medical | miejsce = | data = | rok = 2008| strony =1487 | kolumny = | rozdział = Non-Malignant Pleural Effusions| adres rozdziału = | nazwisko r = Mayse| imię r =Martin L. | tom =2 | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn =978-0-07-148900-3 | język = en}} </ref>
<ref name="FISHMAN1">{{cytuj książkę | nazwisko = Fishman| imię =Alfred P. | nazwisko2 =Elias | imię2 =Jack D. | nazwisko3 =Fishman | imię3 =Jay A. | nazwisko4 =Grippi | imię4 = Michael A.| nazwisko5 = Senior| imię5 = Robert M. | nazwisko6 = Pack| imię6 = Allan I. | tytuł = Fishman's Pulmonary Diseases and Disorders| url = | wydanie = 4 | wydawca =McGraw-Hill Medical | miejsce = | data = | rok = 2008| strony =1487 | kolumny = | rozdział = Non-Malignant Pleural Effusions| adres rozdziału = | nazwisko r = Mayse| imię r =Martin L. | tom =2 | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn =978-0-07-148900-3 | język = en}}</ref>
<ref name="TERAPIA1">{{cytuj książkę | inni = Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.)| tytuł = Terapia internistyczna | tom= | wydawca = [[Elsevier|Elsevier Urban & Partner]]| miejsce =Wrocław | rok =1996 | strony = 522|isbn =83-85842-11-X}}</ref>
<ref name="TERAPIA1">{{cytuj książkę | inni = Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.)| tytuł = Terapia internistyczna | tom= | wydawca = [[Elsevier|Elsevier Urban & Partner]]| miejsce =Wrocław | rok =1996 | strony = 522|isbn =83-85842-11-X}}</ref>
<ref name="TERAPIA2">{{cytuj książkę | inni = Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.)| tytuł = Terapia internistyczna | tom= | wydawca = [[Elsevier|Elsevier Urban & Partner]]| miejsce =Wrocław | rok =1996 | strony = 523|isbn =83-85842-11-X}}</ref>
<ref name="TERAPIA2">{{cytuj książkę | inni = Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.)| tytuł = Terapia internistyczna | tom= | wydawca = [[Elsevier|Elsevier Urban & Partner]]| miejsce =Wrocław | rok =1996 | strony = 523|isbn =83-85842-11-X}}</ref>
<ref name="SZCZEKLIK1">{{cytuj książkę | inni = Andrzej Szczeklik (red.) | tytuł = Choroby wewnętrzne| url = | wydanie = 4 | wydawca =Wydawnictwo Medycyna Praktyczna | miejsce = Kraków | data = | rok = 2005| strony =633 | kolumny = | rozdział = Choroby opłucnej| adres rozdziału = | nazwisko r = Sładek| imię r =Krzysztof | tom =2 | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn =83-7430-031-0}}</ref>
<ref name="SZCZEKLIK1">{{cytuj książkę | inni = Andrzej Szczeklik (red.) | tytuł = Choroby wewnętrzne| url = | wydanie = 4 | wydawca =Wydawnictwo Medycyna Praktyczna | miejsce = Kraków | data = | rok = 2005| strony =633 | kolumny = | rozdział = Choroby opłucnej| adres rozdziału = | nazwisko r = Sładek| imię r =Krzysztof | tom =2 | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn =83-7430-031-0}}</ref>
<ref name="TBC">[http://www.medpress.com.pl/PE68798/IRF20123/06.pdf Rafał Krenke, Piotr Korczyński Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w gruźliczym wysiękowym zaleniu opłucnej Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2012; Vol. 18, No. 3 s.149 dostęp 2013-03-24]</ref>
<ref name="TBC">[http://www.medpress.com.pl/PE68798/IRF20123/06.pdf Rafał Krenke, Piotr Korczyński Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w gruźliczym wysiękowym zaleniu opłucnej Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2012; Vol. 18, No. 3 s.149 dostęp 2013-03-24]</ref>
<ref name="PLEU">[http://www.clinmed.rcpjournal.org/content/9/2/174.full N.M. Rahman, M.Munavvar Investigation of the patient with pleural effusion Clin. Med. 2009 9:174-178 dostęp 2013-03-24]</ref>
<ref name="PLEU">{{cytuj | autor = Nm Rahman, M Munavvar | tytuł = Investigation of the patient with pleural effusion | czasopismo = Clinical Medicine | data = 2009-04-01 | data dostępu = 2024-03-31 | wolumin = 9 | numer = 2 | s = 174–178 | doi = 10.7861/clinmedicine.9-2-174 | pmid = 19435129 | pmc = PMC4952675 | język = en}}</ref>
<ref name="BTS">[http://thorax.bmj.com/content/58/suppl_2/ii18.full?ijkey=99083bfa5880af6b6666afa462911e04146935c2&keytype2=tf_ipsecsha C W H Davies1, F V Gleeson2, R J O Davies3, on behalf of the BTS Pleural Disease Group, a subgroup of the BTS Standards of Care Committee BTS guidelines for the management of pleural infection Thorax 2003;58:ii18-ii28 doi:10.1136/thorax.58.suppl_2.ii18 dostęp 2013-03-24]</ref>
<ref name="BTS">{{cytuj | autor = C. W. H. Davies, F. V. Gleeson, R. J. O. Davies, a subgroup of the BTS Standards of Care Committee on behalf of the BTS Pleural Disease Group | tytuł = BTS guidelines for the management of pleural infection | czasopismo = Thorax | data = 2003-05-01 | data dostępu = 2024-03-31 | wolumin = 58 | numer = Supplement 2 | s = ii18–ii28 | doi = 10.1136/thx.58.suppl_2.ii18 | język = en}}</ref>
}}
}}


Linia 173: Linia 200:


{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Choroby układu oddechowego]]
[[Kategoria:Choroby układu oddechowego]]

Aktualna wersja na dzień 12:27, 31 mar 2024

Zapalenie opłucnej
Pleuritis
Ilustracja
Radiogram pokazujący zapalenie opłucnej (strzałka A pokazuje ilość płynu w jamie opłucnowej, natomiast strzałka B prawidłową wielkość płuca w jamie opłucnowej)
Klasyfikacje
DiseasesDB

29361

MedlinePlus

001371

MeSH

D010998

Zapalenie opłucnej (łac. pleuritis) – stan zapalny opłucnej, który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.

Postacie[edytuj | edytuj kod]

  • Suche zapalenie opłucnej (łac. pleuritis sicca) – rozpoznanie to odnosi do ograniczonego procesu, niebędącego samoistną chorobą tylko fazą wstępną wysiękowego zapalenia opłucnej albo procesem towarzyszącym mocznicy lub różnym chorobom płuc zlokalizowanym blisko opłucnej[1].
  • Wysiękowe zapalenie opłucnej (łac. pleuritis exudativa) – rozpoznanie to odnosi tylko do wysięku opłucnowego powstającego w wyniku procesu zapalnego, najczęściej towarzyszy stanom zapalnym w zakresie płuc lub zlokalizowanym poza nimi.

Etiologia[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z polskim źródłami[2] przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej (50-80%) jest prątek gruźlicy, jednakże według danych Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc liczba zachorowań na pozapłucne postacie gruźlicy spadła o ponad 50%. Zgodnie z amerykańskimi źródłami[3] przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. U chorych z zespołem nabytego niedoboru odporności odsetek zapaleń opłucnej o etiologii gruźliczej jest wyższy niż w populacji bez infekcji wirusem HIV[4].

Suche zapalenie opłucnej[edytuj | edytuj kod]

Pacjent może skarżyć się na ból klatki piersiowej przy oddychaniu oraz suchy i bolesny kaszel. Chorzy również podają, iż leżenie na boku po stronie chorej zmniejsza dolegliwości bólowe.

Do postawienia rozpoznania suchego zapalenia opłucnej wystarczą typowe dolegliwości w wywiadzie oraz tarcie opłucnowego w badaniu fizykalnym. Spośród badań dodatkowych wykonuje się przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej celem wykluczenia obecności płynu w jamie opłucnowej, potencjalnych złamań oraz w niektórych przypadkach nacieku nowotworowego ściany klatki piersiowej[a].

W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę:

Leczenie suchego zapalenia opłucnej, w przypadku rozpoznania choroby podstawowej, polega głównie na leczeniu tej choroby. W przeciwnym przypadku leczenie samego zapalenia opłucnej jest objawowe:

  • leczenie przeciwbólowe łącznie z zastosowaniem blokady w odpowiednim segmencie,
  • leki przeciwkaszlowe np. thiocodin.

Uwagi kliniczne[edytuj | edytuj kod]

  • obecność bólu klatki piersiowej przy oddychaniu świadczy zawsze o zajęciu procesem chorobowym opłucnej ściennej
  • zmniejszanie się bólu przemawia za pojawieniem się wysięku
Lokalizacja bólu Lokalizacja podrażnienia
ściana klatki piersiowej opłucna ścienna
nadbrzusze boczne partie przepony
bark, kark, mięsień czworoboczny środkowe partie przepony

Wysiękowe zapalenie opłucnej[edytuj | edytuj kod]

Początek choroby jest zwykle nagły i objawia się bólem klatki piersiowej przy oddychaniu, wysoką gorączką, potami oraz suchym kaszlem.

Badanie przedmiotowe[edytuj | edytuj kod]

Badania dodatkowe[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia płynu w jamie opłucnowej na zdjęciu rentgenowskim klatki piersiowej. W diagnostyce różnicowej kluczową rolę odgrywa dokładny wywiad i szczegółowe badanie przedmiotowe, ponieważ w większości przypadków obraz płynu opłucnowego jest niecharakterystyczny i nie pozwala na postawienie rozpoznania. Pobranie płynu opłucnowe pozwala na wykluczenie wysięku surowiczo-włóknistego, gruźliczego czy ropnego.

Rozpoznanie różnicowe[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz więcej w artykule Płyn w jamie opłucnej, w sekcji Diagnostyka różnicowa płynu w jamie opłucnowej.

Podstawowe przyczyny obecności płynu w jamie opłucnowej (90% pacjentów)[3]:

Podstawowe przyczyny obecności wysięku w jamie opłucnowej (90% pacjentów)[7]:

Uwagi kliniczne[edytuj | edytuj kod]

  • W przypadku poprawy klinicznej i samoistnego ustępowania objawów nie należy wdrażać intensywnego postępowania diagnostycznego, ponieważ może to świadczyć o wirusowej etiologii.
  • Nakłucia jamy opłucnowej do "sucha" nie należy wykonywać za pierwszym razem, ponieważ może to utrudnić późniejszą diagnostykę[5].
  • Leczenie gruźliczego zapalenie opłucnej nie różni się od leczenia gruźlicy[4].
 Zobacz więcej w artykule Gruźlica człowieka, w sekcji Leczenie.

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Celem leczenia jest usunięcie przyczyny wysięku oraz zapobieganie rozległym płaszczyznowym zrostom, zwłaszcza przeponowych części opłucnej[8]. Nawet w przypadkach niewielkiej ilości płynu należy go usunąć, aby zapobiec wytworzeniu masywnych zrostów[9].

Powikłania[edytuj | edytuj kod]

Szczególne postacie[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja ICD10[edytuj | edytuj kod]

kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: J90 Wysięk opłucnowy niesklasyfikowany gdzie indziej
ICD-10: R09.1 Zapalenie opłucnej
ICD-10: A15.6 Gruźlicze zapalenie opłucnej, potwierdzone bakteriologicznie i histologicznie
ICD-10: A16.6 Gruźlicze zapalenie opłucnej, bez wzmianki o potwierdzeniu bakteriologicznym lub histologicznym

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie decyduje o rozpoznaniu i jego wykonanie nie powinno opóźniać wdrożenia właściwego leczenia
  2. ↑ złamanie żebra może wystąpić bez urazu jedynie z powodu kaszlu
  3. ↑ USG klatki piersiowej służy również wyznaczeniu miejsca wykonania nakłucia jamy opłucnowej
  4. ↑ według ogólnych zasad
  5. ↑ tylko w postaciach o ciężkim przebiegu w szybko malejących dawkach
  6. ↑ w ciężkich przypadkach zabieg nakłucia jamy opłucnowej należy powtórzyć
  7. ↑ ilość pobieranego płynu nie powinna przekroczyć 1500 ml

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Terapia internistyczna. Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1996, s. 522. ISBN 83-85842-11-X.
  2. ↑ Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 200. ISBN 83-200-1960-5.
  3. ↑ a b Martin L. Mayse: Non-Malignant Pleural Effusions. W: Alfred P. Fishman, Jack D. Elias, Jay A. Fishman, Michael A. Grippi, Robert M. Senior, Allan I. Pack: Fishman's Pulmonary Diseases and Disorders. Wyd. 4. T. 2. McGraw-Hill Medical, 2008, s. 1487. ISBN 978-0-07-148900-3. (ang.).
  4. ↑ a b Rafał Krenke, Piotr Korczyński Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w gruźliczym wysiękowym zaleniu opłucnej Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2012; Vol. 18, No. 3 s.149 dostęp 2013-03-24
  5. ↑ a b Nm Rahman, M Munavvar, Investigation of the patient with pleural effusion, „Clinical Medicine”, 9 (2), 2009, s. 174–178, DOI: 10.7861/clinmedicine.9-2-174, PMID: 19435129, PMCID: PMC4952675 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
  6. ↑ C.W.H. Davies i inni, BTS guidelines for the management of pleural infection, „Thorax”, 58 (Supplement 2), 2003, ii18–ii28, DOI: 10.1136/thx.58.suppl_2.ii18 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
  7. ↑ Krzysztof Sładek: Choroby opłucnej. W: Choroby wewnętrzne. Andrzej Szczeklik (red.). Wyd. 4. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 633. ISBN 83-7430-031-0.
  8. ↑ Terapia internistyczna. Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1996, s. 523. ISBN 83-85842-11-X.
  9. ↑ Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 202. ISBN 83-200-1960-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zapalenie_opłucnej&oldid=73368420”