Zapalenie opłucnej

Zapalenie opłucnej

{{{nazwa naukowa}}}
{{{opis grafiki}}}
Synonimy	{{{synonimy}}}
Specjalizacja	{{{specjalizacja}}}
Objawy	{{{objawy}}}
Powikłania	{{{powikłania}}}
Początek	{{{początek}}}
Czas trwania	{{{czas trwania}}}
Typy	{{{typy}}}
Przyczyny	{{{przyczyny}}}
Czynniki ryzyka	{{{czynniki ryzyka}}}
Rozpoznanie	{{{rozpoznanie}}}
Różnicowanie	{{{różnicowanie}}}
Zapobieganie	{{{zapobieganie}}}
Leczenie	{{{leczenie}}}
Leki	{{{leki}}}
Rokowanie	{{{rokowanie}}}
Zapadalność	{{{zapadalność}}}
Śmiertelność	{{{śmiertelność}}}
Klasyfikacje
ICD-11	{{{ICD11}}} {{{ICD11 nazwa}}}
ICD-10	J90 Wysięk opłucnowy niesklasyfikowany gdzie indziej
DSM-5	{{{DSM-5}}} {{{DSM-5 nazwa}}}
DSM-IV	{{{DSM-IV}}} {{{DSM-IV nazwa}}}
DiseasesDB	29361
MedlinePlus	001371
MeSH	D010998

{{Choroba infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | zapadalność = | commons = | ICD11 nazwa = | DSM-5 = | DSM-5 nazwa = | typy = | specjalizacja = | czas trwania = | leki = | synonimy = | powikłania = | DSM-IV = | śmiertelność = | DSM-IV nazwa = | czynniki ryzyka = | leczenie = | zapobieganie = | objawy = | rozpoznanie = | początek = | nazwa naukowa = | ICD11 = | opis grafiki = | różnicowanie = | alt grafiki = | przyczyny = | rokowanie = Nieznane pola: "DSM nazwa", "5. ICD10", "4. ICD10", "3. ICD10", "nazwa łacińska", "podpis grafiki", "3. ICD10 nazwa", "2. ICD10 nazwa", "5. ICD10 nazwa", "4. ICD10 nazwa", "MeshYear", "2. ICD10", "DSM" oraz "DSM nazwa łacińska".

Zapalenie opłucnej (łac. pleuritis) – stan zapalny opłucnej, który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.

Postacie

• Suche zapalenie opłucnej (łac. pleuritis sicca) – rozpoznanie to odnosi do ograniczonego procesu, niebędącego samoistną chorobą tylko fazą wstępną wysiękowego zapalenia opłucnej albo procesem towarzyszącym mocznicy lub różnym chorobom płuc zlokalizowanym blisko opłucnej.
• Wysiękowe zapalenie opłucnej (łac. pleuritis exudativa) – rozpoznanie to odnosi tylko do wysięku opłucnowego powstającego w wyniku procesu zapalnego, najczęściej towarzyszy stanom zapalnym w zakresie płuc lub zlokalizowanym poza nimi.

Etiologia

Zgodnie z polskim źródłami przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej (50-80%) jest prątek gruźlicy, jednakże według danych Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc liczba zachorować na pozapłucne postacie gruźlicy spadła o ponad 50%. Zgodnie z amerykańskimi źródłami przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. U chorych z zespołem nabytego niedoboru odporności odsetek zapaleń opłucnej o etiologii gruźliczej jest wyższy niż w populacji bez infekcji wirusem HIV.

Suche zapalenie opłucnej

Pacjent może skarżyć się na ból klatki piersiowej przy oddychaniu oraz suchy i bolesny kaszel. Chorzy również podają, iż leżenie na boku po stronie chorej zmniejsza dolegliwości bólowe.

Do postawienia rozpoznania suchego zapalenia opłucnej wystarczą typowe dolegliwości w wywiadzie oraz tarcie opłucnowego w badaniu fizykalnym. Spośród badań dodatkowych wykonuje się przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej celem wykluczenia obecności płynu w jamie opłucnowej, potencjalnych złamań oraz w niektórych przypadkach nacieku nowotworowego ściany klatki piersiowej.

W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę:

• neuralgię międzyżebrową
• półpaśca
• nagminną pleurodynię
• zespół Tietzego
• naciek nowotworowy ściany klatki piersiowej
• złamanie

Leczenie suchego zapalenia opłucnej, w przypadku rozpoznania choroby podstawowej, polega głównie na leczeniu tej choroby. W przeciwnym przypadku leczenie samego zapalenia opłucnej jest objawowe:

• leczenie przeciwbólowe łącznie z zastosowaniem blokady w odpowiednim segmencie,
• leki przeciwkaszlowe np. thiocodin.

Uwagi kliniczne

• obecność bólu klatki piersiowej przy oddychaniu świadczy zawsze o zajęciu procesem chorobowym opłucnej ściennej
• zmniejszanie się bólu przemawia za pojawieniem się wysięku

Lokalizacja bólu	Lokalizacja podrażnienia
ściana klatki piersiowej	opłucna ścienna
nadbrzusze	boczne partie przepony
bark, kark, mięsień czworoboczny	środkowe partie przepony

Wysiękowe zapalenie opłucnej

Początek choroby jest zwykle nagły i objawia się bólem klatki piersiowej przy oddychaniu, wysoką gorączką, potami oraz suchym kaszlem.

Badanie przedmiotowe

• płytki oddech
• zmniejszona ruchomość zajętej strony klatki piersiowej
• osłabienie drżenia głosowego po stronie chorej
• opukiwaniem po stronie chorej
  • stłumienie układające się w linię Damoiseau-Ellisa
  • przytłumienie przykręgosłupowo (trójkąt Garlanda)
• opukiwaniem po stronie zdrowej
  • stłumienie w przedłużeniu stłumienia po stronie chorej trójkąt Rauchfussa-Korányi-Grocco
• osłuchiwaniem zniesienie szmeru oddechowego w miejscu stłumienia wypuku

Badania dodatkowe

• przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej
• boczne zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej
• boczne zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej w pozycji na boku
• tomografia komputerowa klatki piersiowej
• badanie ultrasonograficzne klatki piersiowej
• nakłucie jamy opłucnowej
• biopsja opłucnej ściennej
• wideotorakoskopia z pobraniem wycinka z opłucnej ściennej
• próba tuberkulinowa

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia płynu w jamie opłucnowej na zdjęciu rentgenowskim klatki piersiowej. W diagnostyce różnicowej kluczową rolę odgrywa dokładny wywiad i szczegółowe badanie przedmiotowe, ponieważ w większości przypadków obraz płynu opłucnowego jest niecharakterystyczny i nie pozwala na postawienie rozpoznania. Pobranie płynu opłucnowe pozwala na wykluczenie wysięku surowiczo-włóknistego, gruźliczego czy ropnego.

Rozpoznanie różnicowe

Podstawowe przyczyny obecności płynu w jamie opłucnowej (90% pacjentów):

• niewydolność serca
• zapalenie płuc
• choroba nowotworowa
• zatorowość płucna
• choroby wirusowe

Podstawowe przyczyny obecności wysięku w jamie opłucnowej (90% pacjentów):

• zapalenie płuc
• choroba nowotworowa
• zatorowość płucna
• choroby układu pokarmowego

Uwagi kliniczne

• W przypadku poprawy klinicznej i samoistnego ustępowania objawów nie należy wdrażać intensywnego postępowania diagnostycznego, ponieważ może to świadczyć o wirusowej etiologii.
• Nakłucia jamy opłucnowej do "sucha" nie należy wykonywać za pierwszym razem, ponieważ może to utrudnić późniejszą diagnostykę.
• Leczenie gruźliczego zapalenie opłucnej nie różni się od leczenia gruźlicy.

Leczenie

Celem leczenia jest usunięcie przyczyny wysięku oraz zabieganie rozległym płaszczyznowym zrostom, zwłaszcza przeponowych części opłucnej. Nawet w przypadkach niewielkiej ilości płynu należy go usunąć, aby zapobiec wytworzeniu masywnych zrostów.

• unieruchomienie w łóżku
• leczenie farmakologiczne
  • antybiotyki
  • glikokortykosterydy
• nakłucie jamy opłucnowej
• leczenie miejscowe z podaniem leków do jamy opłucnowej
• rehabilitacja oddechowa

Powikłania

• zwłóknienie klatki piersiowej i niewydolność oddechowa
• serce płucne
• sepsa

Szczególne postacie

• gruźlicze zapalenie opłucnej
• wysięk surowiczo-włóknisty związany z zapaleniem płuc
• ropniak opłucnej

Zobacz też

• zapalenie płuc
• ropniak opłucnej
• gruźlica człowieka

Bibliografia

• Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 200-204. ISBN 83-200-1960-5.
• Martin L. Mayse: Non-Malignant Pleural Effusions. W: Alfred P. Fishman, Jack D. Elias, Jay A. Fishman, Michael A. Grippi, Robert M. Senior, Allan I. Pack: Fishman's Pulmonary Diseases and Disorders. Wyd. 4. T. 2. McGraw-Hill Medical, 2008, s. 1487-1504. ISBN 978-0-07-148900-3. (ang.).
• Terapia internistyczna. Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1996, s. 522. ISBN 83-85842-11-X.
• Krzysztof Sładek: Choroby opłucnej. W: Choroby wewnętrzne. Andrzej Szczeklik (red.). Wyd. 4. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 633-642. ISBN 83-7430-031-0.
• Rafał Krenke, Piotr Korczyński Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w gruźliczym wysiękowym zaleniu opłucnej Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2012; Vol. 18, No. 3 s.148-155 dostęp 2013-03-24

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.