Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 11 użytkowników) | |||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|państwo = PL-LD |
|państwo = PL-LD |
||
|miejscowość = [[Tomaszów Mazowiecki]] |
|miejscowość = [[Tomaszów Mazowiecki]] |
||
|adres = ul. Św. Antoniego 29 |
|adres = ul. Św. Antoniego 29<br />97-200 Tomaszów Mazowiecki |
||
|data założenia = [[1922]] |
|data założenia = [[1922]] |
||
|data zamknięcia = |
|data zamknięcia = |
||
|patron = [[Tadeusz Kościuszko]] |
|patron = [[Tadeusz Kościuszko]] |
||
|liczba uczniów = |
|liczba uczniów = |
||
|liczba nauczycieli = 80<ref>{{Cytuj |tytuł = Nauczyciele |data dostępu = 2019-11-15 |opublikowany = |
|liczba nauczycieli = 80<ref>{{Cytuj |tytuł = Nauczyciele |data dostępu = 2019-11-15 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/pracownicy-szkoly/nauczyciele}}</ref> |
||
|dyrektor = Dariusz Kwiatkowski |
|dyrektor = Dariusz Kwiatkowski |
||
|wicedyrektorzy = Jolanta Nikodemska, Urszula Seredyn<ref>{{Cytuj |tytuł = Oficjalna Strona ZSP1 w Tomaszowie Maz |data dostępu = 2021-07-12 |opublikowany = |
|wicedyrektorzy = Jolanta Nikodemska, Urszula Seredyn,<br />Iwona Poganowska,<br />Jacek Mrozicki<ref>{{Cytuj |tytuł = Oficjalna Strona ZSP1 w Tomaszowie Maz |data dostępu = 2021-07-12 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/}}</ref> |
||
|członkostwo = Certyfikowane Klasy Mundurowe [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministerstwa Obrony Narodowej]], Związek Polskich Spadochroniarzy<ref>{{Cytuj |tytuł = ZSP1 |
|członkostwo = Certyfikowane Klasy Mundurowe [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministerstwa Obrony Narodowej]], Związek Polskich Spadochroniarzy<ref>{{Cytuj |tytuł = ZSP1 – Loty kadetów w tunelu aerodynamicznym |data dostępu = 2022-06-11 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/2215-loty-kadetow-w-tunelu-aerodynamicznym}}</ref> |
||
|kod mapy = Tomaszów Mazowiecki |
|kod mapy = Tomaszów Mazowiecki |
||
|współrzędne = 51.528529 20.012099 |
|współrzędne = 51.528529 20.012099 |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
|www = https://www.zsp1.edu.pl/ |
|www = https://www.zsp1.edu.pl/ |
||
}} |
}} |
||
| ⚫ | '''Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim (ZSP 1 im. Tadeusza Kościuszki)''' – kompleks szkół ponadpodstawowych w [[Tomaszów Mazowiecki|Tomaszowie Mazowieckim]], w skład którego wchodzi najstarsza szkoła techniczna w Tomaszowie, będąca jednocześnie drugą najstarsza szkołą średnią w mieście. Od początku XXI wieku również tomaszowska szkoła [[Kadet|kadetów]] z certyfikowanymi przez [[Ministerstwo Obrony Narodowej|MON]] klasami mundurowymi. Ze względu na rodowód mieszkańcy i miejscowa prasa nazywa szkołę „Mechanikiem”<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Plebiscyt na najlepszą szkołę rozstrzygnięty. Mechanik przed II LO. I LO trzecie |data = 2011-10-07 |data dostępu = 2019-10-29 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/plebiscyt-na-najlepsza-szkole-rozstrzygniety-mechanik-przed/ar/c5-1111537 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Studniówki 2019. Studniówka uczniów ZSP nr 1 w Tomaszowie Maz., czyli Mechanika [ZDJĘCIA, FILM] |data = 2019-02-03 |data dostępu = 2019-10-29 |opublikowany = Dziennik Łódzki |url = https://dzienniklodzki.pl/studniowki-2019-studniowka-uczniow-zsp-nr-1-w-tomaszowie-maz-czyli-mechanika-zdjecia-film/ar/13858446 |język = pl}}</ref><ref name="p1">{{Cytuj |tytuł = Nauczyciele z Mechanika uczyli się w wakacje, ……. ale w Cambridge. |data = 2017-09-09 |data dostępu = 2019-10-29 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/3638,nauczyciele-z-mechanika-uczyli-sie-w-wakacje-ale-w-cambridge |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Tomaszów Mazowiecki. Tak na balu maturalnym bawili się uczniowie ZSP Nr 1 czyli mechanika [film, zdjęcia] |data = 2018-01-29 |data dostępu = 2019-10-29 |opublikowany = Format 3A |url = http://format3a.pl/tomaszow-mazowiecki-tak-na-balu-maturalnym-bawili-sie-uczniowie-zsp-nr-1-czyli-mechanika-film-zdjecia/ |język = pl}}</ref>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | '''Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim (ZSP 1 im. Tadeusza Kościuszki)''' – kompleks szkół ponadpodstawowych w [[Tomaszów Mazowiecki|Tomaszowie Mazowieckim]] w skład którego wchodzi najstarsza szkoła techniczna w Tomaszowie, będąca jednocześnie drugą najstarsza szkołą średnią w mieście. |
||
| ⚫ | |||
[[Plik:Dziedziniec „Mechanika” - Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Tomaszowie Mazowieckim.jpg|thumb| Główny dziedziniec kompleksu]] |
[[Plik:Dziedziniec „Mechanika” - Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Tomaszowie Mazowieckim.jpg|thumb| Główny dziedziniec kompleksu]] |
||
[[Plik:Hala sportowa ZSP 1 (Mechanik), Tomaszów Mazowiecki w województwie łódzkim, PL, EU, CC0.jpg|thumb| Wewnątrz hali sportowej „Mechanika”]] |
[[Plik:Hala sportowa ZSP 1 (Mechanik), Tomaszów Mazowiecki w województwie łódzkim, PL, EU, CC0.jpg|thumb| Wewnątrz hali sportowej „Mechanika”]] |
||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
[[Plik:ZSP1 in Tomaszów Mazowiecki, school office.jpg|thumb|Widok na najnowszą część kompleksu od strony rzeki [[Pilica|Pilicy]]]] |
[[Plik:ZSP1 in Tomaszów Mazowiecki, school office.jpg|thumb|Widok na najnowszą część kompleksu od strony rzeki [[Pilica|Pilicy]]]] |
||
[[Plik:Cadet school in Tomaszów Mazowiecki, Poland.jpg|thumb|Wejście do klas warsztatowych]] |
[[Plik:Cadet school in Tomaszów Mazowiecki, Poland.jpg|thumb|Wejście do klas warsztatowych]] |
||
| ⚫ | |||
[[Plik:Former Augspach manufactory, Tomaszów Mazowiecki, Tadeusz Kawka Street.jpg|thumb|Dawna manufaktura Augspachów, przez wiele lat [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRLu]] warsztaty szkolne]] |
[[Plik:Former Augspach manufactory, Tomaszów Mazowiecki, Tadeusz Kawka Street.jpg|thumb|Dawna manufaktura Augspachów, przez wiele lat [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRLu]] warsztaty szkolne]] |
||
{{Wikinews|Uczniowie tomaszowskiego „Mechanika” uczyli seniorów informatyki i angielskiego}} |
{{Wikinews|Uczniowie tomaszowskiego „Mechanika” uczyli seniorów informatyki i angielskiego}} |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
W Tomaszowie Mazowieckim, mimo prężnie rozwijającego się [[Łódzki Okręg Przemysłowy|od połowy XIX wieku przemysłu lekkiego]], przez 70 lat nie istniało [[Technikum|szkolnictwo techniczne]]. Fabryki produkcji tkanin i ich wykańczalnie, swoje kadry wyższego szczebla rekrutowały z ojczyzn właścicieli. |
|||
Miejscowa młodzież trafiała do pracy bez kwalifikacji, a te, głównie manualne, zdobywała w warsztatach [[Rzemiosło|rzemieślniczych]] i bezpośrednio jako [[Robotnik|robotnicy]] fabryk<ref>Góral J., Kotewicz R., Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego, {{ISBN|8390088606}} </ref>. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | W Tomaszowie Mazowieckim od połowy XIX w. rozwijał się [[Łódzki Okręg Przemysłowy|przemysł lekki]]. W mieście nie było jednak przez 70 lat [[Technikum|szkolnictwa technicznego]]. Fabryki produkcji tkanin i ich wykańczalnie, swoje kadry wyższego szczebla rekrutowały z ojczyzn właścicieli. Miejscowa młodzież trafiała do pracy bez kwalifikacji, a te, głównie manualne, zdobywała w warsztatach [[Rzemiosło|rzemieślniczych]] i bezpośrednio jako [[Robotnik|robotnicy]] fabryk<ref>Góral J., Kotewicz R., Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego, {{ISBN|8390088606}}</ref>. Wraz z [[Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku|odrodzeniem się państwa polskiego w 1918 roku]] i powstaniem lokalnej władzy, rozpoczęto budowę oświaty zorientowanej na kształcenie wykwalifikowanych kadr dla przemysłu. W 1922 roku utworzono w Tomaszowe Miejską Szkołę Dokształcającą Zawodową. Jej siedzibą stała się kamienica przy ulicy św. Antoniego 57 (wówczas istniało tam również Państwowe Seminarium Nauczycielskie). Organizował szkołę, a następnie został jej dyrektorem, Jan Piotrowski. Szkoła nieprzerwanie działała do wybuchu II wojny światowej, kształcąc wyłącznie chłopców<ref name="Historia szkoły" />. |
||
| ⚫ | |||
27 listopada 1982 nadano szkole obecnego patrona - [[Tadeusz Kościuszko|Tadeusza Kościuszkę]], którego wybrano podczas plebiscytu wśród uczniów<ref name="Historia szkoły" />. |
|||
| ⚫ | [[Armia Czerwona]] zajęła miasto 18 stycznia 1945 roku. Nowe polskie władze powierzyły kierownictwo szkoły technicznej Stefanowi Kiełbasińskiemu. Zmienił się wówczas charakter placówki – przestała być ona szkołą kształcącą wyłącznie do pracy w przemyśle – profile poszerzono o klasy usługowe. Po wojnie rozpoczęły się też pierwsze nabory żeńskie. Przez kilka powojennych lat dyrekcja zabiegała u władz o pozyskanie nowych budynków na warsztaty. Kilka lat później udało się przejąć budynki przy ul. Farbiarskiej 19/23, a w latach 1948–1949 dwa budynki przy dzisiejszej ulicy św. Antoniego 57. W 1946 roku w szkole uczyło się 378 osób, w tym 119 dziewcząt. W latach 50. XX wieku ofertę szkoły poszerzono o profil elektryczny, jednocześnie zmieniając nazwę placówki na „Państwowa Średnia Szkoła Zawodowa”. Szkoła zmieniła również lokalizacje na dawną manufakturę Augspachów oraz dwupiętrowy budynek przy ul. Armii Czerwonej 12, gdzie mieściły się warsztaty. Od roku szkolnego 1952/1953 dyrektorem został Jan Gajda. W czasie zarządzania dyrektora Gajdy uczniowie kształcili się dodatkowo również na kierunkach: tokarz, ślusarz, sprzedawca. |
||
| ⚫ | W 1982 roku przy szkole wybudowano halę sportową<ref name="Historia szkoły">{{Cytuj |tytuł = Historia szkoły |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/2014-02-02-09-56-54/historia-szkoly}}</ref>, a 27 listopada 1982 nadano szkole obecnego patrona – [[Tadeusz Kościuszko|Tadeusza Kościuszkę]], którego wybrano podczas plebiscytu wśród uczniów<ref name="Historia szkoły" />. |
||
=== Po 1989 roku === |
=== Po 1989 roku === |
||
Po śmierci dyrektora Dorociaka szkołą przez niemal dekadę zarządzał inżynier Andrzej Szymczak. |
Po śmierci dyrektora Dorociaka szkołą przez niemal dekadę zarządzał inżynier Andrzej Szymczak. |
||
Poszerzył on profil kształcenia placówki o Technikum Hotelarskie cieszące się głównie zainteresowaniem dziewcząt. W latach dwutysięcznych, gdy dyrektorką została Grażyna Haraśna w skład ZSP 1 weszło liceum kadetów skoncentrowane na kształceniu kadr do służby w [[Wojsko Polskie|Wojsku Polskim]]. Od 2005 roku szkoła kształci [[Informatyka|informatyków]] i [[Mechatronika|mechatroników]]. Jednocześnie w związku ze zmianami na rynku pracy, zakończono rekrutacje do technikum mechanicznego, przez dziesięciolecia stanowiącego główny profil kształcenia. |
Poszerzył on profil kształcenia placówki o Technikum Hotelarskie cieszące się głównie zainteresowaniem dziewcząt. W latach dwutysięcznych, gdy dyrektorką została Grażyna Haraśna w skład ZSP 1 weszło liceum kadetów skoncentrowane na kształceniu kadr do służby w [[Wojsko Polskie|Wojsku Polskim]]. Od 2005 roku szkoła kształci [[Informatyka|informatyków]] i [[Mechatronika|mechatroników]]. Jednocześnie w związku ze zmianami na rynku pracy, zakończono rekrutacje do technikum mechanicznego, przez dziesięciolecia stanowiącego główny profil kształcenia. W 2012 roku zakończono budowę kompleksu szkolnego. Infrastrukturę poszerzono o 18 pracowni zawodowych: mechatroniki, [[Teleinformatyka|teleinformatyki]], [[Elektronika|elektroniki]], [[Elektrotechnika|elektryki]], [[Połączenie spawane|spawalnictwa]]. Nowe budynki połączono z pozostałymi oszklonymi łącznikami. Powstało wówczas również kryte [[Tartan (tworzywo sztuczne)|tartanem]] boisko szkolne<ref name="Historia szkoły" />. |
||
Podczas rekrutacji w 2019 roku klasa o profilu technik informatyk była najpopularniejszą w Tomaszowie. O przyjęcie na jedno miejsce ubiegało się 15 osób<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Nabór do szkół średnich 2019 w Tomaszowie Maz. Wywieszono listy zakwalifikowanych [ZDJĘCIA] |data = 2019-07-16 |data dostępu = 2019-11-18 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/nabor-do-szkol-srednich-2019-w-tomaszowie-maz-wywieszono/ar/c5-5597863 |język = pl |
Podczas rekrutacji w 2019 roku klasa o profilu technik informatyk była najpopularniejszą w Tomaszowie. O przyjęcie na jedno miejsce ubiegało się 15 osób<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Nabór do szkół średnich 2019 w Tomaszowie Maz. Wywieszono listy zakwalifikowanych [ZDJĘCIA] |data = 2019-07-16 |data dostępu = 2019-11-18 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/nabor-do-szkol-srednich-2019-w-tomaszowie-maz-wywieszono/ar/c5-5597863 |język = pl}}</ref>. |
||
== Współpraca międzynarodowa == |
== Współpraca międzynarodowa == |
||
Od początku lat 90. ZSP1 współpracuje z największą szkołą w holenderskim [[Helmond]] – ROC Ter AA. Regularnie dochodzi do wizyt studyjnych uczniów i nauczycieli obu placówek<ref>{{Cytuj |tytuł = Wymiana uczniowska ROC Ter AA |
Od początku lat 90. ZSP1 współpracuje z największą szkołą w holenderskim [[Helmond]] – ROC Ter AA. Regularnie dochodzi do wizyt studyjnych uczniów i nauczycieli obu placówek<ref>{{Cytuj |tytuł = Wymiana uczniowska ROC Ter AA – ZSP1 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/815-wymiana-uczniowska-roc-ter-aa-zsp1}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = TIT – Tomaszowski Informator Tygodniowy – przegląd artykułu |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = tomaszow-tit.pl |url = https://www.tomaszow-tit.pl/artykul.php?idart=5540}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Projekt edukacyjny ZSP 1 z Holendrami |data = 2013-11-19 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/projekt-edukacyjny-zsp-1-z-holendrami/ar/c3-2071688 |język = pl}}</ref>. |
||
Szkoła uczestniczy również w unijnym programie „Wiedza Edukacja Rozwój”<ref>{{Cytuj |tytuł = Wiedza Edukacja Rozwój |
Szkoła uczestniczy również w unijnym programie „Wiedza Edukacja Rozwój”<ref>{{Cytuj |tytuł = Wiedza Edukacja Rozwój – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju |data dostępu = 2019-11-22 |opublikowany = power.gov.pl |url = https://www.power.gov.pl/}}</ref>. W listopadzie 2019 roku, w ramach programu, odbyła się wizyta uczniów i uczennic ZSP 1 w portugalskiej Escola Secundária w [[Barcelos (Portugalia)|Barcelos]]<ref>{{Cytuj |autor = Jacek Matyszewski-koordynator projektu „Młodzież – Kompetencje – Sukces ” |tytuł = Wzmacnianie kompetencji kluczowych uczniów ZSP nr 1 podczas wyjazdu do Portugalii |data = 2019-11-22 |data dostępu = 2019-11-22 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/30860,wzmacnianie-kompetencji-kluczowych-uczniow-zsp-nr-1-podczas-wyjazdu-do-portugalii |język = pl}}</ref>. W 2017 roku w ramach projektu „Europejska jakość Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim – wzmacniamy kompetencje językowe i zawodowe nauczycieli” – nauczyciele szkoły doskonalili kompetencje językowe w [[Cambridge]] w Wielkiej Brytanii<ref name="p1" />. We wrześniu 2021 roku uczniowie i uczennice przebywali we [[Foligno]] we Włoszech w ramach unijnego programu „Ponadnarodowa Mobilność Uczniów”<ref>{{Cytuj |tytuł = Z ziemi tomaszowskiej do włoskiej |data = 2021-10-06 |data dostępu = 2021-10-07 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/36192,z-ziemi-tomaszowskiej-do-wloskiej |język = pl}}</ref>. W listopadzie i w grudniu 2021 roku dwie grupy uczniów szkoliły się w [[Sewilla|Sewilli]] i [[Malaga|Maladze]] w Hiszpanii<ref>{{Cytuj |tytuł = Hiszpańska praktyka uczniów Mechanika |data = 2021-12-27 |data dostępu = 2021-12-27 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/37321,hiszpanska-praktyka-uczniow-mechanika |język = pl}}</ref>. |
||
== Tomaszowscy kadeci == |
== Tomaszowscy kadeci == |
||
| ⚫ | W połowie 2014 roku, w związku z rosnącą popularnością klas o profilu obronnym, szkoła podpisała porozumienia o współpracy z [[25 Brygada Kawalerii Powietrznej|25 Brygadą Kawalerii Powietrznej]]. Uczniowie i uczennice regularnie są szkoleni na terenie tomaszowskiej jednostki. Zarówno na co dzień jak i podczas uroczystości miejskich reprezentują szkołę w umundurowaniu kadetów. W 2017 roku ZSP1 został włączony przez MON do grona 58 szkół z certyfikowanymi przez ministerstwo klasami mundurowymi<ref>{{Cytuj |autor = SM |tytuł = Egzamin kadetów „Mechanika”. |data = 2020-01-07 |data dostępu = 2020-01-08 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/31241,egzamin-kadetow-mechanika |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Starostwo Powiatowe w Tomaszowie Mazowieckim |tytuł = Dotacja z MON dla ZSP 1 w Tomaszowie Mazowieckim |data = 2018-01-16 |data dostępu = 2019-11-15 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/2430,dotacja-z-mon-dla-zsp-1-w-tomaszowie-mazowieckim |język = pl}}</ref><ref name="Historia szkoły" /><ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Klasa wojskowa w ZSP nr 1 w Tomaszowie na szkoleniu praktycznym w Nowym Glinniku [ZDJĘCIA] |data = 2015-07-04 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/klasa-wojskowa-w-zsp-nr-1-w-tomaszowie-na-szkoleniu/ar/c1-3442293 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = SM |tytuł = Kadeci z „Mechanika” na spotkaniu z ambasador USA. |data = 2018-12-05 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/28153,kadeci-z-mechanika-na-spotkaniu-z-ambasador-usa |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = SM |tytuł = Szkolili się kadeci „Mechanika” |data = 2019-10-08 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/30479,szkolili-sie-kadeci-mechanika |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Kadeci z Mechanika najlepsi |data = 2019-06-01 |data dostępu = 2019-11-14 |opublikowany = Nasz Tomaszów |url = https://www.nasztomaszow.pl/wiadomosci/29598,kadeci-z-mechanika-najlepsi |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Kadeci z klasy wojskowej ZSP nr 1 w Tomaszowie na szkoleniu w 25 Brygadzie [ZDJĘCIA] |data = 2022-05-11 |data dostępu = 2022-05-11 |opublikowany = Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto |url = https://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/kadeci-z-klasy-wojskowej-zsp-nr-1-w-tomaszowie-na-szkoleniu/ar/c1-8811557 |język = pl}}</ref>. Szkoła należy do [[Związek Polskich Spadochroniarzy|Związku Polskich Spadochroniarzy]], który w Tomaszowie ma swój oddział reprezentowany przez płk. rez. Adama Grelę, byłego dowódcę 25 Brygady Kawalerii Powietrznej<ref>{{Cytuj |tytuł = ZSP1 – Loty kadetów w tunelu aerodynamicznym |data dostępu = 2022-06-08 |opublikowany = zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/2215-loty-kadetow-w-tunelu-aerodynamicznym}}</ref>. Związek organizuje szkolenia dla kadetów szkoły, w tym [[Spadochroniarstwo|skoki spadochronowe]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Szkolenie wysokich lotów |data = 2022-11-04 |data dostępu = 2022-11-04 |opublikowany = NaszTomaszów.pl – Codzienna Gazeta Internetowa |url = https://www.nasztomaszow.pl/artykul/39946,szkolenie-wysokich-lotow |język = pl}}</ref>. 22 maja 2023 roku przed [[Pomnik i amfiteatr na Górze Świętej Anny|Pomnikiem Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny]], w 102. rocznicę walk przedwojennych kadetów w [[III powstanie śląskie|III powstaniu śląskim]] uczniowie klas mundurowych ZSP1 odebrali repliki historycznych proporców przedwojennych polskich korpusów kadeckich. Tomaszowscy kadeci byli jedną z czterech szkół w Polsce z których pochodziło najwięcej absolwentów wcielonych ochotniczo do różnych rodzajów służby wojskowej w 2022 roku<ref>{{Cytuj |tytuł = Centralne obchody Dnia Kadeta |data = 22-05-2023 |data dostępu = 2023-06-04 |opublikowany = wojsko-polskie.pl |url = https://www.wojsko-polskie.pl/zostanzolnierzem/articles/aktualnosci/centralne-obchody-dnia-kadeta/pdf/}}</ref>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | W połowie 2014 roku, w związku z rosnącą popularnością klas o profilu obronnym, szkoła podpisała porozumienia o współpracy z [[25 Brygada Kawalerii Powietrznej|25 Brygadą Kawalerii Powietrznej]]. |
||
Od 14 grudnia 2023 roku szkoła dysponuje wirtualną strzelnicą<ref>{{Cytuj |tytuł = ZSP1 - KOLEJNA STRZELNICA W „MECHANIKU” OTWARTA!!! |data dostępu = 2023-12-16 |opublikowany = www.zsp1.edu.pl |url = https://www.zsp1.edu.pl/index.php/2613-kolejna-strzelnica-w-mechaniku-otwarta}}</ref>. |
|||
== Dyrektorzy szkoły od 1922 roku == |
== Dyrektorzy szkoły od 1922 roku == |
||
| Linia 69: | Linia 68: | ||
* Ryszard Rupniewski; |
* Ryszard Rupniewski; |
||
* Dariusz Kwiatkowski. |
* Dariusz Kwiatkowski. |
||
== Znani absolwenci == |
== Znani absolwenci == |
||
* [[Bogusław Mec]] – kompozytor, piosenkarz; |
* [[Bogusław Mec]] – kompozytor, piosenkarz; |
||
| Linia 74: | Linia 74: | ||
* [[Wanda Panfil-González|Wanda Panfil]] – biegaczka, zwyciężczyni wielu prestiżowych maratonów na świecie, olimpijka; |
* [[Wanda Panfil-González|Wanda Panfil]] – biegaczka, zwyciężczyni wielu prestiżowych maratonów na świecie, olimpijka; |
||
* [[Zbigniew Zieliński (siatkarz)|Zbigniew Zieliński]] – siatkarz, członek Reprezentacji Polski, wicemistrz Europy, zdobywca [[Puchar CEV w piłce siatkowej mężczyzn|Pucharu CEV]]; |
* [[Zbigniew Zieliński (siatkarz)|Zbigniew Zieliński]] – siatkarz, członek Reprezentacji Polski, wicemistrz Europy, zdobywca [[Puchar CEV w piłce siatkowej mężczyzn|Pucharu CEV]]; |
||
* [[Jaromir Radke]] – panczenista, dwukrotny olimpijczyk ([[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1992|Albertville 1992]], |
* [[Jaromir Radke]] – panczenista, dwukrotny olimpijczyk ([[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1992|Albertville 1992]], [[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1994|Lillehammer 1994]]), 26-krotny mistrz w rywalizacji krajowej; |
||
* Włodzimierz Gawęda – zastępca komendanta [[Służba Ochrony Państwa|Służby Ochrony |
* Włodzimierz Gawęda – zastępca komendanta [[Służba Ochrony Państwa|Służby Ochrony Państwa]] (w latach 2019—2024)<ref>{{Cytuj |tytuł = Dymisje w Służbie Ochrony Państwa. Awans szefa ochrony premiera Donalda Tuska |data dostępu = 2024-04-15 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://www.rp.pl/sluzby/art40133821-dymisje-w-sluzbie-ochrony-panstwa-decyzje-podjal-minister-marcin-kierwinski |język = pl}}</ref>; |
||
* [[Artur Ostrowski]] – poseł na Sejm RP<ref>{{Cytuj |tytuł = W hołdzie Janowi Dorociakowi, wieloletniemu dyrektorowi |
* [[Artur Ostrowski]] – poseł na Sejm RP<ref>{{Cytuj |tytuł = W hołdzie Janowi Dorociakowi, wieloletniemu dyrektorowi „Mechanika” |data = 2022-11-23 |data dostępu = 2022-11-24 |opublikowany = NaszTomaszów.pl – Codzienna Gazeta Internetowa |url = https://www.nasztomaszow.pl/artykul/40140,w-holdzie-janowi-dorociakowi-wieloletniemu-dyrektorowi-mechanika |język = pl}}</ref>. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
*[[I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim|I Liceum Ogólnokształcące im. |
*[[I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim|I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego]] – najstarsza tomaszowska szkoła średnia; |
||
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego (Tomaszów Mazowiecki)|Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego]] – najstarsza tomaszowska szkoła podstawowa; |
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego (Tomaszów Mazowiecki)|Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego]] – najstarsza tomaszowska szkoła podstawowa; |
||
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. Aleksandra Kamińskiego (Tomaszów Mazowiecki)|Szkoła Podstawowa nr 1 im. Aleksandra Kamińskiego]] – pierwsza tomaszowska szkoła podstawowa w [[II Rzeczpospolita|II RP]]. |
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. Aleksandra Kamińskiego (Tomaszów Mazowiecki)|Szkoła Podstawowa nr 1 im. Aleksandra Kamińskiego]] – pierwsza tomaszowska szkoła podstawowa w [[II Rzeczpospolita|II RP]]. |
||
| Linia 85: | Linia 85: | ||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
[[Kategoria:Oświata w Tomaszowie Mazowieckim]] |
[[Kategoria:Oświata w Tomaszowie Mazowieckim]] |
||
[[Kategoria:Polskie zespoły szkół|Tomaszowie_Mazowieckim]] |
[[Kategoria:Polskie zespoły szkół|Tomaszowie_Mazowieckim]] |
||
Aktualna wersja na dzień 19:55, 18 maj 2024
| technikum | |
 Wejście do najnowszej części kompleksu szkolnego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Św. Antoniego 29 |
| Data założenia | |
| Patron | |
| Liczba nauczycieli |
80[1] |
| Dyrektor |
Dariusz Kwiatkowski |
| Wicedyrektorzy |
Jolanta Nikodemska, Urszula Seredyn, |
| Członkostwo |
Certyfikowane Klasy Mundurowe Ministerstwa Obrony Narodowej, Związek Polskich Spadochroniarzy[3] |
Położenie na mapie Tomaszowa Mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
 51°31′42,704″N 20°00′43,556″E/51,528529 20,012099
| |
| Strona internetowa | |
Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim (ZSP 1 im. Tadeusza Kościuszki) – kompleks szkół ponadpodstawowych w Tomaszowie Mazowieckim, w skład którego wchodzi najstarsza szkoła techniczna w Tomaszowie, będąca jednocześnie drugą najstarsza szkołą średnią w mieście. Od początku XXI wieku również tomaszowska szkoła kadetów z certyfikowanymi przez MON klasami mundurowymi. Ze względu na rodowód mieszkańcy i miejscowa prasa nazywa szkołę „Mechanikiem”[4][5][6][7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Do odzyskania niepodległości
[edytuj | edytuj kod]W Tomaszowie Mazowieckim od połowy XIX w. rozwijał się przemysł lekki. W mieście nie było jednak przez 70 lat szkolnictwa technicznego. Fabryki produkcji tkanin i ich wykańczalnie, swoje kadry wyższego szczebla rekrutowały z ojczyzn właścicieli. Miejscowa młodzież trafiała do pracy bez kwalifikacji, a te, głównie manualne, zdobywała w warsztatach rzemieślniczych i bezpośrednio jako robotnicy fabryk[8]. Wraz z odrodzeniem się państwa polskiego w 1918 roku i powstaniem lokalnej władzy, rozpoczęto budowę oświaty zorientowanej na kształcenie wykwalifikowanych kadr dla przemysłu. W 1922 roku utworzono w Tomaszowe Miejską Szkołę Dokształcającą Zawodową. Jej siedzibą stała się kamienica przy ulicy św. Antoniego 57 (wówczas istniało tam również Państwowe Seminarium Nauczycielskie). Organizował szkołę, a następnie został jej dyrektorem, Jan Piotrowski. Szkoła nieprzerwanie działała do wybuchu II wojny światowej, kształcąc wyłącznie chłopców[9].
Po II wojnie światowej
[edytuj | edytuj kod]Armia Czerwona zajęła miasto 18 stycznia 1945 roku. Nowe polskie władze powierzyły kierownictwo szkoły technicznej Stefanowi Kiełbasińskiemu. Zmienił się wówczas charakter placówki – przestała być ona szkołą kształcącą wyłącznie do pracy w przemyśle – profile poszerzono o klasy usługowe. Po wojnie rozpoczęły się też pierwsze nabory żeńskie. Przez kilka powojennych lat dyrekcja zabiegała u władz o pozyskanie nowych budynków na warsztaty. Kilka lat później udało się przejąć budynki przy ul. Farbiarskiej 19/23, a w latach 1948–1949 dwa budynki przy dzisiejszej ulicy św. Antoniego 57. W 1946 roku w szkole uczyło się 378 osób, w tym 119 dziewcząt. W latach 50. XX wieku ofertę szkoły poszerzono o profil elektryczny, jednocześnie zmieniając nazwę placówki na „Państwowa Średnia Szkoła Zawodowa”. Szkoła zmieniła również lokalizacje na dawną manufakturę Augspachów oraz dwupiętrowy budynek przy ul. Armii Czerwonej 12, gdzie mieściły się warsztaty. Od roku szkolnego 1952/1953 dyrektorem został Jan Gajda. W czasie zarządzania dyrektora Gajdy uczniowie kształcili się dodatkowo również na kierunkach: tokarz, ślusarz, sprzedawca.
W 1982 roku przy szkole wybudowano halę sportową[9], a 27 listopada 1982 nadano szkole obecnego patrona – Tadeusza Kościuszkę, którego wybrano podczas plebiscytu wśród uczniów[9].
Po 1989 roku
[edytuj | edytuj kod]Po śmierci dyrektora Dorociaka szkołą przez niemal dekadę zarządzał inżynier Andrzej Szymczak. Poszerzył on profil kształcenia placówki o Technikum Hotelarskie cieszące się głównie zainteresowaniem dziewcząt. W latach dwutysięcznych, gdy dyrektorką została Grażyna Haraśna w skład ZSP 1 weszło liceum kadetów skoncentrowane na kształceniu kadr do służby w Wojsku Polskim. Od 2005 roku szkoła kształci informatyków i mechatroników. Jednocześnie w związku ze zmianami na rynku pracy, zakończono rekrutacje do technikum mechanicznego, przez dziesięciolecia stanowiącego główny profil kształcenia. W 2012 roku zakończono budowę kompleksu szkolnego. Infrastrukturę poszerzono o 18 pracowni zawodowych: mechatroniki, teleinformatyki, elektroniki, elektryki, spawalnictwa. Nowe budynki połączono z pozostałymi oszklonymi łącznikami. Powstało wówczas również kryte tartanem boisko szkolne[9].
Podczas rekrutacji w 2019 roku klasa o profilu technik informatyk była najpopularniejszą w Tomaszowie. O przyjęcie na jedno miejsce ubiegało się 15 osób[10].
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]Od początku lat 90. ZSP1 współpracuje z największą szkołą w holenderskim Helmond – ROC Ter AA. Regularnie dochodzi do wizyt studyjnych uczniów i nauczycieli obu placówek[11][12][13]. Szkoła uczestniczy również w unijnym programie „Wiedza Edukacja Rozwój”[14]. W listopadzie 2019 roku, w ramach programu, odbyła się wizyta uczniów i uczennic ZSP 1 w portugalskiej Escola Secundária w Barcelos[15]. W 2017 roku w ramach projektu „Europejska jakość Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim – wzmacniamy kompetencje językowe i zawodowe nauczycieli” – nauczyciele szkoły doskonalili kompetencje językowe w Cambridge w Wielkiej Brytanii[6]. We wrześniu 2021 roku uczniowie i uczennice przebywali we Foligno we Włoszech w ramach unijnego programu „Ponadnarodowa Mobilność Uczniów”[16]. W listopadzie i w grudniu 2021 roku dwie grupy uczniów szkoliły się w Sewilli i Maladze w Hiszpanii[17].
Tomaszowscy kadeci
[edytuj | edytuj kod]W połowie 2014 roku, w związku z rosnącą popularnością klas o profilu obronnym, szkoła podpisała porozumienia o współpracy z 25 Brygadą Kawalerii Powietrznej. Uczniowie i uczennice regularnie są szkoleni na terenie tomaszowskiej jednostki. Zarówno na co dzień jak i podczas uroczystości miejskich reprezentują szkołę w umundurowaniu kadetów. W 2017 roku ZSP1 został włączony przez MON do grona 58 szkół z certyfikowanymi przez ministerstwo klasami mundurowymi[18][19][9][20][21][22][23][24]. Szkoła należy do Związku Polskich Spadochroniarzy, który w Tomaszowie ma swój oddział reprezentowany przez płk. rez. Adama Grelę, byłego dowódcę 25 Brygady Kawalerii Powietrznej[25]. Związek organizuje szkolenia dla kadetów szkoły, w tym skoki spadochronowe[26]. 22 maja 2023 roku przed Pomnikiem Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny, w 102. rocznicę walk przedwojennych kadetów w III powstaniu śląskim uczniowie klas mundurowych ZSP1 odebrali repliki historycznych proporców przedwojennych polskich korpusów kadeckich. Tomaszowscy kadeci byli jedną z czterech szkół w Polsce z których pochodziło najwięcej absolwentów wcielonych ochotniczo do różnych rodzajów służby wojskowej w 2022 roku[27].
Od 14 grudnia 2023 roku szkoła dysponuje wirtualną strzelnicą[28].
Dyrektorzy szkoły od 1922 roku
[edytuj | edytuj kod]- Jan Piotrowski;
- Stefan Kiełbasiński;
- Jan Gajda;
- Ireneusz Gałecki;
- Jan Dorociak;
- Andrzej Szymczak;
- Grażyna Haraśna;
- Ryszard Rupniewski;
- Dariusz Kwiatkowski.
Znani absolwenci
[edytuj | edytuj kod]- Bogusław Mec – kompozytor, piosenkarz;
- Jan Józwik – panczenista, olimpijczyk z Lake Placid w 1980 roku;
- Wanda Panfil – biegaczka, zwyciężczyni wielu prestiżowych maratonów na świecie, olimpijka;
- Zbigniew Zieliński – siatkarz, członek Reprezentacji Polski, wicemistrz Europy, zdobywca Pucharu CEV;
- Jaromir Radke – panczenista, dwukrotny olimpijczyk (Albertville 1992, Lillehammer 1994), 26-krotny mistrz w rywalizacji krajowej;
- Włodzimierz Gawęda – zastępca komendanta Służby Ochrony Państwa (w latach 2019—2024)[29];
- Artur Ostrowski – poseł na Sejm RP[30].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego – najstarsza tomaszowska szkoła średnia;
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego – najstarsza tomaszowska szkoła podstawowa;
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Aleksandra Kamińskiego – pierwsza tomaszowska szkoła podstawowa w II RP.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nauczyciele [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2019-11-15].
- ↑ Oficjalna Strona ZSP1 w Tomaszowie Maz [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2021-07-12].
- ↑ ZSP1 – Loty kadetów w tunelu aerodynamicznym [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2022-06-11].
- ↑ Redakcja, Plebiscyt na najlepszą szkołę rozstrzygnięty. Mechanik przed II LO. I LO trzecie [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 7 października 2011 [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- ↑ Redakcja, Studniówki 2019. Studniówka uczniów ZSP nr 1 w Tomaszowie Maz., czyli Mechanika [ZDJĘCIA, FILM] [online], Dziennik Łódzki, 3 lutego 2019 [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- ↑ a b Nauczyciele z Mechanika uczyli się w wakacje, ……. ale w Cambridge. [online], Nasz Tomaszów, 9 września 2017 [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- ↑ Tomaszów Mazowiecki. Tak na balu maturalnym bawili się uczniowie ZSP Nr 1 czyli mechanika [film, zdjęcia] [online], Format 3A, 29 stycznia 2018 [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- ↑ Góral J., Kotewicz R., Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego, ISBN 83-900886-0-6
- ↑ a b c d e Historia szkoły [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2019-11-14].
- ↑ Redakcja, Nabór do szkół średnich 2019 w Tomaszowie Maz. Wywieszono listy zakwalifikowanych [ZDJĘCIA] [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 16 lipca 2019 [dostęp 2019-11-18] (pol.).
- ↑ Wymiana uczniowska ROC Ter AA – ZSP1 [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2019-11-14].
- ↑ TIT – Tomaszowski Informator Tygodniowy – przegląd artykułu [online], tomaszow-tit.pl [dostęp 2019-11-14].
- ↑ Redakcja, Projekt edukacyjny ZSP 1 z Holendrami [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 19 listopada 2013 [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ Wiedza Edukacja Rozwój – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju [online], power.gov.pl [dostęp 2019-11-22].
- ↑ Jacek Matyszewski-koordynator projektu „Młodzież – Kompetencje – Sukces ”, Wzmacnianie kompetencji kluczowych uczniów ZSP nr 1 podczas wyjazdu do Portugalii [online], Nasz Tomaszów, 22 listopada 2019 [dostęp 2019-11-22] (pol.).
- ↑ Z ziemi tomaszowskiej do włoskiej [online], Nasz Tomaszów, 6 października 2021 [dostęp 2021-10-07] (pol.).
- ↑ Hiszpańska praktyka uczniów Mechanika [online], Nasz Tomaszów, 27 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ SM, Egzamin kadetów „Mechanika”. [online], Nasz Tomaszów, 7 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-08] (pol.).
- ↑ Starostwo Powiatowe w Tomaszowie Mazowieckim, Dotacja z MON dla ZSP 1 w Tomaszowie Mazowieckim [online], Nasz Tomaszów, 16 stycznia 2018 [dostęp 2019-11-15] (pol.).
- ↑ Redakcja, Klasa wojskowa w ZSP nr 1 w Tomaszowie na szkoleniu praktycznym w Nowym Glinniku [ZDJĘCIA] [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 4 lipca 2015 [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ SM, Kadeci z „Mechanika” na spotkaniu z ambasador USA. [online], Nasz Tomaszów, 5 grudnia 2018 [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ SM, Szkolili się kadeci „Mechanika” [online], Nasz Tomaszów, 8 października 2019 [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ Kadeci z Mechanika najlepsi [online], Nasz Tomaszów, 1 czerwca 2019 [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ Redakcja, Kadeci z klasy wojskowej ZSP nr 1 w Tomaszowie na szkoleniu w 25 Brygadzie [ZDJĘCIA] [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 11 maja 2022 [dostęp 2022-05-11] (pol.).
- ↑ ZSP1 – Loty kadetów w tunelu aerodynamicznym [online], zsp1.edu.pl [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Szkolenie wysokich lotów [online], NaszTomaszów.pl – Codzienna Gazeta Internetowa, 4 listopada 2022 [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ Centralne obchody Dnia Kadeta [online], wojsko-polskie.pl, 22 maja 2023 [dostęp 2023-06-04].
- ↑ ZSP1 - KOLEJNA STRZELNICA W „MECHANIKU” OTWARTA!!! [online], www.zsp1.edu.pl [dostęp 2023-12-16].
- ↑ Dymisje w Służbie Ochrony Państwa. Awans szefa ochrony premiera Donalda Tuska [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-04-15] (pol.).
- ↑ W hołdzie Janowi Dorociakowi, wieloletniemu dyrektorowi „Mechanika” [online], NaszTomaszów.pl – Codzienna Gazeta Internetowa, 23 listopada 2022 [dostęp 2022-11-24] (pol.).