Wikipedysta:Frangern/brudnopis

Różne szablony etc.

Szablon:XW edycji 2 Frangern §

---

• Niektóre informacje podane w tym artykule zostały podane na podstawie następujących anglojęzycznego artykułu:
  (wykorzystano wersje z 10 i 11 lipca 2008).
  W myśl zasad weryfikowalności przyjętych na polskojęzycznej Wikipedii, nie są to wystarczająco wiarygodne źródła informacji.

HISTORIA

Bibliografia

Ogólna

• Encyklopedia wiedzy o książce. red. Aleksander Birkenmajer, Bronisław Kocowski, Jan Trzynadlowski. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.
• Andrzej F. Grabski: Dzieje historiografii. wprowadzenie Rafał Stobiecki. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2006. ISBN 83-7177-424-9.
• Edward Alfred Mierzwa: Historia historiografii. T. I: Starożytność – Średniowiecze. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-055-0.
• Ernest R. Dupuy, Trevor N. Dupuy: Historia wojskowości: starożytność, średniowiecze, zarys encyklopedyczny. przeł. Marek Urbański. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, Oficyna Wydawnicza Rytm, 1999. ISBN 83-11-09079-3.
• Janusz Sikorski: Zarys historii wojskowości powszechnej do końca wieku XIX. Wyd. II pop. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Svend Dahl: Dzieje książki. przeł. Eugeniusz Garbacik, Tadeusz Zapiór, Helena Devechy. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.
• Helena Szwejkowska: Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
• Józef Szymański: Nauki pomocnicze historii. Wyd. 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 978-83-01-14159-2.

• Jan Baszkiewicz: Historia Francji. Wyd. 5 pop. i uzup. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2004. ISBN 83-04-04684-9.

Antyk

Ogólnie

• Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z. red. Zdzisław Piszczek. Wyd. VI. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. (hasło ). ISBN 83-01-03529-3.
• Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. praca zbiorowa pod red. Ewy Wipszyckiej. Wyd. 2 zmienione. T. I/II: Źródłoznawstwo starożytności klasycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13594-8.
• Słownik kultury antycznej. red. Ryszard Kulesza. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-235-0942-4.
• Słownik pisarzy antycznych. red. Anna Świderkówna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1982. ISBN 83-214-0141-4.
• Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień: Historia starożytna. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2003. ISBN 83-85660-64-X.
• Maria Cytowska, Hanna Szelest: Literatura grecka i rzymska w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 978-83-01-02224-2.
• Kazimierz Kumaniecki: Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Wyd. VIII. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987.
• Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. przekład zbiorowy. Wyd. 3. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1997, s. (hasło ). ISBN 83-04-04389-0.
• Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2001, s. (hasło ). ISBN 83-7132-526-6.

Rzym

• Klaus Bringman: Historia republiki rzymskiej. Od początków do czasów Augusta. przeł. Anna Gierlińska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010. ISBN 978-83-7177-700-4.
• Mieczysław Brożek: Historia literatury rzymskiej w starożytności. Zarys. Wyd. II popr. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. przeł. Jerzy Schawkopf. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-01859-1.
• Gilbert Charles-Picard: Hannibal. przeł. Zofia Stein. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
• Maria Cytowska, Hanna Szelest, Ludwika Rychlewska: Literatura rzymska. Okres archaiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12096-7.
• Adrian Goldsworthy: Upadek Kartaginy. Historia wojen punickich. przeł. Norbert Radomski i Janusz Szczepański. Wyd. I. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2022. ISBN 978-83-8188-634-5.
• Maria Jaczynowska: Dzieje Imperium Romanum. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11924-1.
• Krzysztof Kęciek: Dzieje Kartagińczyków. Historia nie zawsze ortodoksyjna. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo „Attyka”, 2007. ISBN 978-83-89487-25-4.
• Krzysztof Kęciek: Wojna Hannibala. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005, seria: Wielkie bitwy. Wielcy dowódcy. ISBN 83-11-10230-9.
• Józef Korpanty: Historiografia rzymska epoki archaicznej i cycerońskiej. Wrocław-Warszaw-Kraków-Gdańsk: Polska Akademia Nauk, 1977, seria: Nauka dla wszystkich, nr 273.
• Kazimierz Kumaniecki: Literatura rzymska. Okres cyceroński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
• Serge Lancel: Hannibal. przeł. Robert Wiśniewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001, seria: Biografie sławnych ludzi. ISBN 83-06-02810-4.
• John F. Lazenby: Wojna Hannibala. Historia militarna drugiej wojny punickiej. przeł. Tomasz Ładoń. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-20-7.
• John F Lazenby: Pierwsza wojna punicka. Historia militarna. przeł. Tomasz Ładoń. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-776-7.
• Ignacy Lewandowski: Historiografia rzymska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. ISBN 978-83-7177-406-0.
• Janusz A. Ostrowski: Starożytny Rzym. Polityka i sztuka. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999. ISBN 83-01-12616-7.
• Miron Wolny: Hannibal w Italii (218–217 p.n.e.). Studia nad uwarunkowaniami początkowych sukcesów kartagińskich. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2007. ISBN 978-83-7299-508-7.
• Tadeusz Zieliński: Rzeczpospolita rzymska. przedmowa Aleksander Krawczuk. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1989, seria: Świat antyczny, tom III. ISBN 83-216-0767-5.
• Adam Ziółkowski: Historia Rzymu. Wyd. 1. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2004. ISBN 978-83-7063-412-4.

Grecja

• Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. I: Do końca wojen perskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988. ISBN 83-01-06654-7.
• Benedetto Bravo, Marek Węcowski, Ewa Wipszycka, Aleksander Wolicki: Historia starożytnych Greków. Wyd. I. T. II: Okres klasyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009. ISBN 978-83-235-0412-2.
• Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. Wyd. I. T. III: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10609-3.
• Jonathan M. Hall: Historia Grecji archaicznej ok. 1200–479 p.n.e.. przeł. Magdalena Komorowska. Wyd. I. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011, seria: Historiai. ISBN 978-83-2333182-7.
• N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. przeł. Anna Świderkówna. Wyd. III. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994. ISBN 83-06-02383-8.
• Ryszard Kulesza: Sparta w V–IV wieku p.n.e. Warszawa: Mada, 2003. ISBN 83-86170-91-3.
• Włodzimierz Lengauer: Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999. ISBN 83-7181-083-0.
• Guy Rachet: Słownik cywilizacji greckiej. przeł. Ewdoksia Papuci-Władyka. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1998, s. (hasło ), seria: Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 83-7132-240-2.
• David Sacks: Encyklopedia świata starożytnych Greków. przeł. Dorota Mickiewicz-Morawska. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 2001, s. (hasło ). ISBN 83-05-13169-6.

Średniowiecze

Powszechne

• Jan Pirożyński: Johannes Gutenberg i początki ery druku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13785-1.
• Philippe Contamine: Wojna w średniowieczu. przeł. Michał Czajka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, Dom Wydawniczy Bellona, 1999, seria: Nowa Marianna. ISBN 83-7233-144-8.
• Paul Murray Kendall: Ludwik XI. „…Europa w sieci pająka…”. przeł. Irena Szymańska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996, seria: Biografie Sławnych Ludzi. ISBN 83-06-02545-8.
• Michel Mollat: Średniowieczny rodowód Francji nowożytnej XIV–XV wiek. przeł. Eligia Bąkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. ISBN 83-06-00722-0.
• Charles Oman: Sztuka wojenna w średniowieczu. przeł. Grzegorz Smółka. T. 3. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-695-1.
• Benedykt Zientara: Historia powszechna średniowiecza. Wyd. 8. Warszawa: wydawnictwo Trio, 2002. ISBN 83-85660-94-1.

Polska

Przekrój i syntezy

• Zbigniew Góralski: Urzędy i godności w dawnej Polsce. Wyd. II. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1998. ISBN 83-205-4533-1.
• Mariusz Markiewicz: Historia Polski 1492–1795. Wyd. wyd. II pop. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009. ISBN 978-83-08-04128-4.
• Stanisław Szczur: Historia Polski. Średniowiecze. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008. ISBN 978-83-08-04135-2.

Średniowiecze

• Marian Biskup, Gerard Labuda: Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, seria: Seria Monografii Pomorskich. ISBN 83-215-7220-0.
• Piotr z Dusburga: Kronika ziemi pruskiej. przeł. Sławomir Wyszomirski; wstęp i koment. Jarosław Wenta. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2004. ISBN 83-231-1744-6.
• Maciej Dorna: Bracia zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1228–1309. Studium prozopograficzne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004, seria: Poznańskie Studia Historyczne. ISBN 83-7177-275-0.
• Sławomir Jóźwiak, Krzysztof Kwiatkowski, Adam Szweda, Sobiesław Szybkowski: Wojna Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411. Malbork: Wydawnictwo Muzeum Zamkowego w Malborku, 2010. ISBN 978-83-60518-33.
• Stefan M. Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987.
• Andrzej Nadolski: Grunwald 1410. Wyd. III. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1999, seria: Historyczne bitwy. ISBN 83-11-08620-6.
• Andrzej Nadolski: Grunwald. Problemy wybrane. posłowie Witold Świętosławski. Wyd. II. Wodzisław Śląski – Łódź: Wydawnictwo Templum, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2010. ISBN 978-83-929218-6-8.
• Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo. red. naukowa Marian Biskup, Roman Czaja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-01-15526-1.
• Paweł Pizuński: Krzyżacy od A do Z. Skarszewy: „Arenga”, 1999, s. (hasło). ISBN 83-909057-6-0.
• Edward Potkowski: Grunwald. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1994, seria: Dzieje narodu i państwa polskiego, t. I-11. ISBN 83-03-03641-6.

Wojna secesyjna

Linki zewn.

• http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Generals_of_the_Union_Army

• http://www.civilwarhome.com/

• http://www.civilwararchive.com

• http://ehistory.osu.edu/uscw/library/or/index/ofm

• http://www.americasarmy.pl/artykuly/historia/137-powstanie-sygnalu-taps.html
• http://www.dean.usma.edu/history/web03/atlases/american_civil_war/index.htm

• http://zbigkurzawa.cyberdusk.pl/secesja_2_08.html N&S
• http://www.wojnasecesyjna.com/
• http://www.historyofwar.org/index.html
• http://www.historyofwar.org/americancivilwar/index.html

Flagi wojny secesyjnej

USA

CSA
4 III 1861 - V 1861

CSA
V 1861 - VII 1861

CSA
VII 1861 - XI 1861

CSA
28 XI 1861 - 1 V 1863

CSA
1 V 1863 - 4 III 1865

CSA
4 III 1865 - 23 VI 1865

Tabele

1. dywizja	1. brygada
	2. brygada
2. dywizja	1. brygada
	2. brygada
3. dywizja	1. brygada
	2. brygada
	3. brygada
Brygada artylerii I Korpusu		bateria
		bateria
		bateria
		bateria
		bateria

dywizja	brygada
	brygada
	brygada
	artyleria dywizji – batalion	bateria
		bateria
		bateria
		bateria
dywizja	brygada
	brygada
	brygada
	artyleria dywizji – batalion	bateria
		bateria
		bateria
		bateria
dywizja	brygada
	brygada
	brygada
	brygada
	artyleria dywizji – batalion
rezerwa artylerii	batalion	bateria
		bateria
		bateria
		bateria
		bateria
		bateria
	batalion	bateria
		bateria
		bateria
		bateria

Powstanie styczniowe

Powstanie styczniowe jako powstanie narodów dawnej Rzeczypospolitej

Opracowanie	„Za”	„Przeciw”
Stefan Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1972	„Separatyzm litewski anno 1862 może być tłumaczony w kategoriach przedrozbiorowych, jako echo dawnych sporów Litwy z Koroną o zastrzeżoną w aktach Unii odrębność Wielkiego Księstwa. Można także dostrzegać w tym separatyzmie pierwszy przebłysk późniejszej ewolucji, kiedy to Litwa poczuje się odrębnym narodem i uzna za najważniejsze zadanie odcięcie się od Polski. Ryzykowną jest rzeczą przenoszenie w epokę powstania styczniowego takich postaw z XVII czy tym bardziej XX w. Członkowie komitetu wileńskiego – Kalinowskiego nie wyłączając – wzrośli wszyscy w kręgu kultury polskiej, a jeżeli czuli się bliżej związani – jak zwłaszcza Kalinowski – z Białorusią czy Litwą, z ludem białoruskim czy litewskim, nie żądali jednakże otwarcie zerwania z Polską”. [s. 295] „Z datą 3 maja ukazała się krótka odezwa w języku białoruskim, streszczająca dekrety 22 stycznia, a nawet zawierająca dalsze obietnice (...)”. [s. 490] „Ludność polska i katolicka właśnie w swych warstwach uboższych (inteligencja, drobna szlachta, chłopi, wyrobnicy) była w Cesarstwie dyskryminowana, a lękała się przymusowej rusyfikacji. Dawała się też pociągnąć do walki pod szlacheckim sztandarem i szła od niej bardziej masowo, aniżeli szlachta posiadająca, a tym bardziej arystokracja”. [s. 491] „Na Wileńszczyźnie powstanie bazowało na ludności polskiej, tak chłopskiej, jak drobnoszlacheckiej. W zachodniej Grodzieńszczyźnie włączali się też chłopi białoruscy i to zarówno katolicy, jak nawróceni ongi na schizę unici – tu moment wyznaniowy grał ważną rolę, uwzględniany też w przedpowstaniowej agitacji czerwonych” (s. 491) „Późno, w połowie marca, ale za to masowo, ruszyło się chłopstwo na Litwie etnograficznej. Zagrały tu dwa główne czynniki: pierwszy to sytuacja chłopów w rozległych dobrach rządowych (...). Dobra te zostały oczynszowane (...). Podwyżka czynszów wejść miała w życie w 1863 r. i nic dziwnego, że wzburzyła chłopów skarbowych. Tymczasem Rząd Narodowy likwidował czynsze, ogłaszając chłopów właścicielami. Drugi czynnik propagandy spotykający się z echem na Litwie był narodowy: Kowieńszczyzna miała rozbudowane od lat litewskie szkolnictwo parafialne, które rząd szykanował i likwidował. Prześladowanie języka przyśpieszyło krystalizację uczuć narodowych zarówno wśród księży chłopskiego pochodzenia, jak i wśród samych chłopów. Klasowa i narodowo-litewska opozycja przeciw caratowi znalazła swój wyraz w powstaniu, podjętym pod polskim sztandarem. Dodajmy, że w Kowieńszczyźnie nie brakowało też drobnej szlachty, która nienawidziła caratu z głębi duszy. (...) W początku kwietnia powiaty: kowieński, rosieński, szawelski były już całe w ogniu, księża błogosławili na bój chłopskie gromady, dołączała się i młodzież ziemiańska”. [s. 492] „(...) żmudzcy chłopi szli do walki ze swoimi księżmi nie tylko z wyznaniowych, ale z narodowych i klasowych pobudek”. [s. 493] na Wołyniu Złota hramota budziła entuzjazm w miasteczkach, a pewną życzliwość wśród chłopów [streszczenie własne na podstawie s. 501] „Rewolucyjni demokraci: Mackiewicz i Kalinowski, stając do walki o wyzwolenie mas chłopskich na Litwie i Białorusi, chcieli osiągnąć swój cel w sojuszu z demokratyczną Polską. Dążyli do obalenia ucisku carskiego i ucisku panów polskich; bronili odrębności Litwy i Białorusi od Polski, nie mówili o zerwaniu”. [s. 700]	„Sytuacja na Ukrainie, a tym samym jej stosunki z Warszawą różniły się znacznie od Litwy. Żywioł polski był na Ukrainie mniej liczny, konflikt klasowy ostrzejszym, a więc i lud trudniejszy do pozyskania. Niewielka też była szansa zjednania dla ruchu rodzimej inteligencji ukraińskiej”. [s. 297] „Po Siemiatyczach Rogiński ze 150 tylko ludźmi ruszyło na wschód, aby poruszyć Litwę; napadł Prużanę, gdzie zaopatrzył się w broń i amunicję, a następnie dotarł na Polesie, które zdawało się idealną bazą dla partyzantki. Nie wziął pod uwagę podstawowego faktu – wrogości poleskiego chłopstwa. Powstanie w oczach poleszuków było ruchem polskim, tzn. pańskim – a zatarg z panami o ustawne hramoty dochodził wtedy do kulminacyjnego punktu”. [s. 416] „Wydział Zarządzający zobowiązał się wobec Warszawy, że da sygnał dla rozpoczęcia walki 15/27/ marca (...). Dopiero jednak w 8 dni potem ukazała się odezwa wydziału wzywająca „braci Litwinów i Rusinów, stanowiących z Polską jedną, nierozdzielną całość do – – skupienia wszystkich sił narodowych około zatkniętej chorągwi niepodległości”. Odezwa przemilczała sprawę autonomii Litwy, czy też praw językowych niepolskiej ludności”. [s. 490] „Opanowanie władzy przez polskie ziemiaństwo przekreślało szanse pozyskania do walki z caratem chłopstwa na Litwie i Białorusi. Obietnica uwłaszczenia nie mogła tu wystarczyć, zwłaszcza że carat, jak zobaczymy za chwilę, wysunął w tej dziedzinie własne propozycje. Pozostały hasła narodowe i religijne”. [s. 491] „(...) mniej mało ono [powstanie – przyp. Frangern] szans na pozostałym obszarze rdzennej Białorusi. We wschodniej Grodzieńszczyźnie i Mińszczyźnie chłopi pozostali obojętni; powstanie późno zaczęte nie przybrało szerszych rozmiarów”. [s. 492] „W mniej krwawej skali powtórzyły się na tzw. polskich Inflantach fatalne, galicyjskie sceny 1846 roku”. [s. 492] „Na południo-zachód od Kijowa, w powiat radomyski, wyruszyła o dobę wcześniej agitacyjna grupa Antoniego Juriewicza, złożona z 21 młodych ludzi. Jechali od wsi do wsi podwodami, odczytując i rozdając Złotą hramotę. Władze carskie, uprzedzone o marszu, poleciły chłopom uzbroić się i chwytać buntowników. Dramat nastąpił 9 maja we wsi Sołowijówka. Zatrzymani powstańcy złożyli dobrowolnie broń. Padł wówczas strzał, zapewne za sprawą prowokatora; tłum rzucił się z kołami i kijami na bezbronnych. Zginęło 12 ludzi (...). Podobne sceny tego i następnego dnia rozegrały się w kilku innych punktach, w rejonie Taraszczy i Białej Cerkwi. Chłopi ukraińscy zbroili się i napadali powstańców nie tyle z posłuszeństwa dla carskiej władzy, co w nadziei ostatecznej rozprawy z polskimi panami”. [s. 500–501] „Powstanie majowe wywołało w guberni kijowskiej falę ruchów chłopskich, podjętych pod hasłami antypolskimi, ściślej jednak antyziemiańskimi”. [s. 612] „Inaczej stały sprawy na Ukrainie: tu rozwój świadomości narodowej osiągnął już wyższy stopień, a tradycja powstań kozackich czyniła porozumienie czymś trudnym dla obu stron. (...) Powstańcy mimo Złotej hramoty reprezentowali w oczach ludu polskość i szlacheckość. (...) Masy chłopskie na Ukrainie zwróciły się przeciw powstańcom i przeciw dworom. Narodowo świadoma inteligencja ukraińska przeżywała rozterkę. Niektórzy przedstawiciele jej, jak Antonowicz, stanęli konsekwentnie po stronie caratu. Inni usiłowali nawiązać porozumienie z Rządem Narodowym”. [s. 700–701, dalej o nieudanych rozmowach RN z galicyjskimi Ukraińcami na temat poparcia powstania] „Jedną zaś z podstawowych przyczyn tego upadku [powstania – przyp. Frangern] było to, że powstanie polskie nie ogarnęło mas chłopskich Ukrainy i Białorusi”. [s. 703]
Stefan Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, Warszawa 1975	„Znaleźli [powstańcy – przyp. Frangern] mocne poparcie w guberniach: kownieńskiej, wileńskiej i grodzieńskiej, a więc tam, gdzie czynnik narodowy lub wyznaniowy (katolicka Litwa, przywiązana do skasowanej unii zachodnia Białoruś) leżał u podstaw antagonizmu między ludnością a rządem. W Kowieńszczyźnie główną siłę stanowili litewscy chłopi, zwłaszcza czynszownicy z dóbr rządowych”. [s. 257]	„Natomiast w Białorusi Wschodniej, gospodarczo bardziej zacofanej, przywiązanej też do prawosławia, antagonizm klasowy zwracał chłopów przeciw powstaniu, które reprezentowała w ich oczach polska szlachta”. [s. 257] „Już przed wybuchem powstania nastąpił rozłam wśród kijowskich demokratów – „chłopomanów”. Jedni, jak Włodzimierz Antonowicz, uznali się za Ukraińców i odmówili udziału w polskim powstaniu. Drudzy wyszli na spotkanie chłopów ze Złotą hramotą w ręku (...). Spotkali się z nieufnością, a jeden z oddziałów został zmasakrowany przez podburzoną gromadę we wsi Sołowijówce. (...) Rok 1863 wykazał, że hasło niepodległości Polski, nawet poparte dekretami uwłaszczeniowymi, nie znajduje oparcia wśród ludności Ukrainy i przeważnej części Białorusi”. [s. 258]
Wielka historia Polski, tom IV, cz. I: Marian Zgórniak, Polska w czasach walk o niepodległość (1815–1864), Kraków-Warszawa 2003	„Ogłoszono dekrety uwłaszczeniowe, jednak stosunek chłopów do powstania był różny. Podobnie jak w roku 1831 masowo poparli powstanie chłopi litewscy na Żmudzi, a także pewna część chłopów polskich na Wileńszczyźnie”. [s. 309]	„Chłopi białoruscy natomiast przyjęli powstanie raczej niechętnie, a niekiedy nawet wrogo. Podobnie zachowali się chłopi łotewscy w należącej przed trzecim rozbiorem dla Rzeczypospolitej Kurlandii”. [s. 309]
Andrzej Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 2005
Jerzy Zdrada, Historia Polski 1795–1914, Warszawa 2007	„Powstanie na Litwie i Białorusi miało szerszy zasięg tylko w rejonach, w których ludność wsi udzielała mu pewnego wsparcia, a więc w guberniach kowieńskiej, wileńskiej i grodzieńskiej, zwłaszcza tam, gdzie wieś była katolicka. Ludność Żmudzi, w tym chłopi, przyjmowali powstańców entuzjastycznie”. [s. 478]	„Większość chłopów białoruskich (a także łotewskich) była wobec „pańskiego” powstania wroga i wspierała wojsko rosyjskie”. [s. 478] „Na powstaniu na ziemiach ukraińskich zaciążyły wszystkie słabości organizacyjne ruchu, który przygotowywał działania mając przeciw sobie nie tylko władze cywilne i wojsko, ale i masy prawosławnej ludności ukraińskiej, od lat wrogo nastawionej a w 1863 r. energicznie agitowanej przeciw Polakom”. [s. 480–481] „Chłopi ruscy, przekonani, że Polacy chcą przywrócić pańszczyznę, występowali przeciw powstańcom, walnie przyczyniając się do klęski ruchu na Kijowszczyźnie”. [s. 482]

CRACOVIANA

Bibliografia

• Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
• Jan Adamczewski: Mała encyklopedia Krakowa. Kraków: „Hurnex”, 2003. ISBN 83-918802-0-6.
• Michał Rożek: Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa. Wyd. 2. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-10989-0.
• Kronika Krakowa. opracowanie całości zespół pod kierunkiem Mariana B. Michalika; art. przeglądowe, noty, kalendaria, aneksy i mapy oraz dobór il. i red. zespół pod kier. Jana M. Małeckiego, Andrzeja Kurza, Jerzego Wyrozumskiego. Warszawa: Wydawnictwo „Kronika”, 1996. ISBN 83-86079-07-X.
• Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki: Kraków w latach 1796-1918. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979, seria: Dzieje Krakowa, tom 3. ISBN 83-08-00116-5.Sprawdź autora:1.
• Zagadkowy Kraków. red. Michał Niezabitowski. Kraków: Towarzystwo Pro Museo, Centrum Młodzieży im. dr. Henryka Jordana, 1998. ISBN 83-908148-6-2.
• Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. Wyd. 2 roz. i pop. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1959.
• Wanda Mossakowska, Anna Zeńczak: Kraków na starej fotografii. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984. ISBN 83-08-00873-9.
• Jan Rogóż: Portrety ulic Krakowa. Kraków: Stowarzyszenie Kulturalno-Naukowe „Kraków”, 2015. ISBN 978-83-938389-2-9.

• Krzysztof J. Czyżewski: Królewska katedra na Wawelu. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2002. ISBN 83-88971-37-9.
• Michał Rożek: Groby Królewskie na Wawelu. Wyd. IV. Kraków: Wydawnictwo „Petrus”, 2015. ISBN 978-83-7720-257-9.
• Michał Rożek: Krakowska katedra na Wawelu. Dzieje – ludzie – sztuka – zwyczaje. Wyd. III. Kraków: Wydawnictwo „Petrus”, 2015. ISBN 978-83-938389-2-9.
• Bogusław Krasnowolski: Krakowskie Planty. Zarys dziejów. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2018. ISBN 97883-242-3445-5.
• Joanna Torowska: Planty krakowskie. Przewodnik dla nauczycieli. Kraków: Wydawnictwo MCDN, 2003. ISBN 83-88618-39-3.
• Joanna Torowska: Planty krakowskie i ich przestrzeń kulturowa. Kraków: Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, 2012, seria: Parki Krakowa. ISBN 978-83-934916-0-5.

• Urszula Bęczkowska: Karol Kremer i Krakowski Urząd Budownictwa w latach 1837-1860. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2010, seria: Ars Vetus et Nova, tom XXXI. ISBN 978-83-242-1340-5.
• Marcin Fabiański: Złoty Kraków. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010. ISBN 978-83-08-04442-1.
• Jacek Purchla: Jak powstał nowoczesny Kraków. Wyd. 2 przejrz. i uzup. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990. ISBN 83-08-02087-9.
• Mieczysław Rokosz: Dzwony i wieże Wawelu. Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, 2006. ISBN 83-88385-73-9.
• Michał Rożek: Kraków. Przewodnik historyczny. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1999, seria: A To Polska Właśnie. ISBN 83-7023-570-0.
• Barbara Zbroja, Konrad Myślik: Nieznany portret Krakowa. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010. ISBN 978-83-7505-550-4.

Inne

• Encyklopedia Krakowa. Warszawa-Kraków: 2000, s. (hasło ).
• http://commons.wikimedia.org/wiki/Krak%C3%B3w

• http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tMa{u0142}a+encyklopedia+Krakowa/tmal~aa+encyklopedia+krakowa/1%2C1%2C3%2CB/frameset&FF=tmal~aa+encyklopedia+krakowa&3%2C%2C3/indexsort=-

• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krakow_Kosciol_XX_Dominikanow.jpg
• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pod_Zlota_Glowa_house,_13_Main_Market_Square,Old_Town,_Krakow,Poland.jpg
• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:0015Krak%C3%B3w.JPG
• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krakow_Sw_Jozef.jpg
• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Greek_Catholic_Church_of_St.Norbert,_11_Wislna_street,_Krakow,Poland.jpg

ŚRÓDZIEMIE

Szablony bibliografii

• John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0. Brak numerów stron w książce

• • John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 1: Drużyna Pierścienia. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0. Brak numerów stron w książce

• • John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 2: Dwie Wieże. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0. Brak numerów stron w książce

• • John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0. Brak numerów stron w książce

• • Dodatek A Kroniki królów i władców. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002, s. 391-465. ISBN 83-7319-172-0.

• • Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002, s. 466-495. ISBN 83-7319-172-0.

• • Dodatek C Rodowody. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2002, s. 496-501. ISBN 83-7319-172-0.

• John Ronald Reuel Tolkien: Silmarillion. przeł. Maria Skibniewska. Wyd. 10. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2004. ISBN 83-241-1515-3. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Hobbit, czyli tam i z powrotem. przeł. Maria Skibniewska. Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 1997. ISBN 83-207-1681-0. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Hobbit albo tam i z powrotem. przeł. Paulina Braiter. Wyd. IX. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2008. ISBN 978-83-241-3429-2. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Hobbit albo tam i z powrotem: z objaśnieniami. wstęp i objaśnienia Douglas Anderson, przeł. powieści Andrzej Polkowski, przeł. wstępu i objaśnień Agnieszka Sylwanowicz. Wrocław: Wydawnictwo Bukowy Las, 2012. ISBN 978-83-62478-62-0. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Niedokończone opowieści. przeł. Radosław Kot. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2005. ISBN 83-241-2008-4. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Dzieci Húrina. red. Christopher Tolkien, przeł. Agnieszka Sylwanowicz. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007. ISBN 978-83-241-2815-0. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Księga zaginionych opowieści. przeł. Radosław Kot. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 1998. ISBN 83-7169-578-0. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Księga zaginionych opowieści. przeł. Radosław Kot. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 1998. ISBN 83-7169-706-6. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Księga zaginionych opowieści. przeł. Radosław Kot. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 1998. ISBN 83-7169-741-4. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Listy. wyb. i opr. Humphrey Carpenter, współ. Christopher Tolkien, przeł. Agnieszka Sylwanowicz. Poznań: Prószyński i S-ka, 2010. ISBN 978-83-7648-503-4. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Opowieści z Niebezpiecznego Królestwa. przekład zbiorowy. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2008. ISBN 978-83-241-3209-6. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Potwory i krytycy oraz inne eseje. oprac. i wstęp. Christopher Tolkien, przeł. Robert Stiller. Kraków: vis-á-vis/Etiuda, 2010. ISBN 978-83-61516-39-2. Brak numerów stron w książce

---

• John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Jerzy Łoziński. T. 3: Powrót Króla. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka s. c., 1997. ISBN 83-7150-243-5. Brak numerów stron w książce

• John Ronald Reuel Tolkien: Niedokończone opowieści Śródziemia i Númenoru. przeł. Paulina Braiter, Agnieszka Sylwanowicz. Warszawa: Wydawnictwo Atlantis-Rubikon, 1994. ISBN 83-86284-10-2. Brak numerów stron w książce

---

• Humphrey Carpenter: J. R. R. Tolkien. Wizjoner i marzyciel. przeł. Agnieszka Sylwanowicz. Warszawa: Wydawnictwo Alfa, 1997. ISBN 83-7179-037-6. Brak numerów stron w książce

• Robert Foster: Encyklopedia Śródziemia. przeł. Andrzej Kowalski, Tadeusz A. Olszański, Agnieszka Sylwanowicz. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2003. ISBN 83-241-0200-0. Brak numerów stron w książce

• Karen Wynn Fonstad: Atlas Śródziemia. przeł. Tadeusz A. Olszański. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007. ISBN 978-83-241-2845-7. Brak numerów stron w książce

• Arkadiusz Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia czyli Tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J. R. R. Tolkiena. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2003. ISBN 83-241-1143-3. Brak numerów stron w książce

• Ryszard Derdziński: Indeks. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria i Cezary Frąc. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2002, s. 383-397. ISBN 83-7245-884-7.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.

• Wayne G. Hammond, Christina Scull: The Lord of the Rings. A Reader’s Companion. London: Harper Collins Publishers, 2005. ISBN 0-00-720907-X. Brak numerów stron w książce

• Wayne G. Hammond, Christina Scull: Hobbit w malarstwie i grafice J. R. R. Tolkiena. przeł. Ryszard Derdziński. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2012. ISBN 978-83-241-4455-6. Brak numerów stron w książce

• J. R. R. Tolkien Encyclopedia: Scholarship and Critical Assessment. red. Michael D. C. Drout. New York: Routledge, 2007. ISBN 0-415-96942-5. Brak numerów stron w książce

• Humphrey Carpenter: Inklingowie. C. S. Lewis, J. R. R. Tolkien, Charles Williams i ich przyjaciele. przeł. Zbigniew A. Królicki. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka s. c., 1999. ISBN 83-7150-663-5. Brak numerów stron w książce

• David Colbert: Magiczny świat Władcy Pierścieni. Mity, legendy i fakty leżące u źródeł arcydzieła. przeł. Agnieszka Sylwanowicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. & Świat Książki, 2003. ISBN 83-89291-29-0.Sprawdź autora:1. Brak numerów stron w książce

• Lynette Porter: Hobbici - bohaterowie J. R. R. Tolkiena: liczne wcielenia Bilba, Froda, Sama, Merry'ego i Pippina. przeł. Paweł Wieczorek. Zakrzewo: Wydawnictwo Replika, 2012. ISBN 978-83-7674-223-6. Brak numerów stron w książce

• Michael W. Perry: Klucz do Tolkiena. Chronologia i komentarz do „Władcy Pierścieni”. przeł. Ryszard Derdziński. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2004. ISBN 83-7200-844-2. Brak numerów stron w książce

• Paul Kocher: Mistrz Środziemia. przeł. Radosław Kot. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 1998. ISBN 83-7169-816-X. Brak numerów stron w książce

---

• Brian Sibley: Władca Pierścieni. Jak powstawał filmowa trylogia. przeł. Agnieszka Jagiełłowicz. Warszawa: Wydawnictwo Replika, 2002. ISBN 83-241-0087-3. Brak numerów stron w książce

• Brian Sibley: Hobbit: Niezwykłą podróż. Oficjalny przewodnik po filmie. przeł. Agnieszka Jagiełłowicz. Warszawa: Wydawnictwo Replika, 2012. ISBN 978-83-241-4389-4. Brak numerów stron w książce

• Fran Walsh, Philippa Boyens, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring. Screenplay based on the novels by J.R.R Tolkien. 2001. Brak numerów stron w książce

• Fran Walsh, Philippa Boyens, Stephen Sinclair, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Two Towers. Screenplay based on the novels by J.R.R Tolkien. 2002. Brak numerów stron w książce

• Fran Walsh, Philippa Boyens, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Return of the King. Screenplay based on the novels by J.R.R Tolkien. 2003. Brak numerów stron w książce

---

• Edda poetycka. przeł. i opr. Apolonia Załuska-Strömberg. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1986, seria: Biblioteka Narodowa, seria II, nr 214. ISBN 83-04-01852-7. Brak numerów stron w książce

Szablony przypisów

• J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• • J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 1: Drużyna Pierścienia. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• • J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 2: Dwie wieże. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• • J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• • Dodatek A Kroniki królów i władców, Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Silmarillion. przeł. M. Skibniewska. 2004. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Hobbit z objaśnieniami. Wrocław: 2012. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Hobbit, czyli tam i z powrotem. przeł. M. Skibniewska. Warszawa: 1997. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści. przeł. R. Kot. Warszawa: 2005. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Dzieci Húrina. red. Ch. Tolkien, przeł. A.Sylwanowicz. Warszawa: 2007. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Księga zaginionych opowieści. przeł. R. Kot. T. 123. Warszawa: 1998. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien: Listy. Poznań: 2010, s. (list nr).

---

• R. Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: 2003. Brak numerów stron w książce

• K. W. Fonstad: Atlas Śródziemia. Warszawa: 2007. Brak numerów stron w książce

• A. Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia. Warszawa: 2003. Brak numerów stron w książce

• R. Derdziński: Indeks. W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. i C. Frąc. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• W.G. Hammond, Ch. Scull: The Lord of the Rings. A Reader’s Companion. London: 2005. Brak numerów stron w książce

• M.W. Perry: Klucz do Tolkiena. Warszawa: 2004.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1. Brak numerów stron w książce

• W.G. Hammond, Ch. Scull: Hobbit w malarstwie i grafice J. R. R. Tolkiena. Warszawa: 2012. Brak numerów stron w książce

• J.R.R. Tolkien Encyclopedia. New York: 2007. Brak numerów stron w książce

• B. Sibley: Władca Pierścieni. Jak powstawał filmowa trylogia. Warszawa: 2002. Brak numerów stron w książce

• B. Sibley: Hobbit: Niezwykłą podróż. Oficjalny przewodnik po filmie. Warszawa: 2012. Brak numerów stron w książce

Przypisy

• W wydaniach Władcy Pierścieni sprzed 1996 roku, w przekładzie Marii Skibniewskiej, we wszystkich imionach postaci pomijano zaznaczanie liter diakrytyzowanych.

• Taka pisownia, bez zaznaczania litery diakrytyzowanej, występuje w wydaniach Władcy Pierścieni sprzed 1996 roku.

• Taka pisownia, bez zaznaczania litery diakrytyzowanej, występuje we wydaniach Silmarillionu sprzed 2006 roku.

• Taka pisownia, bez zaznaczania litery diakrytyzowanej, występuje w wydaniach Władcy Pierścieni sprzed 1996 roku i we wydaniach Silmarillionu sprzed 2006 roku.

• Datę podano za hipotetyczną chronologią Pierwszej Ery autorstwa R. Fostera, opracowaną tylko na podstawie Silmarillionu, patrz: R. Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: 2003, s. 309-313.Sprawdź autora:1.

• Daty dotyczące Pierwszej Ery podano za hipotetyczną chronologią Pierwszej Ery autorstwa R. Fostera, opracowaną tylko na podstawie Silmarillionu, patrz: R. Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: 2003, s. 309-313.Sprawdź autora:1.

• Wedle kalendarza stosowanego ówcześnie w Śródziemiu (tzw. Kalendarz Królów) był to dzień 5 miesiąca Narquelië (hobbici zwali go Winterfilith). Jedynie z grubsza odpowiada on październikowi, bowiem ten kalendarz nie jest tożsamy z gregoriańskim. Dokładne informacje o kalendarzach Śródziemia zawarte są w Dodatku D Kalendarz Shire’u, w trzecim tomie powieści.

• Data podana za: Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: J. R. R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: 2002, s. 488.Sprawdź autora:1.
  Wedle kalendarza hobbitów z Shire’u był to dzień 15 miesiąca Rethe roku 1419. Jedynie z grubsza odpowiada on marcowi, bowiem ten kalendarz nie jest tożsamy z gregoriańskim. Dodać należy, iż hobbici daty roczne liczyli od osiedlenia się w swoim kraju (rok 1601 Trzeciej Ery).
  Według kalendarza stosowanego w innych częściach Śródziemia (tzw. Kalendarz Namiestników) miesiąc ten zwał się Súlimë. Dokładne informacje o kalendarzach Śródziemia zawarte są w Dodatku D Kalendarz Shire’u, w trzecim tomie powieści.

Linki zew.

• ROLOZO
• John Howe
• Ted Nasmith
• NIEZAPOMINKA

• Tharbad cieka.
• Karty
• figurki
• CHron Sil
• Mapy etc.
• COMMONS MIDDLE-EARTH
• Rysunki Tolkiena
• CADEJ
• http://sdgeard.customer.netspace.net.au/hccnum.html CHRONOLOGIA]
• Filmy zdj i scen
• Age of Ring

Pauline Baynes: A Map of Middle-earth. [dostęp 2011-02-10]. (ang.).Sprawdź autora:1. – mapa z zaznaczonym położeniem Dagorlad

• – artykuł w Tolkien Gateway
• – artykuł w The Thain's Book. An encyclopedia of Middle-earth and Numenor
• – artykuł w Encyclopedia of Arda
• John Ronald Reuel Tolkien: Conversation with Smaug. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).Sprawdź autora:1.

• http://www.filmweb.pl/film/Powr%C3%B3t+kr%C3%B3la-1980-32210
• http://www.imdb.com/title/tt0079802/

Z DNU

• Wikipedysta:Frangern/Pierwsza bitwa o Osgiliath