"रागीधान्यम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

Content deleted Content added

Inline

वर्तमाना आवृत्तिः ११:३६, १६ जुलै २०१५ इति समये

इदं रागीधान्यम् अपि भारते वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । इदं रागीधान्यम् सस्यजन्यः आहारपदार्थः । रागीधान्यम् आङ्ग्लभाषायां Finger millet इति उच्यते । अस्य सस्यशास्त्रीयं नाम Eleusine coracana इति । बलवर्धकेषु आहारपदार्थेषु रागीधान्यं प्रथमपङ्क्तौ तिष्ठति । मल्लयुद्धकलायां निपुणाः प्रायः रागीपिण्डम् एव खादन्ति । इदं रागीधान्यं साक्षात् सर्षपः इव दृश्यते । कर्णाटकस्य चित्रदुर्गमण्डले, बेङ्गलूरुमण्डले, मैसूरुमण्डले च रागीधान्यम् एव प्रमुखम् आहारधान्यम् । लाञ्छनः, बहुदलकणिशः, गुच्छकणिशः इत्यागीनि रागीधान्यस्य अन्यानि नामानि ।

आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य रागीधान्यस्य स्वभावः[सम्पादयतु]

एतत् रागीधान्यं रुचौ तिक्त-कषाय-मिश्रित-मधुररुचियुक्ता । रागीधान्यम् अत्यन्तं लेखना । अत्यन्तं बलवर्धकम् इति कारणतः श्रमिकाणां मुख्यः आहारः रागीधान्यम् ।

“रागी तु लाञ्छनः स्ताद्बहुदलकणिशश्च गुच्छकणिशश्च ।

तिक्तो मधुरकषायः शीतः पित्तास्रनाशनो बलदः ॥“

१. इदं रागीधान्यं नाधिकं मधुरम् इति कारणतः मधुमेहरोगिणः अपि सेवितुम् अर्हन्ति ।

२. रागीधन्यं निर्धनानाम् आहारः इत्येव प्रसिद्धं यतः न्यूनमूल्येन प्राप्यते ।

३. शिशूनां शरीरस्य वृद्ध्यर्थं रागीधान्यस्य श्राणां निर्माय खादयन्ति ।

४. रागीधान्यम् अत्यन्तं लेखनम् इति कारणतः उष्णप्रकृतियुक्ताः अधिकतया सेवन्ते चेत् वरम् ।

५. रागीधान्यमिदं रक्तदोषहारिणी ।

६. रागीधान्यं पित्तहारकम् अपि ।

७. रागीधान्यम् अत्यन्तं बलवर्धकम् ।

८. एतत् रागीधान्यं चूर्णीकृत्य क्षीरेण सह वा जलेन सह वा योजयित्वा उष्णीकृत्य, कुत्रचित् तथैव च पिबन्ति ।

९. रागीधान्येन पर्पटम्, अवदंशं, श्राणां, पिण्डं च निर्मान्ति । ‎

@@ पङ्क्तिः १: / पङ्क्तिः १: @@
 [[चित्रम्:Finger millet grains of mixed color.jpg|thumb|200px|left|विभिन्नानां वर्णानां रागीधन्यम्]]
-[[चित्रम्:Finger millet 3 11-21-02.jpg|thumb|150px|right|रागीसस्यम्]]
+[[चित्रम्:Finger millet 3 11-21-02.jpg|thumb|200px|right|रागीसस्यम्]]
+[[चित्रम्:Millet fields in Annapurna.png|thumb|right|200px|रागीधान्यक्षेत्रम्]]
-इयं रागी अपि [[भारतम्|भारते]] वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । इयं रागी सस्यजन्यः आहारपदार्थः । रागी आङ्ग्लभाषायां Finger millet इति उच्यते । अस्य सस्यशास्त्रीयं नाम Eleusine coracana इति । बलवर्धकेषु आहारपदार्थेषु रागी प्रथमपङ्क्तौ तिष्ठति । मल्लयुद्धकलायां निपुणाः प्रायः [[रागीपिण्डम्]] एव खादन्ति । इयं रागी साक्षात् सर्षपः इव दृश्यते । [[कर्णाटकम्|कर्णाटकस्य]]  [[चित्रदुर्गमण्डलम्|चित्रदुर्गमण्डले]], [[बेङ्गळूरु|बेङ्गलूरुमण्डले]], [[मैसूरुमण्डलम्|मैसूरुमण्डले]] च रागी एव प्रमुखम् आहारधान्यम् । '''लाञ्छनः, बहुदलकणिशः, गुच्छकणिशः''' इत्यागीनि राग्याः अन्यानि नामानि ।
+इदं रागीधान्यम् अपि [[भारतम्|भारते]] वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । इदं रागीधान्यम् सस्यजन्यः आहारपदार्थः । रागीधान्यम् आङ्ग्लभाषायां Finger millet इति उच्यते । अस्य सस्यशास्त्रीयं नाम Eleusine coracana इति । बलवर्धकेषु आहारपदार्थेषु रागीधान्यं प्रथमपङ्क्तौ तिष्ठति । मल्लयुद्धकलायां निपुणाः प्रायः [[रागीपिण्डम्]] एव खादन्ति । इदं रागीधान्यं साक्षात् सर्षपः इव दृश्यते । [[कर्णाटकम्|कर्णाटकस्य]]  [[चित्रदुर्गमण्डलम्|चित्रदुर्गमण्डले]], [[बेङ्गळूरु|बेङ्गलूरुमण्डले]], [[मैसूरुमण्डलम्|मैसूरुमण्डले]] च रागीधान्यम् एव प्रमुखम् आहारधान्यम् । '''लाञ्छनः, बहुदलकणिशः, गुच्छकणिशः''' इत्यागीनि रागीधान्यस्य अन्यानि नामानि ।
-===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्याः राग्याः स्वभावः===
+===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य रागीधान्यस्य स्वभावः===
-[[चित्रम्:Ragi mudde2.jpg|thumb|150px|left|रागीपिण्डम्]]
+[[चित्रम्:Ragi mudde2.jpg|thumb|200px|left|रागीपिण्डम्]]
-[[चित्रम्:Ragi Porridge.jpg|thumb|150px|left|रागीश्राणा]]
+[[चित्रम्:Ragi Porridge.jpg|thumb|200px|left|रागीश्राणा]]
-एषा रागी रुचौ तिक्त-कषाय-मिश्रित-मधुररुचियुक्ता । रागी अत्यन्तं लेखना । अत्यन्तं बलवर्धिका इति कारणतः श्रमिकाणां मुख्यः आहारः रागी ।
+एतत् रागीधान्यं रुचौ तिक्त-कषाय-मिश्रित-मधुररुचियुक्ता । रागीधान्यम् अत्यन्तं लेखना । अत्यन्तं बलवर्धकम् इति कारणतः श्रमिकाणां मुख्यः आहारः रागीधान्यम् ।
 :'''“रागी तु लाञ्छनः स्ताद्बहुदलकणिशश्च गुच्छकणिशश्च ।'''
 :'''तिक्तो मधुरकषायः शीतः पित्तास्रनाशनो बलदः ॥“'''
-:१. इयं रागी नाधिका मधुरा इति कारणतः [[मधुमेहः|मधुमेहरोगिणः]] अपि सेवितुम् अर्हन्ति ।
+:१. इदं रागीधान्यं नाधिकं मधुरम् इति कारणतः [[मधुमेहः|मधुमेहरोगिणः]] अपि सेवितुम् अर्हन्ति ।
-:२. रागी निर्धनानाम् आहारः इत्येव प्रसिद्धः यतः न्यूनमूल्येन प्राप्यते ।
+:२. रागीधन्यं निर्धनानाम् आहारः इत्येव प्रसिद्धं यतः न्यूनमूल्येन प्राप्यते ।
-:३. शिशूनां [[शरीरम्|शरीरस्य]] वृद्ध्यर्थं राग्याः श्राणां निर्माय खादयन्ति ।
+:३. शिशूनां [[शरीरम्|शरीरस्य]] वृद्ध्यर्थं रागीधान्यस्य श्राणां निर्माय खादयन्ति ।
-:४. रागी अत्यन्तं लेखना इति कारणतः उष्णप्रकृतियुक्ताः अधिकतया सेवन्ते चेत् वरम् ।
+:४. रागीधान्यम् अत्यन्तं लेखनम् इति कारणतः उष्णप्रकृतियुक्ताः अधिकतया सेवन्ते चेत् वरम् ।
-:५. रागी इयं रक्तदोषहारिणी ।
+:५. रागीधान्यमिदं रक्तदोषहारिणी ।
-:६. रागी पित्तहारिणी अपि ।
+:६. रागीधान्यं पित्तहारकम् अपि ।
-:७. रागी अत्यन्तं बलवर्धिका ।
+:७. रागीधान्यम् अत्यन्तं बलवर्धकम् ।
-:८. एतां रागीं चूर्णीकृत्य [[दुग्धम्|क्षीरेण]] सह वा [[जलम्|जलेन]] सह वा योजयित्वा उष्णीकृत्य, कुत्रचित् तथैव च पिबन्ति ।
+:८. एतत् रागीधान्यं चूर्णीकृत्य [[दुग्धम्|क्षीरेण]] सह वा [[जलम्|जलेन]] सह वा योजयित्वा उष्णीकृत्य, कुत्रचित् तथैव च पिबन्ति ।
-:९. राग्या [[पर्पटः|पर्पटम्]], [[अवदंशः|अवदंशं]], [[श्राणा|श्राणां]], पिण्डं च निर्मान्ति ।
+:९. रागीधान्येन [[पर्पटः|पर्पटम्]], [[अवदंशः|अवदंशं]], [[श्राणा|श्राणां]], पिण्डं च निर्मान्ति ।
 [[वर्गः:धान्यानि]]
-[[वर्गः:शाकाहारः]]
+[[वर्गः:बाह्यानुबन्धः योजनीयः]]‎
+[[वर्गः:विषयः वर्धनीयः]]
+[[वर्गः:सारमञ्जूषा योजनीया‎]]
-[[ca:Mill africà]]
-[[de:Fingerhirse]]
-[[dv:ބިންބި]]
-[[en:Eleusine coracana]]
-[[fr:Éleusine]]
-[[gu:નાગલી]]
-[[hi:रागी]]
-[[kn:ರಾಗಿ]]
-[[ml:മുത്താറി]]
-[[mr:नाचणी]]
-[[ja:シコクビエ]]
-[[ru:Дагусса]]
-[[si:කුරහං හෙවත් කුරක්කං]]
-[[ta:கேழ்வரகு]]
-[[te:రాగులు]]