|
[[File:Молодые лошади якутской породы.jpg|thumb|Саха сылгылара]]
{{Taxobox
| name = Сылгы
| status = DOM
| image = Mangalarga Marchador.jpg
| image_width = 250px
| regnum = Харамайдар
| phylum = [[Хордалыктар]]
| classis = [[Кыыллар]]
| ordo = [[Odd-toedБүтэй ungulate|Perissodactylaтуйахтаахтар]]
| familia = [[Equidae]]
| genus = ''[[Equidae|Equus]]''
| species = '''''E. caballus'''''
| binomial = ''Equus caballus''
| edition = 10th edition
}}
[[file:Nokota Horses cropped.jpg|thumb|Нокота сылгылара]]
'''Сылгы''' (''Equus caballus'') диэн [[Бүтэй туйахтаахтар|бүтэй туйахтаах]] кыыл, ''[[Equidae]]'' уус аҕыс көрүҥүттэн биирэ. Үүтүнэн иитиллээччилэргэ киирэр. Сылгы билиҥҥи тас көрүҥүгэр, тиhэх 45-55 мөл. сыл устата кыра саhыл саҕа кыылтан эволюциялаан кубулуйбута. Киhи сылгыны биһиги эрабыт иннининэ 4500-3000 сыллартан ииппитэ. Б.э. 2000 и. аты [[Эуразия]] континеҥҥа бүтүннүүтүгэр ииппиттэрэ. Билигин [[Пржевальскай ата]] эрэ хаҥыл хаалбыт.
'''Сылгы''' ({{lang-la|Equus caballus}}) эбэтэр '''ат''' диэн [[Бүтэй туйахтаахтар|бүтэй туйахтаах]] кыыл, ''[[Аттар]]'' уустарыгар киирэр. Үүтүнэн иитиллээччилэргэ киирэр. Сылгы билиҥҥи тас көрүҥүгэр, тиhэх 45–55 мөл сыл устата кыра саhыл саҕа кыылтан эволюциялаан кубулуйбута. Киhи сылгыны биһиги эрабыт иннининэ 4500–3000 сыллартан ииппитэ. Б.э. 2000 и. аты [[Эуразия]] континеҥҥа бүтүннүүтүгэр ииппиттэрэ. Билигин [[Пржевальскай ата]] эрэ хаҥыл хаалбыт.
== Сахаларга сылгыны сааһынан арааран ааттааһын ==
<poem>Кулун — төрүөҕүттэн 6 ыйыгар диэри.
Убаһа —([[Түөлбэ 6тыла|түөлбэ]]: дааҕыска<ref>Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьыта. III туом, Новосибирскай, Наука, 2006 ISBN 5-02-032332-2</ref>) — ыйыттанкүһүнтэн биир сааһын туолуор диэри.
Тый — биир сааһыттан икки сааһыгар диэри. Эскэл тый — эмньик, ийэтин эмэн улааппыт тый<ref>Байанай алгыһа, Ырыа Тиихээн тылыттан С. А. Новгородов суруйуутун, «Саха фольклора» хомуурунньукка быһаарбыттарыттан</ref>.
Тый — биир сааһыттан икки сааһыгар диэри.
Тиҥэһэ — икки сааһыттан үһүгэр диэри. Атыыра — тицэһэ соногос, тыһыта — тинэһэ кытыт дэнэр.
Кытыылыыр — үс сааһыттан түөрдүгэр диэри (түөрдүгэр үктэммит). Атыыра — кытыылыыр соногоссоноҕос, тыһыта — кытыылыыр кытыт дэнэр.
Сылгыны түөрт сааһыттан биэһигэр диэри атыырын — түөртээх соногоссоноҕос, тыһытын ~ — түөртээх кытыт дэнэр.
Соноҕос — биэс сааһыттан алтатыгар диэри, тыһыта — биэстээх кытыт дэнэр.
Сылгыны алта сааһыттан үөһэ арааран ааттаабакка аты — ат, биэни — биэ, атыыры — атыыр дэнэр.
14-15 сааһыттан кырдьагас ат, биэ, атыыр дэнэр.
Туҥуй биэ — маннайгытын төрүүр биэ. Баайтаһын биэ — оҕото суох уойбут биэ. Миҥэ ат — көлүүр ат.</poem>
== Сылгыга, акка сыһыаннаах тыллар ==
* Уурас — таһаҕаһы аанньа тарпат, туран хаалар идэлээх ат.
* Сэлээ — сиэлин кырый
* Тарай сиэлии — муҥ күүһүнэн сиэлии.
== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}
== Өссө маны көр ==
[[Категория:Кыыллар]]
* [[Саха ата]]
* [[Саха сылгыта]]
[[Категория:Сылгы| ]]
[[am:ፈረስ]]
[[an:Equus caballus]]
[[ang:Hors]]
[[ar:حصان]]
[[arc:ܣܘܣܝܐ]]
[[arz:حصان]]
[[ast:Caballu]]
[[ay:Kawallu]]
[[az:Ev atı]]
[[bar:Roß]]
[[bat-smg:Arklīs]]
[[be:Конь свойскі]]
[[be-x-old:Конь]]
[[bg:Кон]]
[[bn:ঘোড়া]]
[[bo:རྟ།]]
[[br:Marc'h]]
[[bs:Konj]]
[[bxr:Морин]]
[[ca:Cavall]]
[[cdo:Mā]]
[[chy:Mo'ehno'ha]]
[[co:Cavaddu]]
[[cr:ᑳᐸᓚᑲᔅᐧᑫᐤ]]
[[cs:Kůň]]
[[cv:Лаша]]
[[cy:Ceffyl]]
[[da:Hest]]
[[de:Hauspferd]]
[[diq:Estor]]
[[el:Άλογο]]
[[eml:Cavàl]]
[[en:Horse]]
[[eo:Ĉevalo]]
[[es:Equus ferus caballus]]
[[et:Hobune]]
[[eu:Zaldi]]
[[ext:Equus ferus caballus]]
[[fa:اسب]]
[[fi:Hevonen]]
[[fiu-vro:Hopõn]]
[[fr:Cheval]]
[[frr:Hingst]]
[[ga:Capall]]
[[gd:Each]]
[[gl:Cabalo]]
[[gn:Kavaju]]
[[gu:ઘોડો]]
[[gv:Cabbyl]]
[[hak:Mâ]]
[[haw:Lio]]
[[he:סוס הבית]]
[[hi:घोड़ा]]
[[hr:Domaći konj]]
[[ht:Chwal]]
[[hu:Ló]]
[[ia:Cavallo]]
[[id:Kuda]]
[[ik:Tuttuqpak]]
[[io:Kavalo]]
[[is:Hestur]]
[[it:Equus caballus]]
[[ja:ウマ]]
[[jv:Jaran]]
[[ka:ცხენი]]
[[kbd:Шы]]
[[ko:말 (동물)]]
[[koi:Вӧв]]
[[ku:Hesp]]
[[kv:Вӧв]]
[[kw:Margh]]
[[la:Equus caballus]]
[[lbe:Чу]]
[[li:Taam peerd]]
[[lij:Cavallo]]
[[lmo:Equus ferus caballus]]
[[ln:Farása]]
[[lt:Arklys]]
[[lv:Mājas zirgs]]
[[map-bms:Jaran]]
[[mdf:Лишме]]
[[mg:Soavaly]]
[[mk:Коњ]]
[[ml:കുതിര]]
[[mr:घोडा]]
[[mrj:Имни]]
[[ms:Kuda]]
[[mt:Żiemel]]
[[myv:Лишме]]
[[nah:Cahuāyoh]]
[[nds:Peerd]]
[[nds-nl:Peerd]]
[[new:सल]]
[[nl:Paard (dier)]]
[[nn:Hest]]
[[no:Hest]]
[[nrm:J'va]]
[[nv:Łį́į́ʼ]]
[[oc:Equus caballus]]
[[os:Бæх]]
[[pcd:Kvau]]
[[pdc:Gaul]]
[[pfl:Gaul]]
[[pl:Koń]]
[[pnb:گھوڑا]]
[[ps:آس]]
[[pt:Cavalo]]
[[qu:Kawallu]]
[[ro:Cal]]
[[ru:Домашняя лошадь]]
[[rw:Ifarashi]]
[[sc:Caddu]]
[[scn:Cavaddu]]
[[sco:Horse]]
[[se:Heabuš]]
[[sg:Mbarata]]
[[sh:Konj]]
[[simple:Horse]]
[[sk:Kôň (podrod)]]
[[sl:Domači konj]]
[[sn:Bhiza]]
[[so:Faras]]
[[sq:Kali]]
[[sr:Домаћи коњ]]
[[stq:Hoangst (Suugediert)]]
[[su:Kuda]]
[[sv:Häst]]
[[sw:Farasi]]
[[szl:Kůń]]
[[ta:குதிரை]]
[[te:గుర్రము]]
[[tg:Асп]]
[[th:ม้า]]
[[tl:Kabayo]]
[[tr:At]]
[[tt:Ат]]
[[udm:Вал]]
[[ug:ئات]]
[[uk:Свійський кінь]]
[[ur:گھوڑا]]
[[vec:Caval]]
[[vi:Ngựa]]
[[wa:Tchivå]]
[[war:Kabayo]]
[[xal:Мөрн]]
[[yi:פערד]]
[[zh:马]]
[[zh-min-nan:Bé]]
[[zh-yue:馬]]
|