Abu Hamid Muhamed ibn Muhamed al-Gazali (1058-1111), poznat kao Algazel u srednjevekovnoj Evropi, je bio perzijski islamski filozof, teolog, pravnik, psiholog i mistik[1]. Isto tako se smatra jednim od najvećih sufijskih učitelja.

Al-Gazali
Islamsko zlatno doba
Perzijska filozofija
Rođenje1058
Smrt1111
Filozofija
Škola/Tradicijaislamska filozofija, sufizam
Glavni interesiteologija, kalam, islamsko pravo

Život

uredi

Al-Gazali je rođen u Tusu, u iranskoj regiji Horasan. Predavao je u Bagdadu, kao učitelj prava, dijalektičke teologije (kalam) i filozofije. 1095. godine, nakon nervnog sloma, napustio je akademski rad i postao sufija, posvetivši se kontemplaciji.[2] Gazali je kasnije štitio mističko sufijsko učenje od progona svojim autoritetom u islamskim učenim krugovima[3] .

Djela

uredi

Teologija

uredi
  • al-Munqidh min al-dalal
  • Hujjat al-Haq (Dokazi istine )
  • al-Iqtisad fil-i`tiqad (Median in Belief)
  • al-Risala al-Qudsiyya (Jerusalemska poslanica)
  • al-maqsad al-asna fi sharah asma' Allahu al-husna (Najbolji načini za korištenje Allahovih lijepih imena)
  • Jawahir al-Qur'an wa duraruh (Blago Kur'ana i njegovi biseri)
  • Mishkat al-Anwar
  • Kitab al-arba'in fi usul al-din

Tesavvuf

uredi
  • Mizan al-'amal (Kriterij postupaka)
  • Ihya'ul ulum al-din ("Oživljavanje verskih nauka"), Ghazalijev najznačajnije delo koje je izvršilo značajan uticaj na sunitski islam.
  • Kimiya-ye sa'ādat
  • Bidayat al-hidayah (Početak vodstva)
  • Nasihat al-muluk (Kralj savjetodavac)
  • al-Munqidh min al-dalal (Spasioc od grešaka)
  • Sir al-'alamian wa kashf ma' fi al-darian (Tajana dvaju svjetova i otkriće dvaju stanova)

Filozofija

uredi
  • Maqasid al falasifa (Ciljevi filozofa) [napisano na početku njegove karijere u slavu filozofije i kao prikaz osnovnih teorija filozofije; većinom pod uticajem Avicenna]
  • Tahafut al-Falasifa (Nedoslednost filozofa), koje predstavlja napad na aristotelovska učenja Al-Farabija i Ibn Sine; u odgovor je Ibn Rušd napisao svoju slavnu knjigu Tahafut al-tahafut (Nedoslednost nedoslednosti) u kojoj Ibn Rušd pobija Ghazalijevo pobijanje filozofije
  • al-Qistas al-mustaqim (Pravilan balans)

Islamsko pravo

uredi
  • al-Mustasfa fi 'ilm al-isul (Pjašnjenja u teoriji prava)
  • Al-wasit fi al-mathab (Mediji u Jurisprudentialnoj školi)
  • Kitab tahzib al-Isul (Teorija prava)
  • Fatawy al-Ghazali (Gazalijeve fetve)
  • Asas al-Qiyas (Osnovi analognog mišnljenja).

Logika

uredi
  • Miyar al-Ilm fi fan al-mantiq (Kriterij logičkog znanja)
  • Mihakk al-nazar f'l-mantiq (Osnova logičkih dokaza)
  • al-Qistas al-mustaqim (Pravilan balans)

Učenje

uredi

Al-Gazali je uvid zadobijen mističkim poimanjem postavljao iznad uvida postignutog putem logike.[2] Takođe je zastupao prevlast otkrivenja nad rezonovanjem.[4] Al-Gazali napada opseg znanja na koji filozofi polažu pravo, naročito kroz kritiku znanja o kauzalnosti, i nasuprot tome staje u odbranu okazionalizma.[2] Njegovo radikalno odbacivanje uzročnosti i tvrdnja o nepostojanju nužne veze između uzroka i posledice je preteča kasnijim skeptičkim i okazionalističkim sistemima (Malbranš i dr.)[3].

U filozofiji, povezivao je spoznajnoteorijski skepticizam i novoplatonske elemente s islamskim teološkim učenjem, na osnovu kojeg kritikuje celokupnu filozofiju.[3] Njegova dela zagovaraju pravovernost islama i neophodnost misticizma.

Izvori

uredi
  1. Ghazali Arhivirano 2008-10-11 na Wayback Machine-u, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition 2006
  2. 2,0 2,1 2,2 Al-Gazali, Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999. ISBN 86-7047-303-8
  3. 3,0 3,1 3,2 Algazel, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.
  4. Mirča Elijade, Vodič kroz svetske religije, Narodna knjiga, 1996.

Vanjske veze

uredi