Gonzaga je ime talijanske porodične dinastije, čije su članovi vladali Mantovom od 1328. do 1707., a također i Markom Montferrat sa utvrdom Casale od 1536. do 1707.[1]

Gonzaga
Porodični grb
ZemljaItalija
Francuska
Titulevojvoda
OsnivačLudovico I Gonzaga
Posljednji suverenFerdinando Carlo Gonzaga
Osnivanje1100. ili 919
Prestanak1708.
Etnicitettalijani

Historija

uredi

Njihovo porijeklo je nejasno, ali se zna da se tokom 12. vijeka porodica Corradi iz Gonzaga uspjela domoći velikih feuda pored Mantove i steći plemićki status. Nakon tog su nazvani po selu Gonzaga u kom su imali zamak, smještenog na pola puta između Mantove i Reggio Emilije.[1]

Historija te dinastije počinje u 14. vijeku kad je Luigi I (ili Ludovico 1267.- 1360), nakon žestoke borbe u augustu 1328. uspio svrgnuti svog zeta Rinalda Bonacolsija (zvanog Passerino) sa vladarske pozicije u Mantovi. Ona je službeno nosila titulu kapetan - general a nakon tog Generalni carski vikar uz dodatak Vojvoda od Mirandole i Concordije.[1] Njegov sin Guido je u julu 1335 preoteo Reggio Emiliju od veronske porodice Della Scala, pa su Gonzage vladali i njime do 1371.[1]

Luigia je naslijedio Guido (umro 1369.), a njega njegov sin - Luigi II (ili Ludovico II (umro 1382.), a njih Giovan Francesco I (umro 1407), koji je premda se u jednom trenutku uortačio sa podmuklim Gian Galeazzom Viscontijem, koji je bio poznat po tom da je brzo zamrzio svoje saveznike, čak i prijatelje, koji bi nakon tog ubrzo ostajali bez imetka, a često i bez života. Kad je to shvatio Giovan Francesco se pridružio Firenci i Bologni tradicionalnim neprijateljima Viscontija. Kao vladar uspio je unaprijediti trgovinu i prilično mudro vladati.[1]

Njegov sin Giovan Francesco II (umro 1444) koji ga je naslijedio, postao je slavni general koji je za svoje zasluge od cara Svetog Rimskog Carstva Sigismunda Luksemburškog - 1432., nagrađen nasljednom titulom Markiz od Mantove.[1]

Ta investitura ozakonila je sve dotadašnje uzurpacije koje su napravili Gonzage. U vrijeme vladavine Giovan Francesca II - 1423. osnovana je prva škola inspirirana humanističkim principima u porodičnoj vili Vittorina Feltrea pored Mantove.[1]

U to vrijeme su i brojni umjetnici često boravili u Mantovi, među inima i Andrea Mantegna i Leon Battista Alberti, pa je tokom 15. vijeka prijestolnica doživjela arhitektonsku transformaciju.[1]

Sin Giovana Francesca - Luigi / Ludovico III, zvan il Turco (umro 1478) također je postao slavni vojskovođa i prosvjećeni vladar, poznat kao mecena umjetnika i pisaca.[1]

I njegov sin Federigo I. kao i unuk Giovan Francesco III (Francesco II umro 1519.) nastavili su porodičnu vojničku tradiciju i podigli ugled i moć Mantove. U opasna i teška vremena za Sjevernu Italiju nakon francuske invazije 1494., - Gonzage su stale na stranu cara Svetog Rimskog Carstva Karla V.. Francesco III je komandirao savezničkim talijanskim snagama u Bitci kod Fornova protiv francuskog kralja Charlesa VIII. Nakon tog je nastavio ratovati po Napuljskom Kraljevstvu i Toskani, sve dok ga nisu zarobili Mlečani 1509. Nakon puštanja iz zarobljeništva, uz pomoć supruge Isabelle d'Este, nastojao je voditi miroljubivu politiku i pomagati razvoj umjetnosti i literature.[1]

Naslijedio ga je sin Federigo II (umro 1540.) koji je postao kapetan - general snaga Papinske države. Nakon sklapanja mira u Cambraiu 1529., njegov saveznik i zaštitnik car Svetog Rimskog Carstva Karlo V. uzdigao je Mantovu - 1530. u rang Vojvodstva.[1]

To je bio zenit Mantove, tad su izgrađene brojne sjajne palače i vile, među njima i čuveni Palazzo del Te, po projektu Giulia Romana. To je bilo doba kad su brojni umjetnici i pisci, našli posao (ili podršku) u Mantovi, među njima; Baldessare Castiglione, Matteo Bandello, Matteo Boiardo, Ludovico Ariosto, Francesco Berni, Pietro Bembo, Rafael, Leonardo, Tizian i Claudio Monteverdi.[1]

Sin Federiga II, koji ga je naslijedio Francesco I (Francesco III), umro je mlad, ostavivši tron bratu Guglielmu, koji je bio ekstravagantna raspikuća kao i njegov sin Vincenzo I (umro 1612.) Zatim su slijedili Vincenzovi sinovi Francesco II (umro 1612.), Ferdinando (umro 1626.) i Vincenzo II (umro 1627), koji su sve troje pokazali nesposobnim vladarima. [1] Mantova je nakon tog opustošena što stranim invazijama, što vladavinom razuzdanih vojvoda. Ta agonija trajala je do 1708., kad je Habsburška Monarhija anektirala Vojvodstvo Mantova. U Veneciji je 5. jula te iste godine - umro posljednji vojvoda Ferdinando Carlo, a s njim i dinastija Gonzaga.[1]

Povezano

uredi

Izvori

uredi
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Gonzaga Dynasty (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 20. 02. 2019. 

Vanjske veze

uredi