Lidhja e Kombeve

Lidhja e Kombeve ("League of Nations" me shkurtesë LN në anglisht, "Société des Nations" me shkurtesë SDN në frëngjisht) ishte një organizatë ndërqeveritare e themeluar më 10 janar 1920 si rezultat i Konferencës së paqes në Paris e cila e përfundoj Luftën e parë botërore. Ajo ishte organizata e parë ndërkombëtare qëllimi i së cilës ishte të mbajë paqe në botë. Qëllimet kryesore, siç thuhet në konventën e saj, përfshijnë parandalimin e luftërave nëpërmjet sigurisë kolektive dhe çarmatimit, dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ndërkombëtare përmes negociatave dhe arbitrazhit. Çështje të tjera si kjo dhe traktate në lidhje me këtë duke përfshirë kushtet e punës, trajtimin e drejtë të banorëve vendas, trafikimi njerzor dhe i drogës, tregëtia e armëve, shëndeti global, robërit e luftës, dhe mbrojtja e pakicave në Evropë. Në zgjerimin e saj më të madh nga 28 shtatori 1934 deri më 23 shkurt 1935, ajo kishte 58 shtete anëtare.

Krijimi i lidhjes se Kombeve

Lidhja e kombeve u krijua me 10 janar te vitit 1920.Plani prej 14 pikash, i Udro Uillson, propozuar ne Konferencen e Paqes se Versajes, kerkonte formimin e nje organizate nderkombetare qe te mund te mbronte si kombet e medha ashtu edhe kombet e vegjel. Ajo duhet te punonte ne zgjidhjen paqesore te konflikteve boterore. Te medhenjte e Konferences se Paqes e aprovuan planin e tij.

Qendra e Lidhjes u vendos ne Gjeneve te Zvicres, pasi Zvicra ishte nje vend neutral. Organet kryesore te Lidhjes ishin: Asambleja, ku benin pjese gjithe anetaret e Lidhjes ; Keshilli, i perbere nga pese anetaret e perhershem dhe kater anetaret e radhes; Gjykata nderkombetare e Drejtesise.

Gjermania dhe Rusia nuk u be anetare te Lidhjes se Kombeve. SHBA propozuan krijimin e Lidhjes por nuk u be anetare e saj. SHBA-ja per kete arsye, nuk mundi te luaje asnje rol ne mbeshtetje te veprimtarise se Lidhjes. Dy anetaret me te rendesishem ishin Britania dhe Franca, te cilet u perpoqen pa shume sukses te mbeshtesin veprimtarine e Lidhjes. Te dy kishin vuajtur shume gjate luftes-dhe nuk ishin entuziast per tu perfshire ne veprimtarine e Lidhjes. Krijimi i Lidhjes ishte i rendesishem. Ajo ishte nje shprese per forcimin e bashkepunimit nderkombetar dhe per te siguruar nje paqe afatgjate.

Gjuhët dhe simbolet

Gjuhët zyrtare të Lidhjes së Kombeve ishin Frëngjisht dhe Anglisht. Lidhja refuzoi adoptimin e Esperantos si gjuhë pune. Kina dhe Japonia e donin Esperanton, por Franca kundërshtoi fuqishëm. Në vitin 1939, një emblemë zyrtare për Lidhjen e Kombeve doli: dy yje me pesë cepa brenda një pesëkëndëshi blu. Ata simbolizuan pesë kontinentet e Tokës. Në një hark në krye shfaqet emri anglisht ("League of Nations"), ndërsa në një tjetër në fund tregohet në Frëngjisht ("Société des Nations"),

Anëtarët

Një hartë e botës nl vitet 1920–45, e cila paraqet anëtarët e Lidhjes së Kombeve gjatë historisë.

Zgjidhja e mosmarrëveshjeve territoriale

Shqipëria

Kufinjtë e Shqipërisë nuk ishin vendosur gjatë Konferencës së paqes së Parisit në vitin 1919, pasi ato u lanë që Lidhja të vendosë; megjithatë, atp akoma nuk ishin përcaktuar deri në shtator 1921, duke krijuar një situatë të paqëndrueshme. Trupat greke kryenin operacione ushtarake në jug të Shqipërisë. Edhe forcat jugosllave u përfshin, pas përleshjeve me fiseve shqiptare, në pjesën veriore të vendit. Lidhja dërgoi një komision të përfaqësuesve nga fuqitë e ndryshme në rajon. Në nëntor 1921, Lidhja vendosi që kufijtë e Shqipërisë duhet të jenë të njëjta si ato kishin qenë në vitin 1913, me tre ndryshime të vogla që favorizonin Jugosllavinë. Forcat jugosllave u tërhoqën disa javë më vonë, ndonëse duke protestuar.

Dështimi i çarmatimit

Neni 8 i Konventës i dha Lidhjes detyrën për reduktime në "armatimet deri në pikën më të ulët në përputhje me sigurinë kombëtare dhe zbatimin nëpërmjet veprimeve të përbashkëta të detyrimeve ndërkombëtare. " Një sasi e konsiderueshme e kohës dhe energjisë së Lidhjes i është kushtuar këtij qëllimi, edhe pse shumë qeveri anëtare ishin të pasigurt nëse mund të arrihet çarmatimi i tillë i gjerë ose nëse ishte një veprim i dëshirueshëm. Fuqitë aleate ishin gjithashtu nën detyrimin nga ana e Traktatit të Versajës në përpjekje për të çarmatosur, dhe duke kufizuar armatimet për vendet e mposhtura, i cili ishte përshkruar si hap i parë drejt çarmatimit në mbarë botën.

Shih edhe

• Karta e Atlantikut

Referimet

• Archer, Clive (2001). International Organizations. Routledge. ISBN 0-415-24690-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Baer, George W (1976). Test Case: Italy, Ethiopia, and the League of Nations. Hoover Institution Press. ISBN 0-8179-6591-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Barnett, Correlli (1972). The Collapse of British Power. Eyre Methuen. ISBN 978-0-413-27580-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Baumslag, Naomi (2005). Murderous Medicine: Nazi Doctors, Human Experimentation, and Typhus. Praeger. ISBN 978-0-275-98312-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bell, P.M.H (2007). The Origins of the Second World War in Europe. Pearson Education Limited. ISBN 978-1-4058-4028-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bethell, Leslie (1991). The Cambridge History of Latin America: Volume VIII 1930 to the Present. Cambridge University Press. ISBN 0-521-26652-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bouchet-Saulnier, Françoise; Brav, Laura; Olivier, Clementine (2007). The Practical Guide to Humanitarian Law. Rowman & Littlefield. ISBN 0-7425-5496-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Burkman, Thomas W (1995). "Japan and the League of Nations: an Asian power encounters the European Club". World Affairs. 158 (1): 45–57. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Churchill, Winston (1986). The Second World War: Volume I The Gathering Storm. Houghton Mifflin Books. ISBN 0-395-41055-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Crampton, Ben (1996). Atlas of Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge. ISBN 0-415-16461-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Forster, Peter (1982). The Esperanto Movement. Mouton. ISBN 978-90-279-3399-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Frowein, Jochen A; Rüdiger, Wolfrum (2000). Max Planck Yearbook of United Nations Law. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 90-411-1403-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Goldblat, Jozef (2002). Arms control: the new guide to negotiations and agreements. SAGE Publications Ltd. ISBN 0-7619-4016-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gorodetsky, Gabriel (1994). Soviet Foreign Policy, 1917–1991: A Retrospective. Routledge. ISBN 0-7146-4506-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Henig, Ruth B, red. (1973). The League of Nations. Oliver and Boyd. ISBN 978-0-05-002592-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hill, Robert; Garvey, Marcus; Universal Negro Improvement Association (1995). The Marcus Garvey and Universal Negro Improvement Association Papers. University of California Press. ISBN 978-0-520-07208-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Iriye, Akira (1987). The Origins of the Second World War in Asia and the Pacific. Longman Group UK Limited. ISBN 0-582-49349-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kennedy, David (prill 1987). "The Move to Institutions" (PDF). Cardozo Law Review. 8 (5): 841–988. Marrë më 17 maj 2008. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
• Knock, Thomas J (1995). To End All Wars: Woodrow Wilson and the Quest for a New World Order. Princeton University Press. ISBN 0-691-00150-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kontra, Miklós; Phillipson, Robert; Skutnabb-Kangas, Tove; Varady, Tibor (1999). Language, a Right and a Resource: Approaching Linguistic Human Rights. Central European University Press. ISBN 978-963-9116-63-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lannon, Frances (2002). The Spanish Civil War, 1936–1939. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-369-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Levinovitz, Agneta Wallin; Ringertz, Nils (2001). The Nobel Prize: The First 100 Years. World Scientific. ISBN 981-02-4665-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Levy, Marcela López (2001). Bolivia:Oxfam Country Profiles Series. Oxfam Publishing. ISBN 0-85598-455-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Magliveras, Konstantinos D (1999). Exclusion from Participation in International Organisations: The Law and Practice behind Member States' Expulsion and Suspension of Membership. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 90-411-1239-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• McAllister, William B (1999). Drug Diplomacy in the Twentieth Century: An International History. Routledge. ISBN 0-415-17990-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• McDonough, Frank (1997). The Origins of the First and Second World Wars. Cambridge University Press. ISBN 0-521-56861-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Miers, Suzanne (2003). Slavery in the Twentieth Century: The Evolution of a Global Problem. AltaMira Press. ISBN 0-7591-0340-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Nish, Ian (1977). Japanese foreign policy 1869–1942:Kasumigaseki to Miyakezaka. Routledge & Kegan Paul. ISBN 0-415-27375-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Northedge, F.S (1986). The League of Nations: Its Life and Times, 1920–1946. Holmes & Meier. ISBN 0-7185-1316-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Osmanczyk, Edmund Jan; Mango, Anthony (2002). Encyclopedia of the United Nations and International Agreements. Taylor & Francis. ISBN 0-415-93924-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Raffo, P (1974). The League of Nations. The Historical Association. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rapoport, Anatol (1995). The Origins of Violence: Approaches to the Study of Conflict. Transaction Publishers. ISBN 1-56000-783-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Reichard, Martin (2006). The EU-NATO relationship: a legal and political perspective. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0-7546-4759-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Scheina, Robert L (2003). Latin America's Wars:Volume 2 The Age of the Professional Soldier, 1900–2001. Potomac Books Inc. ISBN 1-57488-452-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Scott, George (1973). The Rise and Fall of the League of Nations. Hutchinson & Co LTD. ISBN 0-09-117040-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Skirbekk, Gunnar; Gilje, Nils (2001). History of Western Thought: From Ancient Greece to the Twentieth Century. Routledge. ISBN 0-415-22073-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Torpey, John (2000). The Invention of the Passport: Surveillance, Citizenship and the State. Cambridge University Press. ISBN 0-521-63493-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tripp, Charles (2002). A History of Iraq. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52900-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lexime më tej

• Cooper, John Milton. Breaking the Heart of the World: Woodrow Wilson and the Fight for the League of Nations (2001) 454pp excerpt and text search
• Egerton, George W (1978). Great Britain and the Creation of the League of Nations: Strategy, Politics, and International Organization, 1914–1919. University of North Carolina Press. ISBN 0-807-81320-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gill, George (1996). The League of Nations from 1929 to 1946. Avery Publishing Group. ISBN 0-89529-637-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ginneken, Anique H.M. van. Historical Dictionary of the League of Nations (2006) excerpt and text search
• Kitsikis, Dimitri (1972). Le rôle des experts à la Conférence de la Paix de 1919. Gestation d'une technocratie en politique internationale (në frëngjisht). Ottawa: Editions de l'Université d'Ottawa. fq. 227. OCLC 643562008.
• Kuehl, Warren F; Dunn, Lynne K (1997). Keeping the Covenant: American Internationalists and the League of Nations, 1920–1939. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Malin, James C (1930). The United States after the World War. fq. 5–82. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Marbeau, Michel (2001). La Société des Nations (në frëngjisht). Presses Universitaires de France. ISBN 2-13-051635-1.
• Ostrower, Gary (1995). The League of Nations from 1919 to 1929 (Partners for Peace. Avery Publishing Group. ISBN 0895296365. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pfeil, Alfred (1976). Der Völkerbund (në gjermanisht). Wissenschaftliche Buchgesellschaft. ISBN 978-3-534-06744-2.
• Walters, Francis P. (1952). A History of the League of Nations. Oxford University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• The League of Nations., Boston : Old Colony Trust Company, 1919. A collection of charters, speeches, etc. on the topic.

Lidhje të jashtme

• Arkivi i Fotografive të Lidhjes së Kombeve, Indiana.edu
• Kronologjia e Lidhjes së Kombeve Arkivuar 11 shkurt 2011 tek Wayback Machine
• Periudhat kohore të Lidhjes së Kombeve, worldatwar.net
• Historia e Lidhjes së Kombeve, University of Oxford-led project
• Wilson's Final Address in Support of the League of Nations, Fjalim i bërë më 25 shtator 1919
• Historua (1919–1946) Arkivuar 22 mars 2011 tek Wayback Machine nga Zyra e Kombeve të Bashkuara në Gjenevë
• Arkivat e Lidhjes së Kombeve Arkivuar 1 janar 2021 tek Wayback Machine nga Zyra e Kombeve të Bashkuara në Gjenevë
• Table of Assemblies Dates of each annual assembly, links to list of members of each country's delegation
• LONSEA – League of Nations Search Engine, Cluster of Excellence "Asia and Europe in a Global Context", Universität Heidelberg