Ati: Béda antarrépisi
m bot Nambih: ht:Fwa |
Xqbot (obrolan | kontribusi) m bot Nambih: hy:Լյարդ; kosmetik perubahan |
||
| Baris ka-1: | Baris ka-1: | ||
[[ |
[[Gambar:Perfused Rat Liver.JPG|thumb|300px|Ati beurit]] |
||
'''Ati''' (atawa, kawentarna mah '''liver''') téh salahsahiji [[organ (anatomi)|organ]] [[vertebrata]], kaasup [[manusa]], nu pancénna penting pisan dina [[métabolisme]], detoksifikasi ubar, neundeun [[glikogén]], sarta sintésis [[protéin plasma]]. Ati ogé ngahasilkeun [[bili]], nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku ''hepato-'' atawa ''hepatic'', tina ''hepar'' ([[basa Yunani]]). |
'''Ati''' (atawa, kawentarna mah '''liver''') téh salahsahiji [[organ (anatomi)|organ]] [[vertebrata]], kaasup [[manusa]], nu pancénna penting pisan dina [[métabolisme]], detoksifikasi ubar, neundeun [[glikogén]], sarta sintésis [[protéin plasma]]. Ati ogé ngahasilkeun [[bili]], nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku ''hepato-'' atawa ''hepatic'', tina ''hepar'' ([[basa Yunani]]). |
||
==Anatomi== |
== Anatomi == |
||
Ati [[manusa]] normalna mah kira 1 - 2,5 [[kilogram|kilo]], lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupakeun organ internal pangbadagna (nu pangbadagna mah [[kulit]]) nu perenahna pas handapeun [[diafragma (anatomi)|diafragma]], luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun [[burih]], sakaligus mangrupa bantalan pikeun [[hampru]]. |
Ati [[manusa]] normalna mah kira 1 - 2,5 [[kilogram|kilo]], lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupakeun organ internal pangbadagna (nu pangbadagna mah [[kulit]]) nu perenahna pas handapeun [[diafragma (anatomi)|diafragma]], luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun [[burih]], sakaligus mangrupa bantalan pikeun [[hampru]]. |
||
| Baris ka-40: | Baris ka-40: | ||
|} |
|} |
||
==Fisiologi== |
== Fisiologi == |
||
Rupa-rupa fungsi ati dijalankeun ku sél ati nu katelah [[hépatosit]]. |
Rupa-rupa fungsi ati dijalankeun ku sél ati nu katelah [[hépatosit]]. |
||
* Ati ngahasilkeun sarta ngaékskrésikeun [[bili]] nu dipikabutuh pikeun nyerna dahareun. Bilina sawaréh langsung asup kana [[duodenum]], sedengkeun sawaréhna deui disimpen dina [[hampru]]. |
* Ati ngahasilkeun sarta ngaékskrésikeun [[bili]] nu dipikabutuh pikeun nyerna dahareun. Bilina sawaréh langsung asup kana [[duodenum]], sedengkeun sawaréhna deui disimpen dina [[hampru]]. |
||
| Baris ka-57: | Baris ka-57: | ||
* Dina [[fétus]] triméster munggaran, atina mangrupakeun loka utama produksi [[sél getih beureum]]. Nincak umur minggu ka-42, pancén ieu diganti ku [[sungsum tulang]]. |
* Dina [[fétus]] triméster munggaran, atina mangrupakeun loka utama produksi [[sél getih beureum]]. Nincak umur minggu ka-42, pancén ieu diganti ku [[sungsum tulang]]. |
||
==Kasakit== |
== Kasakit == |
||
Kasakit ati loba nu dibarengan ku [[kasakit konéng]] balukar tina kadar [[bilirubin]] dina sistimna. Bilirubin nu dihasilkeun tina direcahna [[hémoglobin]] [[sél getih beureum]] paéh; normalna mah, ati téh ngaluarkeun bilirubin tina getih lajeng diékskrésikeun kana bili. |
Kasakit ati loba nu dibarengan ku [[kasakit konéng]] balukar tina kadar [[bilirubin]] dina sistimna. Bilirubin nu dihasilkeun tina direcahna [[hémoglobin]] [[sél getih beureum]] paéh; normalna mah, ati téh ngaluarkeun bilirubin tina getih lajeng diékskrésikeun kana bili. |
||
* [[Hépatitis]], inflamasi ati, utamana balukar tina katarajang rupa-rupa [[virus]] jeung racun, otoimunitas atawa kondisi turunan. |
* [[Hépatitis]], inflamasi ati, utamana balukar tina katarajang rupa-rupa [[virus]] jeung racun, otoimunitas atawa kondisi turunan. |
||
| Baris ka-70: | Baris ka-70: | ||
Sababaraha [[uji fungsi ati]] bisa dilakukeun pikeun nguji fungsi ati, nyaéta ku jalan ngukur kadar [[énzim]], métabolit, atawa produk ati. |
Sababaraha [[uji fungsi ati]] bisa dilakukeun pikeun nguji fungsi ati, nyaéta ku jalan ngukur kadar [[énzim]], métabolit, atawa produk ati. |
||
==Cangkok== |
== Cangkok == |
||
[[Cangkok ati]] mangrupakeun salahsahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun [[sirosis]], kayaning [[hépatitis|hépatitis C kronis]], kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman ''[[fulminant hepatic failure]]''. ''[[Allograft]]'' ati pikeun [[cangkok organ|nyangkok]] ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. [[Cangkok ati donor hirup]] mangrupakeun téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun [[1989]] pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui migunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). Kusabab ati mah bisa [[regenerasi (biologi)|regenerasi]], fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal. |
[[Cangkok ati]] mangrupakeun salahsahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun [[sirosis]], kayaning [[hépatitis|hépatitis C kronis]], kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman ''[[fulminant hepatic failure]]''. ''[[Allograft]]'' ati pikeun [[cangkok organ|nyangkok]] ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. [[Cangkok ati donor hirup]] mangrupakeun téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun [[1989]] pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui migunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). Kusabab ati mah bisa [[regenerasi (biologi)|regenerasi]], fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal. |
||
==Kamekaran== |
== Kamekaran == |
||
Ati mekar salaku [[endoderm]]al outpocketing of the [[gut|foregut]] called the ''hepatic diverticulum''. Its initial blood supply is primarily from the [[vitelline vein]]s that drain blood from the [[yolk sac]]. The superior part of the hepatic diverticulum gives rise to the hepatocytes and bile ducts, while the inferior part becomes the [[gallbladder]] and its associated cystic duct. |
Ati mekar salaku [[endoderm]]al outpocketing of the [[gut|foregut]] called the ''hepatic diverticulum''. Its initial blood supply is primarily from the [[vitelline vein]]s that drain blood from the [[yolk sac]]. The superior part of the hepatic diverticulum gives rise to the hepatocytes and bile ducts, while the inferior part becomes the [[gallbladder]] and its associated cystic duct. |
||
===Asupan getih fétus=== |
=== Asupan getih fétus === |
||
Dina [[fétus]] nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan [[véna umbilik]]. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina ''umbilicus'', lajeng ngaliwatan margi bébas ''[[falciform ligament]]'' ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. [[Ductus venosus]] mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka [[véna cava inferior]], sahingga getih plasénta narabas ati. |
Dina [[fétus]] nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan [[véna umbilik]]. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina ''umbilicus'', lajeng ngaliwatan margi bébas ''[[falciform ligament]]'' ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. [[Ductus venosus]] mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka [[véna cava inferior]], sahingga getih plasénta narabas ati. |
||
Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ''ductus venosus'' robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ''[[ligamentum teres]]'', sedengkeun nu kadua jadi ''[[ligamentum venosum]]''. Dina kasakit |
Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ''ductus venosus'' robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ''[[ligamentum teres]]'', sedengkeun nu kadua jadi ''[[ligamentum venosum]]''. Dina kasakit [[sirosis]] jeung [[hiperténsi portal]], véna umbilik bisa muka deui. |
||
==Organ analog== |
== Organ analog == |
||
[[Artropoda]] boga [[kelenjar]] nu pancénna sarupa jeung gabungan ati jeung [[pankréas]]. |
[[Artropoda]] boga [[kelenjar]] nu pancénna sarupa jeung gabungan ati jeung [[pankréas]]. |
||
==Pangan== |
== Pangan == |
||
Ati mamalia jeung [[unggas]] mangrupakeun bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung [[Rétinol|Vitamin A]]. |
Ati mamalia jeung [[unggas]] mangrupakeun bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung [[Rétinol|Vitamin A]]. |
||
==Rujukan== |
== Rujukan == |
||
*''[[:en:Liver|Liver]]'', Wikipédia édisi basa Inggris per 9 Désémber 2005 |
* ''[[:en:Liver|Liver]]'', Wikipédia édisi basa Inggris per 9 Désémber 2005 |
||
Pustaka baku médis: |
Pustaka baku médis: |
||
* Eugene R. Schiff, Michael F. Sorrell, Willis C. Maddrey (éd.) (2003). ''Schiff's diseases of the liver'' (éd. ka-9). Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. ISBN |
* Eugene R. Schiff, Michael F. Sorrell, Willis C. Maddrey (éd.) (2003). ''Schiff's diseases of the liver'' (éd. ka-9). Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. ISBN 0-7817-3007-4 |
||
* Sheila Sherlock & James Dooley (2002). ''Diseases of the liver and biliary system'' (éd. ka-11). Oxford, UK; Malden, MA: Blackwell Science. ISBN |
* Sheila Sherlock & James Dooley (2002). ''Diseases of the liver and biliary system'' (éd. ka-11). Oxford, UK; Malden, MA: Blackwell Science. ISBN 0-632-05582-0 |
||
* David Zakim & Thomas D. Boyer (éd.) (2003). ''Hepatology : a textbook of liver disease'' (éd. ka-4). Philadelphia: Saunders. ISBN |
* David Zakim & Thomas D. Boyer (éd.) (2003). ''Hepatology : a textbook of liver disease'' (éd. ka-4). Philadelphia: Saunders. ISBN 0-7216-9051-3 |
||
*Sanjiv Chopra (2002). ''The Liver Book: A Comprehensive Guide to Diagnosis, Treatment, and Recovery''. Atria. ISBN |
* Sanjiv Chopra (2002). ''The Liver Book: A Comprehensive Guide to Diagnosis, Treatment, and Recovery''. Atria. ISBN 0-7434-0585-4 |
||
*Melissa Palmer (24 Méi 2004). ''Dr. Melissa Palmer's Guide to Hepatitis and Liver Disease: What You Need to Know'' (éd. rév.). |
* Melissa Palmer (24 Méi 2004). ''Dr. Melissa Palmer's Guide to Hepatitis and Liver Disease: What You Need to Know'' (éd. rév.). Avery Publishing Group. ISBN 1-58333-188-3. |
||
*Howard J. Worman (1999). ''The Liver Disorders Sourcebook''. McGraw-Hill. ISBN |
* Howard J. Worman (1999). ''The Liver Disorders Sourcebook''. McGraw-Hill. ISBN 0-7373-0090-6. |
||
==Baca ogé== |
== Baca ogé == |
||
*[[Uji fungsi ati]] |
* [[Uji fungsi ati]] |
||
==Tumbu kaluar== |
== Tumbu kaluar == |
||
*[http://www.aasld.org American Association for the Study of Liver Diseases] AASLD |
* [http://www.aasld.org American Association for the Study of Liver Diseases] AASLD |
||
*[http://www.liversociety.org American Liver Society] ALS |
* [http://www.liversociety.org American Liver Society] ALS |
||
*[http://mathis.heydtmann.de/WikiLiver WikiLiver: A Wiki dedicated to the liver] |
* [http://mathis.heydtmann.de/WikiLiver WikiLiver: A Wiki dedicated to the liver] |
||
{{Sistim cerna}} |
{{Sistim cerna}} |
||
| Baris ka-146: | Baris ka-146: | ||
[[ht:Fwa]] |
[[ht:Fwa]] |
||
[[hu:Máj]] |
[[hu:Máj]] |
||
[[hy:Լյարդ]] |
|||
[[id:Hati]] |
[[id:Hati]] |
||
[[io:Hepato]] |
[[io:Hepato]] |
||
Révisi nurutkeun 10 April 2010 15.06
Ati (atawa, kawentarna mah liver) téh salahsahiji organ vertebrata, kaasup manusa, nu pancénna penting pisan dina métabolisme, detoksifikasi ubar, neundeun glikogén, sarta sintésis protéin plasma. Ati ogé ngahasilkeun bili, nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku hepato- atawa hepatic, tina hepar (basa Yunani).
Anatomi
Ati manusa normalna mah kira 1 - 2,5 kilo, lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupakeun organ internal pangbadagna (nu pangbadagna mah kulit) nu perenahna pas handapeun diafragma, luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun burih, sakaligus mangrupa bantalan pikeun hampru.
Saluran getih nu asup kana ati aya dua: arteri hépatik jeung véna portal. Arteri hépatik normalna datang ti celiac artery. Véna portal ngalirkeun getih véna tina limpa, pankréas, jeung peujit leutik, sahingga ati bisa ngolah zat-zat gizi sarta produk cerna lianna. Ti véna hépatik, getih ngalir langsung ka véna cava inferior.
Ségmén-ségmén nu patali jeung daun anatomis ati nyaéta:
| Daun | Ségmén Couinaud |
|---|---|
| Caudate | 1 |
| Kénca | 2, 3 |
| Quadrate | 4 |
| Katuhu | 5, 6, 7, 8 |
Fisiologi
Rupa-rupa fungsi ati dijalankeun ku sél ati nu katelah hépatosit.
- Ati ngahasilkeun sarta ngaékskrésikeun bili nu dipikabutuh pikeun nyerna dahareun. Bilina sawaréh langsung asup kana duodenum, sedengkeun sawaréhna deui disimpen dina hampru.
- Ati boga sababaraha pancén dina métabolisme karbohidrat:
- Glukonéogenesis (dibentukna glukosa tina asam amino, laktat atawa gliserol)
- Glikogénolisis (dibentukna glukosa tina glikogén)
- Glikogenesis (dibentukna glikogén tina glukosa)
- Ngarecah insulin sarta hormon lianna
- Ati ogé boga pancén dina métabolisme lipid:
- sintésis koléstérol
- produksi trigliserida (gajih).
- Ati ngahasilkeun faktor koagulasi I (fibrinogén), II (protrombin), V, VII, IX, jeung XI, sarta protéin C, protéin S lan antitrombin.
- Ati ngarecah hémoglobin (pigmén bili mangrupakeun métabolitna), zat toksik, sarta kalolobaan produk ubar. Hal ieu kadang ngabalukarkeun toksikasi, nalika métabolit leuwih toksik batan prékursorna.
- Ati ngarobah amonia jadi uréa.
- Ati nyimpen rupa-rupa zat, kaasup glukosa dina bentuk glikogén, vitamin B12, beusi, jeung tambaga.
- Dina fétus triméster munggaran, atina mangrupakeun loka utama produksi sél getih beureum. Nincak umur minggu ka-42, pancén ieu diganti ku sungsum tulang.
Kasakit
Kasakit ati loba nu dibarengan ku kasakit konéng balukar tina kadar bilirubin dina sistimna. Bilirubin nu dihasilkeun tina direcahna hémoglobin sél getih beureum paéh; normalna mah, ati téh ngaluarkeun bilirubin tina getih lajeng diékskrésikeun kana bili.
- Hépatitis, inflamasi ati, utamana balukar tina katarajang rupa-rupa virus jeung racun, otoimunitas atawa kondisi turunan.
- Sirosis, formasi jaringan serat dina ati nu ngaganti sél ati paéh. Paéhna sél ati bisa dibalukarkeun nu hépatitis viral, kacanduan alkohol, atawa kontak jeung bahan kimia toksik
- Hémokromatosis, kasakit turunan balukar tina akumulasi beusi jero awak, nu tungtungna ngaruksak ati
- Kangker ati (utamana hepatocellular carcinoma atawa cholangiocarcinoma jeung kangker métastatik, biasana ti bagian séjén saluran cerna)
- kasakit Wilson, kasakit turunan nu ngabalukarkeun awak "ngukut" tambaga
- Primary sclerosing cholangitis, kasakit inflamatori bile duct.
- Primary biliary cirrhosis, kasakit otoimun small bile duct
- Sindrom Budd-Chiari, obstruksi véna hépatik.
Sababaraha uji fungsi ati bisa dilakukeun pikeun nguji fungsi ati, nyaéta ku jalan ngukur kadar énzim, métabolit, atawa produk ati.
Cangkok
Cangkok ati mangrupakeun salahsahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun sirosis, kayaning hépatitis C kronis, kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman fulminant hepatic failure. Allograft ati pikeun nyangkok ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. Cangkok ati donor hirup mangrupakeun téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun 1989 pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui migunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). Kusabab ati mah bisa regenerasi, fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal.
Kamekaran
Ati mekar salaku endodermal outpocketing of the foregut called the hepatic diverticulum. Its initial blood supply is primarily from the vitelline veins that drain blood from the yolk sac. The superior part of the hepatic diverticulum gives rise to the hepatocytes and bile ducts, while the inferior part becomes the gallbladder and its associated cystic duct.
Asupan getih fétus
Dina fétus nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan véna umbilik. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina umbilicus, lajeng ngaliwatan margi bébas falciform ligament ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. Ductus venosus mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka véna cava inferior, sahingga getih plasénta narabas ati.
Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ductus venosus robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ligamentum teres, sedengkeun nu kadua jadi ligamentum venosum. Dina kasakit sirosis jeung hiperténsi portal, véna umbilik bisa muka deui.
Organ analog
Artropoda boga kelenjar nu pancénna sarupa jeung gabungan ati jeung pankréas.
Pangan
Ati mamalia jeung unggas mangrupakeun bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung Vitamin A.
Rujukan
- Liver, Wikipédia édisi basa Inggris per 9 Désémber 2005
Pustaka baku médis:
- Eugene R. Schiff, Michael F. Sorrell, Willis C. Maddrey (éd.) (2003). Schiff's diseases of the liver (éd. ka-9). Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. ISBN 0-7817-3007-4
- Sheila Sherlock & James Dooley (2002). Diseases of the liver and biliary system (éd. ka-11). Oxford, UK; Malden, MA: Blackwell Science. ISBN 0-632-05582-0
- David Zakim & Thomas D. Boyer (éd.) (2003). Hepatology : a textbook of liver disease (éd. ka-4). Philadelphia: Saunders. ISBN 0-7216-9051-3
- Sanjiv Chopra (2002). The Liver Book: A Comprehensive Guide to Diagnosis, Treatment, and Recovery. Atria. ISBN 0-7434-0585-4
- Melissa Palmer (24 Méi 2004). Dr. Melissa Palmer's Guide to Hepatitis and Liver Disease: What You Need to Know (éd. rév.). Avery Publishing Group. ISBN 1-58333-188-3.
- Howard J. Worman (1999). The Liver Disorders Sourcebook. McGraw-Hill. ISBN 0-7373-0090-6.
Baca ogé
Tumbu kaluar
- American Association for the Study of Liver Diseases AASLD
- American Liver Society ALS
- WikiLiver: A Wiki dedicated to the liver
| Sistim cerna |
|
Baham - Faring - Ésofagus - Burih - Pankréas - Hampru - Ati - Peujit leutik (duodenum, jejunum, ileum) - Kolon - Cecum - Réktum - Bool |