Lompat ke isi

Ati: Béda antarrépisi

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
Konten dihapus Konten ditambahkan
ZéroBot (obrolan | kontribusi)
m r2.7.1) (bot Ngarobih: om:Tiruu
mTidak ada ringkasan suntingan
 
(19 révisi antara karya leuwih ti 12 pamaké teu ditémbongkeun)
Baris ka-1: Baris ka-1:
[[Gambar:Perfused Rat Liver.JPG|thumb|300px|Ati beurit]]
[[Gambar:Perfused Rat Liver.JPG|thumb|300px|Ati beurit]]
'''Ati''' (atawa, kawentarna mah '''liver''') téh salahsahiji [[organ (anatomi)|organ]] [[vertebrata]], kaasup [[manusa]], nu pancénna penting pisan dina [[métabolisme]], detoksifikasi ubar, neundeun [[glikogén]], sarta sintésis [[protéin plasma]]. Ati ogé ngahasilkeun [[bili]], nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku ''hepato-'' atawa ''hepatic'', tina ''hepar'' ([[basa Yunani]]).
'''Ati''' atawa '''angen''' ({{Lang-en|liver}}) téh salah sahiji [[organ (anatomi)|organ]] [[vertebrata]], kaasup [[manusa]], nu pancénna penting pisan dina [[métabolisme]], ''detoksifikasi'' ubar, neundeun [[glikogén]], sarta sintésis [[protéin plasma]]. Ati ogé ngahasilkeun [[bili]], nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku ''hepato-'' atawa ''hepatic'', tina ''hepar'' ([[basa Yunani]]).


== Anatomi ==
Anatomi
Ati [[manusa]] normalna mah kira 1 - 2,5 [[kilogram|kilo]], lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupakeun organ internal pangbadagna (nu pangbadagna mah [[kulit]]) nu perenahna pas handapeun [[diafragma (anatomi)|diafragma]], luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun [[burih]], sakaligus mangrupa bantalan pikeun [[hampru]].


Ati [[manusa]] normalna mah kira 1 - 2,5 [[kilogram|kilo]], lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupa ''organ internal'' pangbadagna (nu pangbadagna mah [[kulit]]) nu perenahna pas handapeun [[diafragma (anatomi)|diafragma]], luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun [[burih]], sakaligus mangrupa bantalan pikeun [[hampru]].
Saluran [[getih]] nu asup kana ati aya dua: [[arteri hépatik]] jeung [[véna portal]]. Arteri hépatik normalna datang ti ''[[celiac artery]]''. Véna portal ngalirkeun getih véna tina [[limpa]], [[pankréas]], jeung [[peujit leutik]], sahingga ati bisa ngolah zat-zat gizi sarta produk cerna lianna. Ti [[véna hépatik]], getih ngalir langsung ka [[véna cava inferior]].

Saluran [[getih]] nu asup kana ati aya dua: [[arteri hépatik]] jeung [[véna portal]]. Arteri hépatik normalna datang ti ''[[celiac artery]]''. Véna portal ngalirkeun getih véna tina [[limpa]], [[pankréas]], jeung [[peujit leutik]], antukna ati bisa ngolah zat-zat gizi sarta produk cerna lianna. Ti [[véna hépatik]], getih ngalir langsung ka [[véna cava inferior]].
<!--
<!--
[[Bili]] nu dihasilkeun ati dikumpulkeun dina ''bile canaliculi'', nu ngagabung jadi ''bile ducts''. Ti dieu, bili dialirkeun ka ''hepatic duct'' kénca katuhu, nu salajengna ngagabung jadi ''common hepatic duct''. ''Cystic duct'' (ti [[hampru]]) ngagabung jeung ''common hepatic duct'' ngabentuk ''bile duct''. Bili bisa ogé langsung ngalir ka [[duodenum]] ngaliwatan ''common bile duct'' atawa samentawis disimpen dina hampru ngaliwatan ''cystic duct''. ''Common bile duct'' jeung ''pancreatic duct'' ngamuara ka duodenum bareng dina [[ampulla Vater]]. The branchings of the bile ducts resemble those of a tree, and indeed the term "biliary tree" is commonly used in this setting.
[[Bili]] nu dihasilkeun ati dikumpulkeun dina ''bile canaliculi'', nu ngagabung jadi ''bile ducts''. Ti dieu, bili dialirkeun ka ''hepatic duct'' kénca katuhu, nu salajengna ngagabung jadi ''common hepatic duct''. ''Cystic duct'' (ti [[hampru]]) ngagabung jeung ''common hepatic duct'' ngabentuk ''bile duct''. Bili bisa ogé langsung ngalir ka [[duodenum]] ngaliwatan ''common bile duct'' atawa samentawis disimpen dina hampru ngaliwatan ''cystic duct''. ''Common bile duct'' jeung ''pancreatic duct'' ngamuara ka duodenum bareng dina [[ampulla Vater]]. The branchings of the bile ducts resemble those of a tree, and indeed the term "biliary tree" is commonly used in this setting.
Baris ka-21: Baris ka-22:


===Fungsional===
===Fungsional===
Pikeun tujuan modél bedah ati, it is crucial to understand the organization of liver based on blood supply and biliary drainage. The central area where the [[common bile duct]], [[portal vein]], and [[hepatic artery]] enter the liver is the hilum or "porta hepatis". The duct, vein, and artery divide into left and right branches, and the portions of the liver supplied by these branches constitute the functional left and right lobes. The functional lobes are separated by a plane joining the gallbladder fossa to the inferior vena cava. In the widely used Couinaud or "French" system, the functional lobes are further divided into a total of eight segments based on secondary and tertiary branching of the blood supply.--> Ségmén-ségmén nu patali jeung daun anatomis ati nyaéta:
Pikeun tujuan modél bedah ati, it is crucial to understand the organization of liver based on blood supply and biliary drainage. The central area where the [[common bile duct]], [[portal vein]], and [[hepatic artery]] enter the liver is the hilum or "porta hepatis". The duct, vein, and artery divide into left and right branches, and the portions of the liver supplied by these branches constitute the functional left and right lobes. The functional lobes are separated by a plane joining the gallbladder fossa to the inferior vena cava. In the widely used Couinaud or "French" system, the functional lobes are further divided into a total of eight segments based on secondary and tertiary branching of the blood supply.-->Ségmén-ségmén nu patali jeung daun anatomis ati nyaéta:

{| cellpadding=3 cellspacing=0 border=1 style="border-collapse: collapse"
{| cellpadding=3 cellspacing=0 border=1 style="border-collapse: collapse"
!bgcolor="#ffffff"| '''Daun'''
!bgcolor="#ffffff"| '''Daun'''
Baris ka-52: Baris ka-52:
** produksi [[trigliserida]] (gajih).
** produksi [[trigliserida]] (gajih).
* Ati ngahasilkeun [[faktor koagulasi]] [[fibrinogén|I]] (fibrinogén), [[trombin|II]] (protrombin), [[faktor V|V]], [[faktor VII|VII]], [[faktor IX|IX]], jeung [[faktor XI|XI]], sarta [[protéin C]], [[protéin S]] lan [[antitrombin]].
* Ati ngahasilkeun [[faktor koagulasi]] [[fibrinogén|I]] (fibrinogén), [[trombin|II]] (protrombin), [[faktor V|V]], [[faktor VII|VII]], [[faktor IX|IX]], jeung [[faktor XI|XI]], sarta [[protéin C]], [[protéin S]] lan [[antitrombin]].
* Ati ngarecah [[hémoglobin]] (pigmén [[bili]] mangrupakeun métabolitna), zat [[racun|toksik]], sarta kalolobaan produk ubar. Hal ieu kadang ngabalukarkeun [[toksikasi]], nalika métabolit leuwih toksik batan prékursorna.
* Ati ngarecah [[hémoglobin]] (pigmén [[bili]] mangrupa métabolitna), zat [[racun|toksik]], sarta lolobana produk ubar. Hal ieu kadang ngabalukarkeun [[toksikasi]], nalika métabolit leuwih toksik batan prékursorna.
* Ati ngarobah [[amonia]] jadi [[uréa]].
* Ati ngarobah [[amonia]] jadi [[uréa]].
* Ati nyimpen rupa-rupa zat, kaasup glukosa dina bentuk glikogén, [[vitamin B12]], [[beusi]], jeung [[tambaga]].
* Ati nyimpen rupa-rupa zat, kaasup glukosa dina bentuk glikogén, [[vitamin B12]], [[beusi]], jeung [[tambaga]].
* Dina [[fétus]] triméster munggaran, atina mangrupakeun loka utama produksi [[sél getih beureum]]. Nincak umur minggu ka-42, pancén ieu diganti ku [[sungsum tulang]].
* Dina [[fétus]] triméster munggaran, atina mangrupa loka utama produksi [[sél getih beureum]]. Nincak umur minggu ka-42, pancén ieu diganti ku [[sungsum tulang]].


== Kasakit ==
== Kasakit ==
Baris ka-71: Baris ka-71:


== Cangkok ==
== Cangkok ==
[[Cangkok ati]] mangrupakeun salahsahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun [[sirosis]], kayaning [[hépatitis|hépatitis C kronis]], kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman ''[[fulminant hepatic failure]]''. ''[[Allograft]]'' ati pikeun [[cangkok organ|nyangkok]] ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. [[Cangkok ati donor hirup]] mangrupakeun téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun [[1989]] pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui migunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). Kusabab ati mah bisa [[regenerasi (biologi)|regenerasi]], fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal.
[[Cangkok ati]] mangrupa salah sahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun [[sirosis]], kayaning [[hépatitis|hépatitis C kronis]], kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman ''[[fulminant hepatic failure]]''. ''[[Allograft]]'' ati pikeun [[cangkok organ|nyangkok]] ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. [[Cangkok ati donor hirup]] mangrupa téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun [[1989]] pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui ngagunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). ku sabab ati mah bisa [[regenerasi (biologi)|regenerasi]], fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal.


== Kamekaran ==
== Kamekaran ==
Baris ka-77: Baris ka-77:


=== Asupan getih fétus ===
=== Asupan getih fétus ===
Dina [[fétus]] nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan [[véna umbilik]]. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina ''umbilicus'', lajeng ngaliwatan margi bébas ''[[falciform ligament]]'' ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. [[Ductus venosus]] mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka [[véna cava inferior]], sahingga getih plasénta narabas ati.
Dina [[fétus]] nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan [[véna umbilik]]. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina ''umbilicus'', lajeng ngaliwatan margi bébas ''[[falciform ligament]]'' ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. [[Ductus venosus]] mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka [[véna cava inferior]], antukna getih plasénta narabas ati.


Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ''ductus venosus'' robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ''[[ligamentum teres]]'', sedengkeun nu kadua jadi ''[[ligamentum venosum]]''. Dina kasakit [[sirosis]] jeung [[hiperténsi portal]], véna umbilik bisa muka deui.
Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ''ductus venosus'' robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ''[[ligamentum teres]]'', sedengkeun nu kadua jadi ''[[ligamentum venosum]]''. Dina kasakit [[sirosis]] jeung [[hiperténsi portal]], véna umbilik bisa muka deui.
Baris ka-85: Baris ka-85:


== Pangan ==
== Pangan ==
Ati mamalia jeung [[unggas]] mangrupakeun bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung [[Rétinol|Vitamin A]].
Ati mamalia jeung [[unggas]] mangrupa bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung [[Rétinol|Vitamin A]].


== Rujukan ==
== Rujukan ==
Baris ka-103: Baris ka-103:
== Tumbu kaluar ==
== Tumbu kaluar ==
* [http://www.aasld.org American Association for the Study of Liver Diseases] AASLD
* [http://www.aasld.org American Association for the Study of Liver Diseases] AASLD
* [http://www.liversociety.org American Liver Society] ALS
* [http://www.liversociety.org American Liver Society] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160112044212/http://www.liversociety.org/ |date=2016-01-12 }} ALS
* [http://mathis.heydtmann.de/WikiLiver WikiLiver: A Wiki dedicated to the liver]
* [http://mathis.heydtmann.de/WikiLiver WikiLiver: A Wiki dedicated to the liver]


Baris ka-110: Baris ka-110:
[[Kategori:Abdomén]]
[[Kategori:Abdomén]]
[[Kategori:Sistim cerna]]
[[Kategori:Sistim cerna]]

[[af:Lewer]]
[[am:ጉበት]]
[[an:Figado]]
[[ang:Lifere]]
[[ar:كبد]]
[[arc:ܟܒܕܐ]]
[[av:ТӀул]]
[[ay:K'iwcha]]
[[az:Qaraciyər]]
[[be:Печань]]
[[be-x-old:Печань]]
[[bg:Черен дроб]]
[[bn:যকৃৎ]]
[[br:Avu]]
[[bs:Jetra]]
[[ca:Fetge]]
[[cs:Játra]]
[[cv:Пĕвер]]
[[cy:Afu]]
[[da:Lever]]
[[de:Leber]]
[[diq:Kezebe]]
[[dv:ފުރަމޭ]]
[[el:Ήπαρ]]
[[en:Liver]]
[[eo:Hepato]]
[[es:Hígado]]
[[et:Maks]]
[[eu:Gibel]]
[[fa:کبد]]
[[fi:Maksa]]
[[fr:Foie]]
[[ga:Ae]]
[[gd:Àdha]]
[[gl:Fígado]]
[[hak:Kôn-tshóng]]
[[he:כבד]]
[[hi:यकृत]]
[[hr:Jetra]]
[[ht:Fwa]]
[[hu:Máj]]
[[hy:Լյարդ]]
[[id:Hati]]
[[io:Hepato]]
[[is:Lifur]]
[[it:Fegato]]
[[ja:肝臓]]
[[jv:Ati]]
[[ka:ღვიძლი]]
[[kk:Бауыр]]
[[kn:ಯಕೃತ್ತು]]
[[ko:간]]
[[ku:Kezeb]]
[[la:Iecur]]
[[lbe:ТтиликӀ]]
[[lmo:Fídech]]
[[ln:Libale]]
[[lt:Kepenys]]
[[lv:Aknas]]
[[mhr:Мокш]]
[[mk:Црн дроб]]
[[ml:കരൾ]]
[[mn:Элэг]]
[[mr:यकृत]]
[[ms:Hati]]
[[mt:Fwied]]
[[my:အသည်း]]
[[nah:Ēltapachtli]]
[[nds:Lebber]]
[[nl:Lever]]
[[nn:Lever]]
[[no:Lever]]
[[oc:Fetge]]
[[om:Tiruu]]
[[pag:Altey]]
[[pam:Ate]]
[[pl:Wątroba]]
[[pnb:کلیجہ]]
[[ps:اينه]]
[[pt:Fígado]]
[[qu:Kukupin]]
[[ro:Ficat]]
[[ru:Печень]]
[[sa:यकृत्]]
[[sah:Быар]]
[[scn:Fìcatu]]
[[sh:Jetra]]
[[simple:Liver]]
[[sk:Pečeň]]
[[sl:Jetra]]
[[sn:Chitaka]]
[[so:Beer (xubin)]]
[[sq:Mëlçia]]
[[sr:Јетра]]
[[sv:Lever]]
[[ta:கல்லீரல்]]
[[te:కాలేయం]]
[[tg:Ҷигар]]
[[th:ตับ]]
[[tk:Bagyr]]
[[tl:Atay]]
[[tr:Karaciğer]]
[[ug:جىگەر]]
[[uk:Печінка]]
[[ur:جگر]]
[[vec:Figà]]
[[vi:Gan]]
[[war:Atay]]
[[yi:לעבער]]
[[za:Daep]]
[[zh:肝臟]]
[[zh-min-nan:Koaⁿ]]
[[zh-yue:肝]]

Révisi mangsa 8 Désémber 2023 12.20

Ati beurit

Ati atawa angen (Basa Inggris: liver) téh salah sahiji organ vertebrata, kaasup manusa, nu pancénna penting pisan dina métabolisme, detoksifikasi ubar, neundeun glikogén, sarta sintésis protéin plasma. Ati ogé ngahasilkeun bili, nu penting pikeun nyerna dahareun. Istilah médis nu patali jeung ati biasana diawalan ku hepato- atawa hepatic, tina hepar (basa Yunani).

Anatomi

Ati manusa normalna mah kira 1 - 2,5 kilo, lemes, kelirna kayas semu coklat, mangrupa organ internal pangbadagna (nu pangbadagna mah kulit) nu perenahna pas handapeun diafragma, luhureun abdomén luhur lebah katuhu, katuhueun burih, sakaligus mangrupa bantalan pikeun hampru.

Saluran getih nu asup kana ati aya dua: arteri hépatik jeung véna portal. Arteri hépatik normalna datang ti celiac artery. Véna portal ngalirkeun getih véna tina limpa, pankréas, jeung peujit leutik, antukna ati bisa ngolah zat-zat gizi sarta produk cerna lianna. Ti véna hépatik, getih ngalir langsung ka véna cava inferior. Ségmén-ségmén nu patali jeung daun anatomis ati nyaéta:

Daun Ségmén Couinaud
Caudate 1
Kénca 2, 3
Quadrate 4
Katuhu 5, 6, 7, 8

Fisiologi

[édit | édit sumber]

Rupa-rupa fungsi ati dijalankeun ku sél ati nu katelah hépatosit.

Kasakit

[édit | édit sumber]

Kasakit ati loba nu dibarengan ku kasakit konéng balukar tina kadar bilirubin dina sistimna. Bilirubin nu dihasilkeun tina direcahna hémoglobin sél getih beureum paéh; normalna mah, ati téh ngaluarkeun bilirubin tina getih lajeng diékskrésikeun kana bili.

Sababaraha uji fungsi ati bisa dilakukeun pikeun nguji fungsi ati, nyaéta ku jalan ngukur kadar énzim, métabolit, atawa produk ati.

Cangkok

[édit | édit sumber]

Cangkok ati mangrupa salah sahiji pilihan pikeun nu ngarandapan gagal ati permanén, di antarana kasakit ati kronis nu ngabalukarkeun sirosis, kayaning hépatitis C kronis, kacanduan alkohol, hépatitis otoimun, jsb. Lian ti éta, cangkok ati ogé kungsi dilarapkeun ka nu ngalaman fulminant hepatic failure. Allograft ati pikeun nyangkok ilaharna mah asalna ti donor nu tos maot alatan tatu otak parna. Cangkok ati donor hirup mangrupa téhnik nyangkokkeun sabagian ati jalma nu hirup kénéh pikeun ngaganti sakabéh ati pasén. Téhnik ieu munggaran dijalankeun taun 1989 pikeun cangkok ati murangkalih. Ukur 20% ati sawawa (ségmén Couinaud 2 jeung 3) nu diperlukeun salaku allograft pikeun orok atawa budak leutik. Nu leuwih anyar, cangkok ati ti nu sawawa ka sawawa deui ngagunakeun daun katuhu ati donor (60%-na). ku sabab ati mah bisa regenerasi, fungsi ati boh donor atawa nu nampana bakal tetep normal. Prosedur ieu téh beurat, nepi ka kungsi aya donor nu pupus ti sababaraha ratus kasus awal.

Kamekaran

[édit | édit sumber]

Ati mekar salaku endodermal outpocketing of the foregut called the hepatic diverticulum. Its initial blood supply is primarily from the vitelline veins that drain blood from the yolk sac. The superior part of the hepatic diverticulum gives rise to the hepatocytes and bile ducts, while the inferior part becomes the gallbladder and its associated cystic duct.

Asupan getih fétus

[édit | édit sumber]

Dina fétus nu keur tumuwuh, sumber utama asupan getih nu ngandung zat-zat gizi ka ati téh nyaéta ngaliwatan véna umbilik. Getih ti véna umbilik asup ka abdomén dina umbilicus, lajeng ngaliwatan margi bébas falciform ligament ati ka bagian jero ati. Di dinya lajeng ngagabung jeung cagak kénca véna portal. Ductus venosus mawa getih ti véna portal kénca ka véna hépatik kénca, lajeng ka véna cava inferior, antukna getih plasénta narabas ati.

Sanggeus borojol, véna umbilik jeung ductus venosus robah dina jangka dua nepi ka lima poé; nu kahiji jadi ligamentum teres, sedengkeun nu kadua jadi ligamentum venosum. Dina kasakit sirosis jeung hiperténsi portal, véna umbilik bisa muka deui.

Organ analog

[édit | édit sumber]

Artropoda boga kelenjar nu pancénna sarupa jeung gabungan ati jeung pankréas.

Ati mamalia jeung unggas mangrupa bahan pangan manusa. Eusina loba ngandung Vitamin A.

Rujukan

[édit | édit sumber]
  • Liver, Wikipédia édisi basa Inggris per 9 Désémber 2005

Pustaka baku médis:

  • Eugene R. Schiff, Michael F. Sorrell, Willis C. Maddrey (éd.) (2003). Schiff's diseases of the liver (éd. ka-9). Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. ISBN 0-7817-3007-4
  • Sheila Sherlock & James Dooley (2002). Diseases of the liver and biliary system (éd. ka-11). Oxford, UK; Malden, MA: Blackwell Science. ISBN 0-632-05582-0
  • David Zakim & Thomas D. Boyer (éd.) (2003). Hepatology : a textbook of liver disease (éd. ka-4). Philadelphia: Saunders. ISBN 0-7216-9051-3
  • Sanjiv Chopra (2002). The Liver Book: A Comprehensive Guide to Diagnosis, Treatment, and Recovery. Atria. ISBN 0-7434-0585-4
  • Melissa Palmer (24 Méi 2004). Dr. Melissa Palmer's Guide to Hepatitis and Liver Disease: What You Need to Know (éd. rév.). Avery Publishing Group. ISBN 1-58333-188-3.
  • Howard J. Worman (1999). The Liver Disorders Sourcebook. McGraw-Hill. ISBN 0-7373-0090-6.

Baca ogé

[édit | édit sumber]

Tumbu kaluar

[édit | édit sumber]


Sistim cerna

Baham - Faring - Ésofagus - Burih - Pankréas - Hampru - Ati - Peujit leutik (duodenum, jejunum, ileum) - Kolon - Cecum - Réktum - Bool