Papst

Dä Artikel bhandlet s Oberhaupt vo dä Römisch-Katholischen Chile; zue andere Bedütige lueg unter Papst (Begriffsklärung).

Dr Benedikt XVI., dr 265. und amtierend Papscht

Dä Papscht (vo lat.: papa "Pappa, Vatter") isch 's Obärhaupt vo dä katholisch Kirch. Er wird, sobald der bisherige Papst gschtorbä isch odär abträttä isch, vo dä maximal 120 (im Jahr 2001 und 2003 isch diä Zahl uf 135 erhöht wordä) Kardinäl vom Vatikan gwählt.

Er läbt im chlinnschtä Staat uf derä Wält, wo zmitzt in Rom isch, äm Vatikan. Er isch s wältliche Oberhaupt vo dr römische Kurie, wo d Chile und dr Chilestaat verwaltet. In dere Funktion sait men em im Völkerrächt dr Heilig Stuehl.

Chilärächt (Kircherächt)

D'Wahl

Zum Papst chan nach äm Chilärächt, jedä taufti männlichi Katholik gwählt werdä, äs git kei nöchäri Bestimmigä. Allärdings isch dä letschti, nöd als Kardinal gwählti Papst Urban VI. im 14. Jahrhundärt, gwählt worä. Dä Papst wird im Konklave, ännärä Värsammlig vo allnä Kardinäl, wo jüngär als 80 sind, uf Läbäsziit gwählt. S'Konklave werd jewils i dä Sixtinischä Kapällä ghaltä. 1996 isch mit dä Konstitution Universi Dominici Gregis wo früänär gfordäriti Zweidrittälmehrheit ab äm 30. erfolglosä Wahlgang dur ä absoluti Mehrheit ersetzt. Nach äm (römisch-katholischä) chirchlichä Rächt, isch dä Papst, wiä all Bischöf, immär än Maa. D'Päpschtin Johanna isch sehr wahrschiinlich ä Legändä.

Namensgäbig

Nach dä erfolgtä Wahl wird dä neui Papst gfrögät, welä Namä er ahnimmt. D'Namänswahl untärliit dä freiä Entscheidig vom Papst. D'Päpscht chönd Nämä ahneh, wo di latinisiärti Form vo iräm bürgärlichä Namä darstellt (Hadrian IV. = Adrian Florisz, Marcellus II. = Marcello Cervini). Villi Päpst nämäd d'Nämä vo bedütändä Vorgängär ah (Leo, Gregor). Andäri gönd nach dä Bedütig vom Namä (Pius = fromm; Innozenz = unschuldig). Einigi Päpst wähläd irä Namä us persönlichä Gründ (Johannes XXIII. zu Ehrä vo sim Vatär).

Ursprünglich händ d'Päpst nach dä Wahl irä brügärlich Vornamä phaltäd. Dä erschti Papst, wo sin Namä g'ändärät hät, isch dä Johannes II. im Jahr 533 gsi. Er hät mit würklichäm Namä Marcurius gheissä und hät als Papst nöd dä namä vomänä heidnischä Gott welä trägä. Jedoch isch d'Ahnahm vomänä neuä Namä bis zum Ändi vom 1. Jahrtuusig ä Usnahm gsi.

Dä erschti Papstnamä, wo wiedärholt värwändät wordä isch, isch dä Sixtus gsi (257 n.Chr.) Sitdem werdäd d'Nämä, wo mehrfach värgäh sind, wiä Herrschernämä mit römischä Ziffärä värsehä. D Päpst vo dä Antike und vom früähä Mittälaltär händ jedoch hüüfig Nämä värwändät, wo keis zweits Mal in Gebruch cho isch. Einigi vo dä antikä Nämä (Klemens, Pius) sind ab äm Hochmittälaltär und dämit äm Ufcho vo dä Namänswahl, wiedär ufgriffä wordä.

Johannes Paul I. hät in Erinnärig a sini beidä Vorgängär s'erschtä mal än Doppälnamä i dä Papstgschicht värwändät. Zugliich isch das dä erschti neui Papstnamä sit Lando gsi (913-914).

Rücktritt

Dä Papst wird uf Läbänszitt gwählt, er chan jedoch au freiwillig früänär zruggträttä. Das isch bisher abär erscht eimal passiärt, nämlich 1294 mit äm Coelestin V. In jüngärär Zitt hat dä schwer erchrankti Papst Johannes Paul II. än Rücktritt us gsundheitlichä Gründ ablehnt ghet. Er hat des dämit begründät, dass er "sis Chrüz trägä" und Christus im Liidä nahfolgä will. Insbsundrä in weschtlichä Gsellschaftä isch er däfür kritisiärt worde; einigi nämäd ah, das isch gsi, will wesäntlichi Gsellschaftä s'öffäntlichä Liidä und Sterbä tabuisiäräd.

Stellig und Kritik

Dä universal Primatsahspruch vom Bischof vo Rom hät sich im Lauf vom erschtä Jahrtuusig entwicklät und hät sis Gipfälträffä im Dictatus Papae vo 1075 troffä. Dä Papst gilt i dä römisch-katholischä Chilä, als obärschtä Herr vo dä Gsammtchilä und Stellvärträtär vom Jesus Christi uf Erdä - än Ahspruch, wo, abgseh vo dä Uniärtä Chilä, vo allnä übrigä Chilänä nöd anerkännt wird.

S'erschtä Vatikanischä Konzil (1869-1870) hät d Glaubänsübärzüügig erhobä, dä Papst isch, wänn er ex cathedra redät, i Glaubänsfragä unfehlbar, zum Dogma. Au dä Ahspruch wird vo dä übrigä Chilänä abglehnt.

I dä altä Chilä häts feuf massgeblichi Patriarchä geh (i dä Reihäfolg vo dä durch ökumenischi Konzil definiärti Ehrävortritt):

1. dä Bischof vo Rom
2. dä Bischof vo Konstantinopel (sit Chalcedon im glichä Rang wiä Rom, abär im Vortritt nach Rom, da Rom eltär isch)
3. dä Bischof vo Alexandria
4. dä Bischof vo Antiochia
5. dä Bischof vo Jerusalem

Damals scho hät dä römisch Bischofssitz als "primus inter pares" gultä, da Rom d Hauptstadt vom Römischä Rich gsi isch und d'Chilä vo Rom insbsundäri dur d Gräber vo dä "Aposchtälfürschtä" Petrus und Paulus värehränswürdig gsi isch. Dä Chilähistorikär Eusebius vo Caesarea († 339 n.Chr) hät s'Martyrium vom Petrus und Paulus in Rom notiärt, als ob's ä i dä ganzä Chilä bekannti Tatsach wär.