Lumo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O lumo u lomo^[1]^[2] (d'o latín <LUMBU) ye a rechión anatomica comprendida entre dos franchas lonchitudinals paralelas a la columna vertebral d'os animals vertebraus tetrapodos, en a parte superior d'o tronco en os quadrupedos. O delimitan as alas d'a curronera en a parte posterior, tot deseparando-lo contra la grupa, y as zagueras costiellas en l'anterior.

Etimolochía[editar | modificar o codigo]

A parola lumo u lomo provién d'o latín LUMBU, parola con una Ŭ curta que evolucionaba ta O en o sistema vocalico d'o latín vulgar^[3], dando formas con o pareixidas a lomo en as luengas romances occidentals.

A evolución ta lumo en bella variant d'aragonés ye una diverchencia orichinada por metafonía. En una fase d'a evolución en a que encara no bi heba -o final atona y bi heba -u final atona, pero en a que a vocal tonica ya yera ubierta en o, esta vocal tonica tornó a cerrar-se pa facilitar o paso d'a vocal final -u en -o^[4]:

LUMBU > lomu > lumo.
CUMBU > comu > cumo.
LUPU > lopu/lobu > lupo/lobo/llobo.

En aragonés ribagorzano se troba a variant lochicament palatalizada llomo^[2]^[5], y los suyos derivaus tamién con palatalización: llomera^[2]^[5]^[6], llomudo^[5]^[6], llomada^[5], llomazo^[5], llomillos^[5] y eslloma(r)^[2]^[4]^[5].