Jump to content

Mga tataramon na Austroasyatiko

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Tataramon na Mon–Khmer)

Mga tataramon na Austroasyatiko
Mon–Khmer
Heograpikong
Distribusyon
Habagatan asin sa Habagatan-Subangan na Asya
Pag-uuring panlinguwistikoSaró sa mga primerang mga pamilya nin tataramon sa kinában
Protong TataramonProto-Mon–Khmer
Mga subdibisyon
ISO 639-5aav
Glottologaust1305[1]
{{{mapalt}}}
Mga tataramon na Austroasyatiko

An mga tataramon na Austroasyatiko,[note 1] na sa nguyan na klasipikasyon kaparehas sa Mon–Khmer,[2], sarong dakulang pamilya nin tataramon kan Kadagaan na Habagatan-Subangan na Asya na nakawarak man sa Indya, Bangladesh, Nepal asin sa Habagatan na kasagkudan kan Tsina, na may mga 117 milyon na parataram.[3]Gikan an pangaran na Austroasyatiko sa mga taramon na Latin na boot sabihon, "Habagatan" asin "Asya", o "Habagatan na Asya". Sa mga tataramon kaini, an Bietnames, Khmer, asin Mon an may historiya na halabáng pagtugdas an nairekord, dangan an Bietnames asin Khmer igwa nin opisyal na estado nin modernong mga nasyunal na tataramon (na nasa Bietnam asin Kambodya, respektabo). Sa Myanmar, an tataramon na Wa an opisyal nin de facto na tataramon kan Estadong Wa. An mga natatadang mga tataramon an pigtataram kan mga minoridad na mga grupo dangan mayóng opisyal na estado.

Ginikanan-Ngaran

[baguhon | baguhon an source]

An kataga na Austroasyatiko naggikan sa pagsasaro kan Latin na kataga para sa "Lontokan" o "habagatan" asin "Asya", kumbaga "Lontokan na Asya".

Proto-tataramon

[baguhon | baguhon an source]

Dakol na gibo an nahimo sa pagpapakarhay giraray kan Proto-Mon–Khmer sa Mon–Khmer Comparative Dictionary ni Harry L. Shorto. Kadiit sana na gibo an nahimo sa mga tataramon na Munda, na kun sain dai masyado naidokumento. Sa saindang pagpapatalingkas hali sa sarong panginot na sangay, nagin magkasingoot sabihon an Proto-Mon – Khmer kan Proto-Austroasyatiko. Pigpakarhay giraray ni Paul Sidwell (2005) an katanog na imbentaryo kan Proto-Mon – Khmer arog kan minasunod:[4]

*p *t *c *k
*b *d
*m *n
*w *l, *r *j
*s *h

Ini magkapareho sa mga nainot na pagpapakarhay giraray apwera sa * ʄ. Urog na marhay an * ʄ na namantinir sa mga tataramon na Katuiko, na kun sain espesyalista ni Sidwell.

Panlaog na Klasipikasyon

[baguhon | baguhon an source]

Austro- Asyatiko 

 Munda 



Remo



Savara





Kharia-Juang




Korku



Kherwari





 Khasi-  Khmúico 



Khmuiko




Pakániko



Paláungiko





Khasiko



 (Nukleyar)  Mon-Khmer 




Bietiko



Katuiko





Bahnariko




Khmer



Peariko







Nicobares




Asliano



Mon






Austroasyatikong migrasyon

[baguhon | baguhon an source]

Susog sa Chaubey et al., an mga parataram nin "Austroasyatiko ngunyan sa India gikan sa dispersal hale sa Habagatan-subangan na asya, by Suminunod sa extensive sex-specific admixture na may lokal na populasyong Indyano."[5] Segun ki Riccio et al., an mga tawo nin Munda an mga pinaghalian hale sa Austroasiatic migrants gikan sa syr-subangan na asya.[6][7] Segun ji Zhang et al., an migrasyong Austroasyatiko gikan Habagatan-subangan na asia paduman Indya minabalik sa huring Glacial maximum, circa 10,000 taon an nakakaagk.[8] Si Arunkumar et al. Pigsuggest an mga migrasyong Austroasyatiko gikan Habagatan-subangan na Asya nangyari paduman sa Indya 5.2 ± 0.6 kya asin sa Subangan na Indya 4.3 ± 0.2 kya.[9]

Mga toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Austroasyatiko". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. Bradley (2012) notes, MK in the wider sense including the Munda languages of eastern South Asia is also known as Austroasiatic.
  3. "Austroasiatic". www.languagesgulper.com (in English). Retrieved 15 October 2017. 
  4. Sidwell (2005), p. 196.
  5. Chaubey et al. 2010, p. 1013.
  6. Riccio, M. E. (2011). "The Austroasiatic Munda population from India and Its enigmatic origin: a HLA diversity study". Human Biology 83 (3): 405–435. doi:10.3378/027.083.0306. PMID 21740156. 
  7. The Language Gulper, Austroasiatic Languages
  8. Zhang 2015.
  9. Arunkumar, G. (2015). "A late Neolithic expansion of Y chromosomal haplogroup O2a1-M95 from east to west". Journal of Systematics and Evolution 53 (6): 546–560. doi:10.1111/jse.12147. 

Mga pinagkuahan

[baguhon | baguhon an source]


Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "note", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="note"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara