Авары: Розніца паміж версіямі

{{Этнічная група|

| group = Авары {{вымер}}

| popplace = [[Еўразія]]

'''Ава́ры''' {{вымер}} ({{lang-el|Άβαροι, Ουαρχωννιται}}; {{lang-la|Avares}}; {{lang-slaorv|О́бры}}) {{вымер}} — гістарычны саюз качавых народаў, верагоднаімаверна, [[Цюркскія мовы|цюркамоўныцюркамоўных]], роднасныроднасных [[гуны|гунам]].

Цалкам або часткова аварыавараў атаясамліваюцьатаясняюць з [[жужані|жужанямі]] (кітайскія жуань-жуані), якія перасяліліся з [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]] на захад і ўключылі ў свой саюз плямёны [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]], Прыўралля і [[Паволжа]], дзе ў сярэдзіне [[V]] ст. ўтварылістварылі дзяржаву. У [[550]]—[[562]] гг.550—562 гадах яны вышлі на [[Паўночны Каўказ]]. У гэты час авараў налічалася ўсягоагулам каля 50 тыс.тысяч чалавек, у іх ліку 10 тыс.тысяч воінаўваяроў. Характэрнай рысай знешнасціаблічча аварскіх воінаўваяроў былі доўгія валасы, заплеценыя ў косы. У [[552]] — [[555]] гг.552—555 гады, паду час стварэння Цюркскага каганата, яеаварскую дзяржаву разграмілі цбркіцюркі-паўстанцы на чале з родам Ашына. Частка авараў пазбегла знішчэння і пайшла на захад, далучаючы да сабе іншыя плямёны. ВерагоднаІмаверна, гэтае аб'яднаннеаб’яднанне ў [[558]] г. годзе уварваласяўварвалася ў Паўночнае Прычарнамор'еПрычарнамор’е і пакарыласкарыла некаторыя мясцовыя, у асноўным качэўніцкія, групоўкі. Паводле сцвярджэння пасольства цюркаў у [[Канстанцінопаль|Канстанцінопалі]], еўрапейскія авары  — разнароднае аб'яднаннеаб’яднанне, якое толькі ўзяло сабе грознае імя азіяцкага народа.

Каля [[560]] г. года па згодзе з [[Візантыя]]й разграмілі протабалгарскае аб'яднаннеаб’яднанне [[Утыгуры|утыгураў]], якое панавала ў Паўночным Прычарнамор'іПрычарнамор’і, а ў [[562]] і [[566]] гг. гадах ваявалі з [[Франкі|франкамі]]. Да [[565]] г. года авары вышлі да меж [[Усходняя Рымская імперыя|Усходняй Рымскай імперыі]] ('''Візантыі'''). Аварскі хан накіраваў да імператара пасольства з трохсот сваіх супляменнікаў, запатрабаваўшызапатрабаваў выплаты штогадовай даніны, але [[ЮсцінЮстын II, імператар усходнерымскі|Юсцін II]], які незадоўгатолькі да гэтага ўзышоў назаняў візантыйскі сталец, на афіцыйнай сустрэчы з пасламі ([[21.11]].[[565]]) рашуча адмовіў аварам.

У саюзе з [[Лангабарды|лангабардамі]] разграмілі і захапілі [[Гепіды|каралеўства гепідаў]] на прытоку [[Рака Дунай|р. Дуная]] рацэ [[Рака Ціса|р. Цісе]] і, паводле дагавору, занялі землі лангабардаў, якія пайшлі ў Італію, на правабярэжжаправабярэжжы Сярэдняга Дуная ([[567]] — [[568]]567—568). Так у [[567]] г. годзе пад кіраўніцтвам хана [[Баян, хан аварскі|Баяна]] ўтварылася дзяржава [[Аварскі каганат|'''Аварскі каганат''']], захаваўшаяякая захавала за сабой і землі да Усходняга Прыазоўя. Авары здзяйснялі набегі на [[славяне|славян]], [[грузіны|грузін]], а таксама на правінцыі Усходняй Рымскай імперыі (Візантыі). Аварскі каганат трымаўся на ваенным падначаленні розных плямёнаў і подкупе племянной знаці. У [[626]] годзе авары ўмяшаліся ў зацяжную [[персідска-візантыйская вайна, 602-628|персідска-візантыйскую вайну]] ([[602]]—[[628]]602—628) і разам з падуладнымі славянамі [[аблогаАблога Канстанцінопаля, (626)|аблажылі Канстанцінопаль]], але пацярпелі паразупаражэнне.

Адчувальнымі для авараў былі паразыпаражэнні ад балгараў, якія ўтварылі ў [[680]] уласнаегодзе ўласнае ханства, франкаў і саюза славянскіх плямёнаў, створанага ў [[623]] годзе франкскім купцом [[Само]] — г.зв. «[[дзяржава Само|дзяржавы Само]]». Да канца 7VII ст. авары былі выцесненыя з Паўночнага Прычарнамор'яПрычарнамор’я; саслабеўаслабеў іхні ўплыў у Падунаўі. КанчатковуюКанчатковае паразупаражэнне Аварскі каганат пацярпеў у канцы 8VIII ст., калі войскі франкаў пад кіраўніцтвам [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] разграмілі значнейшыянайбольш значныя аварскія крэпасці, у т.л. і сталіцу каганата — Рынг (назва ўмоўная, паселішча ў адным з рынгаў (хрынгаў) паблізу цяперашняй [[Цімішаара|Цімішаары]] ў Румыніі). Пасля падзення Аварскага каганата авары сталі даннікамі славянскіх мараўскіх плямёнаў. У пачатку 10X ст. землі, на якіх жылі авары, былі заваяваныя [[венгры|венграмі]], і імя авараў знікла з гісторыі.

* История Венгрии / Отв. ред. Шушарин В. П. — М.: Наука, 1971. — Т.1. С. 75—80.